တၢ်အိၣ်မူ တၢ်လဲၤခီဖျိအဂ့ၢ်
လၢယတၢ်ဆၢတဲာ်ခဲလၢာ်အပူၤန့ၣ် ယပာ်ယဟိဝၤယွၤလၢ နီၣ်ဂံၢ်တၢ
ဘၣ်တဂီၤ ဖဲ ၁၉၈၄ နံၣ်န့ၣ် ယအိၣ်လၢယဟံၣ် လၢပှၤကဲဒိၣ်အလီၢ်ကဝီၤလၢ ခၤရါကဲၣ်(စ်), ဘဲနဲၣ်စွ့လၣ် ဒီးယလဲၤမၤတၢ်လီၤ. ဖဲယလဲၤလၢကျဲအခါ ယဆိကမိၣ်ဘၣ်ဃးဒီး တၢးထီခိးတၢ် မဲးကစံ လၢအဟဲထီၣ်သီတဘ့ၣ် အတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤလၢပခိၣ်ပဃၢၤတဖၣ် ထံၣ်ပှၤဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်လီၤ. ဒီးယဆိကမိၣ်ထီၣ်လၢ ‘မ့ၢ်ပှၤလၢယခိၣ်ယဃၢၤတဖၣ် ထံၣ်ယၤဒ်သိးဒီး ပှၤမၤတၢ်လၢစ့တၢး လၢအစ့အိၣ်တဂၤဧါ. မ့တမ့ၢ် အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ယၤဒ်သိးဒီး ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤလၢ ဘၣ်မၤတၢ်လၢစ့တၢး လၢကလုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ အဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ်ဧါ.’ ယသ့ၣ်ညါထီၣ်ဘၣ်လၢ ပှၤလၢယခိၣ်ယဃၢၤတဖၣ် ထံၣ်ယၤထဲလၢ ယမ့ၢ်ပှၤမၤတၢ်ဖိလၢအစ့အိၣ်အါတဂၤလီၤ. ပှၤထံၣ်ယၤဒ်အံၤန့ၣ် ယတကၠဲးနီတစဲးဘၣ် အဃိ ယဟးထီၣ်ကွံာ်လၢတၢ်မၤအံၤလီၤ.
ယအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဖဲ လါမ့ၤ ၁၉ သီ ၁၉၄၀ လၢဝ့ၢ် Amioûn လၢထံကီၢ်လၢၤဘနိၤလီၤ. စှၤကိာ်နံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ လဲၤအိၣ်က့ၤလၢဝ့ၢ် Tripoli လီၤ. ဒီးယဒိၣ်ထီၣ်ဘၣ်လၢ ဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ အအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤဒီး ပှဲၤဒီးတၢ်သးခုလီၤ. ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်အိၣ်ယဲၢ်ဂၤ, ပိာ်မုၣ်သၢဂၤ ဒီးပိာ်ခွါခံဂၤလီၤ. ဒီးယမ့ၢ်ဖိသဒါလီၤ. လၢယမိယပါအဂီၢ် တၢ်ဃုကျိၣ်ဃုစ့န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်ဘၣ်. တၢ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ပဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ, တၢ်ထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ် ဒီးမၤစၢၤပှၤဂၤလၢ ကသ့ၣ်ညါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤလီၤ.
လၢပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ ခရံာ်ဖိလၢ အဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤန့ၣ် အိၣ်ဝဲအါဂၤလီၤ. လၢအကျါတဂၤလၢအမံၤမ့ၢ် Michel Aboud န့ၣ်အဖီၣ်ဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံလီၤ. အဝဲထံၣ်န့ၢ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢနူယီး ဒီးဖဲ ၁၉၂၀ န့ၣ်အဝဲစးထီၣ် ရၤလီၤဝဲတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ လၢၤဘနိၤလီၤ. ယနီၣ်ဘၣ်က့ၤလၢ အဝဲမၤစၢၤဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်သးစၢ်ခံဂၤ လၢအဖျိထီၣ်ကံးလဧးကၠိ လၢအမံၤမ့ၢ်ဝဲ အဲ(န်) ဒီး ကဝဲ(န်) ဘဲဖၢၤလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကဲထီၣ် ပတံၤသကိးလၢပမုာ်လိာ်သးလီၤ. ပူၤကွံာ်အါနံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ယသးခုဒိၣ်မးလၢ ယကလဲၤထံၣ်ဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အဲ(န်)လၢ ကီၢ်အမဲရကၤလီၤ. လၢခံ ယထံၣ်လိာ်သးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ကဝဲ(န်) လၢအဆီဟံၣ်ဆီဃီဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဝ့ဖြဲၣ် ကူၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်လၢ ဝ့ၢ်လိဒိၣ် ကီၢ်အဲကလံး အဘ့ၤသ့လးလီၤ.
စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ လၢၤဘနိၤ
ဖဲယသးစၢ်အခါ လၢလၢၤဘနိၤန့ၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး အိၣ်ဝဲထဲစှၤကိာ်ဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပသူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်လၢ ပကတဲဘၣ်ပှၤဂၤလၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလီၤ. ပထံၣ်ဘၣ်ဒီးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်တဖၣ် အတၢ်ထီဒုၣ်ထီဒါလီၤ. ယနီၣ်ထီၣ်ဘၣ်ဒံးလၢ တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒီးပှၤတဘျီလီၤ.
ဘၣ်တနံၤ ယၤဒီးယနီစၤနၤ လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖျၢၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်တဂၤဟဲဝဲဖဲ ပတဲသကိးတၢ်ဒီး ဟံၣ်ကစၢ်အခါန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပှၤကဘၣ်ကိးအီၤ တဂၤဂၤဧါသၢၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်အံၤ တဲဆါယနီ ဒီးအသးဒိၣ်ထီၣ်တၢ် ဒီးအဝဲဆီၣ်လီၤတဲာ် ယနီလၢဃီလိၤ ဒီးယနီဘၣ်ဒိဝဲလီၤ. ပှၤတဂၤဂၤကိးဝဲပလံးဒီး ပလံးဟဲမၤစၢၤဝဲယနီလီၤ. ပလံးတဖၣ်က့ၤကိးဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်တဂၤအံၤလၢ ပလံးရူလီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်အံၤ စိာ်ဝဲကျိတခိၣ်လီၤ. အဃိ ပလံးအခိၣ်တဂၤသံကွၢ်အီၤလၢ “နကဲမတဂၤလဲၣ်. နကဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်ဧါ မ့တမ့ၢ် ပှၤမၢးဖိအခိၣ်ဧါ.”
ယနီၣ်ဘၣ်တၢ်ကဲထီၣ်သးလၢအဂၤတခါ ဖဲပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ငါဝဲ ကါဘၢး(စ်)တခိၣ်လၢ ပကလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ သဝီလၢအအိၣ်ယံၤတဖျၢၣ်လီၤ. အဃိ ပသးခုဒိၣ်မး. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်တဂၤ သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပဟဲစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ အဝဲကိးဖှိၣ်ဝဲပှၤအါဂၤလၢ ကဟဲမၤတၢထီၣ်တၢလီၤတၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မၤကီမၤခဲပှၤ, ကွံာ်ပှၤဒီးလၢၢ် ဒီးယပၢ်န့ၣ်ဘၣ်ဒိဝဲလီၤ. ယနီၣ်ဘၣ်ဒံးလၢ ယထံၣ်ယပါအမဲာ်သၣ်န့ၣ် အသွံၣ်ယွၤလီၤဝဲလီၤ. ယမိက့ၤဂုၤအီၤလၢ ကါဘၢး(စ်) ဒီးပဝဲခဲလၢာ်န့ၣ် လၢတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤအပူၤ ပပိာ်ထီၣ်အခံလီၤ. ဒီးဖဲယမိမၤကဆှီ ယပါအမဲာ်သၣ်အခါ အတဲဝဲလၢ “ဝံသးစူၤ ယဟိဝၤယွၤဧၢ, ပျၢ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ကမၣ်နီၤ. အဝဲသ့ၣ်မၤဘၣ်တၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် တသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်.” တၢ်ဂ့ၢ်အံၤယတသးပ့ၤနီၣ်အီၤ နီတဘျီဘၣ်.
