၁-၂. ခရံာ်ဖိတဖၣ်​ လီၤဂာ်ဒီး တၢးဖးထီတဖျၢၣ်​ ဒ်လဲၣ်. (၁ ကရံၣ်သူး ၁၅:၅၈)

 ဖဲ ၁၉၇၈ လၢဝ့ၢ်ထိခံးယိၤ, ကီၢ်ယပၣ်န့ၣ်​ ပှၤတ့ထီၣ်တၢးဖးထီတဖျၢၣ်​ လၢအအိၣ်အကထြၢ ၆၀. ပှၤအါတက့ၢ် ဆိမိၣ်ဝဲလၢ ဝ့ၢ်တဖျၢၣ်န့ၣ်​ ဟီၣ်ခိၣ်ဟူးမၢ်မၢ်အဃိ တၢးတဖျၢၣ်အံၤ ကကျၢၤဒ်လဲၣ်. ဒ်သိးတၢးတဖျၢၣ်အံၤ ကကျၢၤအဂီၢ် ပှၤတ့ထီၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. တၢးတဖျၢၣ်အံၤ ပှၤတ့ထီၣ်ဝဲ ကျၢၤကျၢၤဘၣ်ဆၣ်​ တတ့ဝဲဆှိၣ်တလၢ ဒီးတစၢ်တလၢဘၣ်. အဃိ ဟီၣ်ခိၣ်မ့ၢ်ဟူးဖးဒိၣ်နာ်က့ အတလီၤပှီၢ်ဘၣ်. ပဝဲခရံာ်ဖိတဖၣ်​ ပလီၤဂာ်ဒီး တၢးဖးထီတဖျၢၣ်အံၤဒ်လဲၣ်.

^၂ ခရံာ်ဖိတဖၣ်​ ကဘၣ်အိၣ်​ ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤ ဘၣ်ဆၣ်​ တဘၣ်ကဲ ပှၤလၢအခိၣ်ကိၤဘၣ်. အကဘၣ်ပာ်လီၤသး ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤလၢ ကဒိကနၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီထီဘိ. (ဖး ၁ ကရံၣ်သူး ၁၅:၅၈.) အကဘၣ်​ “အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးလၢ ကဒိကနၣ်တၢ်” ဒီးဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤထီဘိ. တကးဒံးဘၣ်​ အတဘၣ်မ့ၢ် “ပှၤလၢ အခိၣ်ကိၤဘၣ်” ဒီးတၢ်အိၣ်သးမ့ၢ်ဆီတလဲန့ၣ်​ အကတူၢ်လိာ်ဝဲ ဒီးမၤထွဲဝဲ. (ယၤ ၃:၁၇) ခရံာ်ဖိလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်သးဒ်အံၤန့ၣ်​ အတအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်​ ဃံးတလၢဒီးစၢ်တလၢဘၣ်. လၢတၢ်မၤလိတခါအံၤ ပကသ့ၣ်ညါဘၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်ယဲၢ်မံၤလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် မၤကီမၤခဲပှၤ ဒ်သိးပတအိၣ်​ ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤလၢၤတဂ့ၤအဂီၢ်. ဒီးပကမၤလိဘၣ်လၢ ပကအိၣ်​ ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.

၃. ဖဲမၤတၢ် ၁၅:၂၈, ၂၉ န့ၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤပှၤတၢ်သိၣ်တၢ်သီ မနုၤလဲၣ်.

^၃ ယဟိဝၤယွၤ အိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် အါကတၢၢ်လၢ ကဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒီးအတၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်န့ၣ်​ ပနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ညီ. (ၡါ ၃၃:၂၂) အဒိ ဖဲတၢ်မၢဖိအစိၤန့ၣ်​ ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် ပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်သိၣ်တၢ်သီသၢထံၣ်လၢ ခရံာ်ဖိကဘၣ် မၤထွဲဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. (၁) တဘၣ်မၤဘၣ်ဃးသးဒီး တၢ်ဂီၤတၢ်ဖှီၣ်ဘၣ်, ကဘၣ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ထဲ ယဟိဝၤယွၤ. (၂) ကဘၣ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤတၢ်သွံၣ်. (၃) ကဘၣ်ဟးဆှဲး တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါ. (ဖး မၤတၢ် ၁၅:၂၈, ၂၉.) ခရံာ်ဖိလၢ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤစ့ၢ်ကီး ဆဲးမၤထွဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ သၢထံၣ်အံၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ကသ့ဒ်လဲၣ်.

