၁. ဒ်သိး ပကပူၤဖျဲးလၢ ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.

 လံာ်စီဆှံမ့ၢ်တဲဘၣ်ဃးဒီး “ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤန့ၣ်” အအဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖဲ ယဟိဝၤယွၤ မၤဟးဂီၤကွံာ် အဒုၣ်အဒါ ဒီးမၤပူၤဖျဲးအခ့အပှၤ. လၢညါန့ၣ်​ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ မၤဟးဂီၤကွံာ် ပှၤကလုာ်တနီၤ. (ယၡါယၤ ၁၃:၁, ၆; ယဃ့းစက့လး ၁၃:၅; စဖါနယၤ ၁:၈) လၢပစိၤခဲအံၤန့ၣ်​ “ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤ” ကဟဲဝဲဖဲ ထံကီၢ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်​ မၤဟးဂီၤကွံာ် ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်​ ဒီးကကတၢၢ်ကွံာ်ဖဲ အၢ်မက့းဒိၣ်​ အတၢ်ဒုး. တကးဒံးဘၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးတဲဘၣ်ပှၤလၢ “အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤ သုသး” လၢ “တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်” အဂီၢ်. အဃိ ဒ်သိးပကပူၤဖျဲးလၢ “မုၢ်နံၤ” အဝဲန့ၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ်​ အိၣ်ကတီၤပာ်စၢၤသး ခဲအံၤ ဒီးဆဲးအိၣ်ကတီၤသးထီဘိ.—မးသဲ ၂၄:၂၁; လူၤကၣ်​ ၁၂:၄၀.

၂. လံာ် ၁ သ့းစၤလနံန့ၣ်​ အကဲဘျုးလၢ ပဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၂ ဖဲတၢ်မၢဖိပီလူး ကွဲးန့ၢ်ဝဲ ပှၤသ့းစၤလနံဖိ လံာ်ပရၢ အဆိကတၢၢ်တဘ့ၣ်အခါ အသူဝဲ တၢ်အဒိတနီၤ ဒ်သိးကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လၢ အကအိၣ်ကတီၤပာ်စၢၤသးလၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်စံၣ်ညီၣ်​ အမုၢ်နံၤအဂီၢ်. စီၤပီလူးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤ တဟဲဝဲလၢ ဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်ဒံးဘၣ်. (၂ သ့းစၤလနံ ၂:၁-၃) သနာ်က့ အဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါဖဲန့ၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကအိၣ်ကတီၤပာ်စၢၤသး ဒ်သိးဒီး မုၢ်နံၤအဝဲန့ၣ်​ ကဟဲတုၤ ခဲမုၢ်ဆ့ၣ်လီၤ. ပဝဲနာ်က့ ပမၤထွဲ စီၤပီလူးအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်​ သ့စ့ၢ်ကီး. အဃိ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ စီၤပီလူးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ပကတဲသကီး တၢ်သံကွၢ်တနီၤ လၢအမ့ၢ် (၁) ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤ ကဟဲတုၤဒ်လဲၣ်. (၂) မတဂၤတပူၤဖျဲးလၢ ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤဘၣ်လဲၣ်. (၃) ဒ်သိး ပကပူၤဖျဲးအဂီၢ် ပအိၣ်ကတီၤပသး ကသ့ဒ်လဲၣ်.

၃. ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤ ကဟဲဝဲဒ် ပှၤဟုၣ်တၢ်လၢ မုၢ်နၤခီအသိးဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၃ “ဒ် တၢ်ဟုၣ်တၢ်ဘျၣ်လၢ မုၢ်နၤခီအသိး.” (၁ သ့းစၤလနံ ၅:၂) တၢ်အဒိ အဆိကတၢၢ်တခါလၢ စီၤပီလူးတဲဝဲန့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤန့ၣ်​ ကဟဲဝဲဒ် တၢ်ဟုၣ်တၢ်ဘျၣ် လၢ အဟဲလၢ မုၢ်နၤခီအသိး. ပှၤဟုၣ်တၢ်တဖၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ဟဲဟုၣ်တၢ်ချ့မး ဒီးအဟဲလၢမုၢ်နၤခီ လၢပှၤတနီၣ်သးဘၣ်​ အဆၢကတီၢ်. ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤစ့ၢ်ကီး ကဟဲဝဲ သတူၢ်ကလာ် အဃိ ပှၤအါဂၤကဖုးဘၣ်အသး. တၢ်ကကဲထီၣ်သး ချ့မးအဃိ ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤနာ်က့ ကဖုးဘၣ်သးစ့ၢ်ကီး. ပှၤအၢပှၤသီန့ၣ်​ ကဟးဂီၤကွံာ်ဝဲ သနာ်က့ ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤန့ၣ်​ တဟးဂီၤကွံာ်ဘၣ်.

