တၢ်မၤလိ ၂၅
ယဟိဝၤယွၤ ဆိၣ်ဂ့ၤ ပှၤလၢအပျၢ်ကွံာ် ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်
“ဒ်ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်သုတၢ်ကမၣ် လၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့အသိးန့ၣ် သုကဘၣ်မၤ ဒ်န့ၣ်အသိး စ့ၢ်ကီး.” —ကလီးစဲ ၃:၁၃.
တၢ်သးဝံၣ် ၁၃၀ ပျၢ်ကွံာ်ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် *
၁. ပှၤမၤကမၣ်တၢ်လၢ အပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသးတဖၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤအၢၣ်လီၤဝဲ ဒ်လဲၣ်.
ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အကဲပတၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်, စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ဒီးပှၤလၢအဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီ. တကးဒံးဘၣ် အမ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ပပၢ်လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၀:၃; ယၡါယၤ ၃၃:၂၂) အဃိ ပမ့ၢ်မၤကမၣ်အီၤသနာ်က့ ပမ့ၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသးနီၢ်ကီၢ်န့ၣ် အပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်သ့ ဒီးအသးအိၣ်ပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ် သပှၢ်တၢၢ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၈၆:၅) လၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤ ယဟိဝၤယွၤမၢ ဝံယၡါယၤ တဲဝဲလၢ “သုတၢ်ဒဲးဘးမ့ၢ်ဒ် တၢ်ဂီၤကယဲၢ်အသိး ဘၣ်ဆၣ်ဒီး, ကဝါထီၣ်ဝဲဒ်မူခိၣ်ဖီအသိးလီၤ.”—ယၡါယၤ ၁:၁၈.
၂. ဒ်သိးပရ့ဒီး ပှၤဂၤကမုာ်အဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.
၂ ပကဲပှၤတလၢတပှဲၤဘၣ်အဃိ ပဝဲခဲလၢာ် ပတဲဒီး ပမၤကမၣ်ဘၣ်လိာ်သး တဂၤဒီးတဂၤသ့. (ယၤကိာ် ၃:၂) ဒီးပှၤမ့ၢ်မၤကမၣ်ဘၣ်ပှၤ သနာ်က့ ပမ့ၢ်သးအိၣ်ပျၢ်ကွံာ် အဝဲသ့ၣ် တၢ်ကမၣ်န့ၣ် ပမုာ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်သ့ဒံး. (ကတိၤဒိ ၁၇:၉; ၁၉:၁၁; မးသဲ ၁၈:၂၁, ၂၂) ပမ့ၢ်မၤကမၣ်ဘၣ်လိာ်သး တစဲးတမွဲးန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤဘၣ်သးလၢ ပကပျၢ်လိာ်သး တၢ်ကမၣ်. (ကလီးစဲ ၃:၁၃) ယဟိဝၤယွၤစ့ၢ်ကီး ပျၢ်ကွံာ်ပတၢ်ကမၣ် “အါအါကလဲာ်” အဃိ ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပကြၢးပျၢ်ကွံာ် ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်.—ယၡါယၤ ၅၅:၇.
၃. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကသ့ၣ်ညါဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၃ လၢတၢ်မၤလိအံၤန့ၣ် ပကသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိလၢ တလၢတပှဲၤဘၣ်န့ၣ် ကွၢ်လိယဟိဝၤယွၤ ဒီးပျၢ်ကွံာ်ပှၤဂၤတၢ်ကမၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. ပှၤမ့ၢ်မၤကမၣ်ဘၣ်တၢ်န့ၣ် ပှၤကဘၣ်လဲၤတဲပၠးဘၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်ဧါ. ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤမၢ ပပျၢ်ကွံာ် ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်လဲၣ်. ခီဖျိလၢ ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်အဃိ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တနီၤ ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲနးမး. ဒီးပမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အံၤ အအိၣ်ဒ်လဲၣ်.
ခရံာ်ဖိတဂၤ မ့ၢ်မၤကမၣ်ဘၣ်တၢ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် အကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်
၄. (က) ပှၤလၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤတဂၤ မ့ၢ်မၤဘၣ်တၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် အကဘၣ်မၤဝဲဒ်လဲၣ်. (ခ) ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ထံၣ်လိာ်သးဒီးပှၤလၢ အမၤတၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ် တဂၤအခါ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီးမူဒါဒ်လဲၣ်.