၄. ပဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ထဲ ယဟိဝၤယွၤတဂၤန့ၣ်​ ပပာ်ဖျါထီၣ်ဒ်လဲၣ်. (လီၣ်ဖျါ ၄:၁၁)

^၄ ပတမၤဘၣ်ဃးသးဒီး တၢ်ဂီၤတၢ်ဖှီၣ်ဘၣ်, ပဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ထဲ ယဟိဝၤယွၤ. ယဟိဝၤယွၤ မၤလိာ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်​ လၢအဝဲသ့ၣ်​ ကဘၣ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်​ ထဲအီၤတဂၤ. (၅ မိၤ ၅:၆-၁၀) ဖဲမုၣ်ကီၤလံၢ် လ့ပစီယ့ၣ်ၡူးအခါ ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ ပကဘၣ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်​ ထဲယဟိဝၤယွၤတဂၤလီၤ. (မး ၄:၈-၁၀) အဃိ ပတဘၣ်ဘါထီၣ်​ တၢ်ဂီၤတၢ်ဖှီၣ်ဘၣ်. အဒိ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိလၢအကဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်, ထံကီၢ်ခိၣ်နၢ်, ပှၤလိာ်ကွဲဖိ လၢအမံၤဒိၣ်, မုၣ်ဂဲၤဒိခွါဂဲၤဒိ ဒီးပှၤသးဝံၣ်တၢ်ဖိလၢ အမံၤဒိၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ ပတဘၣ်ပာ်ဒိၣ်ပာ်ကဲအဝဲသ့ၣ်​ ဒ်သိးဒီး ယွၤတဂၤဘၣ်. ပဘၣ်အိၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်တကပၤ ဒီးပဘၣ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ထဲ ကစၢ်ယွၤတဂၤလၢအ “တ့လီၤတၢ်ခဲလၢာ်.”—ဖး လီၣ်ဖျါ ၄:၁၁.

၅. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပမၤထွဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ သးသမူ ဒီးတၢ်သွံၣ်လဲၣ်.

^၅ ပမၤထွဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ သးသမူ ဒီးတၢ်သွံၣ်. ယဟိဝၤယွၤတဲဝဲလၢ တၢ်သွံၣ်န့ၣ်​ အကဲတၢ်သးသမူ ဒီးအကဲတၢ်ဟ့ၣ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တခါ လၢအဟ့ၣ်လီၤပှၤ. (၃ မိၤ ၁၇:၁၄) ဖဲယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအခွဲးလၢ ကအီၣ်တၢ်ဖံးတၢ်ညၣ်အခါ အမၤလိာ် အဝဲသ့ၣ်လၢ တဘၣ်အီၣ်​ တၢ်သွံၣ်ဘၣ်. (၁ မိၤ ၉:၄) ဖဲယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ တၢ်သိၣ်တၢ်သီအခါ အမၤလိာ်စ့ၢ်ကီး အဝဲသ့ၣ်လၢ တဘၣ်အီၣ်​ တၢ်သွံၣ်ဘၣ်. (၃ မိၤ ၁၇:၁၀) ဒီးဖဲတၢ်မၢဖိအစိၤန့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ မၤလိာ် ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်လၢ ကတဲဘၣ်​ ခရံာ်ဖိခဲလၢာ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်​ “ဟးဆှဲး [တၢ်သွံၣ်] ထီဘိ.” (မၤတၢ် ၁၅:၂၈, ၂၉) ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤစ့ၢ်ကီး ပမ့ၢ်ဘၣ်ဆၢတဲာ်တၢ် ဘၣ်ဃးဒီး ပတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့န့ၣ်​ ပကဘၣ်​ မၤထွဲတၢ်မၤလိာ်အံၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. b

၆. ဒ်သိး ပကဟးဆှဲး တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤမနုၤလဲၣ်.

^၆ ကဘၣ်ဟးဆှဲး တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါ. (ဧ့ၤ ၁၃:၄) တၢ်မၢဖိပီလူး သူတၢ်ကတိၤလၢ “မၤသံကွံာ်” သုနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤန့ၣ်​ အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ အခီပညီလၢ ပကဘၣ်ကျဲးစၢး မၤလီၤမၢ်ကွံာ် တၢ်သူၣ်လီသးကွံလၢ အကမၣ်တဖၣ်. ပတဘၣ်​ ကွၢ်တၢ်တမံၤမံၤ မ့တမ့ၢ် မၤတၢ်တမံၤမံၤလၢ ပကမၤဘၣ်​ တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါန့ၣ်ဘၣ်. (ကလီး ၃:၅; ဘး ၃၁:၁) ပမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီးတၢ်လ့ပစီလၢ ကမၤဟးဂီၤပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ လၢပတၢ်ဆိမိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ လၢပတၢ်မၤမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်​ ပကဘၣ်ဟးဆှဲးအီၤတဘျီဃီ.

