၁-၂. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်အိၣ်သးလၢ အလီၤဂာ်ဒီး စီၤလိာ်ဒ်လဲၣ်.

 ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါ အါထီၣ်မၣ်အါထီၣ်​ အဃိ ပသးတမုာ်ဘၣ်​ ဒ်သိးဒီးစီၤလိာ်. စီၤလိာ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤသးဟ့ လုၢ်လၢ်လၢအတဂ့ၤဘၣ်အဃိအ “သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတၢ်ဒိၣ်မး ခီဖျိလၢ ပှၤအၢပှၤသီတဖၣ်​ မၤကမၣ်တၢ်လၢ တအိၣ်ဒီးတၢ်မဲာ်ဆှးဘၣ်.” (၂ ပ့းတရူး ၂:၇, ၈) စီၤလိာ်န့ၣ်​ အကဲပှၤလၢ အအဲၣ်ယွၤပျံၤယွၤအဃိ လုၢ်လၢ်လၢအတဂ့ၤဘၣ်လၢ ပှၤလၢအခိၣ်အဃၢၤ မၤဝဲန့ၣ်​ အသးဟ့ဝဲ. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပှၤလၢပခိၣ်ပဃၢၤစ့ၢ်ကီး အဝဲသ့ၣ်​ တပာ်ကဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ်​ အဃိ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်လၢအတဂ့ၤဘၣ်. သနာ်က့ ပမ့ၢ်ဆဲးအဲၣ်ကစၢ်ယွၤ ဒီးမၤအါထီၣ်​ တၢ်ပျံၤအီၤန့ၣ်​ ပဆဲးအိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်လၢအဂ့ၤသ့.—ကတိၤဒိ ၁၄:၂.

^၂ ပအိၣ်မူဘၣ်​ ဆၢကတီၢ်ဒ်အံၤ နာ်က့ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤပှၤ ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤ ခီဖျိ အဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တဖၣ်​ လၢလံာ်ကတိၤဒိအပူၤ. အဃိ ပမ့ၢ်ကဲ ပိာ်မုၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ပိာ်ခွါမ့ၢ်ဂ့ၤ, သးစၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, သးပှၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ပမ့ၢ်ဆိမိၣ်ထံ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ လံာ်ကတိၤဒိအပူၤန့ၣ်​ ကကဲဘျုး လၢပဂီၢ်အါမး.

၃. ကတိၤဒိ ၁၇:၃ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်ဒီသဒၢပသးလဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၃ ပသ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤ သမံသမိးပသးအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဒီသဒၢပသး. ဖဲယဟိဝၤယွၤ သမံသမိးပသးအခါ အထံၣ်ဝဲ တၢ်အိၣ်လၢပသးပူၤ ဒီးပတၢ်ပာ်သးအိၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ အသ့ၣ်ညါဝဲ ဂ့ၤကတၢၢ်. (ဖး ကတိၤဒိ ၁၇:၃.) ဒီးယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ်​ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်မူထူယိာ်အဃိ ပမ့ၢ်ဆိမိၣ်ထံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ထီဘိန့ၣ်​ အကအဲၣ်ပှၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၄:၁၄) တကးဒံးဘၣ်​ ပတပျဲလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်အတၢ်လံၣ်တၢ်လီ ဒိၣ်စိလၢပဖီခိၣ်ဘၣ်​ ဒီးပတကွၢ်လိ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အလုၢ်လၢ်လၢ အတဂ့ၤတဖၣ်ဘၣ်. (၁ ယိၤဟၣ်​ ၅:၁၈, ၁၉) တကးဒံးဘၣ်​ ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ်န့ၣ်​ ပကအဲၣ်အီၤဒိၣ်ထီၣ်​ ဒီးပကပာ်ကဲအီၤအါထီၣ်. ခီဖျိလၢ ပတဘၣ်သး မၤဘၣ်ဒိ ယဟိဝၤယွၤအသးဘၣ်အဃိ လၢပတၢ်ဆိမိၣ်ပူၤနာ်က့ ပတဘၣ်သးမၤကမၣ် အီၤဘၣ်. အဃိ ပမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်လ့ပစီလၢ ပကမၤကမၣ်တၢ်န့ၣ်​ ပကဘၣ်​ သံကွၢ်လီၤပသးလၢ ‘ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဘၣ်သး မၤဘၣ်ဒိ ပှၤလၢအအဲၣ်ယၤဒိၣ်မးတဂၤ အသးလဲၣ်.’—၁ ယိၤဟၣ်​ ၄:၉, ၁၀.

