၁. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤဘၤဘူၤလိၣ်ဖိတဖၣ်​ ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး ဝံဒၤနံးယ့လးလဲၣ်.

 ဝ့ၢ်ဘၤဘူၤလိၣ်န့ၣ်​ အအိၣ်ယံၤဒီး ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်ဖးယံၤညါ. ဒီးဖဲပှၤဘၤဘူၤလိၣ်ဖိ က့ၤဖီၣ်ဝံဒၤနံးယ့လးအခါ အကဲပှၤသးစၢ်ဒံးလီၤ. စီၤဒၤနံးယ့လးန့ၣ်​ အကဲပှၤသးစၢ် သနာ်က့ ပှၤဘၤဘူၤလိၣ်ဖိ အပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်​ ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအီၤ. ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်​ “တၢ်လၢအအိၣ်ဖျါလၢခိ” ဒီးအဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဝဲလၢ စီၤဒၤနံးယ့လးန့ၣ်​ “အတၢ်လီၤတူာ်လီၤကာ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်, အဒိၣ်တၢ်ဂ့ၤ” ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ်​ ကဲဝဲဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ အရ့ဒိၣ်တဒူၣ်. (၁ မူၤ ၁၆:၇) အဃိ ပှၤဘၤဘူၤလိၣ်ဖိတဖၣ်​ သိၣ်လိဝဲစီၤဒၤနံးယ့လး ဒ်သိးကမၤတၢ်လၢ စီၤပၤအနီပူၤ.—ဒၤ ၁:၃, ၄, ၆.

၂. ယဟိဝၤယွၤ ထံၣ်စီၤဒၤနံးယ့လးဒ်လဲၣ်. (ယဃ့းစက့လး ၁၄:၁၄)

^၂ ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်​ စီၤဒၤနံးယ့လးန့ၣ်​ တမ့ၢ်ခီဖျိလၢ စီၤဒၤနံးယ့လးဒိၣ်တၢ်ဂ့ၤ ဒီးအန့ၢ်ဘၣ်မူဒါ လီၤလီၤဆီဆီ လၢနီပူၤအဃိဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ အပာ်လီၤသးလၢ အကတီဒီး ယဟိဝၤယွၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်အီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ ဖဲယဟိဝၤယွၤ တဲစီၤဒၤနံးယ့လးလၢ အကဲပှၤတီပှၤလိၤ ဒ်သိးဒီး စီၤနိအၤဒီးစီၤယိၤဘးအခါ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ စီၤဒၤနံးယ့လး ကအိၣ်အနံၣ်​ ၂၀ ဒံးလီၤ. အဃိ စီၤဒၤနံးယ့လးန့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ ထံၣ်အီၤဒ်သိးဒီး စီၤနိအၤဒီးစီၤယိၤဘး လၢအမၤယဟိဝၤယွၤတၢ်မၤလၢ တၢ်သးတီအပူၤ အနံၣ်အါမး. (၁ မိၤ ၅:၃၂; ၆:၉, ၁၀; ဘး ၄၂:၁၆, ၁၇; ဖး ယဃ့းစက့လး ၁၄:၁၄.) ဒီးယဟိဝၤယွၤ ဆဲးအဲၣ်​ စီၤဒၤနံးယ့လး လၢအတၢ်အိၣ်မူ ဒီတစိၤညါ.—ဒၤ ၁၀:၁၁, ၁၉.

၃. လၢတၢ်မၤလိတခါအံၤ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၃ လၢတၢ်မၤလိတခါအံၤ ပကတဲသကိး စီၤဒၤနံးယ့လး အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ခံခါလၢ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤဝဲ. အဆိကတၢၢ် ပကတဲသကိးလၢ စီၤဒၤနံးယ့လး ပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ခံခါအံၤ လၢအခါဖဲလဲၣ်. ဝံၤဒီး ပကထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်မနုၤမၤစၢၤ စီၤဒၤနံးယ့လးလၢ ကမၤအါထီၣ်​ တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ခံခါအံၤလဲၣ်. ဒီးပကွၢ်လိ စီၤဒၤနံးယ့လး အဒိအတဲာ်  ကသ့ဒ်လဲၣ်. တၢ်မၤလိတခါအံၤ ပှၤကွဲးန့ၢ်ဝဲလၢ ပှၤသးစၢ်အဂီၢ် သနာ်က့ ပဝဲခဲလၢာ်န့ၣ်​ ပမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ စီၤဒၤနံးယ့လးအအိၣ်သ့.