၇. ပကဘၣ်ပာ်လီၤသးလၢ ပကမၤမနုၤလဲၣ်​ ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.

^၇ ယဟိဝၤယွၤ ဘၣ်သးဝဲလၢ ပက ‘ဒိကနၣ်အီၤလၢ ပသူၣ်ကံၢ်သးလဲ.’ (ရိ ၆:၁၇) တကးဒံးဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲန့ၣ်​ ဂ့ၤလၢ ပဂီၢ်ထီဘိ ဒီးအတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ်​ ပဆီတလဲတသ့ဘၣ်. (ၡါ ၄၈:၁၇, ၁၈; ၁ ကရံၣ်​ ၆:၉, ၁၀) ပကျဲးစၢးမၤ တၢ်ဘၣ်ယဟိဝၤယွၤအသး ဒီးပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်​ ဒ်သိးဒီး ပှၤကွဲးထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ လၢအတဲဝဲလၢ “ယဆၢတဲာ်လီၤယသး ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤလၢ ယကဒိကနၣ်​ နတၢ်ဘျၢတဖၣ်​ တစိၤလၢယသး တုၤလၢအကတၢၢ်.” (စံး ၁၁၉:၁၁၂) သနာ်က့ ဒ်သိးပတမၤထွဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘျၢတဂ့ၤအဂီၢ် မုၣ်ကီၤလံၢ် ကကျဲးစၢး မၤကီမၤခဲပှၤ. အကမၤဝဲဒ်လဲၣ်.

၈. ဒ်သိး ပတဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤလၢၤတဂ့ၤအဂီၢ် မုၣ်ကီၤလံၢ် မၤအၢမၤနးပှၤဒ်လဲၣ်.

^၈ တၢ်မၤအၢမၤနး. ဒ်သိး ပတဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤလၢၤတဂ့ၤအဂီၢ် မုၣ်ကီၤလံၢ် မၤအၢမၤနးပှၤလၢ နီၢ်ခိတကပၤ ဒီးလၢပသးအတၢ်တူၢ်ဘၣ်​ တကပၤစ့ၢ်ကီး. မုၣ်ကီၤလံၢ် တိာ်ပာ်ဝဲလၢအ “ကယူၢ်လီၤကွံာ်” ပှၤ ဒီးအဘၣ်သးလၢ ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး  ယဟိဝၤယွၤကဟးဂီၤကွံာ်ဝဲ. (၁ ပ့း ၅:၈) ခရံာ်ဖိလၢ တၢ်မၢဖိအစိၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ပာ်လီၤသး ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤလၢ ကမၤထွဲ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီ အဃိ ပှၤမၤပျံၤမၤဖုး, ပှၤတီၢ် ဒီးမၤသံအဝဲသ့ၣ်. (မၤတၢ် ၅:၂၇, ၂၈, ၄၀; ၇:၅၄-၆၀) ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤစ့ၢ်ကီး မုၣ်ကီၤလံၢ် ဆဲးမၤအၢမၤနး ခရံာ်ဖိတဖၣ်ဒံး. အဒိ လၢကီၢ်ရၢၡါ ဒီးထံကီၢ်အဂၤတနီၤန့ၣ်​ ပှၤထီဒါတၢ်တဖၣ်​ မၤအၢမၤနး ဒီးမၤဆါဝဲ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်​ အမၠိမၠိ.

၉. ပထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်သနံး သတူၢ်ကလာ် သ့ဒ်လဲၣ်. ဟ့ၣ်တၢ်အဒိ.

