တၢ်မၤလိ ၃၃
သးခုလၢနမၤဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤတက့ၢ်
“တၢ်လၢပမဲာ်ထံၣ်တၢ်န့ၣ် ဂ့ၤန့ၢ်ပသးဟးဝ့ၤဝီၤ ဆၢန့ၢ်တၢ်တက့ၢ်လီၤ.” —စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၆:၉.
တၢ်သးဝံၣ် ၁၁၁ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အမၤသးခုပှၤ
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် *
၁. ပှၤအါဂၤ ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤအါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤဒ်လဲၣ်.
ပအိၣ်မူဘၣ်လၢ တၢ်အစိၤအကတၢၢ်အဃိ ပတၢ်ဖံးတၢ်မၤအိၣ်အါမးလီၤ (မးသဲ ၂၄:၁၄; လူၤကၣ် ၁၀:၂; ၁ ပ့းတရူး ၅:၂) ပဝဲခဲလၢာ် ပအဲၣ်ဒိးမၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ. အဃိ ပှၤအါဂၤပၣ်ဃုာ်အါထီၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤလီၤ. မ့မ့ၢ်ပှၤအဂၤတနီၤအဲၣ်ဒိးမၤ ပှၤလဲၤလၢညါလီၤ. ဒီးပှၤလၢအဂၤတနီၤ ပာ်လီၤအသးလၢ ကလဲၤမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး မ့တမ့ၢ် လၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်ဘှီထီၣ် တကပၤလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအါဂၤ ဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲ ဒ်သိးကတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ ကကဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤမၤစၢၤတၢ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်လီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၃:၁, ၈) ဖဲယဟိဝၤယွၤထံၣ်ဝဲ အခ့အပှၤတဖၣ်သးအိၣ် ဟ့ၣ်လီၤအသးလၢ အတၢ်မၤအခါ အကသးခုထဲလဲၣ်.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၀:၃; ယၡါယၤ ၆:၈.
၂. ပမၤလၢပှဲၤပဖီတၢၣ်လၢ နီၢ်သးတခီ မ့ၢ်တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် ပကတူၢ်ဘၣ်ဒ်လဲၣ်.
၂ ခီဖျိလၢ ပမၤလၢပှဲၤပဖီတၢၣ် ဒ်ပမုၢ်လၢ်ပာ်စၢၤအီၤ တန့ၢ်ဘၣ်အဃိ ပသးဟးဂီၤဝဲလီၤ. မ့တမ့ၢ် ခီဖျိလၢ ပသးပှၢ်ထီၣ် ဒီးပတၢ်အိၣ်သးအဖီခိၣ်အဃိ မူဒါတနီၤလၢ တၢ်ကရၢကရိအပူၤန့ၣ် ပမၤအီၤတသ့လၢၤဘၣ်. (ကတိၤဒိ ၁၃:၁၂) ပကကွၢ်သကိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မဲလံစၤ * အဂ့ၢ်လီၤ. အဝဲအဲၣ်ဒိး လဲၤမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး ဒီးလဲၤထီၣ် ပှၤစိာ်ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်အကၠိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အတဲဝဲလၢ “ယသးပှၢ်တလၢ လၢယကမၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အဂီၢ်လီၤ. အဃိ ယသးဟးဂီၤဝဲလီၤ.”