၄. စီၤဒၤနံးယ့လး ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူဒ်လဲၣ်. ဟ့ၣ်တၢ်အဒိ.

^၄ ပှၤတဂၤ မ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူ သနာ်က့ အပျံၤတၢ်သ့စ့ၢ်ကီး. အမ့ၢ်ပျံၤတၢ် သနာ်က့ အကဆဲးမၤ တၢ်လၢအဘၣ်ထီဘိ. စီၤဒၤနံးယ့လးန့ၣ်​ အကဲပှၤသးစၢ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူတဂၤ. ဆိမိၣ်ကွၢ် တၢ်အိၣ်သးခံဘျီလၢ စီၤဒၤနံးယ့လး ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်သးဒူ. အပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်သးဒူ အဆိကတၢၢ်တဘျီန့ၣ်​ ကဘၣ်ဖဲ ပှၤဘၤဘူၤလိၣ်ဖိ မၤဟးဂီၤကွံာ် ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်​ ခံနံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ. ဖဲန့ၣ်အခါ ဘၤဘူၤလိၣ်​ အစီၤပၤနဘူၤကးန့စၢ် မံမီၢ်ဝဲ တၢ်ဂီၤဖးဒိၣ်တဒု ဒီးအတၢ်မံမီၢ်အံၤ မၤကိၢ်မၤဂီၤအသးဒိၣ်မး. အဃိအဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ်လၢ ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ခဲလၢာ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး စီၤဒၤနံးယ့လးန့ၣ်​ ကဘၣ်တဲဘၣ်အီၤလၢအတၢ်မံမီၢ် ဒီးတၢ်မံမီၢ်အခီပညီ. အဝဲသ့ၣ်တဲဝဲ မ့ၢ်တဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်​ စီၤပၤကမၤသံ အဝဲသ့ၣ်ခဲလၢာ်. (ဒၤ ၂:၃-၅) အဃိ ဒ်သိးပှၤအါဂၤ အသးသမူကပူၤဖျဲးအဂီၢ် စီၤဒၤနံးယ့လး ကဘၣ်ကရီ မၤတၢ်တမံၤမံၤ. စီၤဒၤနံးယ့လး “လဲၤလၢစီၤပၤအအိၣ်​ ဒီးဃ့ဝဲလၢ စီၤပၤကဟ့ၣ်အီၤ တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကတဲနၢ်ပၢၢ်အီၤ အတၢ်မံမီၢ် အခီပညီ အဂီၢ်.” (ဒၤ ၂:၁၆) တၢ်လၢစီၤဒၤနံးယ့လးမၤဝဲန့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူ ဒီးတၢ်နာ်. လၢညါ စီၤဒၤနံးယ့လး တဲဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်မံမီၢ် အခီပညီ တဘျီဘျီလံဧါန့ၣ်​ လံာ်စီဆှံတပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဘၣ်. အဃိ စီၤဒၤနံးယ့လး မၢအသကိးသၢဂၤ လၢအမ့ၢ် စီၤၡၤဒရး, စီၤမ့ၤၡး ဒီးစီၤဧဘ့ၤဒနကိၤ လၢက “ဃ့မူခိၣ်အကစၢ် လၢအကသးကညီၤအဝဲသ့ၣ်​ ဒီးကပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ် အဝဲသ့ၣ်​ တၢ်ခူသူၣ်တခါအံၤ.” (ဒၤ ၂:၁၈) ဒီးယဟိဝၤယွၤ စံးဆၢအဝဲသ့ၣ်​ တၢ်ဃ့ထုကဖၣ်. ခီဖျိလၢ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်မၤစၢၤအဃိ စီၤဒၤနံးယ့လးတဲဖျါထီၣ်​ စီၤပၤနဘူၤကးန့စၢ် အတၢ်မံမီၢ် အခီပညီဘၣ်ဝဲ. အဃိ စီၤဒၤနံးယ့လး ဒီးအသကိးတဖၣ်​ ပှၤတမၤသံ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်.