၄. ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤန့ၣ်​ ကမၤအသးဒ်သိးဒီး ပှၤမိၢ်ဒၢတဂၤလၢ အဟၢဖၢဆါထီၣ်ဝဲ ဒ်လဲၣ်.

^၄ “ကမၤအသးဒ်သိးဒီး ပှၤမိၢ်ဒၢတဂၤလၢ အဟုးဆါထီၣ်ဝဲ.” (၁ သ့းစၤလနံ ၅:၃) ပှၤမိၢ်ဒၢတဂၤ ကအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အဖိ လၢအဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်န့ၣ်​ အတသ့ၣ်ညါဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ အသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အဖိကအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဝဲ နီၢ်ကီၢ်. ဒီးဖဲအဖိကအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အခါ အကအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်သတူၢ်ကလာ်, အဟၢဖၢ ကဆါဖးဒိၣ်ဒီးဆါဖးယံာ် တုၤလၢအဖိအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်. ဒ်န့ၣ်အသိး ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤန့ၣ်​ ကစးထီၣ်အသးလၢ အနံၤဖဲလဲၣ်​ ဒီးအနၣ်ရံၣ်ဖဲလဲၣ်န့ၣ်​ ပတသ့ၣ်ညါဘၣ်. သနာ်က့ ပသ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤအမုၢ်နံၤ ကဟဲဝဲ သပှၢ်တၢၢ် ဒီးအကစံၣ်ညီၣ်​ ပှၤအၢပှၤသီ သတူၢ်ကလာ် ဒီးအဝဲသ့ၣ်တပူၤဖျဲးဘၣ်.

၅. တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ်​ အလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး မုၢ်ဝါထီၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၅ ဒ်သိးဒီး မုၢ်ဝါထီၣ်. စီၤပီလူးဟ့ၣ်တၢ်အဒိ သၢခါတခါန့ၣ်​ အဘၣ်ဃးကဒီး ပှၤဟုၣ်တၢ်လၢမုၢ်နၤခီ. ဘၣ်ဆၣ်​ တဘျီအံၤ ဖျါလၢစီၤပီလူး ထိၣ်သတြီၤ ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤ ဒ်သိးဒီး မုၢ်ဝါထီၣ်. (၁ သ့းစၤလနံ ၅:၄) ပှၤဟုၣ်တၢ်ဖိလၢ အဟုၣ်တၢ်လၢမုၢ်နၤခီန့ၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ အတပလီၢ်သးလၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်ဘၣ်. အဃိမုၢ်ဝါထီၣ်​ ဒီးတၢ်ကပီၤထီၣ်ဘျီ ပှၤထံၣ်အဝဲသ့ၣ်​ ဒီးချုးန့ၢ်အဝဲသ့ၣ်. ဖဲတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ်​ ပှၤအၢပှၤသီလၢ အဆဲးမၤတၢ်လၢ အတဘၣ်​ ကစၢ်ယွၤအသးန့ၣ်​ ကမၤအသးဒ် ပှၤဟုၣ်တၢ်ဖိလၢ ပှၤထံၣ်အဝဲသ့ၣ်​ ဒီးချုးန့ၢ်အဝဲသ့ၣ်​ ဖဲမုၢ်ဝါထီၣ်​ အဆၢကတီၢ်. မ့မ့ၢ်ပဝဲန့ၣ်​ ပတဒ်သိးဒီး အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်. ပဟးဆှဲးတၢ်မၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ တဘၣ်သးဝဲ ဒီးပကျဲးစၢးမၤ “တၢ်ဂ့ၤ, တၢ်တီတၢ်လိၤ ဒီးတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ အကလုာ်ကလုာ်.” (အ့းဖ့းစူး ၅:၈-၁၂) စီၤပီလူးသူဝဲ တၢ်အဒိ အဂၤခံခါဒံးလၢ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ပှၤလၢအတပူၤဖျဲး လၢယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤဘၣ်.