၄ ပှၤမ့ၢ်မၤကမၣ်တၢ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်တဲပၠး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်. အဒိ တၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ်လၢ အထီဒါဒီးကစၢ်ယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်အီၤဖဲ ၁ ကရံၣ်သူး ၆:၉, ၁၀. ခရံာ်ဖိတဂၤ အမ့ၢ်မၤကမၣ်ဘၣ်တၢ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် အကဘၣ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒီးလဲၤတဲဘၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၂:၅; ယၤကိာ် ၅:၁၄) ထဲဒၣ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အပျၢ်ကွံာ်ပတၢ်ကမၣ်သ့ ခဲလၢာ်ခဲဆ့ ဒီးအကပျၢ်ကွံာ်ပတၢ်ကမၣ် ခီဖျိလၢ တၢ်ပှ့ၤက့ၤအဃိ. * မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် အမူဒါအိၣ်ဒ်လဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်မူဒါလၢ ကသူဝဲလံာ်စီဆှံဆၢတဖၣ်လၢ ကဆၢတဲာ်ဝဲ ပှၤမၤကမၣ်တၢ်တဂၤအံၤ ဆဲးအိၣ်လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤသ့ဧါ မ့တမ့ၢ် ကဘၣ်ထုးထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤဧါ. (၁ ကရံၣ်သူး ၅:၁၂) ဒ်သိးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ဆၢတဲာ်တၢ်လၢ အဘၣ်ကသ့အဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်ကဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်သံကွၢ်လၢလာ်တဖၣ်အံၤ အတၢ်စံးဆၢ. အဒိ ပှၤမၤတၢ်ကမၣ်တဂၤ သ့ၣ်ညါဝဲထံထံ ဒီးအမၤဝဲဧါ. ပှၤမၤတၢ်ကမၣ်တဂၤ အကူၣ်ပာ်စၢၤလၢ အကမၤဝဲဧါ. မ့ၢ်အမၤတၢ်ကမၣ်တခါအံၤ တဘျီဝံၤတဘျီ ယံာ်လံဧါ. တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် အပီၢ်ယၢ်လီၤသး ဝံၤလံဧါန့ၣ် အပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အတၢ်အိၣ်မူပူၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလံဧါ. ဒီးတၢ်လၢ အပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤပျၢ်ကွံာ် အတၢ်ကမၣ်ဝံၤလံန့ၣ် အိၣ်ဧါ.—မၤတၢ် ၃:၁၉.
၅. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ထံၣ်လိာ်သးဒီး ပှၤလၢအမၤဘၣ် တၢ်ကမၣ်တဂၤန့ၣ် အကဲဘျုးဒ်လဲၣ်.
၅ ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ထံၣ်လိာ်သးဒီးပှၤလၢ အမၤတၢ်ကမၣ် တဂၤအခါ အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်သးလၢ အတၢ်ဆၢတဲာ်လၢဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ် ကမ့ၢ်ဒ်သိးဒီး ယဟိဝၤယွၤလၢ အအိၣ်လၢမူခိၣ်တဂၤ ဆၢတဲာ်ပာ်စၢၤဝဲအသိး. (မးသဲ ၁၈:၁၈) တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတခါအံၤ ကဲဘျုးလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ်ဒ်လဲၣ်. အဒိ ပှၤမ့ၢ်ထုးထီၣ်ကွံာ် ပှၤမၤတၢ်ကမၣ်လၢ အတပီၢ်ယၢ်လီၤသးဘၣ်တဂၤ လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ် ကဒီသဒၢဝဲ ယဟိဝၤယွၤအသိလၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖၣ်. (၁ ကရံၣ်သူး ၅:၆, ၇, ၁၁-၁၃; တံတူး ၃:၁၀, ၁၁) သနာ်က့ ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ထံၣ်လိာ်သးဒီး ပှၤလၢအမၤတၢ်ကမၣ်တဂၤအခါ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကမၤစၢၤအီၤလၢ အကပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးအဂီၢ် ဒီးယဟိဝၤယွၤ ကပျၢ်ကွံာ်အတၢ်ကမၣ်. (လူၤကၣ် ၅:၃၂) ပှၤမၤတၢ်ကမၣ်တဂၤအံၤ အမ့ၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးန့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ကဃ့ဘါထုကဖၣ်န့ၢ်လၢအဂီၢ် ဒီးကဃ့ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤစၢၤအီၤလၢ အနီၢ်သးကဆူၣ်ထီၣ်က့ၤအဂီၢ်.—ယၤကိာ် ၅:၁၅.
၆. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် မ့ၢ်ထုးထီၣ်ကွံာ် ပှၤတဂၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကပျၢ်ကွံာ်ပှၤတဂၤန့ၣ် အတၢ်ကမၣ် တဘျီဘျီဒံးဧါ. တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်.