ဒီးဖဲပက့ၤဟးအိၣ်သကိး ပဘူးပတံၢ်လၢ ပသဝီအခါ တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါလီၤ. လၢယဖုအဟံၣ်န့ၣ် ပထံၣ်လိာ်သးဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ် ဘံၡၢၣ်တဂၤလီၤ. ဘံၡၢၣ်အံၤသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယမိယပါန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးလီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါယအိၣ်ထဲ ဃုနံၣ်ဒံးလီၤ ဘံၡၢၣ်အံၤ ကိးထီၣ်ယၤဒီးသံကွၢ်ယၤလၢ “ဘၣ်မနုၤအဃိ နတဒိးဘျၢထံဒံးဘၣ်လဲၣ်.” ယစံးဆၢက့ၤအီၤလၢ ယမ့ၢ်ဖိသၣ်ဒံးလီၤ ဒီးယကဒိးဘျၢထံအဂီၢ် ယကဘၣ်သ့ၣ်ညါအါထီၣ် လံာ်စီဆှံဒီး ယကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်နာ်လၢ အဂၢၢ်ကျၢၤလီၤ. ယစံးဆၢအီၤဒ်အံၤအဃိ အဝဲတဲဘၣ်ယဖုလၢ ယတပာ်ကဲအီၤဘၣ်.
တၢ်လဲၤခီဖျိလၢ အတဂ့ၤဘၣ်တဖၣ်အံၤ နတထံၣ်ဘၣ်အီၤ ကြီကြီဘၣ်. ညီနုၢ်န့ၣ် ပှၤလၢၤဘနိၤဖိတဖၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢအသးဂ့ၤ ဒီးတူၢ်လိာ်နၤဂ့ၤဂ့ၤလီၤ. အဃိ ပတဲသကိးဘၣ် လံာ်စီဆှံဒီးပှၤအါဂၤ ဒီးပပှၤမၤလိ လံာ်စီဆှံ အိၣ်အါခါလီၤ.
ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ လဲၤသုးလီၢ်လၢ ထံကီၢ်အဂၤတဘ့ၣ်
ဖဲယထီၣ်ကၠိအခါန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါသးစၢ်တဂၤလၢ ဘဲနဲၣ်စွ့လၣ် ဟဲဟးဝဲလၢ လၢၤဘနိၤလီၤ. အဝဲဟဲထီၣ်ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒီးလၢခံအပာ်တၢ်အဲၣ်တီဒီး ယနီလီၤ. ဒီးလၢခံအဝဲသ့ၣ်ဖျီသး ဒီးလဲၤအိၣ်ဝဲလၢ ဘဲနဲၣ်စွ့လၣ်လီၤ. ယနီကွဲး လံာ်ပရၢ ဒီးဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ် ယပါလၢ ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ ကလဲၤသုးလီၢ်လၢ ဘဲနဲၣ်စွ့လၣ်လီၤ. ယနီမၤဝဲဒ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲသးသယုၢ်ဘၣ်ပှၤ ဒိၣ်မးအဃိလီၤ. လၢခံပဒိကနၣ်အီၤ ဒီးပလဲၤသုးလီၢ်လၢ အအိၣ်လီၤ.
ပလဲၤတုၤလၢ ဘဲနဲၣ်စွ့လၣ်ဖဲ ၁၉၅၃ နံၣ်ဒီးပအိၣ်လၢ ခၤရါကဲၣ်(စ်) လၢအအိၣ်ဘူးဒီး ကီၢ်ခိၣ်အတၢ်လီၢ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါယနီၢ်ဆံးဒံး အဃိ ဖဲယထံၣ်ကီၢ်ခိၣ် အကါလဲၤဖၠးလၢ ပဟံၣ်မဲာ်ညါအခါ ယသးခုညါ. ဘၣ်ဆၣ် မ့မ့ၢ်လၢ ယမိယပါအဂီၢ်န့ၣ် တညီဝဲဘၣ်. မ့ၢ်လၢထံကီၢ်, ကျိာ်, တၢ်ဆဲးတၢ်လၤ, တၢ်အီၣ်တၢ်အီ ဒီးကလံၤသီၣ်ဂီၤတဖၣ်န့ၣ် လီၤဆီလိာ်အသးဒိၣ်မး အဃိလီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်စးထီၣ် အတၢ်အိၣ်မူလၢ အသီခဲလၢာ်လီၤ.