၆. ပှၤအါတက့ၢ်န့ၣ်​ အလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး ပှၤလၢအမံဒ်လဲၣ်. (၁ သ့းစၤလနံ ၅:၆, ၇)

^၆ “ပှၤလၢအမံ.” (ဖး ၁ သ့းစၤလနံ ၅:၆, ၇.) စီၤပီလူး ဒိလီၤဝဲ ပှၤလၢအတပူၤဖျဲးလၢ ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤန့ၣ်​ အလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး ပှၤလၢအမံ. ပှၤလၢအမံန့ၣ်​ အတသ့ၣ်ညါ တၢ်ကဲထီၣ်သးလၢ အခိၣ်အဃၢၤဘၣ်​ ဒီးတၢ်ဆၢကတီၢ် ပူၤကွံာ်ထဲလဲၣ်န့ၣ်​ အတသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်. အဃိ တၢ်အရ့ဒိၣ်​ မ့ၢ်ကဲထီၣ်အသးနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်တသ့ၣ်ညါဘၣ်​ ဒီးအဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ အတကျၢစ့ၢ်ကီးဘၣ်. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပှၤအါတက့ၢ်န့ၣ်​ လီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး အဝဲသ့ၣ်မံလၢ နီၢ်သးတကပၤ. (ရိမ့ၤ ၁၁:၈) အဝဲသ့ၣ်​ တနာ်ဝဲလၢ ပအိၣ်မူဘၣ်​ “လၢမုၢ်နံၤခံကတၢၢ်တဖၣ်အပူၤ” ဘၣ်. ဒီးတယံာ်လၢၤဘၣ်​ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်​ ကစးထီၣ်သးန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်တနာ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်. ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်အိၣ်သး ဆီတလဲဖးဒိၣ်အခါ ပှၤတနီၤန့ၣ်​ ကဘၣ်သးဒိကနၣ်​ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်​ ဘၣ်ဆၣ်​ အဝဲသ့ၣ်အါဂၤန့ၣ်​ တဘၣ်သး ကနၣ်ဝဲထီဘိဘၣ်. ပှၤတနီၤနာ်ဝဲလၢ မုၢ်စံၣ်ညီၣ်အနံၤ ကဟဲဝဲနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်ဆိမိၣ်ဝဲလၢ အတဟဲဖဲ အစိၤခဲအံၤဘၣ်. (၂ ပ့းတရူး ၃:၃, ၄) ဘၣ်ဆၣ်​ မ့မ့ၢ်ပှၤန့ၣ်​ ပသ့ၣ်ညါလၢ မုၢ်စံၣ်ညီၣ်အနံၤ ကဟဲဘူးထီၣ်မၣ်ဘူးထီၣ်​ အဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ကီးနံၤဒဲးန့ၣ်​ ပကဘၣ်စီၣ်မဲာ်စီၣ်နါ ဒီးပတဘၣ်မံသပ့ၤဘၣ်.

၇. ပှၤလၢကစၢ်ယွၤ ကမၤဟးဂီၤကွံာ်န့ၣ်​ အလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး ပှၤလၢအအီမူၤသံး ဒ်လဲၣ်.

^၇ “ပှၤလၢအအီမူၤသံး.” စီၤပီလူးဒိလီၤဝဲ ပှၤလၢကစၢ်ယွၤ ကမၤဟးဂီၤကွံာ်န့ၣ်​ အလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး ပှၤလၢအအီမူၤသံး. ပှၤလၢအမူၤသံးန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ မၤတၢ်လီၤကဘှၢ ဒီးဆၢတဲာ်တၢ်တဘၣ်​ ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်. ဒ်န့ၣ်အသိး ပှၤအၢပှၤသီတဖၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်တကနၣ်​ ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်ဃုထၢ အတၢ်အိၣ်မူလၢ အဆှၢအဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်ဟးဂီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ခရံာ်ဖိအမ့ၢ်အတီန့ၣ်​ လံာ်စီဆှံဟ့ၣ်ကူၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ကဘၣ်အိၣ်ပလီၢ်အသး ဒီးကဘၣ်ကဲပှၤလၢ အသးဆး. (၁ သ့းစၤလနံ ၅:၆) ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ဘၣ်ဃးလံာ်စီဆှံတဂၤ တဲဝဲလၢ ပှၤလၢအသးဆးန့ၣ်​ “အပာ်အသးမုာ်မုာ်, အတပျံၤတၢ်ဒိၣ်တလၢဘၣ်​ အဃိ အဆိမိၣ်တၢ်သ့ဂ့ၤဂ့ၤ ဒီးအဆၢတဲာ်တၢ်ဘၣ်.” ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်ပာ်သးမုာ်မုာ် ဒီးပာ်သးဂၢၢ်ဂၢၢ်လဲၣ်. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤ ဘူးထီၣ်မၣ်ဘူးထီၣ်​ အဃိပှၤကမၢဆူၣ်ပှၤ ဒ်သိးဒီး ပကအိၣ်ဃူ ပဒိၣ်တဖုဖု မ့တမ့ၢ် ပကမၤဘၣ်ထွဲသးဒီး ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်. အဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်အိၣ်လၢ တၢ်ဘၢၣ်စၢၤ ဒီးတဘၣ်ပၣ်ဃုာ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အကျါဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ပကတဲက့ၤ အဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်အဂီၢ် ပတလိၣ်ဘၣ်ယိၣ်တၢ် အါတလၢဘၣ်. ကစၢ်ယွၤအသးစီဆှံကမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိးပကပာ်ပသးမုာ်မုာ်, ပာ်သးဂၢၢ်ဂၢၢ် ဒီးဆၢတဲာ်တၢ်လၢအဘၣ်.—လူၤကၣ်​ ၁၂:၁၁, ၁၂.