^၉ တၢ်ဆီၣ်သနံး သတူၢ်ကလာ်. မုၣ်ကီၤလံၢ်သူ “တၢ်ကူၣ်ထီၣ်ဖးလီၤတဖၣ်” ဒ်သိး ကမၤအၢမၤနးပှၤ. (အ့း ၆:၁၁) အဒိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါရီဘၢၤန့ၣ်​ အဘၣ်ထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်​ လၢကဖွဲးသးအဂီၢ်. အတဲပာ်စၢၤ ကသံၣ်သရၣ်တဖၣ်လၢ တၢ်မ့ၢ်ကဲထီၣ်သးဒီးအီၤဒ်လဲၣ်နာ်က့ အတသွီတၢ်သွံၣ်ဘၣ်. ကသံၣ်သရၣ်​ တူၢ်လိာ် အတၢ်ဆၢတဲာ်. ဘၣ်ဆၣ်​ တချုးဖဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါရီဘၢၤ ကဖွဲးသးတနၤန့ၣ်​ ကသံၣ်သရၣ်လၢအဂၤတဂၤ ဟဲထံၣ်လိာ်သးဒီးအီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ အဟံၣ်ဖိဃီဖိက့ၤလၢဟံၣ်လံ. ကသံၣ်သရၣ်တဂၤအံၤ ဆိမိၣ်ဝဲလၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ မ့ၢ်တအိၣ်လၢအကပၤဘၣ်န့ၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ အကဆီတလဲအတၢ်ထံၣ်. အဃိကသံၣ်သရၣ်တဂၤအံၤ တဲဘၣ်အီၤလၢ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ နတလိၣ်သွီသွံၣ်ဘၣ်​ နာ်က့ ပကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤတၢ်သွံၣ်​ လၢနဂီၢ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါရီဘၢၤ ပာ်လီၤသး ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤ ဒီးတဲဘၣ်အီၤလၢ တၢ်မ့ၢ်ကဲထီၣ်သးဒ်လဲၣ်နာ်က့ အတသွီတၢ်သွံၣ်​ နီတစဲးဘၣ်.

၁၀. ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အတၢ်ဆိမိၣ်န့ၣ်​ ဘၣ်မနုၤအဃိ အလီၤဘၣ်ယိၣ်လဲၣ်. (၁ ကရံၣ်သူး ၃:၁၉, ၂၀)

^၁၀ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အတၢ်ဆိမိၣ်. ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်​ ဒ်သိးဒီး ပှၤလၢအတပာ်ကဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ်န့ၣ်​ ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပတကနၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအတၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢၤဘၣ်. (ဖး ၁ ကရံၣ်သူး ၃:၁၉, ၂၀.) ပှၤလၢအတူၢ်လိာ် “ဟီၣ်ခိၣ်အံၤ အတၢ်ကူၣ်သ့န့ၣ်” ညီနုၢ် အဝဲသ့ၣ်​ တဒိကနၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်လၢၤဘၣ်. အဒိ ခရံာ်ဖိတနီၤလၢ ဝ့ၢ်ပ့ၢ်ကမူး ဒီးဝ့ၢ်သူၤအတံရၤန့ၣ်​ အိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်​ ဒ်သိးဒီး ပှၤလၢအခိၣ်အဃၢၤ လၢအတအိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်လၢအဂ့ၤဘၣ်​ ဒီးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်​ တၢ်ဂီၤတၢ်ဖှီၣ်. ခီဖျိလၢ ခရံာ်ဖိတဖၣ်အံၤ တထံၣ်​ တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါ ဒ်တၢ်ကမၣ်အသိးဘၣ်အဃိ ယ့ၣ်ၡူးသိၣ်က့ၤအဝဲသ့ၣ်. (လီၣ်​ ၂:၁၄, ၂၀) ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပှၤလၢပဃၢၤတဖၣ်​ ကဆီၣ်သနံးပှၤလၢ ပကတူၢ်လိာ် တၢ်ထံၣ်လၢအကမၣ်. ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီးပသကိးတနီၤ ကတဲပှၤလၢ ပှၤန့ၣ်ပဃံးတလၢ ဒီးပတလိၣ်မၤထွဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်​ ကတဲပှၤလၢ လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဘျၢန့ၣ်​ တကဲဘျုးလၢ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤလၢၤဘၣ်အဃိ ပမ့ၢ်မၤဒ် ပနီၢ်ကစၢ် တၢ်ဘၣ်သးနာ်က့ တဘၣ်နီမံၤဘၣ်.

၁၁. ပကအိၣ်​ ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤအဂီၢ် ပတဘၣ်မၤ မနုၤဘၣ်လဲၣ်.

^၁၁ တဘျီတခီၣ်န့ၣ်​ ပကဆိမိၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ တဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်. အဃိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ပကဘၣ်သး “မၤအါန့ၢ်ဒံး တၢ်ကွဲးအသးတဖၣ်​ အိၣ်ဝဲအသိး.” (၁ ကရံၣ်​ ၄:၆) အဒိ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ် လၢယ့ၣ်ၡူးအစိၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲဒ်န့ၣ်. အဝဲသ့ၣ်​ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒီးမၢဝဲ ပှၤမုၢ်ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤဖိ မၤထွဲဝဲ. (မး ၂၃:၄) ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ ခီဖျိအကလုၢ်ကထါ ဒီးအတၢ်ကရၢကရိ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. အဃိ ပတဘၣ်မၤအါထီၣ်​ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ လၢအဟ့ၣ်ပာ်စၢၤပှၤဘၣ်. (ကတိၤ ၃:၅-၇) တကးဒံးဘၣ်​ ပတဘၣ်မၤအါန့ၢ်ဒံး တၢ်ကွဲးအသး လၢလံာ်စီဆှံပူၤ ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအဂီၢ်ဘၣ်.