စးထီၣ်လၢ စုစ့ၣ်တုၤလၢစုထွဲ– ယပါ. ယမိ. ယၤ ဖဲ ၁၉၅၃ ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ လဲၤသုးလီၢ်လၢ ဘဲနဲၣ်စွ့လၣ်
ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲဖးဒိၣ်
ယပါန့ၣ် အမ့ၢ်ပှၤလၢအဂံၢ်ဆူၣ် ဒီးအတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဂ့ၤမးလီၤ. အဃိ ဖဲအဆိးက့ထီၣ်အခါန့ၣ် ပကမၢကမၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. ပတထံၣ်ဘၣ်လၢအဝဲဆိးက့ နီတဘျီဘၣ်. လၢခံ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ အဝဲအိၣ်ဒီးသူၣ်ခဲစၢၣ် ဒီးဘၣ်ဖွဲးအသးလီၤ. ဒီးလီၤသးအုးဒိၣ်မးလၢ တနွံဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲသံသဒၣ်ပှၤလီၤ.
ပသးဘၣ်ဒိထဲလဲၣ်န့ၣ် ပတဲဖျါထီၣ်မး တဘၣ်ဘၣ်. ဖဲန့ၣ်အခါ ယအိၣ် ၁၃ နံၣ်ဒံးလီၤ. ပတဆိကမိၣ်ဘၣ်လၢပပါန့ၣ် ကသံသဒၣ်ပှၤဘၣ်. ဒီးပဆိကမိၣ်လၢ ပသးခုတသ့လၢၤဘၣ်. တဘျီတခီၣ်န့ၣ် ကီလၢ ယမိကတူၢ်လိာ်လၢ အဝၤသံလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပသ့ၣ်ညါလၢ တၢ်အိၣ်မူန့ၣ်ကဘၣ်ဆဲးလဲၤအသး ဒီးခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤစၢၤအဃိ ပလဲၤခီဖျိအီၤသ့လီၤ. ဖဲယအိၣ် ၁၆ နံၣ်န့ၣ် ယဖျိထီၣ်ဝဲတီၤထီကၠိလၢ ခၤရါကဲၣ်(စ်)လီၤ. ဒီးယအဲၣ်ဒိး ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ယဟံၣ်ဖိဃီဖိလီၤ.
ယနီစၤနၤဒီးအဝၤ ရူဘ့ မၤစၢၤယၤလၢ နီၢ်သးတခီလီၤ
ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ယနီစၤနၤ ဆီဟံၣ်ဆီဃီဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါရူဘ့ အရၤကၠိၤ ဝံၤလံ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအံၤ ဖျိထီၣ်ဝဲ ကံးလဧးကၠိဒီး ဘၣ်ဟဲက့ၤမၤတၢ်လၢ ကီၢ်ဘဲနဲၣ်စွ့လၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်ပာ်လီၤသးလၢ ကလဲၤအိၣ်လၢနူယီးလီၤ. ယဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဆၢတဲာ်ဝဲလၢ ယကဘၣ်လဲၤထီၣ် ဖၠၣ်စိမိၤကၠိ အဃိ ယလဲၤအိၣ်လၢနူယီး ဒီးယနီဒီးအဝၤ ဒ်သိးယကထီၣ်ကၠိအဂီၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မၤစၢၤယၤလၢ ယကအိၣ်ဒီးတၢ်ရ့လိာ်သးလၢအဂ့ၤ ဒီးယဟိဝၤယွၤလီၤ. တကးဒံးဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤတဖၣ် လၢအအိၣ်လၢ ဘရိးကလ့ၣ် စပဲနံး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ် အိၣ်အါဂၤလီၤ. လၢအဝဲသ့ၣ်အကျါ ပှၤလၢယရ့ဘၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါမ့လထၢၤ ဟဲခၠၢၤ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဖြဲၤဒၢၤရဲၣ် ဖြဲၤ(စ်)လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်လၢ ဘရိးကလ့ၣ် ဘ့ၤသ့လးလီၤ.