၈. ၁ သ့းစၤလနံ ၅:၈ ပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ မနုၤတဖၣ်​ လၢကမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိး ပကအိၣ်ပလီၢ်သး ဒီးတမံသပ့ၤဘၣ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၈ “သိးထီၣ်​ . . . သဃိး” ဒီး “ဖျီၣ်ထီၣ်​ . . . ခိၣ်ဖျီၣ်ထး.” စီၤပီလူး ထိၣ်သတြီၤပှၤဒီး ပှၤသုးဖိလၢ အအိၣ်ပလီၢ်သးဒီး အအိၣ်ဒီးတၢ်စုကဝဲၤလၢ ကဒုးတၢ်အဂီၢ်. (ဖး ၁ သ့းစၤလနံ ၅:၈.) ဖဲတၢ်ဒုးကဲထီၣ်အခါ ပှၤသုးဖိတဖၣ်​ ကဘၣ်အိၣ်ကတီၤပာ်စၢၤသးလၢ ကဒုးတၢ်ထီဘိ. ဒ်န့ၣ်အသိး ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပအိၣ်ကတီၤပာ်စၢၤသးလၢ ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤခီဖျိ ပသိးထီၣ်​ တၢ်နာ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ အသဃိး ဒီးပဖျီၣ်ထီၣ်​ တၢ်မုၢ်လၢ် အခိၣ်ဖျီၣ်ထး. တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်အံၤ ကမၤစၢၤပှၤနီၢ်ကီၢ်.

၉. ပတၢ်နာ်န့ၣ်​ အဒီသဒၢပှၤဒ်လဲၣ်.

^၉ တၢ်လၢသဃိးန့ၣ်​ အဒီသဒၢဝဲ ပှၤသုးဖိအသး. တၢ်နာ် ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံန့ၣ်​ ကဒီသဒၢပသးစ့ၢ်ကီး. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကဆဲးမၤကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤ ဒီးဆဲးပိာ်ယ့ၣ်ၡူးအခံ. ပတၢ်နာ်န့ၣ်​ ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကဃု ယဟိဝၤယွၤလၢ ပသးဒီဖျၢၣ်​ ဒီးနာ်လၢ အကဟ့ၣ်လီၤပှၤခိၣ်ဖး. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၁:၆) တကးဒံးဘၣ်​ ပမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲနာ်က့ တၢ်နာ် ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကဆဲးတီဒီးယ့ၣ်ၡူး. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တနီၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤအၢမၤနး ဒီးကျိၣ်စ့တၢ်ကီတၢ်ခဲ သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်​ ဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤ. ပမ့ၢ်ဖးဒီးဃုသ့ၣ်ညါ အဝဲသ့ၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်​ ပတၢ်နာ်ကဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်​ ဒီးပလဲၤခီဖျိတၢ်ကီတၢ်ခဲ ကန့ၢ်စ့ၢ်ကီး. တကးဒံးဘၣ်​ ပမ့ၢ်ကွၢ်လိ ပှၤလၢ အပာ်ဆိယွၤအဘီအမုၢ်လၢ နီၣ်ဂံၢ်တၢ ဒီးအိၣ်မူယိယိဖိန့ၣ်​ ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကဟးဆှဲး တၢ်အဲၣ်ကျိၣ်စ့ ဒီးတၢ်ထူးတၢ်တီၤ အပျံၤသကွီၤ. b

၁၀. ပတၢ်အဲၣ်ကစၢ်ယွၤ ဒီးပှၤလၢပဃၢၤန့ၣ်​ ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကအိၣ်ဒီး တၢ်တူၢ်န့ၢ်ခီၣ်ကဲဒ်လဲၣ်.