၆ ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ထံၣ်လိာ်သးဒီး ပှၤလၢအမၤတၢ်ကမၣ် တဂၤအခါ ပှၤတဂၤမ့ၢ်တပီၢ်ယၢ်လီၤသးဘၣ်န့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ကဘၣ်ထုးထီၣ်အီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤ. ပှၤတဂၤအံၤ အမ့ၢ်မၤကမၣ်ဘၣ် ပဒိၣ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် တဒီသဒၢအီၤဘၣ်. ပှၤတဂၤဂၤ လၢအမၤကမၣ်ဘၣ် ပဒိၣ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ် အပီၢ်ယၢ်လီၤသးမ့ၢ်ဂ့ၤ, တပီၢ်ယၢ်လီၤသးမ့ၢ်ဂ့ၤ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်ပဒိၣ်တဖၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကစံၣ်ညီၣ်ဒီး ကသိၣ်က့ၤသီက့ၤ ပှၤတဂၤန့ၣ်. (ရိမ့ၤ ၁၃:၄) ပှၤတဂၤအံၤ အတၢ်ကမၣ်မ့ၢ်ဒိၣ်ဝဲ သပှၢ်တၢၢ်နာ်က့ လၢခံ အမ့ၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသး ဒီးဆီတလဲက့ၤ အတၢ်အိၣ်မူန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ သးအိၣ်ပျၢ်ကွံာ် အတၢ်ကမၣ်.—၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၃၃:၉, ၁၂, ၁၃; ၁ တံၤမသ့း ၁:၁၅; လူၤကၣ် ၁၅:၁၇-၂၄.
၇. ပှၤမ့ၢ်မၤကမၣ်ဘၣ်ပှၤန့ၣ် ပကပျၢ်ကွံာ် အတၢ်ကမၣ်ဒ်လဲၣ်.
၇ အဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤကပျၢ်ကွံာ် ပှၤတဂၤအတၢ်ကမၣ်ဧါ, တပျၢ်ကွံာ်ဘၣ်ဧါန့ၣ် တမ့ၢ်ပတၢ်ဆၢတဲာ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ပကဘၣ်ဆၢတဲာ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲတခါ. အဒိ ပှၤတဂၤ ကမၤကမၣ်ဘၣ်ပှၤဖးဒိၣ် ဒီးအမ့ၢ်ဟဲ ဃ့ဝံသးစူၤပှၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, တဃ့ဘၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ပပာ်လီၤသးလၢ ပကပျၢ်ကွံာ် အတၢ်ကမၣ် ဒီးပတသးထီၣ်အီၤဘၣ် ဒီးပတစၢဃာ် အတၢ်ကမၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်တဲတီတီန့ၣ် ပသးမ့ၢ်ဘၣ်ဒိဖးဒိၣ်န့ၣ် ဒ်သိးပကပျၢ်ကွံာ် အတၢ်ကမၣ်အဂီၢ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပကလိၣ်ဘၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးပကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး သပှၢ်တၢၢ်. တၢးထီခိးတၢ် လါစဲးပတ့ဘၢၣ် ၁၅, ၁၉၉၄ တဘ့ၣ်တဲဝဲလၢ “ပမ့ၢ်ပျၢ်ကွံာ် ပှၤတဂၤအတၢ်ကမၣ်န့ၣ် တအဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ ပဘၣ်သး ပှၤတဂၤန့ၣ် အတၢ်ကမၣ်ဘၣ်. ခရံာ်ဖိတဂၤ မ့ၢ်ပျၢ်ကွံာ်ပှၤတၢ်ကမၣ်န့ၣ် အခီပညီ အအးလီၤက့ၤ တၢ်ဂ့ၢ်တခါန့ၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအစုပူၤ. ဒီးအနာ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤမ့ၢ်စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်လၢ အတီအလိၤ ဒီးအခါမ့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤကစံၣ်ညီၣ် တၢ်တီတီလိၤလိၤ.” ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤမၢပပျၢ်ကွံာ် ပှၤဂၤတၢ်ကမၣ်ဒီး နာ်န့ၢ်အီၤလၢ အကစံၣ်ညီၣ်တၢ် တီတီလိၤလိၤလဲၣ်.
ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤ မၢပပျၢ်ကွံာ်ပှၤဂၤ တၢ်ကမၣ်လဲၣ်
၈. ပမ့ၢ်ပျၢ်ကွံာ် ပှၤဂၤတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သးကညီၤ ဒ်လဲၣ်.
၈ ပမ့ၢ်ပျၢ်ကွံာ် ပှၤဂၤတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သးကညီၤ. ဘၣ်တဘျီ ယ့ၣ်ၡူးထိၣ်သတြီၤ ယဟိဝၤယွၤဒီး ကစၢ်တဂၤလၢ အမၤလီၤတူာ်ကွံာ် အကုၢ်လၢ အလိာ်က့ၤ အကမၢ်ဖးအါ တန့ၢ်ဘၣ်တဂၤ. ဘၣ်ဆၣ် ကုၢ်တဂၤအံၤ တပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သးကညီၤလၢ ကုၢ်အဂၤတဂၤ လၢကဘၣ်ဟ့ၣ်က့ၤအီၤစ့ တစဲးဖိန့ၣ် အဖီခိၣ်ဘၣ်. (မးသဲ ၁၈:၂၃-၃၅) ဖဲအံၤ ယ့ၣ်ၡူးအဲၣ်ဒိးသိၣ်လိပှၤ တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. ပမ့ၢ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သးကညီၤ လၢပဖီခိၣ်န့ၣ် ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပကသးကညီၤပှၤဂၤ ဒီးပကသးအိၣ်ပျၢ်ကွံာ် ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၃:၉) လၢအပူၤကွံာ်အါနံၣ် တၢးထီခိးတၢ် တဘ့ၣ်တဲဝဲလၢ “ပပျၢ်ကွံာ်ပှၤဂၤ အတၢ်ကမၣ်အဘျီမ့ၢ်အါထဲလဲၣ် သနာ်က့ တအါထဲသိးဒီး ကစၢ်ယွၤပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ် နီတဘျီဘၣ်.”
၉. ယဟိဝၤယွၤပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သးကညီၤလၢ မတဂၤအဖီခိၣ်လဲၣ်. (မးသဲ ၆:၁၄, ၁၅)
၉ ပမ့ၢ်ပျၢ်ကွံာ် ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်. လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကသးကညီၤ ပှၤလၢ အသးကညီၤတၢ်. (မးသဲ ၅:၇; ယၤကိာ် ၂:၁၃) ဖဲယ့ၣ်ၡူးသိၣ်လိ အပျဲၢ်အဘီၣ်လၢ ကဘၣ်ဃ့ဘါထုကဖၣ် ဒ်လဲၣ်အခါ ယ့ၣ်ၡူးသိၣ်လိ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အဝဲန့ၣ်. (ဖး မးသဲ ၆:၁၄, ၁၅.) ယဟိဝၤယွၤသိၣ်လိ စီၤယိၤဘး တၢ်ဂ့ၢ်အဝဲန့ၣ်စ့ၢ်ကီး. အဒိ စီၤယိၤဘး အသကိးသၢဂၤ လၢအမ့ၢ် စီၤအလံဖးစး, စီၤဘံးလဒး ဒီးစီၤစိဖၢ် မၤဘၣ်ဒိအသး ဒိၣ်မးအခါ ယဟိဝၤယွၤမၢ စီၤယိၤဘး ကဃ့ထုကဖၣ်န့ၢ်တၢ် လၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်. ဒီးဖဲစီၤယိၤဘး ဃ့ဘါထုတဖၣ်န့ၢ်တၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ဂီၢ်အခါ ယဟိဝၤယွၤဆိၣ်ဂ့ၤအီၤ.—ယိၤဘး ၄၂:၈-၁၀.
၁၀. ပမ့ၢ်စၢဃာ် ပှၤဂၤတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ကမၤဘၣ်ဒိပှၤဒ်လဲၣ်. (အ့းဖ့းစူး ၄:၃၁, ၃၂)
၁၀ ပမ့ၢ်စၢဃာ်ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒၣ် ကမၤဘၣ်ဒိပှၤ. ပမ့ၢ်တစၢဃာ် ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်ဘၣ်န့ၣ် လီၤဃာ်ဒ် ပတၢ်ဝံတၢ်ယိာ် ကလီၤဖှံ ဒီးယဟိဝၤယွၤဘၣ်သးလၢ ပကတူၢ်ဘၣ်ဒ်န့ၣ်. (ဖး အ့းဖ့းစူး ၄:၃၁, ၃၂.) အဃိ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢ “ဆိတ့ၢ်လၢတၢ်သးထီၣ်န့ၣ်, ဒီးလဲၤသဒၣ် တၢ်သးကဲၤထီၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၇:၈) ဒီးပမ့ၢ်မၤထွဲ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တခါအံၤန့ၣ် အကကဲဘျုးလၢပဂီၢ်. ခီဖျိလၢ ပမ့ၢ်စၢဃာ်ပှၤဂၤ တၢ်ကမၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒၣ်အကမၤဘၣ်ဒိ ပတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့, ဒီးကမၤဆါပခိၣ်နူာ်. (ကတိၤဒိ ၁၄:၃၀) အဒိ ပမ့ၢ်အီ တၢ်စုၣ်တၢ်ပျၢ် အထံန့ၣ် အိၣ်ဒၣ်ကမၤဘၣ်ဒိပှၤလီၤ, အတမၤဘၣ်ဒိပှၤဂၤဘၣ်. ဒ်န့ၣ်အသိး ပမ့ၢ်စၢဃာ် ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒၣ် ကမၤဘၣ်ဒိပှၤလီၤ, တမ့ၢ်လၢ ကမၤဘၣ်ဒိပှၤဂၤဘၣ်. အဃိ ပမ့ၢ်ပျၢ်ကွံာ် ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ကကဲဘျုးလၢ ပနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ်. (ကတိၤဒိ ၁၁:၁၇) အကကဲဘျုးဒ်လဲၣ်န့ၣ် အဒိ ပကအိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်မံသးမုာ် ဒီးပဆဲးမၤ ယဟိဝၤယွၤတၢ်မၤလၢ တၢ်သးခုပူၤသ့.