၄. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤ အိၣ်ဒီးတၢ်ပျံၤယဟိဝၤယွၤအဃိ ကဲထီၣ်တၢ်ဒီသဒၢ လၢအဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၄ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မါထၤ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ခရိၣ်အ့ၡၢၣ်န့ၣ်​ အထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်လ့ပစီလၢ အကမၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါ. အတဲဝဲလၢ “ယကဆိမိၣ်တၢ်လၢအဂ့ၤ ဒီးကမၤနၢၤကွံာ် ယတၢ်မိၣ်န့ၢ်သးလီလၢ ကမၤတၢ်လၢအတဂ့ၤဘၣ်န့ၣ်​ ဖၣ်ကီညါ. သနာ်က့ ခီဖျိလၢ ယပျံၤယဟိဝၤယွၤအဃိ ကဲထီၣ်တၢ်ဒီသဒၢ လၢယဂီၢ်.” b တၢ်ပျံၤယဟိဝၤယွၤ ကဲထီၣ်တၢ်ဒီသဒၢ လၢအဂီၢ်ဒ်လဲၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မါထၤ တဲဝဲလၢ အဆိမိၣ်ထံဝဲလၢ အမ့ၢ်မၤကမၣ်တၢ်န့ၣ်​ အကထံၣ်ဘၣ်က့ၤ တၢ်ကီတၢ်ခဲ. အဃိ ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပကဘၣ်​ ဆိမိၣ်ထံတၢ်ဒ်န့ၣ်. ပမ့ၢ်တဆိမိၣ်ထံတၢ်ဘၣ်န့ၣ်​ ပကထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်ကီတၢ်ခဲ, ပကမၤဘၣ်ဒိ ယဟိဝၤယွၤအသး ဒီးပတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဘၣ်အီၤလၢၤဘၣ်.—၁ မိၤၡ့ ၆:၅, ၆.

၅. လၢဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလံဧိၤ အတၢ်လဲၤခီဖျိန့ၣ်​ ပန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်.

^၅ ပမ့ၢ်ပျံၤယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ ပတဒီသကီးဒီး ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်လၢ အတဂ့ၤတဖၣ်ဘၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလံဧိၤ လၢအအိၣ်လၢ ခိကိၣ်န့ၣ်​ အန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်မၤလိတခါအံၤ. အဘျၢထံန့ၢ်လွံၢ်နံၣ်​ ဝံၤအလီၢ်ခံ အရ့လိာ်သးဒီး ပှၤလၢအမၤတၢ်လၢ အတဂ့ၤဘၣ်. ခီၣ်ထံးခါ အဆိမိၣ်ဝဲလၢ အမ့ၢ်ရ့ဒီး ပှၤတဖၣ်အံၤနာ်က့ အမ့ၢ်တမၤတၢ်လၢ အတဂ့ၤဘၣ်န့ၣ်​ အတမၤကမၣ်​ ယဟိဝၤယွၤဘၣ်. သနာ်က့ အဆဲးရ့ဒီး ပှၤတဖၣ်အံၤအဃိ အအီသံးအါတလၢ ဒီးအမၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါ. လၢခံ အဆိမိၣ်က့ၤ တၢ်လၢ အမိအပါသိၣ်လိအီၤ ဒီးအသ့ၣ်ညါဝဲလၢ တၢ်သးခုနီၢ်ကီၢ်လၢ အန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ ဖဲအမၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤခါန့ၣ်​ လီၤမၢ်ကွံာ်လံ. အဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလံဧိၤ ဆီတလဲက့ၤအသး ဒီးကျဲးစၢးမၤက့ၤဝဲတၢ်လၢအဂ့ၤ. ဒီးခီဖျိလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်​ မၤစၢၤအီၤအဃိ အဟဲက့ၤကဒါလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်. ခဲအံၤန့ၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလံဧိၤ ကဲဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် ဒီးအကဲစ့ၢ်ကီး ပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီ.