ယဒိးဘျၢထံဖဲ ၁၉၅၇ နံၣ်
ဖဲယထီၣ်ဖၠၣ်စိမိၤကၠိ လၢနူယီး အဆိကတၢၢ်တနံၣ်န့ၣ် ယစးထီၣ်ဆိကမိၣ်လၢ ယကမၤတၢ်မနုၤလၢ ယတၢ်အိၣ်မူအပူၤလဲၣ်. ယဖးဒီးဆိကမိၣ်ထံ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တၢးထီခိးတၢ် မဲးကစံအပူၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး လၢအဘၣ်ဃးဒီး ခရံာ်ဖိတဖၣ်ပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢကမၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤအဂီၢ်လီၤ. လၢယတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ ယထံၣ်ဘၣ် ပှၤလဲၤလၢညါ ဒီးပှၤဘ့ၤသ့လးဖိတဖၣ် အဝဲသ့ၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်သးခု အဃိ ယအဲၣ်ဒိးအိၣ်ဒ်သိးဒီးအဝဲသ့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲန့ၣ်အခါ ယတဒိးဘျၢဘၣ်ထံဒံးဘၣ်. ယသ့ၣ်ညါလၢ ယကဘၣ်ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ် ယသးလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်လီၤ. အဃိ ယဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်ယသး ဒီးယဒိးဘျၢထံဖဲ လါမၢ်ၡး ၃၀, ၁၉၅၇ နံၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဆၢတဲာ်လၢ အရ့ဒိၣ်တဖၣ်
ဖဲယဒိးဘျၢထံဝံၤအလီၢ်ခံ ယဆိကမိၣ်ထီၣ်လၢ ယအဲၣ်ဒိးမၤပှၤလဲၤလၢညါလီၤ. ယအဲၣ်ဒိးမၤပှၤလဲၤညါ သပှၢ်တၢၢ်လီၤ ဘၣ်ဆၣ် ယကမၤဒ်န့ၣ်အဂီၢ် တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ဝဲလီၤ. ယကမၤပှၤလဲၤလၢညါဒီး ထီၣ်ဖၠၣ်စိမိၤကၠိတဘျီဃီ ခံခါလၢာ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. ယကွဲးအိၣ်သကိး ယဟံၣ်ဖိဃီဖိလံာ်ပရၢအါဘ့ၣ် ဒီးတဲဘၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ယကပတုာ်ထီၣ် ဖၠၣ်စိမိၤအကၠိ ဒီးက့ၤမၤပှၤလဲၤလၢညါ လၢဘဲနဲၣ်စွ့လၣ်လီၤ.
ဖဲ လါယူၤ ၁၉၅၇ နံၣ်န့ၣ် ယဟဲက့ၤအိၣ်လၢ ခၤရါကဲၣ်(စ်)လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲန့ၣ်အခါ ယဟံၣ်ဖိဃီဖိ အတၢ်အိၣ်သးတဂ့ၤအါအါဘၣ်. ပဟံၣ်ဖိဃီဖိလိၣ်ဘၣ် ပှၤတဂၤလၢ ကမၤတၢ်အဂီၢ်လီၤ. ယမၤစၢၤကသ့ဒ်လဲၣ်. အဃိ ယလဲၤမၤတၢ်လၢစ့တၢး ဘၣ်ဆၣ် ယအဲၣ်ဒိးမၤပှၤလဲၤလၢညါ သပှၢ်တၢၢ်လီၤ. ယဟဲက့ၤဖဲအံၤန့ၣ် လၢတၢ်ဂ့ၢ်အဝဲအံၤလီၤ. အဃိ လၢအါနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ယမၤတၢ်လၢစ့တၢးဒီး မၤဖပှၤလဲၤလၢညါလီၤ. လၢယတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ် ယတၢ်မၤကအါထဲအံၤ ဒီးယကသးခုထဲအံၤန့ၣ် တအိၣ်နီတဘျီဘၣ်.