၃. ဒ်သိးနကဒိးန့ၢ်အါထီၣ်ဘၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤတၢ်မၤအဂီၢ် နကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၃ မ့မ့ၢ် ပှၤလၢအသးစၢ် ဒီးအတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဂ့ၤန့ၣ် ဒ်သိးကတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ
နီၢ်သးအဖီတၢၣ်အဂီၢ် အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်ဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ လၢနီၢ်သးတခီ ဒီးကဘၣ်အိၣ်ဒီး ခရံာ်ဖိတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်လီၤ. အဒိ, အဝဲသ့ၣ်တနီၤ အဖၠဲး, ကမၤတၢ်ဆၢတဲာ်လၢ အချ့ ဒီးမၤတၢ်ဆူၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်မၤလိအါထီၣ်အသး ဒ်သိးကအိၣ်ဒီးတၢ်ဝံသးစူၤ, မၤတၢ်မၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဒီးပာ်ကဲအါထီၣ်ပှၤဂၤလီၤ. နမ့ၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ဒ်သိး နကမၤအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါသ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ကဟ့ၣ်လီၤအါထီၣ်နၤ မူဒါတဖၣ်လီၤ. ပကကွၢ်သကိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါနံးခ် အတၢ်လဲၤခီဖျိလီၤ. ဖဲအသးအိၣ် အနံၣ် ၂၀ အခါန့ၣ် အတကဲထီၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤမၤစၢၤတၢ်ဘၣ်အဃိ အသးဟးဂီၤဝဲလီၤ. အတဲဝဲလၢ “ယဆိကမိၣ်ဒု တၢ်လိၣ်ဒီးယၤအိၣ်တမံၤမံၤလီၤ.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါနံးခ် တဟ့ၣ်အၡူဘၣ်. အဝဲဂုာ်ကျဲးစၢး မၤစၢၤတၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ ဒီးတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ လၢအဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ. ခဲအံၤ အဝဲကဲထီၣ် ဝဲၤတြၢ်ကမံးတံာ်လီၤ.၄. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိးတၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၄ ခီဖျိလၢ နတတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ နနီၢ်သးဖီတၢၣ်အဃိ မ့ၢ်နသးဟးဂီၤဧါ. နသးမ့ၢ်ဟးဂီၤန့ၣ် ဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်ဒီး တဲဘၣ်အီၤနတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ်တက့ၢ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၇:၅-၇) တကးဒံးဘၣ် ဃ့ပှၤလၢအဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤတဖၣ် အတၢ်မၤစၢၤ ဒ်သိးကဟ့ၣ်ကူၣ်နၤလၢ နကဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ်နသးဒ်လဲၣ် ဝံၤဒီးမၤထွဲအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် လၢအဂ့ၤကတၢၢ်တက့ၢ်. နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘး လၢနနီၢ်သးဖီတၢၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဒ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မဲလံစၤ အသိး နီၢ်သးဖီတၢၣ်တနီၤန့ၣ် နမၤအီၤတတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးဘၣ် ကအိၣ်ဝဲလီၤ. မ့မ့ၢ်ဒ်နၣ်န့ၣ် နကမၤဒ်လဲၣ်. ဒီးနဆဲးပၢၤဃာ်နတၢ်သးခု ကသ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်. ဒ်သိးနစံးဆၢတၢ်သံကွၢ်အံၤ ကသ့အဂီၢ် လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိးဝဲ (၁) တၢ်မနုၤကမၤသးခုနၤလဲၣ်, (၂) နမၤအါထီၣ်တၢ်သးခု ကသ့ဒ်လဲၣ် ဒီး (၃) ဒ်သိးနကအိၣ်ဒီးတၢ်သးခုအဂီၢ် နကြၢးပာ်လီၤဖီတၢၣ်ဒ်လဲၣ်.
တၢ်မနုၤကမၤသးခုနၤလဲၣ်
၅. ဒ်သိး ပကအိၣ်ဒီးတၢ်သးခုအဂီၢ် ပကဘၣ်သးစၢၢ်ဆၢတၢ်မနုၤလဲၣ်. (စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၆:၉)
၅ ဒ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၆:၉ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ပကအိၣ်ဒီးတၢ်သးခုအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤ တၢ်မနုၤလဲၣ်. (ဖးတက့ၢ်.) ပတၢ်အိၣ်သးမ့ၢ်အိၣ် ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ သနာ်က့ ပမ့ၢ်သးမံဒီး “တၢ်လၢပမဲာ်ထံၣ်တၢ်” န့ၣ် ပကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်လၢအအိၣ်ဒီးပှၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ် “သးဟးဝ့ၤဝီၤဆၢန့ၢ်တၢ်” လၢပဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤတသ့ဘၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒၣ်ပသးကဟးဂီၤလီၤ. အဃိ ပမၤလိန့ၢ် တၢ်မနုၤလဲၣ်. ဒ်သိးပကအိၣ်ဒီး တၢ်သးခုအဂီၢ် ပကဘၣ်သးစၢၢ်ဆၢ တၢ်လၢအအိၣ်ဒီးပှၤ ဒီးသးစၢၢ်ဆၢဖီတၢၣ်လၢ ပမၤလၢပှဲၤအီၤန့ၢ်တဖၣ်လီၤ.