၅. စီၤဒၤနံးယ့လး ပာ်ဖျါထီၣ်ကဒီး အတၢ်သးဒူ အဂၤတဘျီ လၢအခါဖဲလဲၣ်.

^၅ စီၤဒၤနံးယ့လး တဲဖျါထီၣ်​ စီၤပၤနဘူၤကးန့စၢ် အတၢ်မံမီၢ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂီၤဖးဒိၣ်တဒု အခီပညီ ဝံၤအလီၢ်ခံ အထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်အိၣ်သး အဂၤတခါလၢ အမၤကွၢ် အတၢ်သးဒူ. စီၤပၤနဘူၤကးန့စၢ် မံမီၢ်ကဒီးတၢ်မံမီၢ်တခါလၢ အမၤကိၢ်မၤဂီၤအသး. အတၢ်မံမီၢ်န့ၣ်​ ဘၣ်ဃးဒီး သ့ၣ်ထူၣ်ဖးဒိၣ်တထူၣ်. စီၤဒၤနံးယ့လး တဲဖျါထီၣ်​ စီၤပၤအတၢ်မံမီၢ် အခီပညီဒူဒူ ဒီးတဲဘၣ်စီၤပၤလၢ စီၤပၤကပျုၢ်ထီၣ်​ ဒီးတပၢဘၣ်တၢ်လၢၤဘၣ်​ တတီၤဖိ. (ဒၤ ၄:၂၅) စီၤဒၤနံးယ့လး တဲဘၣ်စီၤပၤဒ်အံၤအဃိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ စီၤပၤကထံၣ်အီၤလၢ အကဲပှၤထီဒါတၢ် ဒီးကမၤသံကွံာ်အီၤ. သနာ်က့ စီၤဒၤနံးယ့လး ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်သးဒူ ဒီးတဲဖျါထီၣ်​ တၢ်မံမီၢ်အခီပညီ.

၆. စီၤဒၤနံးယ့လး ကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူအဂီၢ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤအီၤလဲၣ်.

 ^၆ စီၤဒၤနံးယ့လး ကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူ လၢအတၢ်အိၣ်မူ ဒီတစိၤညါအဂီၢ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤအီၤလဲၣ်. ဖဲစီၤဒၤနံးယ့လး သးစၢ်အခါ ပသ့ၣ်ညါလၢ အကွၢ်လိဝဲ အမိအပါအဒိအတဲာ်. တကးဒံးဘၣ်​ စီၤဒၤနံးယ့လး အမိအပါန့ၣ်​ မၤထွဲဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလိာ် လၢအဟ့ၣ်လီၤ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ မိပါတဖၣ်. ဒီးအဝဲသ့ၣ်သိၣ်လိ အဖိလၢ ကစၢ်ယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီ. (၅ မိၤ ၆:၆-၉) စီၤဒၤနံးယ့လး သ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်မၤလိာ်အဘီတဆံ တကးဒံးဘၣ်​ အသ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီး တၢ်သိၣ်တၢ်သီအဂၤ ဂ့ၤဂ့ၤ. အဒိ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်​ ဘၣ်အီၣ်မနုၤလဲၣ်​ ဒီးတဘၣ်အီၣ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်​ အသ့ၣ်ညါဝဲ. b (၃ မိၤ ၁၁:၄-၈; ဒၤ ၁:၈, ၁၁-၁၃) စီၤဒၤနံးယ့လး မၤလိဘၣ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် လၢညါတဖၣ်အဂ့ၢ် ဒီးအသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ဖဲအဝဲသ့ၣ်​ တမၤထွဲကစၢ်ယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်ကီတၢ်ခဲ. (ဒၤ ၉:၁၀, ၁၁) တၢ်လၢစီၤဒၤနံးယ့လး လဲၤခီဖျိဘၣ်ဝဲ လၢအတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ်​ ဒုးနာ်န့ၢ်အီၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအမူခိၣ်ကလူးတဖၣ်​ ကမၤစၢၤအီၤထီဘိ.—ဒၤ ၂:၁၉-၂၄; ၁၀:၁၂, ၁၈, ၁၉.