တကးဒံးဘၣ် ယသးခုဒိၣ်မး ဖဲယထံၣ်လိာ်သး ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်စဲလ်ဘံယၤ ဒီးပဖျီပသးလီၤ. အမ့ၢ်ပှၤကၠၢမနံၣ်ဖိ ဒီးအအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒိၣ်မးလီၤ. အဝဲဒီးအမိအပါ ဟဲအိၣ်လၢ ဘဲနဲၣ်စွ့လၣ်လီၤ. လၢခံ ပဖိအိၣ်ဝဲခံၤဂၤလီၤ. ပဖိခွါအမံၤလၢမဲကၢၤ (မဲးခ်), ဒီးပဖိမုၣ်အမံၤလၢ စဲၤမံရါလီၤ. တကးဒံးဘၣ် ယဘၣ်ကွၢ်ထွဲယမိစ့ၢ်ကီးလီၤ. အဝဲဟဲအိၣ်ဒီးပှၤလီၤ. ခီဖျိလၢ ယဘၣ်ကွၢ်ထွဲ ယဟံၣ်ဖိဃီဖိအဃိ ယပတုာ်မၤပှၤလဲၤလၢညါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယဆဲးအိၣ်ဒီးတၢ်သးဆူၣ်လၢ ယကမၤပှၤလဲၤလၢညါလီၤ. ယၤဒီးယမါန့ၣ် ဖဲပချုးအဆၢကတီၢ် ပမၤဝဲ ပှၤလဲၤလၢညါမၤစၢၤတၢ်လီၤ.
တၢ်ဆၢတဲာ်လၢအသီတခါ
ဖဲယတဲဖျါထီၣ် ယဂ့ၢ်လၢအခီၣ်ထံးခါန့ၣ် ယဖိတဖၣ်ထီၣ်ဒံးကၠိလီၤ. ယမ့ၢ်တဲတီတီန့ၣ် ယအိၣ်မူဘၣ် ဘီၣ်ဘီၣ်ညီညီ ဒီးပှၤလၢအမၤတၢ်လၢ စ့တၢးတဖၣ်န့ၣ် ပာ်ကဲယၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယဘၣ်သးလၢ ပှၤကထံၣ်ယၤလၢ ယမ့ၢ်ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤတဂၤလီၤ. ယဆိမိၣ်လၢ ဒ်သိးပှၤကထံၣ်ယၤဒ်န့ၣ်အဂီၢ် ယကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်လီၤ. အဃိ ယၤဒီးယမါ ပဆ့ၣ်နီၤ တၢၣ်ပီၣ်သကိးဘၣ်ဃးဒီး ပကျိၣ်စ့တၢ်ဟဲနုာ်လီၤအဂ့ၢ်လီၤ. ယမ့ၢ်တမၤတၢ်မၤလၢ စ့တၢးလၢၤဘၣ်န့ၣ် ယကဒိးန့ၢ်ဘၣ် စ့ဖးအါတကဒိၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢပဒ့ၣ်ကမၢ်တအိၣ်ဘၣ်အဃိ ပပာ်လီၤပသးလၢ ပကအိၣ်မူက့ၤယိယိဖိ ဒီးစ့အံၤပကဆဲးသူဘၣ်အီၤ ဖးယံာ်ညါလီၤ.
ပကဆၢတဲာ်ဒ်န့ၣ်အဂီၢ်ဒု တညီဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ယမိဒီးယမါန့ၣ် ဆီၣ်ထွဲယၤ လၢလၢပှဲၤပှဲၤလီၤ. အဃိ ယပာ်လီၤသးလၢ ယကမၤကဒီး ပှၤလဲၤလၢညါလီၤ. ယသးခုသပှၢ်ကတၢၢ်လီၤ. ယဆိကမိၣ်ဒု တၢ်ကီတၢ်ခဲတအိၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် တယံာ်ဘၣ်ဒီး ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကစီၣ်လၢ အလီၤကမၢကမၣ်တခါလီၤ.