၆. ခဲအံၤ ပကတဲသကိး တၢ်အဒိမနုၤလဲၣ် ဒီးဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် ပမၤလိန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၆ တၢ်လၢအအိၣ်ဒီးပှၤန့ၣ် ပသးမံဒီးအီၤ သပှၢ်ကတၢၢ်ဧါ. ဒ်တၢ်ဆၢကတီၢ် လဲၤပူၤကွံာ်အသိး ပကအဲၣ်ဒိးမၤကွၢ် တၢ်လၢအသီတဖၣ်လီၤ. ပကမၤဒ်န့ၣ်အဂီၢ် ညီဒိၣ်မးလီၤ. ပသးမံဒီးတၢ်လၢ အအိၣ်ဒီးပှၤခဲအံၤတဖၣ် ကသ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်. ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါအဂီၢ် ပကကွၢ်သကိး ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်တၢ်အဒိ ဘၣ်ဃးဒီး စ့တၤလၣ်တဖၣ်လၢ မးသဲ ၂၅:၁၄-၃၀ အပူၤန့ၣ်လီၤ. ပကတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီးစ့တၤလၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ပမၤလိန့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်. ဒီးပမၤအါထီၣ်ပတၢ်သးခု ဒီးပကသးမံ ဒီးတၢ်လၢအအိၣ်ဒီးပှၤခဲအံၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
နမၤအါထီၣ်တၢ်သးခု ကသ့ဒ်လဲၣ်
၇. တဲဖျါထီၣ် ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်တၢ်အဒိ ဘၣ်ဃးဒီးစ့တၤလၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်တက့ၢ်.
၇ လၢယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ် တၢ်အဒိအပူၤန့ၣ် ပိာ်ခွါတဂၤလဲၤတၢ်လၢ တၢ်လီၢ်အယံၤလီၤ. တချုးလၢအလဲၤတၢ်ဒံးဘၣ်အခါ အဝဲကိးဝဲအကုၢ်တဖၣ် ဒီးဟ့ၣ်လီၤဝဲအကုၢ်လၢ စ့တၤလၣ်တဖၣ်လၢ ကဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်အဂီၢ်လီၤ. * ခီဖျိလၢ အသ့ၣ်ညါဝဲအကုၢ်တဂၤစုာ်စုာ် အတၢ်အိၣ်သးအဃိ အဝဲဟ့ၣ်လီၤဝဲအကုၢ် အဆိကတၢၢ်တဂၤလၢ စ့ယဲၢ်တၤလၣ်, ခံဂၤတဂၤလၢ စ့ခံတၤလၣ် ဒီးသၢဂၤတဂၤလၢ စ့တတၤလၣ်လီၤ. အကုၢ်အဆိကတၢၢ်ခံဂၤန့ၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်ဒ်သိး ကမၤအါထီၣ်စ့အဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ကုၢ်သၢဂၤတဂၤန့ၣ် တမၤအါထီၣ် အစ့တၤလၣ်ဘၣ်အဃိ အကစၢ်နီဟးထီၣ်ကွံာ်အီၤလီၤ.
၈. ဘၣ်မနုၤအဃိ ကုၢ်အဆိကတၢၢ်တဂၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်တၢ်အဒိအပူၤန့ၣ် သးခုဝဲလဲၣ်.
၈ ကုၢ်အဆိကတၢၢ်တဂၤန့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲစ့ယဲၢ်တၤလၣ်လၢ အကစၢ်အအိၣ်လီၤ. အဒိးန့ၢ်ဘၣ်စ့ဖးအါညါ ဒီးဖျါလၢအကစၢ်နာ်န့ၢ်အီၤဒိၣ်မးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် မ့မ့ၢ်လၢကုၢ်ခံဂၤတဂၤဟီမီၤ. ကုၢ်ခံဂၤတဂၤ အသးကဟးဂီၤခီဖျိလၢ အဒိးန့ၢ်ဘၣ်စ့စှၤန့ၢ်ဒံး ကုၢ်လၢအဆိကတၢၢ်တဂၤသ့ဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အမၤဝဲဒ်လဲၣ်.