၁၂. မုၣ်ကီၤလံၢ်သူဝဲ “တၢ်လီတၢ်ဝ့ၤ ကလီကလီ” ဒ်လဲၣ်.

^၁၂ တၢ်လံၣ်တၢ်လီ. မုၣ်ကီၤလံၢ်သူဝဲ “တၢ်လီတၢ်ဝ့ၤ ကလီကလီ” ဒီး “ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အလုၢ်အလၢ် ဒီးဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ထံၣ်” ဒ်သိးကဆှၢကမၣ်​ ဒီးမၤလီၤဖး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ. (ကလီး ၂:၈) ဖဲတၢ်မၢဖိအစိၤန့ၣ်​ ပှၤယူဒၤဖိသိၣ်လိဝဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အတၢ်ထံၣ်တဖၣ်လၢ အတသန့ၤထီၣ်သးလၢ လံာ်စီဆှံဘၣ်​ ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ သိၣ်လိဝဲလၢ ခရံာ်ဖိတဖၣ်​ ကဘၣ်မၤထွဲဝဲ စီၤမိၤၡ့ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ. တၢ်သိၣ်လိတဖၣ်အံၤ အကဲတၢ်လံၣ်တၢ်လီ လၢအမၤယံၤထီၣ်ပှၤဂၤဒီး ယဟိဝၤယွၤ လၢအမ့ၢ်တၢ်ကူၣ်သ့ အဂံၢ်ခီၣ်ထံး. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤစ့ၢ်ကီး မုၣ်ကီၤလံၢ်သူဝဲ ကမျၢၢ်တၢ်ကစီၣ်​ ဒီးအ့ၤထၢၤနဲၣ်​ ဒ်သိးကရၤလီၤဝဲ တၢ်ကစီၣ်လၢအကမၣ်​ ဒီးအတမ့ၢ်တတီဘၣ်​ လၢထံကီၢ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်​ ရၤလီၤဝဲ. အဒိ ဖဲခိၤရိၤနၤတၢ်ဆါ ရၤလီၤသးအဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ ပထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်စီၣ်လၢ အတမ့ၢ်တတီ ဘၣ်ဒီဒူၣ်. c အဃိ ပှၤလၢအကနၣ်​ တၢ်ကစီၣ်လၢ အတမ့ၢ်တတီဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ အသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတၢ်အါမး. မ့မ့ၢ် ပဝဲယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးန့ၣ်​ ပကနၣ်ဒီးမၤထွဲ တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢ ပတၢ်ကရၢကရိဟ့ၣ်ပှၤအဃိ ပတသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတၢ်အါအါ ဒ်သိးဒီး အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်.—မး ၂၄:၄၅.

၁၃. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်ပလီၢ်သးလၢ တၢ်လၢအမၤတံာ်တာ်ပှၤလဲၣ်.