၁၁. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤကၣ်က့ၤပှၤဂၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. (ရိမ့ၤ ၁၂:၁၉-၂၁)
၁၁ တၢ်ဟ့ၣ်ကၣ်န့ၣ် အိၣ်လၢယဟိဝၤယွၤအစုပူၤ. ပှၤတဂၤမ့ၢ်မၤကမၣ်ဘၣ်ပှၤ သနာ်က့ ယဟိဝၤယွၤ တဟ့ၣ်အခွဲးလၢ ပကမၤကၣ်က့ၤအီၤဘၣ်. (ဖး ရိမ့ၤ ၁၂:၁၉-၂၁.) ပတလၢတပှဲၤဘၣ် ဒီးပတသ့ၣ်ညါ တၢ်ခဲလၢာ်ဘၣ်အဃိ ပ ကစံၣ်ညီၣ်တၢ် တီတီလိၤလိၤ ဒ်သိးဒီးကစၢ်ယွၤန့ၣ် တသ့ဘၣ်. (ဧ့ၤဘြံၤ ၄:၁၃) တကးဒံးဘၣ် တၢ်ဘၣ်ပသးမ့ၢ်တမုာ်ဘၣ်န့ၣ် တဘျီတခီၣ် ပဟးစံၣ်ညီၣ်ကြီတၢ် သ့ညီညီဖိ. အဃိ ယဟိဝၤယွၤထိးဘၣ် စီၤယၤကိာ်အသးလၢ ကကွဲးဝဲ “ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အတၢ်သးဒိၣ်ထီၣ်န့ၣ် တမၤတၢ်လၢ အလီၤပလိာ်လိာ်အသးဒီး ကစၢ်ယွၤ အတၢ်တီတၢ်လိၤဘၣ်.” (ယၤကိာ် ၁:၂၀) မ့မ့ၢ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ပနာ်သ့ သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ကမၤတၢ်လၢအဘၣ်ဒီး ကစံၣ်ညီၣ်တၢ် တီတီလိၤလိၤ ထီဘိ.
၁၂. ပနာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤကမၤတၢ်လၢ အတီအလိၤန့ၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၂ ပမ့ၢ်ပျၢ်ကွံာ်ပှၤဂၤ အတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပနာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤတၢ်လၢ အတီအလိၤ. ပမ့ၢ်အးလီၤတၢ်ဂ့ၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအစုပူၤန့ၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပနာ်ယဟိဝၤယွၤလၢ ကမၤဘၣ်ဂီၢ်က့ၤ တၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒီးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလၢ အအိၣ်ထီၣ်ခီဖျိလၢ ပမၤကမၣ်ဘၣ်တၢ်အဃိ. အဒိ ခဲအံၤ တၢ်လၢအမၤဘၣ်ဒိပသး မ့ၢ်အိၣ်သနာ်က့ လၢဟီၣ်ခိၣ်သီန့ၣ်ပှၤ “တသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤဘၣ်အီၤဘၣ်. ဒီးတအိၣ်ထီၣ်လၢၤဘၣ်လၢ ပှၤအသးကံၢ်ပူၤ” နီတဘျီလၢၤဘၣ်. (ယၡါယၤ ၆၅:၁၇) ဘၣ်ဆၣ် ပှၤတဂၤ မ့ၢ်မၤဘၣ်ဒိဆါဘၣ်ပှၤ နးမးန့ၣ် မ့ၢ်ပပျၢ်ကွံာ် အတၢ်ကမၣ် ခဲလၢာ်ခဲဆ့ ကသ့ဧါ. ဒ်သိးပှၤတနီၤ ကပျၢ်ကွံာ်ပှၤတဂၤ အတၢ်ကမၣ်အဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်မၤဝဲဒ်လဲၣ်န့ၣ် ခဲအံၤပကကွၢ်သကိး.
ပမ့ၢ်ပျၢ်ပှၤဂၤ အတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ကကဲဘျုးလၢပဂီၢ်
၁၃-၁၄. ထိနံၤပျၢ်ကွံာ်ဝဲ ဟိၤစ့ အတၢ်ကမၣ်န့ၣ် နမၤလိန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၃ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအါဂၤန့ၣ် ဖဲပှၤဂၤမၤဘၣ်ဒိ အဝဲသ့ၣ် ဆါနးမးအခါ အဝဲသ့ၣ်ပာ်လီၤသးလၢ ကပျၢ်ကွံာ် ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အတၢ်ကမၣ်. ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်ပျၢ်ကွံာ် ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အတၢ်ကမၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ် အဘျုးဒ်လဲၣ်.