ကုၢ်ခံဂၤတဂၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်တၢ်အဒိအပူၤန့ၣ် ပမၤလိန့ၢ်တၢ်မနုၤသ့လဲၣ် (၁) အဝဲဒိးန့ၢ်ဘၣ်စ့ခံတၤလၣ် လၢ အကစၢ်အအိၣ် (၂) အဝဲမၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ် ဒ်သိးကမၤန့ၢ်အါထီၣ်စ့လၢ အကစၢ်အဂီၢ်လီၤ (၃) အဝဲမၤအါထီၣ်စ့လၢ အကစၢ်ဟ့ၣ် လီၤအီၤန့ၣ် ခံစးလီၤ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၉-၁၁)
၉. ဘၣ်ဃးဒီးကုၢ်ခံဂၤတဂၤန့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်. (မးသဲ ၂၅:၂၂, ၂၃)
၉ ဖး မးသဲ ၂၅:၂၂, ၂၃ တက့ၢ်. ယ့ၣ်ၡူးတတဲဝဲလၢ ကုၢ်ခံဂၤတဂၤန့ၣ် အသးဟးဂီၤဒီး သးဘၣ်ဒိ ခီဖျိလၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ် စ့ခံတၤလၣ်အဃိဘၣ်. ဒီးယ့ၣ်ၡူးတတဲစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ကုၢ်တဂၤအံၤ ကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်ဒီး တဲဝဲလၢ ‘ဘၣ်မနုၤအဃိ ယကစၢ်ဟ့ၣ်ယၤ စ့စှၤထဲအံၤညါလဲၣ်. ယမၤတၢ်ဆူၣ်ဒ်သိးဒီး ကုၢ်လၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ်စ့ ယဲၢ်တၤလၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. ယကစၢ်မ့ၢ် တပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤယၤဘၣ်န့ၣ် ယလဲၤဘျၢလီၤစ့ ခံတၤလၣ်အံၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဖီလာ်ဒီး မၤက့ၤတၢ်လၢ ယနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ်လီၤ.’
၁၀. ကုၢ်ခံဂၤတဂၤန့ၣ် သူဝဲအစ့တၤလၣ် လၢကျဲဒ်လဲၣ်.
၁၀ ဒ်ကုၢ်အဆိကတၢၢ်တဂၤအသိး ကုၢ်ခံဂၤတဂၤစ့ၢ်ကီး သ့ၣ်ညါဝဲလၢ စ့လၢအကစၢ်ဟ့ၣ်အီၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးအဃိ အဝဲမၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ် လၢအကစၢ်အဂီၢ်လီၤ. လၢခံ အဒိးန့ၢ်အါထီၣ်ဝဲ စ့ခံစး လၢအကစၢ်အအိၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢကုၢ်အံၤ မၤတၢ်ဆူၣ် အဃိ အကစၢ်ဟ့ၣ်အီၤခိၣ်ဖးလီၤ. အကစၢ်သးခုဃုာ်ဒီးအီၤ ဒီးဟ့ၣ်အါထီၣ်အီၤမူဒါတဖၣ်လီၤ.
၁၁. နမၤအါထီၣ် နတၢ်သးခုကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၁ ဒ်န့ၣ်အသိး ဖဲပမၤကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤ လၢအဂ့ၤကတၢၢ် ဒီးသူတၢ်လၢအအိၣ်ဒီးပှၤ လၢယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤအဂီၢ်အခါ ပကသးခုအါထီၣ်ဝဲလီၤ. “ဟ့ၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ် လၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့” လၢတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤဒီး လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ်မၤတၢ် ၁၈:၅; ဧ့ၤဘြံၤ ၁၀:၂၄, ၂၅) ကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤသးဂ့ၤဂ့ၤလၢ နကဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်စံးဆၢလၢ အကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအဂီၢ်တက့ၢ်. နမ့ၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလၢ နွံဖးဖီတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ်န့ၣ် ထံၣ်အီၤလၢအမ့ၢ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် လၢနဂီၢ်တက့ၢ်. ပှၤမ့ၢ်မၢ နမၤစၢၤတၢ်တခါခါလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ် ကဲထီၣ်ပှၤလၢ ပှၤနာ်န့ၢ်ဝဲသ့ဒီး ပာ်ကဲတၢ်ဆၢကတီၢ်တက့ၢ်. မူဒါလၢ နဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤန့ၣ် တဘၣ်ဆိကမိၣ်လၢ အရ့တဒိၣ်ဘၣ်န့ၣ်တဂ့ၤ. ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ် ဒ်သိးနတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် ကအါထီၣ်တက့ၢ်. (ကတိၤဒိ ၂၂:၂၉) နမၤတၢ်မ့ၢ်ဆူၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်န့ၣ် နတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးအီၤ ကဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ် ဒီးနကသးခုလီၤ. (ကလၤတံ ၆:၄) ဒီးဖဲပှၤဂၤဒိးန့ၢ်မူဒါလၢ နအဲၣ်ဒိးမၤအခါဒၣ်လဲာ် နကသးခုဃုာ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်လီၤ.—ရိမ့ၤ ၁၂:၁၅; ကလၤတံ ၅:၂၆.
