တၢ်မၤလိ ၃၂
သးစၢ်သ့ၣ်ဧၢ နဒိးဘျၢထံ မ့ၢ်ဝံၤလံန့ၣ် ဆဲးဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီ
“မ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ် လၢတၢ်ခဲလၢာ်အပူၤ.”—အ့းဖ့းစူး ၄:၁၅.
တၢ်သးဝံၣ် ၅၆ နာ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် a
၁. ပှၤသးစၢ်အါဂၤ တချုးလၢအဝဲသ့ၣ် ဒိးဘျၢထံဒံးဘၣ်န့ၣ် မၤပာ်စၢၤဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်.
တနံၣ်ဘၣ်တနံၣ်န့ၣ် ပှၤသးစၢ်တဖၣ်ဒိးဘျၢထံ ကအိၣ်လၢအကထိတဖၣ်ညါ. နကဲပှၤသးစၢ်လၢ အဒိးဘျၢထံဝံၤတဂၤဧါ. နဒိးဘျၢထံမ့ၢ်ဝံၤန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤတဖၣ် ဒီးယဟိဝၤယွၤ ကသးခုဝဲဒိၣ်မး. (ကတိၤဒိ ၂၇:၁၁) ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နမၤလိလံာ်စီဆှံ မူာ်မူာ်နီၢ်နီၢ် ကအိၣ်ဝဲတဘျုးနံၣ်ညါ. အဃိ တၢ်လၢနမၤလိဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် နသ့ၣ်ညါထီၣ် ဒီးနနာ်လၢလံာ်စီဆှံန့ၣ် အကဲကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါ. တကးဒံးဘၣ် နသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်. ဒီးနတၢ်အဲၣ်အီၤ ဟဲဒိၣ်ထီၣ်တုၤလၢ နဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်နသးလၢအအိၣ် ဒီးနဒိးဘျၢထံ. နတၢ်ဆၢတဲာ်အံၤ ဂ့ၤဒိၣ်မး.
၂. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကီး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၂ တချုးလၢ နဒိးဘျၢထံဒံးဘၣ်န့ၣ် နထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲ လၢအမၤကွၢ် နတၢ်သးတီဒီးယဟိဝၤယွၤ. ဘၣ်ဆၣ် နညါမ့ၢ်အိၣ်ထီၣ်န့ၣ် နကထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤကွၢ်လၢအသီတဖၣ်. မုၣ်ကီၤလံၢ်န့ၣ် ကဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲ ဒ်သိးဒီး နတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ကလီၤစှၤဒီး နကယံၤထီၣ်ဒီးအီၤအဂီၢ်. (အ့းဖ့းစူး ၄:၁၄) ဘၣ်ဆၣ် နတဘၣ်ဟ့ၣ်အခွဲးလၢ တၢ်ကကဲထီၣ်အသးဒီးနၤ ဒ်န့ၣ်ဘၣ်. ဒ်သိးနကဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤ ဒီးနကမၤလၢပှဲၤ နတၢ်အၢၣ်လီၤအဂီၢ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤနၤလဲၣ်. နကဘၣ်ဆဲး “ဂုာ်ကျဲးစၢး လဲၤဆူညါတုၤလၢ” နကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၆:၁) နကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
ဒ်သိးနကကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤအဂီၢ် နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်
၃. ပှၤလၢအဒိးဘျၢထံဝံၤတဖၣ် ကဘၣ်ဆဲးမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၃ တၢ်မၢဖိပီလူး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါခရံာ်ဖိလၢ အ့းဖ့းစူးတဖၣ် လၢအဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ကဲထီၣ် ခရံာ်ဖိလၢအ “ဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ.” (အ့းဖ့းစူး ၄:၁၃) အအဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ‘အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်ဆဲးဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီ.’ အဃိ ပဝဲလၢ အဒိးဘျၢထံဝံၤတဖၣ်န့ၣ် ကဘၣ်မၤထွဲ စီၤပီလူးအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တခါအံၤ. စီၤပီလူး ထိၣ်သတြီၤဝဲ နီၢ်သးအတၢ်ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ် ဒ်သိးဒီး ဖိသၣ်တဂၤ ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်ခိတခီ. အဒိ ဖိသၣ်လၢ အအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်သီသီတဂၤ အမိအပါအဲၣ်အီၤဒိၣ်မး. ဘၣ်ဆၣ် ဖိသၣ်တဂၤအံၤ ဆဲးကဲဝဲ ဖိသၣ်ဆံးဆံးဖိတဂၤထီဘိ တသ့ဘၣ်. လၢခံန့ၣ် အဝဲကဘၣ်မၤလီၤမၢ်ကွံာ် လုၢ်လၢ်လၢ “အလီၤဂာ်ဒ်ဖိသၣ် အသိး.” (၁ ကရံၣ်သူး ၁၃:၁၁) ဒ်န့ၣ်အသိး ခရံာ်ဖိလၢ အဒိးဘျၢထံဝံၤတဂၤ ကဆဲးအိၣ်ဒ် အလီၢ်လီၢ်အသိး တသ့ဘၣ်. အကဘၣ်ဆဲး ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီဒံး. အခဲအံၤ ပကတဲသကီး တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တနီၤလၢ ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကဆဲးဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီ.