တၢ်ကစီၣ်အသီတခါလၢ အလီၤကမၢကမၣ်
လၢတၢ်တမုၢ်လၢ်အတီၢ်ပူၤ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် ပဖိသဒါကၤဘြံအ့(လ်)
ဘၣ်တနံၤ ကသံၣ်သရၣ် တဲဘၣ်ယမါလၢ အဝဲဒၢထီၣ်လံ. ပကမၢကမၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. ယသးခုဒိၣ်မး ဘၣ်ဆၣ် ယဆိကမိၣ်ထီၣ်ဘၣ်ဃးဒီး ယကမၤပှၤလဲၤလၢညါစ့ၢ်ကီးလီၤ. မ့ၢ်ယမၤပှၤလဲၤလၢညါ ဘၣ်ကန့ၢ်ဒံးဧါ. ပအိၣ်ခိးကွၢ် ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ အသီတဂၤအံၤအဃိ တယံာ်ဘၣ်ဒီး ပဆီတလဲ ပတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ဒီးပအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယဆိကမိၣ်ထီၣ်လၢ မ့ၢ်ယမၤပှၤလဲၤလၢညါ ကန့ၢ်ဧါ.
ဖဲပတဲသကိးဘၣ်ဃးဒီး ပဖီတၢၣ်တဖၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ပပာ်လီၤပသးလၢ ပကမၤဒ်ပဆၢတဲာ်ပာ်စၢၤအီၤအသိးလီၤ. ပဖိခွါကၤဘြံအ့(လ်) အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဖဲ လါအ့ဖြ့ၣ် ၁၉၈၅ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ယဟးထီၣ်ကွံာ်လၢ စ့တၢးအတၢ်မၤလီၤ ဒီးယစးထီၣ်မၤကဒီး ပှၤလဲၤလၢညါ ဖဲလါယူၤ ၁၉၈၅ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ယကဲထီၣ်ဘၣ် ဝဲၤတြၢ်ကမံးတံာ်တဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဝဲၤတြၢ်န့ၣ် တအိၣ်လၢခၤရါကဲၣ်(စ်)ဘၣ် အဃိ ယလဲၤမၤစၢၤတၢ်ဖဲန့ၣ် တနွံခံသီ မ့တမ့ၢ် သၢသီ ဒီးတၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံၤဝဲ အမံးလာ် ၅၀ (၈၀ ကံလိမံထၢၣ်) လီၤ.
ပလဲၤသုးလီၢ်သုးကျဲလၢ တၢ်လီၢ်အဂၤတတီၤ
ဝဲၤတြၢ်အိၣ်လၢ ဝ့ၢ်လၤ ဝံးထိရံယါ အဃိ ပပာ်လီၤသးလၢ ပကလဲၤအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်လၤ ဝံးထိရံယါ ဒ်သိးပကအိၣ်ဘူးဒီး ဘ့ၤသ့လးအဂီၢ်လီၤ. မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဆီတလဲဖးဒိၣ်လၢ ပဂီၢ်လီၤ. ယအဲၣ်ယဟံၣ်ဖိဃီဖိဒိၣ်မး ဒီးယစံးဘျုးဘၣ်အဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. အဝဲသ့ၣ် အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးန့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ ယဂီၢ်ဒိၣ်မးလီၤ. ယနီဘၤဟၤ ကွၢ်ထွဲကဒါက့ၤ ပမိလီၤ. ပဖိခွါမဲး(ခ်) ဆီဟံၣ်ဆီဃီလံ ဒီးမ့မ့ၢ် စဲၤမံရါဒီး ကၤဘြံအ့(လ်) န့ၣ်အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီးပှၤဒံးလီၤ. ပဟဲအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်လၤ ဝံးထိရံယါ အဃိ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ပာ်တီၢ်ကွံာ် အတံၤသကိးတဖၣ်လၢ ခၤရါကဲၣ်(စ်)လီၤ. တကးဒံးဘၣ် ယမါအိၣ်ဘၣ်လၢ ဝ့ၢ်ဒိၣ်ဒီးခဲအံၤ ဘၣ်အိၣ်ကဒါက့ၤလၢဝ့ၢ်ဆံးဆံးဖိအဃိ အဝဲဘၣ်မၤတၢ်ဆီတလဲလီၤ. ဒီးပဝဲခဲလၢာ် ကဘၣ်အိၣ်က့ၤလၢ ဟံၣ်ဆံးဆံးဖိ သနာ်က့ ပအိၣ်သ့လီၤ. အဃိ ပဘၣ်မၤဝဲ တၢ်ဆီတလဲအါမးလီၤ.
ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဆီတလဲအိၣ်ထီၣ်ကဒီးလီၤ. ပဖိခွါ ကၤဘြံအ့(လ်) ဆီဟံၣ်ဆီဃီဒီး ပဖိမုၣ်စဲၤမံရါ အိၣ်လီၤဆီက့ၤဝဲလီၤ. လၢခံ ဖဲ ၂၀၀၇ န့ၣ် ယၤဒီးယမါ ပှၤကွဲမုာ်ပှၤလၢ ဘ့ၤသ့လးဒီး ပဆဲးမၤဘၣ်တၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးတုၤခဲအံၤလီၤ. ပဖိခွါဝဲၢ်ကိမဲး(ခ်) ကဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် ဒီးအမၤပှၤလဲၤလၢညါ ဃုာ်ဒီးအမါ မါနံခၤလီၤ. ပဖိခွါကၤဘြံအ့(လ်) စ့ၢ်ကီး မ့ၢ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် ဒီးမၤကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤ ဒီးအမါအဲဘြၤ လၢကီၢ်အံးထလံၣ်လီၤ. ပဖိမုၣ်စဲၤမံရါ မၤပှၤလဲၤလၢညါ ဒီးမၤစၢၤစိတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးလီၤ.
စးထီၣ်လၢ စုစ့ၣ်တုၤလၢစုထွဲ– ယၤဒီးယမါစဲလ်ဘံယၤ လၢဘဲနဲၣ်စွ့လၣ် အဝဲၤတြၢ်. ပဖိခွါဝဲၢ်ကိမဲး(ခ်) ဒီးအမါ မါနံခၤ. ပဖိမုၣ်စဲၤမံရါ. ပဖိခွါကၤဘြံအ့(လ်) ဒီးအမါအဲဘြၤ.
ယမ့ၢ်ဘၣ်ဆၢတဲာ်ကဒီးတၢ်န့ၣ် ယကမၤအီၤဒ်အလီၢ်လီၢ်
လၢယတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ် ယဘၣ်မၤတၢ်ဆၢတဲာ်လၢ အရ့ဒိၣ်အိၣ်အါမးလီၤ. ယသးခုဒီး တၢ်လၢယဆၢတဲာ်အီၤတဖၣ်လီၤ. ယမ့ၢ်ဘၣ်ဆၢတဲာ်ကဒီးတၢ်န့ၣ် ယကမၤအီၤဒ်အလီၢ်လီၢ်လီၤ. ယပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ နီၢ်သးအတၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီး တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ယမၤဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤလီၤ. လၢအနံၣ်တဖၣ်အတီၢ်ပူၤ ယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ပကဘၣ်ပၢၤဃာ် တၢ်ရ့လိာ်သးလၢအဂ့ၤဒီး ယဟိဝၤယွၤလီၤ. တၢ်ဆၢတဲာ်လၢ ပကဘၣ်မၤအီၤ အဒိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, အဆံးမ့ၢ်ဂ့ၤ ယဟိဝၤယွၤ ကဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်သူၣ်မံသးမုာ် “လၢအဒိၣ်န့ၢ်ယိာ်န့ၢ်တၢ်လၢ ပနၢ်ပၢၢ်အီၤသ့” န့ၣ်လီၤ. (ဖံလံးပံၤ ၄:၆, ၇) ယၤဒီးယမါ ပမၤတၢ်လၢဘ့ၤသ့လး မုာ်ဒိၣ်မးလီၤ. ဒီးပတူၢ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤဆိၣ်ဂ့ၤ ပတၢ်ဆၢတဲာ်တဖၣ် မ့ၢ်လၢပပာ်ဆိယဟိဝၤယွၤလၢ ပတၢ်အိၣ်မူအပူၤ ထီဘိအဃိလီၤ.