တက့ၢ်. (၁၂. တၢ်မနုၤမၤစၢၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မဲလံစၤ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါနံးခ်လၢ ကအိၣ်ဒီးတၢ်သးခုလဲၣ်.
၁၂ နနီၣ်ဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မဲလံစၤ လၢအအဲၣ်ဒိးလဲၤမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးဒီး လဲၤထီၣ်ဝဲ ပှၤစိာ်ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်ဖိအကၠိန့ၣ်ဧါ. တၢ်လၢအမုၢ်လၢ်ဝဲတဖၣ် အမၤဝဲတသ့ဘၣ် သနာ်က့ အတဲဝဲလၢ “ယဂုာ်ကျဲးစၢးမၤ ပှၤလဲၤလၢညါ လၢအဂ့ၤကတၢၢ် ဒီးယစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကျိၤကျဲအကလုာ်ကလုာ်လီၤ. ယမၤဒ်အံၤအဃိ ယသးခုဒိၣ်မးလီၤ.” ဖဲပှၤတပာ်ထီၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါနံးခ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပှၤမၤစၢၤတၢ်ဘၣ်အခါ အမၤဝဲဒ်လဲၣ်. အတဲဝဲလၢ “ယသးစၢၢ်ဆၢ တၢ်လၢယမၤအီၤသ့တဖၣ် ဒ်သိးဒီး တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ ဒီးဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်စံးဆၢလၢ အဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤဂၤ လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အပူၤလီၤ. ဒီးယတီၣ်ထီၣ် လံာ်ပတံထီၣ်လၢ ဘ့ၤသ့လး ဒီးလၢခံပှၤတူၢ်လိာ်ယၤလီၤ.”
၁၃. နမ့ၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤနမူဒါခဲအံၤ လၢအဂ့ၤတၢၢ်န့ၣ် အဘျုးကအိၣ်ဒ်လဲၣ်. (စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၂:၂၄)
၁၃ နမ့ၢ်သးမံဒီး နမူဒါလၢနမၤအီၤ ခဲအံၤန့ၣ် မ့ၢ်နကဒိးန့ၢ်အါထီၣ်ဘၣ် မူဒါအသီလၢခါဆူညါဧါ. တၢ်ကဲထီၣ်အသး ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါနံးခ် ဒ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် နတၢ်အိၣ်သး မ့ၢ်လီၤဂာ်ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မဲလံစၤန့ၣ် နဆဲးအိၣ်ဒီးတၢ်သးခု ဒီးနမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ လၢအဂ့ၤကတၢၢ် သ့ဝဲလီၤ. (ဖး စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၂:၂၄ တက့ၢ်.) တကးဒံးဘၣ် နတၢ်သးခုကအါထီၣ် မ့ၢ်လၢနသ့ၣ်ညါလၢ နမၤသးခု ယ့ၣ်ၡူးခရံာ်အသးအဃိလီၤ.
ပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ ကမၤသးခုပသး
၁၄. ဖဲပဆိကမိၣ်ထီၣ် ဘၣ်ဃးဒီးပဖီတၢၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤအပူၤအခါ ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၄ ခဲအံၤပမ့ၢ်မၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်လံန့ၣ် မ့ၢ်အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ပတဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤအါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤလၢၤဘၣ်ဧါ. တအဲၣ်ဒိးတဲဝဲဒ်န့ၣ်ဘၣ်. ပကြၢးပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကသ့ထီၣ် ဒီးသိၣ်လိပှၤဂၤကသ့ထီၣ် ဒီးမၤစၢၤဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသးဒီး သးစၢၢ်ဆၢလၢ ကမၤစၢၤပှၤဂၤအဂီၢ်န့ၣ် ပကတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ ပဖီတၢၣ်သ့ဝဲလီၤ.—ကတိၤဒိ ၁၁:၂; မၤတၢ် ၂၀:၃၅.
၁၅. ဒ်သိးနတၢ်သးခုကအါထီၣ်အဂီၢ် နပာ်လီၤဖီတၢၣ်မနုၤသ့လဲၣ်.