၄. ပကဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီဒ် ဖံလံးပံၤ ၁:၉ တဲဝဲအသိးအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.
၄ မၤဒိၣ်ထီၣ် နတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ. နအဲၣ်ပာ်စၢၤ ယဟိဝၤယွၤဖးဒိၣ်လံ. ဘၣ်ဆၣ် နတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ကဒိၣ်ထီၣ်အါန့ၢ်ဒံးလၢညါအဂီၢ် နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်. တၢ်မၢဖိပီလူး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဖဲ ဖံလံးပံၤ ၁:၉ အပူၤ. (ဖး.) စီၤပီလူး ဃ့ဘါထုကဖၣ်န့ၢ်တၢ်လၢ ပှၤဖံလံးပံၤဖိတဖၣ် အတၢ်အဲၣ် “ကဒံးယံာ်ဒံးဒိၣ်ထီၣ်” အဂီၢ်. အဃိ ပမၤဒိၣ်ထီၣ် ပတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤကသ့ဒ်လဲၣ်. ပမၤဒိၣ်ထီၣ် ပတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ သ့ခီဖျိ ပဃ့ယဟိဝၤယွၤလၢ ကဟ့ၣ်ပှၤ “တၢ်သ့ၣ်ညါ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဒီးတၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ် သ့ဂ့ၤဂ့ၤ.” နသ့ၣ်ညါ ယဟိဝၤယွၤ အဂ့ၢ်မ့ၢ်အါထီၣ်န့ၣ် နတၢ်အဲၣ်အီၤ ကဟဲဒိၣ်ထီၣ် ဒီးနကဘၣ်သး အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး, ဒီးနကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်လၢအမၤဝဲတဖၣ်. နကအဲၣ်ဒိးမၤသးခုအီၤ သပှၢ်ကတၢၢ် ဒီးနတအဲၣ်ဒိးမၤတၢ်လၢ ကမၤသးအုးအသးဘၣ်. ဒီးတၢ်လၢကစၢ်ယွၤ အဲၣ်ဒိးလၢပကမၤ ဒီးပကဘၣ်မၤအီၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကအဲၣ်ဒိးဂုာ်ကျဲးစၢး ဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်.
၅-၆. ဒ်သိးပတၢ်အဲၣ် ယဟိဝၤယွၤကဒိၣ်ထီၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.
၅ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် အကွၢ်လိဝဲယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. အဃိ ပမ့ၢ်မၤလိယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ်န့ၣ် ပတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤစ့ၢ်ကီး ကဟဲဒိၣ်ထီၣ်. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁:၃) ပမ့ၢ်မၤလိ လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ်လွံၢ်ဘ့ၣ်န့ၣ် ပကသ့ၣ်ညါထီၣ် ယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ်ဂ့ၤဂ့ၤ. နမ့ၢ်တဖးဘၣ်လံာ်စီဆှံ ကိးနံၤဒဲးဒံးဘၣ်န့ၣ် နစးထီၣ်ဖးအီၤခဲအံၤသ့. နမ့ၢ်ဖးယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ်န့ၣ် ဆိကမိၣ်ထံယ့ၣ်ၡူး အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးတဖၣ်. ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် အအိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအဃိ ဖိသၣ်တဖၣ်ဟဲလၢအအိၣ်ဘူၣ် ဒီးအဝဲဖိးဟုဝဲဖိသၣ်တဖၣ်. (မၢ်ကူး ၁၀:၁၃-၁၆) ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် အသးဂ့ၤအဃိ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် တပျံၤအီၤဘၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဲတၢ်ဒီးအီၤ ပျီပျီဘူၣ်. (မးသဲ ၁၆:၂၂) ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် ကွၢ်လိအပၢ်အဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ အပၢ်စ့ၢ်ကီး ကအိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးဒ်အံၤ. ယဟိဝၤယွၤစ့ၢ်ကီး အဝဲအဲၣ်ပှၤဒီး အသးအိၣ်ပှၤအဃိ ပရ့ဘၣ်ဒီးအီၤညီ. ပဃ့ထုကဖၣ်လၢအအိၣ်ဒီး ပတဲဖျါထီၣ် ပတၢ်တူၢ်ဘၣ်ပျီပျီသ့. အဝဲတပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်ပှၤဘၣ်.—၁ ပ့းတရူး ၅:၇.