၆. ပကတဲသကီး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

 ^၆ ခဲအံၤ ပကတဲသကီး တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ကတိၤဒိ အဆၢဒိၣ်​ ၉ အပူၤ. ဖဲန့ၣ်​ ပဖးဘၣ်​ ဘၣ်ဃးဒီး ပိာ်မုၣ်ခံဂၤအဂ့ၢ်လၢ အဒိလီၤဝဲ ပှၤလၢအကူၣ်တၢ်သ့ ဒီးပှၤလၢအသးတဆးဘၣ်. (ထိၣ်သတြီၤဒီး ရိမ့ၤ ၅:၁၄; ကလၤတံ ၄:၂၄.) ပကဘၣ်​ သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ပှၤလၢအအိၣ်လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် တၢ်ပၢဖီလာ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ သးအိၣ်ဝဲထဲ တၢ်မံဃုာ်လၢ အလီၤသးဘၣ်အၢ ဒီးကွၢ်တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့. (အ့းဖ့းစူး ၄:၁၉) အဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကမၤအိၣ်ထီၣ်​ တၢ်ပျံၤကစၢ်ယွၤ လၢအဂ့ၤတကလုာ် ဒီးဃၣ်ကွံာ်ပသးလၢတၢ်အၢ. (ကတိၤဒိ ၁၆:၆) ဒီးပမ့ၢ်ကဲ ပိာ်မုၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ပိာ်ခွါမ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်မၤလိလၢ အအိၣ်လၢ ကတိၤဒိ အဆၢဒိၣ်​ ၉ အပူၤန့ၣ်​ ကကဲဘျုးလၢပဂီၢ်. ဖဲန့ၣ်​ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပိာ်မုၣ်ခံဂၤလၢာ် ကွဲမုာ်ဝဲ ပှၤလၢ အတၢ်လဲၤခီဖျိစှၤ လၢအကဲ “ပှၤလၢ အသးတဆးဘၣ်” ဒီးလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး ပိာ်မုၣ်ခံဂၤန့ၣ်​ တဲဝဲလၢ ‘ဟဲအီၣ်တၢ်အီတၢ် လၢယဟံၣ်ပူၤမီၤ.’ (ကတိၤဒိ ၉:၁, ၅, ၆, ၁၃, ၁၆, ၁၇) သနာ်က့ တၢ်ကဲထီၣ်သးဒီး ပှၤလၢအလဲၤနုာ်လၢ ပိာ်မုၣ်ခံဂၤအံၤအဟံၣ်ပူၤန့ၣ်​ လီၤဆီဒိၣ်မး.

၇. ကတိၤဒိ ၉:၁၃-၁၈ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤမ့ၢ်လဲၤနုာ်လၢ ပိာ်မုၣ်လၢ အသးတဆးဘၣ်​ အဟံၣ်ပူၤန့ၣ်​ တၢ်ကကဲထီၣ်သးဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၇ ပကကွၢ်သကီး “ပိာ်မုၣ်လၢ အသးတဆးဘၣ်” အတၢ်ကွဲမုာ်. (ဖး ကတိၤဒိ ၉:၁၃-၁၈.) ပိာ်မုၣ်တဂၤအံၤ ကိးဝဲ ပှၤလၢ အသးတဆးဘၣ်​ ဒီးတဲအဝဲသ့ၣ်လၢ “ဟဲနုာ်ဖဲအံၤ” ဒီးအီၣ်သကီးတၢ်. အဃိ ပှၤလၢအလဲၤနုာ်လၢ ပိာ်မုၣ်တဂၤအံၤ အဟံၣ်ပူၤန့ၣ်​ လီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး အဝဲသ့ၣ်​ “လီၤဘျၢလၢ တၢ်သွၣ်ခိၣ်​ အပူၤလံ.” ဒီးဖဲ ကတိၤဒိ ၂:၁၁-၁၉ န့ၣ်ပထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်အဒိ ဘၣ်ဃးဒီး “ပိာ်မုၣ်​ ဟးဂီၤ” ဒီး “ပိာ်မုၣ်လၢ အသကဲာ်ပဝးတဂ့ၤဘၣ်” အဂ့ၢ်. ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ “ပှၤမ့ၢ်လဲၤလၢ ပိာ်မုာ်တဂၤအံၤ အဟံၣ်န့ၣ်​ လီၤဂာ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ပိာ်ဝဲ တၢ်သံအကျဲ.” တကးဒံးဘၣ်​ ကတိၤဒိ ၅:၃-၁၀ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ “ပိာ်မုၣ်ဟးဂီၤ” လၢအဂၤတဂၤ ဒီး “အခီၣ်လဲၤလီၤလၢ တၢ်သံအကျဲ.”