၁၅ ပကြၢးပာ်လီၤဖီတၢၣ်ဒ်လဲၣ်. ဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒ်သိးကမၤစၢၤနၤလၢ နကပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ နမၤလၢပှဲၤအီၤန့ၢ်တဖၣ်လီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၆:၃; ယၤကိာ် ၁:၅) ဖီတၢၣ်တဖၣ်လၢ လံာ်အဆၢတၢအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်နဂုာ်ကျဲးစၢးတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးအီၤ တခါခါ ကသ့ဧါ. မ့ၢ်နဂုာ်ကျဲးစၢး တုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ နမၤပှၤလဲၤလၢညါမၤစၢၤတၢ်, ပှၤလဲၤလၢညါ, မၤတၢ်လၢဘ့ၤသ့လး ဒီးမၤတၢ်လၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်ဘှီထီၣ်ကသ့ဧါ. မ့တမ့ၢ် နမၤလိကျိာ်အသီ ဒီးလဲၤမၤစၢၤတၢ်လၢ တၢ်လီၢ်လၢပှၤလိၣ်အါထီၣ် ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိကသ့ဧါ. နဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ဘၣ်ဃးဒီးဖီတၢၣ်တဖၣ်အံၤသ့လၢ လံာ် Organized to Do Jehovah’s Will တၢ်မၤလိ ၁၀ အပူၤ ဒီးနသံကွၢ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် သ့စ့ၢ်ကီးလီၤ. * ဖဲနဂုာ်ကျဲးစၢးမၤလၢပှဲၤ နဖီတၢၣ်အခါ ပှၤဂၤစ့ၢ်ကီးကထံၣ်ဝဲ နဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီ ဒီးနတၢ်သးခုကအါထီၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ.
၁၆. ဘၣ်ဆၣ် နမၤလၢပှဲၤဖီတၢၣ်လၢ ပတဲသကိးတဖၣ် မ့ၢ်တန့ၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် နကမၤဒ်လဲၣ်.
၁၆ ဘၣ်ဆၣ် နမၤလၢပှဲၤနဖီတၢၣ်လၢ ပတဲသကိးတဖၣ်
မ့ၢ်တန့ၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် နကမၤဒ်လဲၣ်. အဃိ ပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ နမၤလၢပှဲၤအီၤသ့တဖၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. ပကကွၢ်သကိး တၢ်ဂ့ၢ်တနီၤလၢ ကမၤစၢၤပှၤန့ၣ်လီၤ.ဖီတၢၣ်တနီၤလၢ နမၤလၢပှဲၤအီၤသ့န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၇) *
၁၇. ဒ် ၁ တံၤမသ့း ၄:၁၃, ၁၅ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဒ်သိးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါကကဲထီၣ် ပှၤသိၣ်လိတၢ်ဖိလၢအဂ့ၤတဂၤအဂီၢ် အကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၇ ဖး ၁ တံၤမသ့း ၄:၁၃, ၁၅ တက့ၢ်. နမ့မ့ၢ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢ အဒိးဘျၢထံဝံၤန့ၣ် နဂုာ်ကျဲးစၢးဒ်သိး နဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒီးသိၣ်လိတၢ်ဂ့ၤထီၣ် သ့ဝဲလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. ခီဖျိလၢ န “သးစၢၢ်ဆၢ” တၢ်ဖးလံာ်ဖးလဲၢ်, တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒီးသိၣ်လိတၢ်ဂ့ၤဂ့ၤအဃိ နမၤစၢၤဘၣ်ပှၤလၢ အဒိကနၣ်တၢ်တဖၣ်လီၤ. ပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ နကမၤလိဒီးမၤဂ့ၤထီၣ် နတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ လံာ်ဘရိၣ်ခၠၣ် လၢအမ့ၢ် ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤဂ့ၤထီၣ် နတၢ်ဖးလံာ်ဖးလဲၢ် ဒီး နတၢ်သိၣ်လိတက့ၢ်. ဃုသ့ၣ်ညါတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် တခါဘၣ်တခါ, ကၠီးလိနသးလၢဟံၣ် ဒီးမၤထွဲတၢ်လၢနမၤလိဘၣ်တဖၣ် ဖဲနဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါန့ၣ်တက့ၢ်. ဃ့တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ ပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်တၢ်လီၤဆီ မ့တမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်လၢ “အဂုာ်ကျဲးစၢးလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒီးတၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိတၢ်” အအိၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. * (၁ တံၤမသ့း ၅:၁၇) နတဘၣ်သးစၢၢ်ဆၢထဲ နကမၤထွဲတၢ်မၤလိလၢ လံာ်ဘရိၣ်ခၠၣ်အပူၤန့ၣ်တဂ့ၤ. ဘၣ်ဆၣ် နကဘၣ်သးစၢၢ်ဆၢစ့ၢ်ကီးလၢ နကမၤစၢၤပှၤဒိကနၣ်တၢ်ဖိတဖၣ် လၢကမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်အတၢ်နာ် ဒီးထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ကမၤထွဲတၢ်လၢအမၤလိဘၣ်အဝဲတဖၣ်လီၤ. နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် နတၢ်သးခုကအါထီၣ် ဒီးပှၤဂၤစ့ၢ်ကီးကသးခုလီၤ.