၆ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် သူၣ်အိၣ်သးအိၣ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်. တၢ်မၢဖိမးသဲကွဲးဝဲလၢ “ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ဒီးပှၤတကနၣ်ဃုာ်အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်လီၤဂာ်ဒ်သိလၢ ပှၤကွၢ်ထွဲအီၤတအိၣ်ဘၣ် အသိးလီၤ. အဃိ ဖဲယ့ၣ်ၡူးထံၣ်အဝဲသ့ၣ်အခါ အသးကညီၤဘၣ် အဝဲသ့ၣ်.” (မးသဲ ၉:၃၆) ယဟိဝၤယွၤစ့ၢ်ကီး ထံၣ်ဝဲပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်အံၤဒ်လဲၣ်. ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ “ယပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ်န့ၣ် တအဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပှၤအဆံးတဖၣ်အံၤ တဂၤဒၣ်လဲာ် ကလီၤမၢ်ဝဲဘၣ်.” (မးသဲ ၁၈:၁၄) ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်အံၤအဃိ ပသးမုာ်ဒိၣ်မး. ပသ့ၣ်ညါယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ် မ့ၢ်အါထီၣ်န့ၣ် ပတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤစ့ၢ်ကီး ကဟဲဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ်.
၇. နမ့ၢ်ရ့ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤလၢ နီၢ်သးတခီန့ၣ် ကကဲဘျုးလၢနဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.
၇ နမ့ၢ်ရ့အါထီၣ်ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ် နတၢ်အဲၣ်ပှၤဂၤ ကဟဲဒိၣ်ထီၣ် ဒီးနကကဲထီၣ် ပှၤဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤလၢ နီၢ်သးတခီ. နကထံၣ်ဘၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်မၤယဟိဝၤယွၤတၢ်မၤအဃိ သးခုဒိၣ်မး. မၢအဝဲသ့ၣ်တဲပၠးနၤ အတၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ်ဃးဒီး အမၤယဟိဝၤယွၤတၢ်မၤ. ဒီးလံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ “ပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်တၢ် မ့ၢ်အိၣ်အါဂၤန့ၣ် တၢ်ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲ.” (ကတိၤဒိ ၁၁:၁၄) အဃိနမ့ၢ်ဘၣ်မၤ တၢ်ဆၢတဲာ်လၢအရ့ဒိၣ်န့ၣ် ဃ့အဝဲသ့ၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်.
ပှၤမ့ၢ်သိၣ်လိ တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးဒီး သးသမူအတၢ်လဲလိာ်သး တဆီဘၣ်တဆီ လၢကၠိန့ၣ် ဒ်သိးနသးတဒ့ဒီတဂ့ၤအဂီၢ် နအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤသး ကသ့ဒ်လဲၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၈-၉)
၈. နမ့ၢ်သးဒ့ဒီ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်လၢလံာ်စီဆှံတဲဝဲန့ၣ် နကမၤဒ်လဲၣ်.