 ^၁၀ တၢ်အဲၣ်န့ၣ်​ ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကအိၣ်ပလီၢ်သး ဒီးပတမံသပ့ၤဘၣ်. (မးသဲ ၂၂:၃၇-၃၉) ခီဖျိလၢ ပစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဃိ ပမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲန့ၣ်​ ပတၢ်အဲၣ်ကစၢ်ယွၤ ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကအိၣ်ဒီး တၢ်တူၢ်န့ၢ်ခီၣ်ကဲ. (၂ တံၤမသ့း ၁:၇, ၈) ပှၤလၢအတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် တဒ်သိးဒီးပှၤဘၣ်နာ်က့ ပအဲၣ်အဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီး အဃိ ပဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤအဝဲသ့ၣ်​ တကးဒံးဘၣ်​ ပကီးအဝဲသ့ၣ်လီတဲစိ ဒီးကွဲးန့ၢ် အဝဲသ့ၣ်လံာ်ပရၢ. ပမုၢ်လၢ်လၢ မုၢ်ကအိၣ်ဝဲတနံၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ကဆီတလဲသး ဒီးကမၤတၢ်လၢအဘၣ်.—ယဃ့းစက့လး ၁၈:၂၇, ၂၈.

၁၁. ပတၢ်အဲၣ်​ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါန့ၣ်​ ကမၤစၢၤပှၤဒ်လဲၣ်. (၁ သ့းစၤလနံ ၅:၁၁)

^၁၁ ပှၤလၢပဃၢၤန့ၣ်​ အပၣ်ဃုာ်ဒီး ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအဃိ ပကဘၣ်အဲၣ်​ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါစ့ၢ်ကီး. ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပအဲၣ်ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ ခီဖျိပ “ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလိာ်သး တဂၤဒီးတဂၤ ဒီးမၤမုာ်ထီၣ်လိာ်သး တဂၤဒီးတဂၤ.” (ဖး ၁ သ့းစၤလနံ ၅:၁၁.) အဒိ ဖဲတၢ်ဒုးကဲထီၣ်​ အဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ ပှၤသုးဖိတဖၣ်​ မၤစၢၤလိာ်သး တဂၤဒီးတဂၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလိာ်သး တဂၤဒီးတဂၤ. ဒီးတဘျီတခီၣ်​ ဖဲတၢ်ဒုးဆူၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ ပှၤသုးဖိတဂၤ အတပာ်လီၤသးလၢ အကမၤဘၣ်ဒိ သုးဖိလၢ အဂၤတဂၤဘၣ်​ သနာ်က့ ခီဖျိလၢ အတပလီၢ်ဘၣ်သးဘၣ်အဃိ အမၤဘၣ်ဒိဘၣ်​ သုးဖိလၢ အဂၤတဂၤသ့. ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပတပာ်လီၤသးလၢ ပကမၤဘၣ်ဒိ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါဘၣ်​ ဒီးပတမၤကၣ်က့ၤ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်. (၁ သ့းစၤလနံ ၅:၁၃, ၁၅) တကးဒံးဘၣ်​ ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပအဲၣ်​ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢ အတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤ ခီဖျိ ပပာ်ကဲအဝဲသ့ၣ်. (၁ သ့းစၤလနံ ၅:၁၂) ဖဲစီၤပီလူး ကွဲးန့ၢ်လံာ်လၢ သ့းစၤလနံ အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤအိၣ်ထီၣ်​ တနံၣ်မၣ်တအိၣ်ဒံးဘၣ်. အဃိ ပှၤလၢအတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ် လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ်​ ဖျါလၢအဝဲသ့ၣ်​ တၢ်လဲၤခီဖျိ တအိၣ်အါအါဘၣ်​ ဒီးတၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်မၤဝဲန့ၣ်​ တဘျီတခီၣ်​ အကမၣ်ကအိၣ်စ့ၢ်ကီး. သနာ်က့ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ ကဘၣ်ပာ်ကဲအဝဲသ့ၣ်ဒံး. ပထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်​ ဘူးထီၣ်အဃိ ပကဘၣ်ကနၣ်​ ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်​ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ အါန့ၢ်ဒံးလၢညါ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ လၢခံန့ၣ်​ ပတန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အမၤတၢ်လၢ ဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်​ မ့တမ့ၢ် ဝဲၤတြၢ်အအိၣ်လၢၤဘၣ်. အဃိ ခဲအံၤန့ၣ်​ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်ကနၣ်​ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်ကလုၢ် ဒီးပာ်ကဲအဝဲသ့ၣ်. ဒီးတၢ်မ့ၢ်ကဲထီၣ်သး ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်နာ်က့ ပကဘၣ်ပလီၢ်သး ဒ်သိးပတထံၣ်ထဲ အဝဲသ့ၣ်​ တၢ်လီၤတူာ်လီၤကာ်ဘၣ်. ပကဘၣ်ထံၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးယ့ၣ်ၡူးခရံာ် ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ ပိာ်ခွါလၢအသးတီတဖၣ်အံၤ.