၇. စီၤဒၤနံးယ့လး ကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူအဂီၢ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤအီၤဒံးလဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၇ စီၤဒၤနံးယ့လး မၤလိဝဲ ကစၢ်ယွၤအဝံတဖၣ်​ အတၢ်ကွဲးနီၣ်ကွဲးဃါ ဒီးအမၤလိစ့ၢ်ကီး တၢ်စံးပာ်လၢ ဝံယံးရမံယၤကွဲးဝဲတဖၣ်. ခီဖျိလၢ စီၤဒၤနံးယ့လး မၤလိဝံအတၢ်စံးပာ်တဖၣ်အံၤအဃိ အသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ တယံာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်​ ပှၤယူဒၤဖိ ကက့ၤဘၣ်လၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်. (ဒၤ ၉:၂) ဖဲစီၤဒၤနံးယ့လး ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ဝံအတၢ်စံးပာ်တဖၣ်အံၤ ဟဲလၢပှဲၤထီၣ်အခါ အနာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ အါထီၣ်​ ဒီးပှၤလၢအနာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ အတၢ်သးဒူ ကအိၣ်အါထီၣ်စ့ၢ်ကီး. (ထိၣ်သတြီၤဒီး ရိမ့ၤ ၈:၃၁, ၃၂, ၃၇-၃၉.) တကးဒံးဘၣ်​ တၢ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်တခါလၢ စီၤဒၤနံးယ့လးမၤဝဲန့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲ အဃ့ထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အအိၣ်ထီဘိ. (ဒၤ ၆:၁၀) အဝဲဃ့ပျၢ် အတၢ်ဒဲးဘး ဒီးတဲဖျါထီၣ်​ အတၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်. ဒီးတကးဒံးဘၣ်​ အဃ့ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤစၢၤ စ့ၢ်ကီး. (ဒၤ ၉:၄, ၅, ၁၉) စီၤဒၤနံးယ့လးန့ၣ်​ အကဲပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ ဒ်သိးဒီးပှၤအဃိ အတအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်သးဒူဘၣ်. သနာ်က့ အမၤအိၣ်ထီၣ်​ အတၢ်သးဒူခီဖျိ အမၤလိ ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါ, အဃ့ထုကဖၣ်​ ဒီးအသန့ၤသးလၢ ယဟိဝၤယွၤထီဘိ.

၈. ပမၤအိၣ်ထီၣ်​ ပတၢ်သးဒူသ့ဒ်လဲၣ်.

^၈ ဒ်သိးပကအိၣ်ဒီး တၢ်သးဒူအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤ မနုၤလဲၣ်. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ပမိပပါ ကဆီၣ်ထွဲပှၤလၢ ပကအိၣ်ဒီး တၢ်သးဒူ. ဒီးပမိပပါ မ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်သးဒူသနာ်က့ အဟ့ၣ်လီၤပှၤ အတၢ်သးဒူ တသ့ဘၣ်. ပမၤအိၣ်ထီၣ်​ ပတၢ်သးဒူန့ၣ်​ အလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး ပဘၣ်မၤလိ တၢ်အသီတခါ. ဒ်သိးပမၤကဘၣ်အဂီၢ် ဖဲသရၣ်သိၣ်လိတၢ်အခါ ပကဘၣ်ကွၢ် တၢ်လၢသရၣ်မၤဝဲတဖၣ်​ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဒီးမၤပိာ်အခံ. ဒ်န့ၣ်အသိး ပကအိၣ်ဒီး တၢ်သးဒူအဂီၢ် ပကဘၣ်ကွၢ်လိ ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်သးဒူ ဒီးမၤပိာ်အဝဲသ့ၣ်အခံ. အဃိ ပမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ စီၤဒၤနံးယ့လး အအိၣ်ဒ်လဲၣ်. ဒ်စီၤဒၤနံးယ့လးအသိး ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါ ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါဂ့ၤဂ့ၤ. ပကဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ်​ ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ခီဖျိပဃ့ထုကဖၣ်​ ဒီးတဲဖျါထီၣ်​ ပတၢ်တူၢ်ဘၣ်​ လၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ်​ ထီဘိ. ဒီးပကဘၣ်သန့ၤသးလၢ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးနာ်သပှၢ်တၢၢ်လၢ အကမၤစၢၤပှၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်အံၤန့ၣ်​ ဖဲပထံၣ်ဘၣ်တၢ်အိၣ်သးလၢ အမၤကွၢ် ပတၢ်နာ်အခါ ပကအိၣ်ဒီး တၢ်သးဒူ.