ဖီတၢၣ်တနီၤလၢ နမၤလၢပှဲၤအီၤသ့န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၈) *
၁၈. ဒ်သိးနမၤလၢပှဲၤ နဖီတၢၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤကန့ၢ်အဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤနၤလဲၣ်.
၁၈ ပဝဲခဲလၢာ် ပအိၣ်ဒီးမူဒါလၢ ကဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒီး ဒုးကဲထီၣ်ပှၤဂၤလၢ ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်လီၤ. (မးသဲ ၂၈:၁၉, ၂၀; ရိမ့ၤ ၁၀:၁၄) မ့ၢ်နအဲၣ်ဒိးလၢ နတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်မၤအရ့ဒိၣ် အံၤ ကဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ်ဧါ. မၤလိ လံာ်ဘရိၣ်ခၠၣ် တၢ်ဖးလံာ်ဖးလဲၢ်ဒီးသိၣ်လိတၢ် ဒီးမၤထွဲတၢ်လၢ နမၤလိဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. နဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤသ့စ့ၢ်ကီးလၢ ခရံာ်ဖိ အတၢ်အိၣ်မူဒီး တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကၠိ—ကၠိဖိလံာ်တၢ်မၤလိ ဒီးကွၢ်တၢ်ဂီၤမူ တၢ်ထံၣ်လိာ်သးဒီးဟံၣ်ကစၢ်လၢ ပှၤဒုးနဲၣ်ဝဲဖဲ နွံဖးဖီတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤကွၢ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ ကျဲအါဘိဒ်သိး နမၤဂ့ၤထီၣ် နတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအဂီၢ်တက့ၢ်. ဖဲနမၤထွဲ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တဖၣ်န့ၣ်အခါ နစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ကသ့ဂ့ၤထီၣ်ဒီး နကသးခု အါထီၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ.—၂ တံၤမသ့း ၄:၅.
ဖီတၢၣ်တနီၤလၢ နမၤလၢပှဲၤအီၤသ့န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၉) *
၁၉. နမၤအိၣ်ထီၣ် ခရံာ်ဖိအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၉ ဖဲပဆိကမိၣ်ထီၣ်က့ၤ ပဖီတၢၣ်အခါ ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤလၢ တၢ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ပပာ်လီၤဖီတၢၣ်အဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲပကမၤအိၣ်ထီၣ် ခရံာ်ဖိတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါလၢ ယဟိဝၤယွၤဘၣ်သးဝဲတဖၣ်လီၤ. (ကလၤတံ ၅:၂၂, ၂၃; ကလီးစဲ ၃:၁၂; ၂ ပ့းတရူး ၁:၅-၈) နမၤလၢပှဲၤ နဖီတၢၣ်ကသ့ဒ်လဲၣ်. အဒိ, ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နအဲၣ်ဒိးမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် နတၢ်နာ်လီၤ. နကဖးလံာ်လဲၢ်လၢ ပတၢ်ကရၢကရိထုးထီၣ်ဝဲတဖၣ် ဒ်သိးနကထံၣ်န့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ နကမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် နတၢ်နာ်အဂီၢ်လီၤ. နကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ တၢ်ဂီၤမူဖုၣ်ကိာ်ဖိ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတဖၣ်လၢ JW Broadcasting® လၢအပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲအခါလီၤ. ဝံၤဒီးဆိကမိၣ်ထံလၢ နကွၢ်လိမၤဒိး အဝဲသ့ၣ်အတၢ်နာ်လၢ နတၢ်အိၣ်မူအပူၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.