၈. ပအိၣ်ဒီး တၢ်ဃုထၢမနုၤလဲၣ်.

^၈ ပှၤလၢ “ပိာ်မုၣ်လၢ အသးတဆးဘၣ်” ကွဲမုာ်ဝဲန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ အိၣ်ဒီးတၢ်ဃုထၢ. အဝဲသ့ၣ်​ ကတူၢ်လိာ် တၢ်ကွဲမုာ်ဧါ တတူၢ်လိာ်ဧါန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ကဘၣ်ဆၢတဲာ်ဝဲ. ပဝဲစ့ၢ်ကီး ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ပကထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်အိၣ်သးလၢ ပကဘၣ်ဆၢတဲာ်တၢ်ဒ်န့ၣ်. အဒိ ပမ့ၢ်ထံၣ်​ တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့ ဖျါထီၣ်သတူၢ်ကလာ် လၢအ့ၤထၢၤနဲၣ်​ မ့တမ့ၢ် ပမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်လ့ပစီ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါန့ၣ်​ ပကဆၢတဲာ်လီၤသးလၢ ပကမၤဒ်လဲၣ်.

၉-၁၀. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်ဟးဆှဲး တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါလဲၣ်.

^၉ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်ဟးဆှဲး တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါလဲၣ်န့ၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်အိၣ်အါမး. ပထံၣ်ဘၣ်လၢ “ပိာ်မုၣ်လၢ အသးတဆးဘၣ်” န့ၣ်တဲဝဲလၢ “ထံလၢ ပှၤဟုၣ်အီဝဲန့ၣ်​ ဆၢမး.” အဃိ “ထံလၢ ပှၤဟုၣ်အီဝဲန့ၣ်” အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ မနုၤလဲၣ်. လံာ်စီဆှံ ထိၣ်သတြီၤဝဲ ပှၤဒီမိၢ်ဝၤခံဂၤ အတၢ်မံဃုာ် ဒ်သိးဒီး ထံလၢ  အမၤမုာ်ထီၣ်ပှၤသး. (ကတိၤဒိ ၅:၁၅-၁၈) တၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်န့ၣ်​ ကဲဝဲထဲလၢ ပှၤပိာ်မုၣ်ဒီးပှၤပိာ်ခွါ လၢအဆီဟံၣ်ဆီဃီ ဝံၤခံဂၤအဂီၢ်. မ့မ့ၢ် “ထံလၢ ပှၤဟုၣ်အီဝဲန့ၣ်” ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ကမ့ၢ် တၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ် လၢအတဘၣ်ဒီး တၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ်, တၢ်မံဃုာ်လၢ အလီၤရၢၢ် ဒီးအလီၤသးဘၣ်အၢ. ပှၤလၢ အမၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါန့ၣ်​ ညီနုၢ်အဝဲသ့ၣ်​ ကဲပှၤလၢအမၤခူသူၣ်တၢ် ဒ်သိးဒီး ပှၤဟုၣ်တၢ်ဖိ မၤဝဲအသိး. တကးဒံးဘၣ်​ “ထံလၢ ပှၤဟုၣ်အီဝဲန့ၣ်” ဖဲပှၤလၢအဟုၣ်အီဝဲတဂၤ မ့ၢ်ဆိမိၣ်လၢ ပှၤတသ့ၣ်ညါ တၢ်လၢအမၤဝဲနီတဂၤဘၣ်အခါ အလီၤဂာ်ဒ်သိး ထံန့ၣ်အ “ဆၢမး.” ဘၣ်ဆၣ်​ ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤ ထံၣ်တၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲခဲလၢာ် အဃိ အဝဲသ့ၣ်​ အတၢ်ဆိမိၣ်န့ၣ်​ ကမၣ်လံ. ပမ့ၢ်တန့ၢ်ဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘၣ်သးလၢၤဘၣ်န့ၣ်​ ပတသးခုလၢၤဘၣ်.—၁ ကရံၣ်သူး ၆:၉, ၁၀.