၁၂. ပတၢ်မုၢ်လၢ်န့ၣ်​ အဒီသဒၢ ပတၢ်ဆိမိၣ်ဒ်လဲၣ်.

 ^၁၂ ဒ်သိး ပှၤသုးဖိတဖၣ်​ ကဒီသဒၢအခိၣ်သၣ်ဃံအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်​ ဖျီၣ်ဃာ်ဝဲခိၣ်ဖျီၣ်ထး. ပတၢ်မုၢ်လၢ်န့ၣ်​ အလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး ခိၣ်ဖျီၣ်ထးအဃိ အကဒီသဒၢ ပတၢ်ဆိမိၣ်​ ဒီးကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကဆိမိၣ်​ တၢ်လၢအဘၣ်. ဒီးခီဖျိလၢ ပတၢ်မုၢ်လၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤအဃိ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် တမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ကဟ့ၣ်ပှၤန့ၣ်​ ပပာ်အီၤဒ်သိးဒီး တၢ်ကလီကလီ. (ဖံလံးပံၤ ၃:၈) ပတၢ်မုၢ်လၢ် မၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကပာ်ပသးမုာ်မုာ် ဒီးပသးတဒံဝ့ၤဒံဝီၤဘၣ်. အဒိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဝီလဲး ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်လရ့ဒၤ လၢအမၤစၢၤတၢ်လၢ အၤဖြံၤကၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်တၢ်မုၢ်လၢ် မၤစၢၤအီၤဒ်လဲၣ်. ခီဖျိလၢ ခိၤရိၤနၤတၢ်ဆါ ရၤလီၤသးအဃိ လၢသၢနွံအတီၢ်ပူၤန့ၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဝီလဲး အပါသံ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်လရ့ဒၤ အမိသံ. သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်​ က့ၤအိၣ်သကီး အဟံၣ်ဖိဃီဖိ တသ့ဘၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဝီလဲး တဲဝဲလၢ “တၢ်မုၢ်လၢ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤန့ၣ်​ မၤစၢၤယၤလၢ ယကဆိမိၣ်ထီၣ်က့ၤ အဝဲသ့ၣ်. ဒီးဖဲယဆိမိၣ်ထီၣ်​ အဝဲသ့ၣ်အဂ့ၢ်အခါ ယတဆိမိၣ်​ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်​ ဘၣ်တူၢ်ဝဲ တချုးဖဲအကသံ အနံၤန့ၣ်ဘၣ်. ယဆိမိၣ်ထီၣ်​ မုၢ်နံၤလၢ အဝဲသ့ၣ်​ ကဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤ လၢဟီၣ်ခိၣ်သီဟီ. ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်​ သံသဒၣ်ယၤအဃိ တဘျီတခီၣ်န့ၣ်​ ယသးဘၣ်ဒိဒံး ဘၣ်ဆၣ်​ တၢ်မုၢ်လၢ်အံၤ မၤမုာ်ထီၣ်က့ၤယသး.”

၁၃. ပကန့ၢ်ဘၣ်​ သးစီဆှံအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤ မနုၤလဲၣ်.