၈ မၤလီၤမၢ်ကွံာ် နတၢ်သးဒ့ဒီ. ဒ် လံာ်အဆၢ ၂ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး မုၣ်ကီၤလံၢ်အဲၣ်ဒိးမၤဝဲ ဒ်သိးဒီးပတၢ်နာ်ကလီၤစၢ် ဒီးပကယံၤထီၣ်ဒီးယဟိဝၤယွၤ. မုၣ်ကီၤလံၢ်ကမၤဝဲဒ်န့ၣ် ခီဖျိ အဝဲကဒုးအိၣ်ထီၣ် နတၢ်သးဒ့ဒီဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ နမၤလိဘၣ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤတဖၣ်. အဒိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပှၤတနီၤကဂုာ်ကျဲးစၢးမၤဝဲဒ်သိး နကနာ်လၢ ကစၢ်ယွၤန့ၣ် တတ့လီၤပှၤဘၣ်. ဒီးပဟဲအိၣ်ထီၣ်န့ၣ် ခီဖျိလၢ သးသမူအတၢ်လဲလိာ်သး တဆီဘၣ်တဆီအဃိ. ဖဲနနီၢ်ဆံးခါန့ၣ် နတဆိကမိၣ်ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤနီတဘျီဘၣ် သနာ်က့ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ခဲအံၤလၢကၠိန့ၣ် ပှၤကသိၣ်လိနၤဘၣ်ဃးဒီး သးသမူအတၢ်လဲလိာ်သး တဆီဘၣ်တဆီ. ဒီးဖျါလၢ တၢ်သိၣ်လိတဖၣ်န့ၣ် အကဲတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ, အကဲတၢ်လၢနနာ်အီၣ်အီၤသ့. အဃိ ဖဲန့ၣ်အခါ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နသးကဒ့ဒီ ဘၣ်ဆၣ် သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်အုၣ်သးအိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်အိၣ်ဝဲန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နသရၣ်တဖၣ်တဃုသ့ၣ်ညါဝဲ နီတဘျီဘၣ်. နမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်သးဒ်အံၤန့ၣ် နကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဖဲ ကတိၤဒိ ၁၈:၁၇ အပူၤ. ဖဲန့ၣ်တဲဝဲလၢ “ပှၤလၢအတဲဖျါထီၣ်ဆိ အတၢ်ဂ့ၢ်န့ၣ် ဖျါလၢအတၢ်ဘၣ် ဘၣ်ဆၣ် တုၤလၢ ပှၤအဂၤတဂၤ ဟဲသံကွၢ်သံဒိးအီၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ကဖျါထီၣ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး.” တၢ်ဂ့ၢ်လၢနမၤလိဘၣ်လၢကၠိန့ၣ် နတဘၣ်နာ်မူသူအီၤ ခဲလၢာ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် နကဘၣ်ဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး လၢအအိၣ်လၢလံာ်စီဆှံပူၤ. ဃုကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်လဲၢ်လၢ ပတၢ်ကရၢကရိ ထုးထီၣ်ဝဲတဖၣ်အပူၤ, တဲသကီးတၢ်ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်လၢ လၢညါအဝဲသ့ၣ်နာ်ဝဲ သးသမူအတၢ်လဲလိာ်သး တဆီဘၣ်တဆီအဂ့ၢ်. သံကွၢ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်နာ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ် အိၣ်ဝဲလဲၣ်. ပမ့ၢ်တဲသကီး တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကထံၣ်ဘၣ် တၢ်အုၣ်သးအိၣ်ဝဲလၢ ပတၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲအနီၢ်ကီၢ်.
၉. နမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မလံစၤ အအိၣ်ဒ်လဲၣ်.
၉ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မလံစၤ ဃုသ့ၣ်ညါဒီးမၤလိ တၢ်ဘၣ်တ့အဂ့ၢ်အဃိ အတသးဒ့ဒီလၢၤဘၣ်. b အတဲဝဲလၢ “လၢကၠိန့ၣ် ကၠိသရၣ်သိၣ်လိဝဲဘၣ်ဃးဒီး သးသမူအတၢ်လဲလိာ်သး တဆီဘၣ်တဆီန့ၣ် လီၤဂာ်လၢအဘၣ်ဝဲ. ယဘၣ်ယိၣ်လၢ သးသမူအတၢ်လဲလိာ်သး တဆီဘၣ်တဆီန့ၣ် အကကဲတၢ်လၢအဘၣ် အဃိ လၢအခီၣ်ထံးခါန့ၣ် ယဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်ဘၣ်တ့အဂ့ၢ်မၣ် တဘူၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ယသ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် တဘၣ်သးလၢ ပဟးနာ်မူသူတၢ်ဘၣ်. အဃိ ယဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ် တၢ်ဘၣ်တ့အဂ့ၢ် ဒီးယဖးလံာ်လၢအမ့ၢ် တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်န့ၣ် အသးအိၣ်နၤဧါ (Is There a Creator Who Cares About You?), တၢ်သးသမူန့ၣ် ဟဲကဲထီၣ်အသးဒၣ်ဝဲဧါ (Was Life Created?), သးသမူဟဲကဲထီၣ်အသးဒ်လဲၣ်—တၢ်သံကွၢ်ယဲၢ်ဖျၢၣ်လၢ နကြၢးသံကွၢ် (The Origin of Life—Five Questions Worth Asking). တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် ကဲဘျုးလၢယဂီၢ်ဒိၣ်မး. ယမ့ၢ်သ့ၣ်ညါန့ၣ် ယဖးတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤ ဖးယံာ်လံ.”