၁၄ ပကကွၢ်သကိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါထိနံၤ * လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ဖံးလံးဖံ(စ်) အဂ့ၢ်. တချုးလၢ အကဲထီၣ်ဘၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး ဒံးဘၣ်အါနံၣ်န့ၣ် အနၢ်ဟူဘၣ်လၢ ပှၤတဂၤလၢ အမံၤဟိၤစ့န့ၣ် မၤသံအကၠီ. ဖဲန့ၣ်အခါ ထိနံၤန့ၣ် အကဲဝဲပှၤတဂၤလၢ အသးချ့ဒီး အစုတုၤလီၤခီၣ်တုၤလီၤညီ. ဒီးအဘၣ်သးမၤကၣ်က့ၤ ဟိၤစ့. သနာ်က့ ပှၤဖီၣ်ဟိၤစ့ ဒီးအလီၤဘၣ်လၢ ဃိာ်ပူၤ. လၢခံဟိၤစ့ ဟးထီၣ်ဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤ ဒီးထိနံၤ ပာ်လီၤအသးလၢ ကဃုမၤသံအီၤ သပှၢ်ကတၢၢ်. အဃိ အပှ့ၤန့ၢ်ဝဲ ကျိတခိၣ်. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ထိနံၤစးထီၣ်မၤလိ လံာ်စီဆှံဒီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး. ထိနံၤတဲဝဲလၢ ခီဖျိယမၤလိ လံာ်စီဆှံအဃိ “ယသ့ၣ်ညါလၢ ယကဘၣ်ဆီတလဲ ယတၢ်အိၣ်မူ ဒီးယတဘၣ် သးဒိၣ်ထီၣ်တၢ်လၢၤဘၣ်.” ထိနံၤ အဒိးဘျၢထံ ဒီးအကဲထီၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤ. လၢခံဖဲ ထိနံၤသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ်လၢ ဟိၤစ့စ့ၢ်ကီး အကဲထီၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး ဒီးအဒိးဘျၢထံဝံၤအခါန့ၣ် ထိနံၤဖုးဘၣ်အသး ဖးဒိၣ်ညါ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်ခံဂၤ ထံၣ်လိာ်သးအခါ အဝဲသ့ၣ်ဖိးဟုလိာ်အသး. ဒီးထိနံၤတဲဘၣ် ဟိၤစ့လၢ အပျၢ်ကွံာ်အတၢ်ကမၣ်လံ. ထိနံၤတဲဝဲလၢ အပျၢ်ကွံာ်ဟိၤစ့ အတၢ်ကမၣ်အဃိ အသးခုဒိၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ် အတဲဖျါထီၣ်မၣ် တဘၣ်ဘၣ်. အဃိ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဆိၣ်ဂ့ၤထိနံၤ ခီဖျိလၢ အသးအိၣ်ပျၢ်ကွံာ် ဟိၤစ့ တၢ်ကမၣ်အဃိ.
၁၅-၁၆. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဖံထၢၤဒီးအမါစူ ပျၢ်ကွံာ်ပှၤလၢအလဲၤပာ်လီၤ မ့ၣ်ပိၢ်တဂၤ အတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိမနုၤလဲၣ်.
၁၅ ဖဲ ၁၉၈၅ နံၣ်န့ၣ် ပှၤလၢအတကဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးဘၣ်တဂၤ လဲၤပာ်လီၤ မ့ၣ်ပိၢ်တဖျၢၣ်လၢ ဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်အကိပူၤ. ဒီးဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဖံထၢၤဒီးအမါစူ ထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ မ့ၣ်ပိၢ် ပိၢ်ဖးထီၣ်သတူၢ်ကလာ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်စူန့ၣ် အဘၣ်ဒိနးမး တုၤလၢ အတထံၣ်တၢ် ဂ့ၤဂ့ၤလၢၤဘၣ် ဒီးအတနၢ်ဟူတၢ် ဂ့ၤဂ့ၤလၢၤဘၣ်. ဒီးအနၢတၢ်စ့ၢ်ကီး တသ့နီတမံၤလၢၤဘၣ်. * ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဖံထၢၤ ဒီးစူန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဆိကမိၣ်ဘၣ် အါဘျီလၢ ‘ပှၤလၢအမၤတၢ်တခါအံၤဘူၣ်န့ၣ် ကမ့ၢ်မတဂၤလဲၣ်.’ အါနံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ပှၤလၢအလဲၤပာ်လီၤ မ့ၣ်ပိၢ်တဂၤန့ၣ် ပှၤဖီၣ်န့ၢ်အီၤဒီး ပှၤဖၢနုာ်အီၤလၢ ဃိာ်ပူၤ. တကးဒံးဘၣ် ပှၤစံၣ်ညီၣ်အီၤလၢ အကဘၣ်အိၣ်လၢ ဃိာ်ပူၤတစိၤသး. ဖဲပှၤသံကွၢ်ဝဲ စူဒီးဖံထၢၤလၢ မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်ပျၢ်ကွံာ် ပှၤတဂၤန့ၣ် အတၢ်ကမၣ်ဧါ အခါ အဝဲသ့ၣ်တဲဝဲလၢ “ယဟိဝၤယွၤသိၣ်လိပှၤလၢ ပမ့ၢ်စၢဃာ်ပှၤဂၤ တၢ်ကမၣ်ဒီး သးဒိၣ်ထီၣ်တၢ် ထီဘိန့ၣ် ကမၤဘၣ်ဒိ ပတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့, ပတူၢ်ဘၣ်တၢ်တမုာ်ဘၣ် ဒီးကမၤဆါပခိၣ်နူာ်. စးထီၣ်လၢ ပဘၣ်ဒိဝံၤအလီၢ်ခံ ပဃ့ယဟိဝၤယွၤလၢ အကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပတစၢဃာ် ပှၤဂၤတၢ်ကမၣ်ဒီး သးဒိၣ်ထီၣ်တၢ်တဂ့ၤအဂီၢ် ဒီးပကလဲၤဆူညါ မၤဆူညါ.”