^၁၃ တၢ်လၢအမၤတံာ်တာ်ပှၤ. လံာ်စီဆှံ တဲဝဲလၢ ပကဘၣ်သးစၢၢ်ဆၢ “တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်တဖၣ်.” (ဖံလံး ၁:၉, ၁၀) ဘၣ်ဆၣ်​ ပမ့ၢ်တပလီၢ်သးဘၣ်န့ၣ်​ တၢ်လၢအမၤတံာ်တာ်ပှၤတဖၣ်​ ကမၤလၢာ်ဂီၤ ပတၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးပဂံၢ်ပဘါအါမး. အဒိ ညီနုၢ်န့ၣ်​ ပအီၣ်တၢ်အီတၢ်, ပဖံးအီၣ်မၤအီၣ်​ ဒီးပမၤမုာ်မၤဖှံသး. ဘၣ်ဆၣ်​ ပမ့ၢ်ပာ်ဆိ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ လၢပတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ်​ အကမၤတံာ်တာ်ပှၤ ဒီးပတသးစၢၢ်ဆၢ တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်တဖၣ်ဘၣ်. (လူၤ ၂၁:၃၄, ၃၅) တကးဒံးဘၣ်​ ပနၢ်ဟူဘၣ်​ ဒီးပဖးဘၣ်​ တၢ်ကစီၣ်​ ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤထီဒါပဒိၣ်​ ဒီးပှၤကဃုထၢထီၣ်ပဒိၣ်အဂ့ၢ် ကိးနံၤဒဲး. အဃိ ပတဘၣ်ပျဲလၢ တၢ်ကစီၣ်တဖၣ်အံၤ ကမၤတံာ်တာ်ပှၤဘၣ်. ပမ့ၢ်တပလီၢ်သးဘၣ်န့ၣ်​ ပကဆီၣ်ထွဲဘၣ်​ ပဒိၣ်တဖုဖု လၢပတၢ်ဆိမိၣ်​ ဒီးလၢပသးပူၤ. ဒီးဒ်သိး ပတမၤတၢ်လၢအဘၣ်တဂ့ၤအဂီၢ် မုၣ်ကီၤလံၢ် မၤကီမၤခဲပှၤဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လံ. အဃိ ဒ်သိးပကထီဒါကွံာ်အီၤ ဒီးဆဲးအိၣ်​ ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ခဲအံၤပကကွၢ်သကိး တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လွံၢ်ထံၣ်.

၁၄. ပမ့ၢ်ဘၣ်သး ဆဲးအိၣ်​ ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤ လၢယဟိဝၤယွၤ အအိၣ်တခီန့ၣ်​ ပကဘၣ်မၤ မနုၤလဲၣ်.

^၁၄ ဆိမိၣ်ထံက့ၤ နတၢ်ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သး ဒီးတၢ်ဒိးဘျၢထံ. ခီဖျိလၢ နဘၣ်သးအိၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အအိၣ်တခီအဃိ နဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သး ဒီးဒိးဘျၢထံ. ဒ်သိးနကနာ်လၢ နထံၣ်န့ၢ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအဂီၢ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤနၤလဲၣ်န့ၣ်​ ဆိမိၣ်ထီၣ်က့ၤ. နသ့ၣ်ညါထီၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်အဃိ နပာ်ကဲအီၤ, အဲၣ်အီၤ ဒီးနထံၣ်အီၤ ဒ်သိးပါတဂၤ. နတၢ်နာ်ဟဲအါထီၣ်​ ဒီးနပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး. တကးဒံးဘၣ်​ နတမၤတၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ သးဟ့ဝဲလၢၤဘၣ်​ ဒီးနအိၣ်မူက့ၤဒ် အတၢ်ဘၣ်သး. ဒီးနသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်နတၢ်ကမၣ်အဃိ နသးမုာ်ထီၣ်. (စံး ၃၂:၁, ၂) နလဲၤထီၣ်​ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်​ ဒီးတၢ်လၢနမၤလိဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ နတဲဘၣ်က့ၤပှၤဂၤ. ခဲအံၤန့ၣ်​ နလဲၤတၢ်လၢ တၢ်မူအကျဲ ဒ်ခရံာ်ဖိလၢ အဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သး ဒီးဒိးဘျၢထံဝံၤတဂၤအသိး. ဒီးဒ်သိး နကဆဲးလဲၤတၢ်လၢ ကျဲအံၤအဂီၢ် နကျဲးစၢးလၢအဂ့ၤကတၢၢ်.—မး ၇:၁၃, ၁၄.

၁၅. ပမ့ၢ်မၤလိ ဒီးဆိမိၣ်ထံ ကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်ကထါန့ၣ်​ ကကဲဘျုးလၢပဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.