^၁၃ “တဘၣ်မၤလီၤပံာ် သးစီဆှံအမ့ၣ်အူတဂ့ၤ.” (၁ သ့းစၤလနံ ၅:၁၉) သးစီဆှံန့ၣ်​ စီၤပီလူး ထိၣ်သတြီၤဝဲ ဒ်သိးဒီး မ့ၣ်အူအိၣ်လၢပပူၤ. ပမ့ၢ်န့ၢ်ဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ အသးစီဆှံန့ၣ်​ ပသးကဆူၣ်လၢ ပကမၤတၢ်လၢအဘၣ်​ ဒီးပကမၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်. (ရိမ့ၤ ၁၂:၁၁) အဃိ ဒ်သိး ပကန့ၢ်ဘၣ်​ သးစီဆှံအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤ မနုၤလဲၣ်. ပကဘၣ်ဃ့ ယဟိဝၤယွၤလၢ အကဟ့ၣ်ပှၤ အသးစီဆှံ, ပကဘၣ်ဖး ဒီးမၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးမၤသကိးတၢ်ဒီး တၢ်ကရၢကရိလၢ ယဟိဝၤယွၤ အသးစီဆှံ ဟံးစုနဲၣ်ကျဲဝဲ. ပမ့ၢ်မၤဒ်အံၤန့ၣ်​ “သးစီဆှံအတၤသၣ်” ကမၤတၢ်လၢ ပတၢ်အိၣ်မူပူၤ.—ကလၤတံ ၅:၂၂, ၂၃.

၁၄. ဒ်သိး ပကဆဲးန့ၢ်ဘၣ်​ သးစီဆှံအဂီၢ် ပတဘၣ်မၤ မနုၤဘၣ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၁၄ ပန့ၢ်ဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ အသးစီဆှံ ဝံၤအလီၢ်ခံ ဒ်သိးပတ “မၤလီၤပံာ် သးစီဆှံအမ့ၣ်အူတဂ့ၤ” အဂီၢ် ပကဘၣ်ပလီၢ်သး. ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤအသးစီဆှံ ထဲပှၤလၢ အဆိမိၣ်တၢ်လၢ အကဆှီ ဒီးမၤတၢ်လၢအဂ့ၤ. ပမ့ၢ်ဆဲးဆိမိၣ်တၢ်လၢ အတကဆှီဘၣ်​ ဒီးမၤတၢ်လၢ အတဂ့ၤဘၣ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ တဟ့ၣ်ပှၤ အသးစီဆှံလၢၤဘၣ်. (၁ သ့းစၤလနံ ၄:၇, ၈) တကးဒံးဘၣ်​ ဒ်သိးပကဆဲးန့ၢ်ဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ အသးစီဆှံအဂီၢ်ပ “တဘၣ်ဆိကမိၣ်ဆံး  ဝံအတၢ်စံးပာ်တဖၣ်” ဘၣ်. (၁ သ့းစၤလနံ ၅:၂၀) ဖဲအံၤ “ဝံအတၢ်စံးပာ်တဖၣ်” န့ၣ်အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တၢ်ကစီၣ်လၢပန့ၢ်ဘၣ်ခီဖျိ ယဟိဝၤယွၤ အသးစီဆှံ ဒီးအပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီးဒီး တၢ်ကစီၣ်လၢ အဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤ ဒီးတၢ်အကတၢၢ် ဘူးထီၣ်ထဲလဲၣ်အဂ့ၢ်. ပှၤတနီၤန့ၣ်​ ဆိမိၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤ, အၢ်မက့းဒိၣ်​ တဟဲဖဲ အအိၣ်မူအဆၢကတီၢ်ဘၣ်. မ့မ့ၢ်ပှၤန့ၣ်​ ပတဘၣ်ဆိမိၣ်ဒ်န့ၣ်ဘၣ်. ပကဘၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤအံၤ ဟဲဘူးထီၣ်မၣ်ဘူးထီၣ်​ ဒီးပကဘၣ်ဆဲး ‘မၤတၢ်လၢ အပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပသးတီဒီးကစၢ်ယွၤ’ ခီဖျိ ပဆဲးအိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢ အကဆှီကီးနံၤဒဲး.—၂ ပ့းတရူး ၃:၁၁, ၁၂.