၉. ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်သးဒူန့ၣ်​ ပကန့ၢ်ဘၣ်အဘျုးဒ်လဲၣ်.

^၉ ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်သးဒူန့ၣ်​ ပန့ၢ်ဘၣ်အဘျုးအါမး. ပကတဲသကိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဘဲ အတၢ်လဲၤခီဖျိ. အဝဲထီၣ်ကၠိလၢ ကီၢ်ကၠၢမနံၣ်​ ဒီးလၢကၠိန့ၣ်​ ပှၤကိးဂၤဒဲး နာ်ဝဲ တၢ်သးသမူ လဲလိာ်အသး တဆီဘၣ်တဆီ ဒီးတနာ်ဝဲလၢ တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်အိၣ်ဘၣ်. ဘၣ်တနံၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဘဲ န့ၢ်ဘၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ အကတဲဖျါထီၣ်​ အတၢ်နာ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်အိၣ်ဝဲအဂ့ၢ် လၢအသကိးတဖၣ်​ အမဲာ်ညါ. အပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်သးဒူ ဒီးတဲဖျါထီၣ်​ အတၢ်နာ်. ဝံၤဒီး တၢ်ကဲထီၣ်သးဒ်လဲၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဘဲ တဲဝဲလၢ “ယသရၣ်​ ဒိကနၣ်ယၤ ထံထံ ဒီးအဟံန့ၢ်ယလံာ် လၢယမၤနီၣ်ဃာ်တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်. ဒီးအဝဲကူအါထီၣ်ဝဲ ဒီးအဟ့ၣ်လီၤပှၤကၠိဖိလၢ ယတီၤပူၤကိးဂၤဒဲး.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဘဲ အသကိးတဖၣ်န့ၣ်​ မၤဝဲဒ်လဲၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဘဲ တဲဝဲလၢ “ယသကိးအါဂၤ  ကနၣ်တၢ်လၢ ယတဲန့ၣ်မုာ်မး. ဒီးအဝဲသ့ၣ်ပတြၢၤယၤ.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဘဲ အတၢ်လဲၤခီဖျိန့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူန့ၣ်​ ပှၤဂၤကပာ်ကဲအီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ အတၢ်သးဒူန့ၣ်​ ကထုးန့ၢ် ပှၤလၢ အသးဘျၢတဖၣ်အသး ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်​ ကဘၣ်သး ဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်. အဃိ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူန့ၣ်​ ပန့ၢ်ဘၣ်အဘျုးအါမး.

၁၀. တၢ်သးတီန့ၣ်​ အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ မနုၤလဲၣ်.