^၁၀ ပှၤလၢအမၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ကထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မဲာ်ဆှး, ကတူၢ်ဘၣ်လၢ အလုၢ်အပှ့ၤတအိၣ်ဘၣ်, ကဒၢထီၣ်, ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိ ကလီၤဖး. တကးဒံးဘၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ အတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ကဟးဂီၤ ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ကန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆါ အဃိ အသးသမူတထီလၢၤဘၣ်. မ့မ့ၢ် ပှၤလၢအကူၣ်တၢ်သ့န့ၣ်​ အတလဲၤလၢ ပိာ်မုၣ်လၢ အသးတဆးဘၣ်အ “ဟံၣ်” ဒီးအီၣ်တၢ်ဖဲန့ၣ်ဘၣ်. (ကတိၤဒိ ၇:၂၃, ၂၆) ဖဲ ကတိၤဒိ ၉:၁၈ န့ၣ်တဲဝဲလၢ “ပှၤလၢ ပိာ်မုၣ်တဂၤအံၤ ကိးနုာ်ဝဲတဖၣ်​ လီၤဘျၢလၢ တၢ်သွၣ်ခိၣ်.” အဃိ ပှၤလၢအလဲၤနုာ်လၢ ပိာ်မုၣ်တဂၤအံၤအဟံၣ်န့ၣ်​ ကထံၣ်ဘၣ်ဒီးတၢ်သံ. ဘၣ်ဆၣ်​ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤအါဂၤလဲၤဝဲဒံးလဲၣ်.—ကတိၤဒိ ၉:၁၃-၁၈.

၁၁. ဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်ကွၢ်တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့န့ၣ်​ အမၤဘၣ်ဒိတၢ်သ့အါမးလဲၣ်.

^၁၁ ပှၤအါဂၤလၢ အကွၢ်တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့န့ၣ်​ လၢခံအဝဲသ့ၣ်​ မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါ. ပှၤအါတက့ၢ် ဆိမိၣ်ဝဲလၢ အမ့ၢ်ကွၢ်တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့နာ်က့ အတဘၣ်နီတမံၤဘၣ်​ ဒီးအတမၤကမၣ်တၢ်ဘၣ်. နီၢ်ကီၢ်န့ၣ်​ တၢ်ကွၢ်တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့ မၤဘၣ်ဒိအဝဲသ့ၣ်အါမး. အဒိ ပှၤလၢအစွဲ တၢ်ကွၢ်တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့န့ၣ်​ အပတုာ်ဝဲ တန့ၢ်ညီညီဘၣ်​ ဒီးအတပာ်ကဲလီၤအသး ဒီးအတပာ်ကဲ ပှၤဂၤလၢၤဘၣ်. ဒီးပှၤတဂၤမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့လံန့ၣ်​ အသးပ့ၤနီၣ်ဝဲ တန့ၢ်ညီညီဘၣ်. တၢ်ကွၢ်တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့န့ၣ်​ အမၤလီၤမၢ်ကွံာ် တၢ်မိၣ်န့ၢ်သးလီ လၢအအၢ တန့ၢ်ဘၣ်. အိၣ်ဒၣ်​ အကမၤအါထီၣ်​ တၢ်သူၣ်လီသးကွံလၢ အတဂ့ၤဘၣ်ဟီ.—ကလီးစဲ ၃:၅; ယၤကိာ် ၁:၁၄, ၁၅.

၁၂. ပမ့ၢ်ထံၣ်​ တၢ်ဂီၤလၢအဒုးအိၣ်ထီၣ်​ ပတၢ်ဆိမိၣ်လၢ အတဂ့ၤဘၣ်န့ၣ်​ ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.