၁၆ စူဒီးဖံထၢၤန့ၣ် ကပျၢ်ပှၤတၢ်ကမၣ်ဒီး ကလဲၤဆူညါမၤဆူညါအဂီၢ်န့ၣ် ကညီထီဘိဧါ. တညီထီဘိဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်တဲဝဲလၢ “ခီဖျိလၢ စူဘၣ်ဒိအဃိ ဘၣ်တဘျီဘျီန့ၣ် အဘၣ်တူၢ်ဘၣ်တၢ်နးမး အဃိ ပသးဒိၣ်ထီၣ်တၢ်. ဘၣ်ဆၣ် ပတဆိမိၣ်ဝံၤဆိမိၣ်က့ၤထဲ တၢ်ဂ့ၢ်တခါန့ၣ်ဘၣ်. အဃိ ပတၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢ အတမုာ်ဘၣ်တခါန့ၣ် လီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲ. အဒိ ဘၣ်တနံၤ ပှၤလၢအလဲၤပာ်လီၤ မ့ၣ်ပိၢ်တဂၤန့ၣ် အမ့ၢ်ကဲထီၣ်ဘၣ်ဖုး ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်န့ၣ် ပတဲတီတီလၢ ပကတူၢ်လိာ်အီၤဂ့ၤဂ့ၤ. ပလဲၤခီဖျိဘၣ်ဒ်အံၤန့ၣ် သိၣ်လိပှၤလၢ ပမ့ၢ်မၤထွဲလံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲန့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပသးကမုာ်ထီၣ်က့ၤလၢ ကျဲအါဘိ. ခဲအံၤပမ့ၢ်ဘၣ်ဒိသနာ်က့ ပသ့ၣ်ညါလၢ တယံာ်တမီၢ်လၢၤဘၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကမၤဘၣ်ဂီၢ်ထီၣ်က့ၤ ခဲလၢာ်အဃိ အခဲအံၤ ပသးမုာ်ထီၣ်လံ.”
၁၇. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မါရၤ အပျၢ်ကွံာ်အဝၤတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ပမၤလိန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၇ ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မါရၤ ဆီဟံၣ်ဆီဃီ ဒီးအဖိအိၣ်ခံဂၤ ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် အမၤလိတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ. ဘၣ်ဆၣ် အဝၤတဘၣ်သး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဘၣ်. လၢခံအဝၤန့ၣ် အဲၣ်ဘၢအီၤဒီး ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မါရၤ တဲဝဲလၢ “ဖဲယဝၤပာ်တ့ၢ်ယၤ ဒီးယဖိခံဂၤအခါ ယဖုးဘၣ်ယသးဒိၣ်မး. ယတၢ်နာ်န့ၢ်လီၤသး တအိၣ်လၢၤဘၣ်, ယသးဟးဂီၤ, ယသးဘၣ်ဒိ ဒီးယပာ်တၢ်ကမၣ်လၢ ယနီၢ်ကစၢ်အလိၤ ဒီးယသးဒိၣ်ထီၣ်တၢ်. ယတူၢ်ဘၣ်တမုာ်ဘၣ်ဒ်အံၤ ဒီးယသးတဂၢၢ်ဘၣ်န့ၣ် ယံာ်ဝဲလၢ အလါတဖၣ်ညါ. ဒီးယသ့ၣ်ညါလီၤသးလၢ အမၤဘၣ်ဒိဝဲ ယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ဒီးတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးပှၤဂၤစ့ၢ်ကီး.” ခီဖျိလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မါရၤ အဝၤသးတတီဒီးအီၤဘၣ် အဃိ အတၢ်သးဘၣ်ဒိတခါန့ၣ် တလီၤမၢ်ညီညီဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်ခဲအံၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် မါရၤတဲဝဲလၢ အတသးဒိၣ်ထီၣ် အဝၤလၢၤဘၣ်ဒီး အတဆၢလၢ အဝၤကထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲဘၣ်. ဒီးအမုၢ်လၢ်ဝဲဒၣ်လၢ မုၢ်ကအိၣ်ဝဲတနံၤန့ၣ် အဝၤကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤ. ခဲအံၤစ့ၢ်ကီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မါရၤန့ၣ် အဝဲတဆိကမိၣ်ကဒါက့ၤ တၢ်လၢအပူၤကွံာ် အါအါလၢၤဘၣ် ဒီးအဝဲလဲၤဆူညါမၤဆူညါလံ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မါရၤန့ၣ် အကွၢ်လုၢ်ဒိၣ်ထီၣ် အဖိခံဂၤလၢ အနီၢ်ကစၢ် ဒီးအဖိခံဂၤန့ၣ် မၤဝဲယဟိဝၤယွၤတၢ်မၤ. ခဲအံၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မါရၤ အဖိဒီးအဖိတဖၣ် အဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်မၤ ယဟိဝၤယွၤတၢ်မၤ ဒ်သိးသိးလၢ တၢ်သးခုအပူၤလံ.