^၁၀ လၢလံာ်စီဆှံပူၤ ဧ့ၤဘြံၤအတၢ်ကတိၤ လၢအမ့ၢ် “တၢ်သးတီ” မ့တမ့ၢ် “တၢ်အဲၣ်လၢအတီ” န့ၣ်အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တၢ်အဲၣ်​ ဒီးတၢ်ကဟုကယာ်လၢ ကစၢ်ယွၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အခ့အပှၤတဖၣ်အဖီခိၣ်. ဒီးတၢ်ကတိၤအံၤ အဲၣ်ဒိးတဲ စ့ၢ်ကီး တၢ်သးတီလၢ ကစၢ်ယွၤ အခ့အပှၤတဖၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ လၢတဂၤဒီးတဂၤအဖီခိၣ်. (၂ မူၤ ၉:၆, ၇) တကးဒံးဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ ဘၣ်သးဝဲလၢ ပကတီဒီးအီၤစ့ၢ်ကီး ဒီးပတၢ်သးတီန့ၣ်​ ပမၤအါထီၣ်အီၤ တဘျီတစဲး တဘျီတစဲးသ့. အဒိ စီၤဒၤနံးယ့လး အတၢ်သးတီ အါထီၣ်ဝဲ တဘျီတစဲး ဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ခဲအံၤပကတဲသကိး.

၁၁. စီၤဒၤနံးယ့လး သးပှၢ်လံသနာ်က့ အပာ်ဖျါထီၣ်ဒံး အတၢ်သးတီဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ လံာ်ကုခိၣ်.)

^၁၁ လၢစီၤဒၤနံးယ့လး အတၢ်အိၣ်မူပူၤ အကတီဒီး ယဟိဝၤယွၤဧါ တတီဘၣ်ဧါန့ၣ်​ အဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ အိၣ်တဘျုးဘျီညါ. ဖဲအသးအိၣ်​ အနံၣ်​ ၉၀ အခါ အထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်မၤကွၢ် ဖးဒိၣ်တခါ. ဖဲန့ၣ်အခါ ဘၤဘူၤလိၣ်န့ၣ်​ အအိၣ်လၢ မၤဒဲဒီးဖၢၡၢၣ်​ အတၢ်ပၢဖီလာ် ဒီးစီၤပၤဒၤရယါဝ့ၣ်ပၢတၢ်. စီၤပၤဒၤရယါဝ့ၣ်​ အပဒိၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ သးဟ့ဝဲ စီၤဒၤနံးယ့လးဒိၣ်မး ဒီးတပာ်ကဲ စီၤဒၤနံးယ့လး အကစၢ်ယွၤဘၣ်. အဃိ အဝဲသ့ၣ်​ ကူၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ ကမၤသံ စီၤဒၤနံးယ့လး. အဝဲသ့ၣ်​ ဒုးအိၣ်ထီၣ်​ တၢ်သိၣ်တၢ်သီတခါ ဒီးမၢဝဲ စီၤပၤဆဲးလီၤအမံၤ. ဒီးတၢ်သိၣ်တၢ်သီ အိၣ်ဝဲလၢ အသီ ၃၀ အတီၢ်ပူၤန့ၣ်​ ပှၤတဘၣ်ဃ့ထုကဖၣ်လၢ ယွၤတဂၤဂၤ မ့တမ့ၢ် ပှၤတဂၤဂၤအအိၣ်ဘၣ်. အဃိ မ့ၢ်စီၤဒၤနံးယ့လး ကပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အကတီဒီးစီၤပၤဧါ မ့တမ့ၢ် အကတီဒီး ယဟိဝၤယွၤဧါ. ဒ်သိးအတဘၣ်​ တၢ်စံၣ်ညီၣ်တဂ့ၤအဂီၢ် မ့ၢ်အကပတုာ် ဃ့ထုကဖၣ်​ လၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ်ဧါ. ပထံၣ်ဘၣ်လၢ စီၤဒၤနံးယ့လး ပာ်လီၤအသးလၢ အကတီဒီး ယဟိဝၤယွၤအဃိ ပှၤဖၢနုာ်အီၤလၢ ခ့ယုၢ်ကပိၤပူၤ. ဘၣ်ဆၣ်ခီဖျိလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီအဃိ ဒ်သိးခ့ယုၢ်တအီၣ်အီၤတဂ့ၤအဂီၢ် ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤအီၤ. (ဒၤ ၆:၁၂-၁၅, ၂၀-၂၂) ပဝဲစ့ၢ်ကီး ဒ်စီၤဒၤနံးယ့လးအသိး ပတီဒီး ယဟိဝၤယွၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.