^၁၂ ဖဲပကွၢ် အ့ၤထၢၤနဲၣ်အခါ တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့ မ့ၢ်ဟဲဖျါထီၣ်န့ၣ်​ ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်. ပမ့ၢ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပတကွၢ်တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့ဘၣ်​ ဒီးပကဘၣ်ပံးကွံာ်တဘျီဃီ. တၢ်ဂီၤတနီၤလၢ အတမ့ၢ်တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့ဘၣ်နာ်က့ အမ့ၢ်မၤအိၣ်ထီၣ်​ ပတၢ်ဆိမိၣ်လၢ အတဂ့ၤဘၣ်န့ၣ်​ ပတဘၣ်ကွၢ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်. တကးဒံးဘၣ်​ လၢပသးပူၤနာ်က့ ပတဘၣ်​ ဆိမိၣ်​ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါအဂ့ၢ်ဘၣ်. (မးသဲ ၅:၂၈, ၂၉) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်ဒ့ဘ့း လၢအအိၣ်လၢယိၤကီၢ်န့ၣ်​ တဲဝဲလၢ “ယကၠးလီၤယသးလၢ ‘တၢ်ဂီၤတဖၣ်​ မ့ၢ်တကဲ တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့ဘၣ်နာ်က့ ယမ့ၢ်ဆဲးကွၢ်အီၤန့ၣ်​ မ့ၢ်ယဟိဝၤယွၤ ကဘၣ်သးဝဲဧါ.’ ယကၠးလီၤယသးကၠဲန့ၣ်အဃိ မၤစၢၤယၤလၢ ယကဆၢတဲာ်တၢ်လၢအဘၣ်.”

၁၃. ပကဆၢတဲာ်တၢ်လၢအဘၣ်အဂီၢ် တၢ်မနုၤ ကမၤစၢၤပှၤလဲၣ်.

^၁၃ တၢ်ပျံၤ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အကဲဝဲ “တၢ်ကူၣ်သ့ အဂံၢ်ခီၣ်ထံး.” (ကတိၤဒိ ၉:၁၀) အဃိ ပမ့ၢ်ဘၣ်ယိၣ်လၢ ပကမၤသးအုးဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအသးန့ၣ်​ ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကဆၢတဲာ်တၢ်လၢအဘၣ်. တၢ်အဒိဖဲ ကတိၤဒိ အဆၢဒိၣ်​ ၉ စးထီၣ်သးန့ၣ်​ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ အတဲစ့ၢ်ကီး ပိာ်မုၣ်လၢ အအိၣ်ဒီး “တၢ်ကူၣ်သ့နီၢ်ကီၢ်” အဂ့ၢ်.

၁၄. ဖဲ ကတိၤဒိ ၉:၁-၆ န့ၣ်ပထံၣ်ဘၣ်​ မတဂၤအတၢ်ကွဲမုာ်လဲၣ်. ဒီးတၢ်ကွဲမုာ်အံၤ အလီၤဆီ ဒ်လဲၣ်.

^၁၄ ဖး ကတိၤဒိ ၉:၁-၆. ဖဲအံၤ ပဖးဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ကွဲမုာ်. ယဟိဝၤယွၤ ကဲပတၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ် ဒီးတၢ်ကူၣ်သ့အဂံၢ်ခီၣ်ထံး. (ကတိၤဒိ ၂:၆; ရိမ့ၤ ၁၆:၂၇) လၢတၢ်အဒိအံၤ ပဖးဘၣ်​ ဟံၣ်ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ်​ လၢအအိၣ်ဒီးအထူၣ်နွံထူၣ်အဂ့ၢ်. တၢ်အဒိအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အဟ့ၣ်တၢ်ညီအဃိ ပှၤကီးဂၤဒဲးလၢ အဘၣ်သးန့ၢ် အတၢ်ကူၣ်သ့န့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ ကဟ့ၣ်လီၤအဝဲသ့ၣ်.

၁၅. ကစၢ်ယွၤ ကွဲမုာ်ပှၤလၢ ပကမၤမနုၤလဲၣ်.