 ^၁၅ မၤလိကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်ကထါ ဒီးဆိမိၣ်ထံအီၤ. သ့ၣ်တထူၣ်​ အဂံၢ်စဲၤလီၤသးမ့ၢ်ယိာ်န့ၣ်​ အကအိၣ်​ ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ပတၢ်နာ် မ့ၢ်သန့ၤထီၣ်သးလၢ ကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်ကထါန့ၣ်​ ပကအိၣ်​ ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤ. တကးဒံးဘၣ်​ ဖဲသ့ၣ်တထူၣ်ဒိၣ်ထီၣ်အခါ အဂံၢ်ကဟဲအါထီၣ်​ ဒီးအဂံၢ်ကစဲၤလီၤသးကျၢၤကျၢၤ. ပဝဲစ့ၢ်ကီး ဖဲပမၤလိ ကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်ကထါ ဒီးဆိမိၣ်ထံအီၤအခါ ပမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်ပတၢ်နာ် ဒီးပနာ်နီၢ်ကီၢ်လၢ တၢ်လၢကစၢ်ယွၤတဲဝဲန့ၣ်​ အဘၣ်ကတၢၢ်. (ကလီး ၂:၆, ၇) ဒီးလၢညါ ကစၢ်ယွၤ သိၣ်လိ, ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ ဒီးဒီသဒၢအပှၤဂီၢ်မုၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ဆိမိၣ်ထံအီၤ. အဒိ ဖဲဝံယဃ့းစက့လး ထံၣ်ဝဲတၢ်ထံၣ်လၢညါခီ ဘၣ်ဃးဒီး မူခိၣ်ကလူးတဂၤ ထိၣ်ဝဲတၢ်လုၢ်ဟံၣ်​ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးအခါ ဝံယဃ့စက့လး ကွၢ်ဝဲထံထံ. တၢ်ထံၣ်လၢညါခီအံၤ မၤဆူၣ်ထီၣ်​ ဝံယဃ့းစက့လးအသး ဒီးပမၤလိဘၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ ပကဘၣ်မၤထွဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်စီဆှံ. d (ဃ့း ၄၀:၁-၄; ၄၃:၁၀-၁၂) အဃိ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပမ့ၢ်ဟံန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ပကမၤလိ ကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်ကထါ ဒီးဆိမိၣ်ထံ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဒိၣ်အယိာ်န့ၣ်​ ပကန့ၢ်ဘၣ်​ အဘျုးအါမး.

၁၆. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါရီဘၢၤ အိၣ်ဒီး သးလၢအဂၢၢ်ကျၢၤအဃိ မၤစၢၤအီၤဒ်လဲၣ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၂:၇)

^၁၆ မၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်နသး. စီၤဒၤဝံးတဲဖျါထီၣ်​ အတၢ်အဲၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤ လၢယဟိဝၤယွၤအဂီၢ် ဒီးအသးဝံၣ်ဝဲလၢ “ယသးတီဒီးနၤ, အိ ကစၢ်ယွၤဧၢ.” (စံး ၅၇:၇) ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပမ့ၢ်နာ်န့ၢ်ယဟိဝၤယွၤ လၢပသးဒီဖျၢၣ်န့ၣ်​ ပအိၣ်ဒီး သးလၢအဂၢၢ်ကျၢၤသ့. (ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၂:၇.) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါရီဘၢၤ လၢပတဲသကိးအဂ့ၢ်န့ၣ်​ အအိၣ်ဒီး သးလၢအဂၢၢ်ကျၢၤအဃိ မၤစၢၤအီၤဒ်လဲၣ်. ဖဲကသံၣ်သရၣ်​ တဲဘၣ်အီၤလၢ အတလိၣ်တၢ်သွံၣ်ဘၣ်နာ်က့ ပှၤကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤတၢ်သွံၣ်​ လၢအဂီၢ်အခါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါရီဘၢၤ တဲဝဲတဘျီဃီလၢ အမ့ၢ်ဘၣ်သွီတၢ်သွံၣ်န့ၣ်​ အကစံၣ်လီၤလၢ တၢ်ဆါဟံၣ်တဘျီဃီ. လၢခံ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါရီဘၢၤ တဲဝဲလၢ “တၢ်မ့ၢ်ကဲထီၣ်သး ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်နာ်က့ ယသးတဒ့ဒီဘၣ်​ ဒီးယတကိၢ်တၢ်နီမံၤဘၣ်.”

၁၇. လၢဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါရီဘၢၤ အတၢ်လဲၤခီဖျိန့ၣ်​ ပန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၁၇ တချုးလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါရီဘၢၤ လဲၤထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်​ အဆၢတဲာ်ပာ်စၢၤအသး လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလံအဃိ အအိၣ်ဒီး သး လၢအဂၢၢ်ကျၢၤ. အဆိကတၢၢ်န့ၣ်​ အပာ်လီၤသးလၢ အကမၤသးခု ယဟိဝၤယွၤအသး. ခံမံၤတမံၤန့ၣ်​ အမၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးလံာ်လဲၢ်လၢ အသန့ၤထီၣ်သးလၢ လံာ်စီဆှံ ဘၣ်ဃးဒီး သးသမူ ဒီးတၢ်သွံၣ်အဂ့ၢ်. သၢမံၤတမံၤန့ၣ်​ အနာ်ဝဲသပှၢ်တၢၢ်လၢ အမ့ၢ်မၤထွဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲန့ၣ်​ ကကဲဘျုးလၢအဂီၢ်နီၢ်ကီၢ်. ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်တၢ်မၤကွၢ် ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်နာ်က့ ပအိၣ်ဒီး သးလၢအဂၢၢ်ကျၢၤသ့.