၁၀-၁၁. ဒ်သိးနကဆဲးအိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢအဂ့ၤန့ၣ် နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်. (၁ သ့းစၤလနံ ၄:၃, ၄)
၁၀ ဟးဆှဲးလုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢ အတဂ့ၤဘၣ်. ဖဲနဒိၣ်ထီၣ်သီအခါ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နတၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်မံဃုာ်တခီန့ၣ် အသဟီၣ်ကဆူၣ်ဝဲ. ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပှၤကမၢဆူၣ်နၤလၢ နကမံဃုာ်ဒီးပှၤဂၤ. မုၣ်ကီၤလံၢ်န့ၣ် ဘၣ်သးဝဲလၢ နကလူၤဘၣ် နနီၢ်ကစၢ်သး. အဃိနဆဲးအိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢ အကဆှီကသ့ဒ်လဲၣ်. (ဖး ၁ သ့းစၤလနံ ၄:၃, ၄.) ဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒီးတဲဘၣ်အီၤ နတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ်ပျီပျီ. ဒီးဃ့အီၤလၢ အကမၤစၢၤနၤ ဒ်သိးနကမၤနၢၤကွံာ် နတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ်. (မးသဲ ၆:၁၃) နကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အအဲၣ်ဒိးမၤစၢၤနၤ, တမ့ၢ်လၢ အကစံၣ်ညီၣ်နၤဘၣ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၃:၁၃, ၁၄) လံာ်စီဆှံမၤစၢၤနၤသ့. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မလံစၤ စ့ၢ်ကီးကမၤလီၤမၢ်ကွံာ် တၢ်ဆိကမိၣ်လၢ အတကဆှီဘၣ်တဖၣ်အဂီၢ် ကီဒိၣ်မး. ဘၣ်ဆၣ် အတဲဝဲလၢ “ယဖးလံာ်စီဆှံကိးနံၤဒဲး အဃိမၤစၢၤယၤလၢ ယကမၤလီၤမၢ်ကွံာ် တၢ်ဆိကမိၣ်လၢ အတကဆှီဘၣ်တဖၣ် ဒီးယသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ယၤန့ၣ် ယကဲယဟိဝၤယွၤအတၢ်. ဒီးယအဲၣ်ဒိးမၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၉.
၁၁ နတဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤဘၣ်ဂီၢ်ထီၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ နနီၢ်ကစၢ်တဂ့ၤ. တဲပၠးဘၣ်နမိနပါလၢ နတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်. နကတဲပၠးဘၣ် နတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢအဝဲသ့ၣ်ဒု တညီဘၣ်. သနာ်က့ အရ့ဒိၣ်မးလၢ နကဘၣ်တဲပၠးအဝဲသ့ၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မလံစၤ တဲဝဲလၢ “ယဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ယကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူ, ယတဲဘၣ်ယပါလၢ ယတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်. ယမၤဒ်န့ၣ်ဝံၤအခါ ယတူၢ်ဘၣ်မုာ်ထီၣ်. ဒီးယသ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤစ့ၢ်ကီး ကသးခုဝဲလၢယဃိ.”
၁၂. ဒ်သိးနကဆၢတဲာ်တၢ်လၢ အဘၣ်အဂီၢ် နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.
၁၂ မၤထွဲလံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ. နညါမ့ၢ်အိၣ်ထီၣ်န့ၣ် နတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် ကအိၣ်အါထီၣ်လၢ နကဆၢတဲာ်တၢ်လၢ နနီၢ်ကစၢ်. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လၢနတသ့ၣ်ညါဒံးဘၣ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲအါမး. အဃိ ဒ်သိးနတဆၢတဲာ်ဘၣ်တၢ်လၢ ကမၤဟးဂီၤ နတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤတဂ့ၤအဂီၢ် နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်. (ကတိၤဒိ ၂၂:၃) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခဲရံၤ တဲပၠးဝဲ တၢ်မနုၤမၤစၢၤအီၤလၢ ကဆၢတဲာ်တၢ်လၢအဂ့ၤအဂီၢ်လဲၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခဲရံၤ နၢ်ပၢၢ်ဝဲလၢ ခရံာ်ဖိလၢအဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤတဂၤန့ၣ် တလိၣ်လၢ ပှၤကဘၣ်ဟ့ၣ်အီၤတၢ်ဘျၢ ထီဘိဘၣ်. အတဲဝဲလၢ “ထဲလၢပသ့ၣ်ညါ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဘျၢ ဒီးမၤထွဲအီၤန့ၣ် တလၢပှဲၤဒံးဘၣ်. ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီး ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ထံၣ် ဒီးအတၢ်ဆိကမိၣ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်.” အဃိ နမ့ၢ်ဖးလံာ်စီဆှံန့ၣ် သံကွၢ်လီၤနသးလၢ ‘တၢ်ဂ့ၢ်လၢယဖးအီၤတခါအံၤန့ၣ် အပာ်ဖျါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ထံၣ်ဒ်လဲၣ်. လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ မ့ၢ်အအိၣ်ဒီးတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢ အကမၤစၢၤယၤလၢ ယကမၤတၢ်လၢအဘၣ်ဧါ. မ့ၢ်အိၣ်န့ၣ် ယမ့ၢ်မၤထွဲလံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲတခါအံၤန့ၣ် ကကဲဘျုးလၢ ယဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.’ (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၉:၇; ယၡါယၤ ၄၈:၁၇, ၁၈) နမ့ၢ်ဖးလံာ်စီဆှံ ဒီးဆိကမိၣ်ထံလံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲန့ၣ် ကမၤစၢၤနၤလၢ နတၢ်ဆၢတဲာ်န့ၣ် ကမၤသးခု ယဟိဝၤယွၤအသး. နမ့ၢ်ဆဲးမၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် နကသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ဆိကမိၣ်. အဃိ နတလိၣ်ဘၣ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒီးတၢ်ဘျၢလၢ တၢ်အိၣ်သးခဲလၢာ်အဂီၢ်ဘၣ်.
ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်သးစၢ်တဂၤ အဃုထၢအသကီးဒ်လဲၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၃)
၁၃. နသကီးလၢအဂ့ၤတဖၣ်န့ၣ် အမၤစၢၤနၤကသ့ဒ်လဲၣ်. (ကတိၤဒိ ၁၃:၂၀)
၁၃ ဃုထၢသကီးလၢ အအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ. ဒ်ပပာ်ဖျါထီၣ်တ့ၢ်လၢ လံာ်အဆၢ ၇ အသိး နမ့ၢ်ဃုထၢသကီး လၢအဂ့ၤန့ၣ် ကမၤစၢၤနၤလၢ နကကဲထီၣ်ပှၤဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤလၢ နီၢ်သးတခီ. (ဖး ကတိၤဒိ ၁၃:၂၀.) ဘၣ်တဘျီ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်စၤရါန့ၣ် အတသးခုဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်လၢခံန့ၣ် အသးခုထီၣ်က့ၤဝဲ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်စၤရါ တဲဝဲလၢ “ယန့ၢ်ဘၣ်သကီးလၢအဂ့ၤတဖၣ် ဖဲယလိၣ်ဘၣ်အီၤအဆၢကတီၢ်. ယၤဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်သးစၢ်တဂၤ ပမၤလိသကီးဝဲ တၢးထီခိးတၢ် ကိးနွံဒဲး. ယသကီးလၢ အဂၤတဂၤန့ၣ် မၤစၢၤယၤဒ်သိး ယကဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်စံးဆၢလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ. ခီဖျိလၢ ယသကီးတဖၣ်အံၤ အတၢ်မၤစၢၤအဃိ ယမၤဂ့ၤထီၣ်ယနီၢ်ကစၢ် တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးတၢ်ဃ့ထုကဖၣ်. ယမၤဒ်အံၤအဃိ ယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ဟဲဂ့ၤထီၣ်ဝဲ ဒီးယသးခုထီၣ်က့ၤဝဲ.”
၁၄. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါကၠူလံၤယၢၤန့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲသကီးလၢ အဂ့ၤဒ်လဲၣ်.
၁၄ နဃုထၢသကီးလၢအဂ့ၤလၢ အကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢနဂီၢ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါကၠူလံၤယၢၤလၢ အကဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်န့ၣ် အတဲဝဲလၢ “ဖဲယညါဘီၣ်ဒံးအခါန့ၣ် ယလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒီး ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်ယသကီးလၢ အဂ့ၤတဖၣ်. အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် သးဆူၣ်လၢတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်မၤစၢၤယၤ ဒ်သိးဒီး ယကသးဆူၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤ. အဃိ ယပာ်လီၤယသးလၢ ယကမၤယဟိဝၤယွၤတၢ်မၤလၢ ဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤ. လၢညါန့ၣ် ခီဖျိလၢ ယရ့ထဲပှၤတဖးဃီဒီးယၤအဃိ ယသကီးလၢအဂ့ၤန့ၣ် တအိၣ်အါအါဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်လၢခံန့ၣ် ယဒီသကီးဒီး ပှၤဘ့ၤသ့လးဖိတဖၣ်. ယရ့ဒီးအဝဲသ့ၣ်အဃိ မၤစၢၤယၤလၢ ယကဃုထၢ တၢ်မၤမုာ်မၤဖှံသးလၢအဂ့ၤ. ယမၤဒ်န့ၣ်အဃိ ယဘူးဒိၣ်ထီၣ်ဒီးယဟိဝၤယွၤ.”