 ^၁၅ ဖဲကတိၤဒိ အဆၢဒိၣ်​ ၉ န့ၣ်ပထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်အဒိလၢ အတဲဘၣ်ဃးဒီး ပိာ်မုၣ်လၢ အအိၣ်ဒီး “တၢ်ကူၣ်သ့နီၢ်ကီၢ်.” တၢ်အဒိအံၤ အဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အဟ့ၣ်တၢ်ညီ အဃိ အဟ့ၣ်ပှၤတၢ်လၢအဂ့ၤဒီဒူၣ်. လၢတၢ်အဒိအံၤန့ၣ်​ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပိာ်မုၣ်တဂၤအံၤ ကတီၤပာ်စၢၤ တၢ်ညၣ်လၢလၢပှဲၤပှဲၤ, အကျဲၣ်ကျီပာ်စၢၤ စပံးထံ ဒီးအကွဲမုာ်ပှၤတမှံၤလၢ ကဟဲအီၣ်တၢ်လၢအဟံၣ်. (ကတိၤဒိ ၉:၂) ဖဲ အဆၢဖိ ၄ ဒီး ၅ န့ၣ်​ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပိာ်မုၣ်တဂၤအံၤ “အတဲဘၣ်​ ပှၤလၢ အသးတဆးဘၣ်တဖၣ်လၢ ‘ဟဲအီၣ်​ ယကိၣ်.’” ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်တူၢ်လိာ် ပိာ်မုၣ်တဂၤအံၤ အတၢ်ကွဲမုာ်လဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤ ဘၣ်သးလၢ အခ့အပှၤတဖၣ်​ ကအိၣ်ဒီးတၢ်ကူၣ်သ့ ဒီးကအိၣ်ဒီးတၢ်အိၣ်မူလၢအဂ့ၤ. အတဘၣ်သးလၢ ပကမၤကမၣ်တၢ် ဒီးထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်ကီတၢ်ခဲဘၣ်. အဃိ “ကစၢ်ယွၤ ပာ်ဖှိၣ်ဃာ် တၢ်ကူၣ်သ့လၢ ပှၤလၢ အသူၣ်ဘျၢသးဘျၢအဂီၢ်.” (ကတိၤဒိ ၂:၇) ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ပျံၤယဟိဝၤယွၤ လၢအဂ့ၤတကလုာ်န့ၣ်​ ပကဘၣ်သးမၤတၢ်လၢ အဘၣ်ယဟိဝၤယွၤအသး. ဒီးပကကနၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်​ ဒီးမၤထွဲအီၤ.—ယၤကိာ် ၁:၂၅.

၁၆. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအလ့ၤ ပျံၤကစၢ်ယွၤအဃိ အဆၢတဲာ်တၢ်လၢအဘၣ်​ ဒ်လဲၣ်. ဒီးအကဲဘျုးဒ်လဲၣ်.

^၁၆ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအလ့ၤန့ၣ်​ အကဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် ဒီးကၠိသရၣ်. တကးဒံးဘၣ်​ အကဲပှၤလၢ အပျံၤကစၢ်ယွၤအဃိ မၤစၢၤအီၤလၢ အကဆၢတဲာ်တၢ်လၢအဘၣ်. အတဲဝဲလၢ “ကၠိသရၣ်အါဂၤ ထံၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့အတၢ်ဂီၤမူန့ၣ်​ အကဲဝဲ တၢ်သိၣ်လိ လၢတၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်အဂ့ၢ်.” ဘၣ်ဆၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအလ့ၤ သ့ၣ်ညါဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ထံၣ်န့ၣ်​ တဘၣ်ဘၣ်. ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအလ့ၤ တဲဝဲလၢ “ခီဖျိလၢ ယအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးယပာ်ကဲအီၤအဃိ ယတဲဘၣ်​ ကၠိသရၣ်တဖၣ်န့ၣ်လၢ ယတကွၢ် တၢ်ဂီၤမူတဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်​ ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ ယတကွၢ်ဘၣ်လဲၣ်န့ၣ်​ ပတဲပၠးအဝဲသ့ၣ်​ ပျီပျီ.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအလ့ၤန့ၣ်​ အမၤထွဲ “တၢ်ကူၣ်သ့နီၢ်ကီၢ်” အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်​ အဃိအ “လဲၤလိၤလိၤလၢ တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် အကျဲ.” (ကတိၤဒိ ၉:၆) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအလ့ၤ အတၢ်ဆၢတဲာ်န့ၣ်​ ထုးန့ၢ်ဝဲ ကၠိသရၣ်တနီၤအသးဒိၣ်မးအဃိ ခဲအံၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်.

၁၇-၁၈. ပှၤလၢအတူၢ်လိာ် “တၢ်ကူၣ်သ့နီၢ်ကီၢ်” အတၢ်ကွဲမုာ်န့ၣ်​ ခဲအံၤမ့ၢ်ဂ့ၤ ခါဆူညါမ့ၢ်ဂ့ၤ အကန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၁၇ ယဟိဝၤယွၤ သူဝဲ ပိာ်မုၣ်ခံဂၤအံၤအဒိ ဒ်သိးကသိၣ်လိပှၤလၢ ပကအိၣ်ဒီး တၢ်သးခုနီၢ်ကီၢ်အဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်. ပှၤလၢ အတူၢ်လိာ် “ပိာ်မုၣ်လၢ အသးတဆးဘၣ်” အတၢ်ကွဲမုာ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ သးစၢၢ်ဆၢထဲ တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါ ဒီးတၢ်မၤမုာ်သး တစိၢ်တလီၢ်. ဒီးခါဆူညါ တၢ်ကကဲထီၣ်သးဒီး အဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ အတသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်. နီၢ်ကီၢ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ “လီၤဘျၢလၢ တၢ်သွၣ်ခိၣ်​ အပူၤလံ.”—ကတိၤဒိ ၉:၁၃, ၁၇, ၁၈.