ယဟိဝၤယွၤစံၣ်ညီၣ်တၢ်န့ၣ် ဘၣ်ထီဘိ
၁၈. ယဟိဝၤယွၤလၢအမ့ၢ် စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်လၢအဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် ပနာ်လၢအကမၤမနုၤလဲၣ်.
၁၈ ပမ့ၢ်ဘၣ်စံၣ်ညီၣ် ပှၤဂၤန့ၣ် အကကဲထီၣ် တၢ်ဝံတၢ်ယိာ်ဃၢ လၢပဂီၢ် ဖးဒိၣ်ညါ. သနာ်က့ ပတလိၣ်စံၣ်ညီၣ် ပှၤဂၤဘၣ်အဃိ ဘီၣ်လီၤဖးဒိၣ်ညါ. စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အဒိၣ်ကတၢၢ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ကကွၢ်ကျဲၤဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်အရ့ဒိၣ်တခါအံၤ. (ရိမ့ၤ ၁၄:၁၀-၁၂) ပနာ်သ့သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ကစံၣ်ညီၣ်တၢ် တီတီလိၤလိၤ ဒ်အပာ်ပနီၣ်ဝဲ တၢ်အဘၣ်ဒီး တၢ်အကမၣ် အိၣ်ဝဲအသိး. (၁ မိၤၡ့ ၁၈:၂၅; ၁ စီၤပၤ ၈:၃၂) ဒီးအဝဲတမၤတၢ်လၢ အတတီတလိၤဘၣ်န့ၣ် နီတဘျီဘၣ်.
၁၉. ခါဆူညါ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၉ ပခိးကွၢ်လၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤဘၣ်ဂီၢ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်ကီတၢ်ခဲ ခဲလၢာ်လၢ အဟဲအိၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်ဒဲးဘးအဃိ. ခဲအံၤ ပသးမ့ၢ်ဘၣ်ဒိမ့ၢ်ဂ့ၤ, ပနီၢ်ခိမ့ၢ်ဘၣ်ဒိမ့ၢ်ဂ့ၤ ခါဆူညါန့ၣ် အကဘျါက့ၤဒီး အကဂ့ၤထီၣ်က့ၤခဲလၢာ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၂:၁၂-၁၄; လီၣ်ဖျါ ၂၁:၃, ၄) ဒီးပတသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လၢၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲပအိၣ်ခိးတၢ် အဆၢကတီၢ် ပစံးဘျုး ယဟိဝၤယွၤ ခီဖျိလၢ ပကွၢ်လိအီၤ ဒီးပျၢ်ကွံာ်ပှၤဂၤ အတၢ်ကမၣ် သ့ဝဲအဃိလီၤ.
တၢ်သးဝံၣ် ၁၈ တၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ်လၢ တၢ်ပှ့ၤက့ၤအဂီၢ်
^ ယဟိဝၤယွၤဆိၣ်ဂ့ၤ ပှၤလၢအပျၢ်ကွံာ်ပှၤဂၤ အတၢ်ကမၣ်. ပှၤမၤကမၣ်တၢ်လၢ အပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသးန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤသးအိၣ် ပျၢ်ကွံာ်အတၢ်ကမၣ် သပှၢ်ကတၢၢ်. ပကဲခရံာ်ဖိအဃိ ဒ်ယဟိဝၤယွၤအသိး ပှၤမ့ၢ်မၤကမၣ်ဘၣ်ပှၤန့ၣ် ပအဲၣ်ဒိးပျၢ်ကွံာ် အဝဲသ့ၣ်တၢ်ကမၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤမ့ၢ်မၤကမၣ်ဘၣ်ပှၤန့ၣ် ပပျၢ်ကွံာ် အဝဲသ့ၣ်တၢ်ကမၣ်လၢ ပနီၢ်ကစၢ်သ့ဧါ မ့တမ့ၢ် ပကဘၣ်လဲၤတဲပၠးဘၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်ဧါန့ၣ် လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိးအီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ဒိးလၢ ပကပျၢ်ကွံာ် ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်လဲၣ်. ဒီးပမ့ၢ်ပျၢ်ကွံာ်ပှၤဂၤ တၢ်ကမၣ်န့ၣ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကတဲသကိးအီၤလၢ တၢ်မၤလိအံၤစ့ၢ်ကီး.
^ ကွၢ် The Watchtower, April 15, 1996, “Questions From Readers.”
^ ပှၤမံၤတနီၤန့ၣ် ပှၤဆီတလဲဝဲ.
^ ကွၢ် Awake! January 8, 1992, pp. 9- 13. See also the video on JW Broadcasting® entitled Peter and Sue Schulz: A Trauma Can Be Overcome.