၁၅. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ရ့သကီးန့ၣ် စီၤပီလူးဟ့ၣ်ပလီၢ် စီၤတံၤမသ့းဒ်လဲၣ်. (၂ တံၤမသ့း ၂:၂၀-၂၂)
၁၅ နမ့ၢ်သ့ၣ်ညါလီၤသးလၢ ပှၤတနီၤလၢ နရ့အီၤလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ် တကဲသကီးလၢအဂ့ၤဘၣ်န့ၣ် နကမၤဒ်လဲၣ်. စီၤပီလူးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ခရံာ်ဖိတနီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်အိၣ်ထီၣ်အိၣ်လီၤ ဒီးအတၢ်ဆိကမိၣ်န့ၣ် တဒ်သိးဒီးခရံာ်ဖိဘၣ်. အဃိ အဟ့ၣ်ပလီၢ် စီၤတံၤမသ့းလၢ အကဘၣ်အိၣ်ယံၤဒီး ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်. (ဖး ၂ တံၤမသ့း ၂:၂၀-၂၂.) ပကအိၣ်ဒီးတၢ်ရ့လိာ်သး လၢအဂ့ၤဒီးယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မး. အဃိ ပဂုာ်ကျဲးစၢးလၢအဂ့ၤကတၢၢ် ဒ်သိးဒီး ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤ ကဂ့ၤထီၣ်. ပတဘၣ်ပျဲလၢ ပသကီးအဂၤတဖၣ် ကမၤဟးဂီၤ ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤဘၣ်.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၆:၄.
နမ့ၢ်ပာ်လီၤနီၢ်သးအဖီတၢၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤနၤလၢ နကဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီဒ်လဲၣ်
၁၆. နကြၢးပာ်လီၤဖီတၢၣ်ဒ်လဲၣ်.
၁၆ ပာ်လီၤနီၢ်သးအဖီတၢၣ်တဖၣ်. ပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ အကမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် နတၢ်နာ် ဒီးကမၤစၢၤနၤလၢ နကကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ. (အ့းဖ့းစူး ၃:၁၆) အဒိ နကအဲၣ်ဒိးမၤဂ့ၤထီၣ် နီၢ်ကစၢ်တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးဖးလံာ်စီဆှံကိးနံၤဒဲး. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁:၂, ၃) ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကဘၣ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်အါထီၣ် ဒီးနကဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ် နတၢ်ဃ့ဘါထုကဖၣ် မ့တမ့ၢ် နကဘၣ်ပလီၢ်သးလၢ တၢ်မၤမုာ်မၤဖှံသးလၢ နဃုထၢအီၤ ဒီးတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ နသူအီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၅:၁၅, ၁၆) ဖဲယဟိဝၤယွၤထံၣ်ဝဲလၢ နဂုာ်ကျဲးစၢးမၤဒ်န့ၣ်အခါ အကသးခုဒိၣ်မး.
ဒီးအပာ်လီၤနီၢ်သးအဖီတၢၣ်ဒ်လဲၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၇)
၁၇. နမ့ၢ်မၤစၢၤပှၤဂၤန့ၣ် ကကဲဘျုးဒ်လဲၣ်.
၁၇ နမ့ၢ်မၤစၢၤပှၤဂၤန့ၣ် နကကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ. ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ “ဟ့ၣ်တၢ်န့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်သးခုအါန့ၢ်ဒံး ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဒံး.” (မၤတၢ် ၂၀:၃၅) ဖဲနသးစၢ်အခါ နမ့ၢ်သူနတၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးနတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလၢ ကမၤစၢၤပှၤဂၤန့ၣ် ကကဲဘျုးလၢ နဂီၢ်ဒိၣ်မး. အဒိ ပာ်လီၤနသးလၢ နကမၤစၢၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအသးပှၢ်တဖၣ် ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ တဂ့ၤဘၣ်တဖၣ် လၢနတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နလဲၤပှ့ၤန့ၢ်တၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ်တဖၣ်သ့ မ့တမ့ၢ် ပၠးနဲၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ကဘၣ်သူအံးလဲတြီနံး တၢ်ပီးတၢ်လီဒ်လဲၣ်သ့. ဒီးနမ့ၢ်ကဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤန့ၣ် ဒ်သိးနမၤစၢၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ကသ့အါထီၣ်အဂီၢ် နပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ ကကဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အပှၤမၤစၢၤတၢ်သ့. (ဖံလံးပံၤ ၂:၄) ဒီးနပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်လၢ ပှၤတၢ်ချၢတဖၣ်အဖီခိၣ်သ့ ခီဖျိနစံၣ်တဲၤတဲလီၤအဝဲသ့ၣ်လၢ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်. (မးသဲ ၉:၃၆, ၃၇) ဒီးမ့ၢ်သ့န့ၣ် ပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ နကမၤကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤလၢ ဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤလၢ ကျဲတဘိဘိ.