^၁၈ မ့မ့ၢ် ပှၤလၢအတူၢ်လိာ် ပိာ်မုၣ်လၢ အအိၣ်ဒီး “တၢ်ကူၣ်သ့နီၢ်ကီၢ်” အတၢ်ကွဲမုာ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤလၢအဂ့ၤ အဃိ အဝဲသ့ၣ်​ ကသးခုနီၢ်ကီၢ်. (ယၡါယၤ ၆၅:၁၃) ယဟိဝၤယွၤ တဲဝဲလၢ “ဒိကနၣ်ယၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဒီးအီၣ်တၢ်အီၣ်​ လၢအဂ့ၤတက့ၢ်. သုမ့ၢ်မၤ ဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ သုက န့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်သးခုဖးဒိၣ်​ ခီဖျိလၢ တၢ်အီၣ်လၢ အဝံၣ်အဘဲနီၢ်ကီၢ် အဃိ.” (ယၡါယၤ ၅၅:၁, ၂) ပမၤလိဘၣ်လၢ ပကဘၣ်ကျဲးစၢး အဲၣ်တၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ဝဲ ဒီးသးဟ့တၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤသးဟ့ဝဲ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၉၇:၁၀) တကးဒံးဘၣ်​ ပကမၤစၢၤဘၣ်​ ပှၤအဂၤလၢ ကသ့ၣ်ညါထီၣ်​ “တၢ်ကူၣ်သ့နီၢ်ကီၢ်” အဃိ ပကသးခု. ဒီးပကလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး ကုၢ်လၢအ “ကလဲၤလၢ တၢ်လီၢ်လၢအထီၣ်ထီတဖၣ်​ လၢဝ့ၢ်ပူၤ ဒီးတဲစိဝဲလၢ ‘ပှၤလၢ အတၢ်လဲၤခီဖျိစှၤသ့ၣ်ဧၢ, ဟဲနုာ်ဖဲအံၤမီၤ.’” အဃိ ပှၤကီးဂၤဒဲးလၢ အတူၢ်လိာ်တၢ်ကွဲမုာ် ဒီးဆဲး “လဲၤလိၤလိၤလၢ တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် အကျဲ” န့ၣ်အဝဲသ့ၣ်​ ကန့ၢ်ဘၣ်တၢ်သးခု ဒီးလၢခါဆူညါန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်က “ဆဲးမူ” လီၤထူလီၤယိာ်.—ကတိၤဒိ ၉:၃, ၄, ၆.

၁၉. စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၁၂:၁၃, ၁၄ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပှၤလၢ ပကမၤမနုၤလဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်လွံၢ်နၢၣ်​ လၢအမ့ၢ် “ တၢ်ပျံၤကစၢ်ယွၤန့ၣ်​ အကဲဘျုးလၢပဂီၢ်.”)

^၁၉ ဖး စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၁၂:၁၃, ၁၄. ပအိၣ်မူဘၣ်​ တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ အအၢအသီသနာ်က့ ပတၢ်ပျံၤကစၢ်ယွၤန့ၣ်​ ကဒီသဒၢပှၤ. တကးဒံးဘၣ်​ ပတၢ်ပျံၤကစၢ်ယွၤန့ၣ်​ ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကအိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်လၢအဂ့ၤ ဒီးပကအိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤလၢအဂ့ၤ. ခီဖျိလၢ ပအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးပပာ်ကဲအီၤလၢ ပသးဒီဖျၢၣ်အဃိ ပကဆဲးမၤစၢၤ ပှၤအါဂၤ ဒ်သိးဒီး အဝဲသ့ၣ်​ ကတူၢ်လိာ် “တၢ်ကူၣ်သ့နီၢ်ကီၢ်” အတၢ်ကွဲမုာ် ဒီးကအိၣ်ဒီးတၢ်သးခု.