၁၈. စီၤဘါရး အဒိအတဲာ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပမ့ၢ်နာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ ကကဲဘျုးဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်တၢ်ဂီၤလၢ လံာ်ကုခိၣ်.)

^၁၈ နာ်န့ၢ်ယဟိဝၤယွၤ. စီၤဘါရးန့ၣ်​ အနာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဃိ အမၤနၢၤတၢ်. ဖဲန့ၣ်အခါ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ တအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးလၢ တၢ်ဒုးအဂီၢ်ဒံးဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်​ ကတီၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, အဘီမ့ၢ်ဂ့ၤ တဘ့ၣ်မၣ်တအိၣ်ဘၣ်. သနာ်က့ ယဟိဝၤယွၤ တဲဘၣ်စီၤဘါရးလၢ ကလဲၤဒုးဝဲ ပှၤကနၤဧၣ်ဖိ အသုးခိၣ်​ စီၤစံစရၤ ဒီးအသုးမုၢ်. ပှၤကနၤဧၣ်ဖိတဖၣ်အံၤ အဝဲသ့ၣ်တၢ်စုကဝဲၤ အိၣ်အါမး. (စံၣ်ညီၣ်​ ၅:၈) ဝံမုၣ်နီၢ်ဒဘိရၤ တဲဘၣ်​ စီၤဘါရးလၢ ကလဲၤလီၤလၢ တၢ်ပၢၤခိၣ်ဒီးဒုးဝဲ စီၤစံစရၤ ဒီးအလ့ၣ်ကဟၣ်သုး အခိၣ်​ ၉၀၀. စီၤဘါရးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်အိၣ်လၢ တၢ်ပၢၤခိၣ်​ ဒီးဒုးဝဲလ့ၣ်ကဟၣ်သုး လၢအလဲၤတၢ်ချ့မးန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ဒုးဝဲတနၢၤဘၣ်. သနာ်က့ စီၤဘါရး မၤထွဲဝဲ တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲတခါအံၤ. ဖဲစီၤဘါရး ဒီးအသုးဖိတဖၣ်​ လဲၤလီၤလၢ ကစၢၢ်တၤဘိၢ်အလိၤအခါ ယဟိဝၤယွၤ ဒုးစူၤလီၤမူခိၣ်ဖးဒိၣ်. စီၤစံစရၤ အလ့ၣ်ကဟၣ်သုးတဖၣ်​ ကတာ်ဒီးကပံာ်အဃိ ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤစီၤဘါရးလၢကမၤနၢၤတၢ်. (စံၣ်ညီၣ်​ ၄:၁-၇, ၁၀, ၁၃-၁၆) ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပမ့ၢ်နာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးမၤထွဲ တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢ အတၢ်ကရၢကရိ ဟ့ၣ်ပှၤန့ၣ်​ ပသ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိးပကမၤနၢၤတၢ်.—၅ မိၤ ၃၁:၆.

၁၉. ဘၣ်မနုၤအဃိ နဘၣ်သးအိၣ်​ ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤထီဘိလဲၣ်.

^၁၉ ပမ့ၢ်အိၣ်မူဘၣ်ဒံးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်လၢမုၣ်ကီၤလံၢ် ပၢဝဲအံၤန့ၣ်​ ပကဘၣ်ဆဲး အိၣ်ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤထီဘိ. (၁ တံၤ ၆:၁၁, ၁၂; ၂ ပ့း ၃:၁၇) အဃိ တၢ်မၤအၢမၤနး, တၢ်ဆီၣ်သနံး သတူၢ်ကလာ်, ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အတၢ်ဆိမိၣ်, တၢ်လံၣ်တၢ်လီ ဒီးတၢ်လၢအမၤတံာ်တာ်ပှၤန့ၣ်​ ပတဘၣ်ပျဲလၢ အကမၤ ဒံဝ့ၤဒံဝီၤပသးဘၣ်. (အ့း ၄:၁၄) ဘၣ်ဆၣ်​ ပကဘၣ်အိၣ်​ ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤ, မၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်ပသး, အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးမၤထွဲ အတၢ်မၤလိာ်ထီဘိ. ဒီးပကဘၣ်ကဲပှၤလၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်အကြၢးအဘၣ်. ပမ့ၢ်ကွၢ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်အကြၢးအဘၣ်. အဃိ တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ်​ ပကတဲသကိး အဝဲသ့ၣ်​ အဒိအတဲာ်.