၁၈. နမ့ၢ်မၤယဟိဝၤယွၤတၢ်မၤလၢ ဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤန့ၣ် ကကဲဘျုးဒ်လဲၣ်.
၁၈ နမ့ၢ်မၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤလၢ ဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤန့ၣ် နကအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အါမးလၢ နကဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီ. အဒိ နမ့ၢ်မၤပှၤလဲၤလၢညါန့ၣ် နကအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ နကထီၣ်ဘၣ် ပှၤစိာ်ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်ဖိအကၠိ. ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကလဲၤမၤဘၣ်တၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး မ့တမ့ၢ် နကလဲၤမၤစၢၤဘၣ်တၢ်လၢ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဘှီထီၣ်တခီ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်သးစၢ် ခဲၣ်ထလ့လၢ အမၤပှၤလဲၤလၢညါန့ၣ် အတဲဝဲလၢ “ဖဲယဒိးဘျၢထံဝံၤအခါ ယဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အတၢ်လဲၤခီဖျိအိၣ်အါတဖၣ်အဃိ မၤစၢၤယၤလၢ ယကဘူးဒိၣ်ထီၣ်ဒီးယဟိဝၤယွၤ. အဝဲသ့ၣ်အဒိအတဲာ်န့ၣ် မၤစၢၤယၤလၢ ယကမၤဂ့ၤထီၣ် ယတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်လံာ်စီဆှံ ဒီးယကမၤဂ့ၤထီၣ် ယတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်သိၣ်လိပှၤဂၤလံာ်စီဆှံ.”
၁၉. နမ့ၢ်ဆဲးဂုာ်ကျဲးစၢး ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီန့ၣ် နကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်.
၁၉ ဖဲနသးစၢ်အခါ နမ့ၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီန့ၣ် နကန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤအါမး. အဒိ နတၢ်ဆၢကတီၢ် တလၢာ်ဂီၤလၢ တၢ်လၢအတကဲဘျုးတဖၣ်အဂီၢ်ဘၣ်. (၁ ယိၤဟၣ် ၂:၁၇) ဒီးနတမၤဘၣ် တၢ်ဆၢတဲာ်လၢ အကမၤဘၣ်ဒိနသးဘၣ်. တကးဒံးဘၣ် တၢ်လၢနမၤတဖၣ် ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ် ဒီးနကအိၣ်ဒီးတၢ်သးခုနီၢ်ကီၢ်. (ကတိၤဒိ ၁၆:၃) နဒိနတဲာ်လၢအဂ့ၤန့ၣ် ကကဲဘျုးလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အသးစၢ်တဖၣ် ဒီးအသးပှၢ်တဖၣ်အဂီၢ်. (၁ တံၤမသ့း ၄:၁၂) တကးဒံးဘၣ် ခီဖျိလၢနအိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤလၢအဂ့ၤ ဒီးနမၤသးခုဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအသးအဃိ နကသးခု ဒီးနကအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်မံသးမုာ်လၢ နတၢ်အိၣ်မူအပူၤ.—ကတိၤဒိ ၂၃:၁၅, ၁၆.
တၢ်သးဝံၣ် ၈၈ ဒုးသ့ၣ်ညါယၤ တၢ်လၢအဘၣ်နသး
a ပှၤသးစၢ်တဖၣ်မ့ၢ်ဒိးဘျၢထံန့ၣ် ပှၤလၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကသးခုဝဲဒိၣ်မး. အဝဲသ့ၣ်ဒိးဘျၢထံ မ့ၢ်ဝံၤသနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ် ဆဲးဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီဒံး. တၢ်မၤလိတခါအံၤ ကမၤစၢၤပဝဲကိးဂၤဒဲး ဒ်သိးပကဆဲးကဲထီၣ် ပှၤလၢအဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤလၢ နီၢ်သးတခီ. လီၤဆီဒၣ်တၢ် ကမၤစၢၤဝဲ ပှၤသးစၢ်လၢအဒိးဘျၢထံဝံၤ သီသီတဖၣ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကဆဲးကဲထီၣ် ပှၤဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤလၢ နီၢ်သးတခီ.
b ပှၤမံၤတနီၤန့ၣ် ပှၤဆီတလဲဝဲ.