၂၀. ဒ်သိးပကသးခု ဒီးပတၢ်သူၣ်ဟးဂီၤသးဟးဂီၤ ကလီၤစှၤဝဲအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၂၀ ပဝဲခဲလၢာ် ပမုၢ်လၢ်လၢ ပကမၤဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ အါန့ၢ်ဒံးလၢညါ. လၢဟီၣ်ခိၣ်သီအပူၤန့ၣ် ပကမၤဘၣ်ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤ လၢလၢပှဲၤပှဲၤ. အဃိ ခဲအံၤ ပကမၤယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ. ပမ့ၢ်မၤအီၤလၢအဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ် ပတၢ်သးခုကအါထီၣ် ဒီးပတၢ်သူၣ်ဟးဂီၤသးဟးဂီၤတဖၣ် ကလီၤစှၤဝဲလီၤ. တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် ပကမၤလၤကပီၤဒီး စံးထီၣ်ပတြၢၤယဟိဝၤယွၤ ပ “ကစၢ်ယွၤ လၢအသးခု” န့ၣ်လီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၁:၁၁) အဃိ မ်ပကသးခုဒီး တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤ ခဲအံၤတဖၣ်တက့ၢ်.
တၢ်သးဝံၣ် ၈၂ “သုတၢ်ကပီၤန့ၣ် ဒုးကပီၤထီၣ်အီၤ”
^ လံာ်အဆၢ. 5 ပအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤဒိၣ်မး ဒီးပအဲၣ်ဒိးမၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ. အဃိ ပအဲၣ်ဒိးပၣ်ဃုာ်အါထီၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤ ဒီးဒိးန့ၢ်အါထီၣ်ဘၣ် မူဒါလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်လံ သနာ်က့ ပမၤလၢပှဲၤ ပဖီတၢၣ်မ့ၢ်တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် ပကမၤအီၤဒ်လဲၣ်. ပဆဲးမၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤဆူၣ်ဆူၣ် ဒီးအိၣ်ဒီးတၢ်သးခုကသ့ဒ်လဲၣ်. ပကသ့ၣ်ညါဘၣ်အတၢ်စံးဆၢလၢ ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်တၢ်အဒိ ဘၣ်ဃးဒီး စ့တၤလၣ်တဖၣ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 2 ပှၤမံၤတနီၤ ဘၣ်တၢ်ဆီတလဲအီၤလီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 7 တၢ်ကတိၤအခီပညီ– စ့တၤလၣ်တဘ့ၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤအဘူးအလဲလၢ အနံၣ် ၂၀ ဃၣ်ဃၣ်အဂီၢ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 15 ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢ အဒိးဘျၢထံဝံၤတဖၣ် ပှၤဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအဝဲသ့ၣ်လၢ ကမၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်ဒ်သိး ကတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ ကကဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤမၤစၢၤတၢ် ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢလံာ် Organized to Do Jehovah’s Will, လၢတၢ်မၤလိ ၅ ဒီး ၆ အပူၤသ့ဝဲလီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 17 တၢ်ကတိၤအခီပညီ– ပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်တၢ်လီၤဆီ မ့ၢ်ဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤလၢ အဘၣ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပှၤမၤစၢၤတၢ်တဖၣ် လၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလၢ ကဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤလီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 64 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤ ဒ်သိးကကဲထီၣ်ပှၤသိၣ်လိတၢ်ဖိလၢ အဂ့ၤအဂီၢ် အဃုသ့ၣ်ညါ လံာ်လဲၢ်လၢပတၢ်ကရၢကရိ ထုးထီၣ်ဝဲတဖၣ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 66 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤ ပာ်လီၤဖီတၢၣ် လၢကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တပူၤလၢ်လၢ် ဝံၤအခါ အဝဲဟ့ၣ်ဝဲ ပှၤဆှၢတၢ်အီၣ်တဂၤလၢ ခးက့ဖိတဘ့ၣ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 68 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်လၢအပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ အကဟ့ၣ်အါထီၣ်တၢ်တဂၤန့ၣ် အဝဲဟ့ၣ်လီၤဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အဂၤတဂၤလၢ တၢ်ဟ့ၣ်တခါလီၤ.