၁၅. ဒ်သိးပတနာ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကမၣ်လၢ အဟဲလၢ တၢ်နါတဖၣ်အအိၣ်တဂ့ၤအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်. (၁ သ့းစၤလနံ ၅:၂၁)

^၁၅ တယံာ်လၢၤဘၣ်​ ပှၤလၢအထီဒါ ကစၢ်ယွၤန့ၣ်​ ကတဲဝဲလၢ “တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်​ ဒီးတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအိၣ်လံ.” (၁ သ့းစၤလနံ ၅:၃) ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကမၣ်လၢ အဟဲလၢ တၢ်နါတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်​ ကရၤလီၤအသး လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါ ဒီးပှၤအါဂၤ ကနာ်ဝဲ တၢ်လံၣ်တၢ်လီတဖၣ်အံၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁၆:၁၃, ၁၄) မ့မ့ၢ်ပဝဲန့ၣ်​ ပမၤထွဲ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ “တၢ်တမံၤဂ့ၤ တမံၤဂ့ၤ မ့ၢ်အဘၣ်ဧါ တဘၣ်ဧါန့ၣ်​ ဃုသ့ၣ်ညါအီၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး” အဃိ ပတနာ် တၢ်လံၣ်တၢ်လီတဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်. (ဖး ၁ သ့းစၤလနံ ၅:၂၁.) လၢကြံးကျိာ် တၢ်ကတိၤ “ဃုသ့ၣ်ညါအီၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး” န့ၣ်အဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီး ပှၤမၤကွၢ်ထူဒီးစ့. အဃိ တၢ်လၢပနၢ်ဟူ ဒီးပဖးဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ အဘၣ်ဧါ တဘၣ်ဧါန့ၣ်​ ပကဘၣ်​ ဃုသ့ၣ်ညါအီၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. ပှၤသ့းစၤလနံဖိတဖၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်မၤဝဲဒ်န့ၣ်. ဒီးခီဖျိလၢ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်​ ဘူးထီၣ်မၣ်ဘူးထီၣ်အဃိ ပကဘၣ်​ ဃုသ့ၣ်ညါတၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး အါန့ၢ်အဝဲသ့ၣ်ဒံး. ပတဘၣ်နာ် တၢ်လၢပှၤတဲဝဲ ကီးမံၤဒဲးဘၣ်. ပကဘၣ်​ ဆိမိၣ်ပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ် ဒီးတၢ်လၢပဖး ဒီးပနၢ်ဟူဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ ပကဘၣ်ထိၣ်သတြီၤအီၤဒီး လံာ်စီဆှံ ဒီးတၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ကရၢကရိတဲဝဲ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ ပတနာ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကမၣ်လၢ အဟဲလၢ တၢ်နါတဖၣ်အအိၣ်ဘၣ်.—ကတိၤဒိ ၁၄:၁၅; ၁ တံၤမသ့း ၄:၁.

၁၆. ပအိၣ်ဒီး တၢ်မုၢ်လၢ် မနုၤလဲၣ်​ ဒီးပကဘၣ်​ ပာ်လီၤသးလၢ ပကမၤမနုၤလဲၣ်.

^၁၆ ပသ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်န့ၣ်​ ကပူၤဖျဲးထီၣ်လၢ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်. သနာ်က့ ခဲမုၢ်ဆ့ၣ်​ တၢ်ကမၤသးဒီး ပဝဲတဂၤဘၣ်တဂၤဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ပတသ့ၣ်ညါဘၣ်. (ယၤကိာ် ၄:၁၄) ဒီးပမ့ၢ်အိၣ်မူဘၣ်တုၤလၢ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ပမ့ၢ်သံဆိမ့ၢ်ဂ့ၤ ပသ့ၣ်ညါလၢ ပမ့ၢ်သးတီထီဘိန့ၣ်​ ပကန့ၢ်ဘၣ်​ ခိၣ်ဖးလၢအမ့ၢ် တၢ်မူအထူအယိာ်. ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ်န့ၣ်​ ကအိၣ်ဘၣ်ဒီးယ့ၣ်ၡူး လၢမူခိၣ်. မ့မ့ၢ် သိလၢအဂၤတဖၣ်န့ၣ်​ ကအိၣ်ဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ပၤရဒံစူးအပူၤ. အဃိ ပကဘၣ်ပာ်လီၤသးလၢ ပကဆိမိၣ်ထံ ပတၢ်မုၢ်လၢ်လၢ ခါဆူညါ ဒီးပကအိၣ်ကတီၤသးလၢ ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤအဂီၢ်ထီဘိ.