၁၂. စီၤဒၤနံးယ့လး ဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤန့ၢ်ဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၂ ဒ်ပတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်လၢထးအသိး ဒ်သိးပကတီဒီး ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ် ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်အဲၣ်လၢအဂၢၢ်ကျၢၤ. ခီဖျိလၢ စီၤဒၤနံးယ့လး အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤဒိၣ်မး အဃိ အဆဲးတီဒီး  ယဟိဝၤယွၤန့ၢ်ဝဲ. စီၤဒၤနံးယ့လး အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤဒိၣ်ထီၣ်​ ခီဖျိလၢ အဆိမိၣ်ထံ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ဒီးအဆိမိၣ်ထံဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်​ အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်အံၤဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်. (ဒၤ ၉:၄) တကးဒံးဘၣ်​ စီၤဒၤနံးယ့လး ဆိမိၣ်ထံစ့ၢ်ကီး တၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ မၤန့ၢ်အီၤ ဒီးမၤန့ၢ်ဝဲလၢ အပှၤဂီၢ်မုၢ်အဂီၢ်.—ဒၤ ၂:၂၀-၂၃; ၉:၁၅, ၁၆.

၁၃. (က) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါသးစၢ်တဖၣ်​ ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်သးလၢ အမၤကွၢ်အတၢ်သးတီဒ်လဲၣ်. ဟ့ၣ်တၢ်အဒိ. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.) (ခ) ပှၤမ့ၢ်သံကွၢ်နၤလၢ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်​ တူၢ်လိာ်ဝဲ ပိာ်မုၣ်သကီးပိာ်မုၣ်​ ပိာ်ခွါသကီးပိာ်ခွါ အဲၣ်လိာ်သးဧါန့ၣ်​ နကတဲက့ၤအီၤဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤမူ လၢအခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ “တၢ်တီတၢ်လိၤနီၢ်ကီၢ်န့ၣ်​ ကဒုးအိၣ်ထီၣ်​ တၢ်ဃူတၢ်ဖိး” လၢ jw.org အပူၤ.)

^၁၃ ဒ်စီၤဒၤနံးယ့လးအသိး လၢကၠိန့ၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါသးစၢ်တဖၣ်​ အိၣ်ဘၣ်လၢ ပှၤလၢတအဲၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးတအိၣ်မူမၤထွဲ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ်အကျါ. ပှၤတဖၣ်န့ၣ်​ တကၠဲးဝဲ ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်လီၤဆီဒီး အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်. ဒီးဒ်သိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါသးစၢ်တဖၣ်​ တတီဒီး ယဟိဝၤယွၤ လၢၤတဂ့ၤအဂီၢ် ပှၤသးစၢ် လၢကၠိတနီၤန့ၣ်​ တဲဆါအဝဲသ့ၣ်. အဒိ ပကကွၢ်သကိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါသးစၢ်တဂၤ လၢအမံၤမ့ၢ်ကြဲ လၢအိၣ်လၢ ကီၢ်အီးစတြ့လံယါ အတၢ်လဲၤခီဖျိ. ဖဲအထီၣ်တီၤထီကၠိအခါ အထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်ကီတၢ်ခဲတခါ. လၢအတီၤပူၤန့ၣ်​ အသရၣ်သံကွၢ် ပှၤကၠိဖိတဖၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်​ အသကိးတဂၤ မ့ၢ်တဲဘၣ်အီၤလၢ အကဲပိာ်ခွါလၢအအဲၣ်ပိာ်ခွါ မ့တမ့ၢ် ပိာ်မုၣ်လၢအအဲၣ်ပိာ်မုၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ကမၤဝဲဒ်လဲၣ်. ဝံၤဒီး သရၣ်တဲဘၣ်ပှၤကၠိဖိလၢ ဘၣ်ဃးဒီး ပိာ်မုၣ်သကီးပိာ်မုၣ်​ ပိာ်ခွါသကီးပိာ်ခွါ အဲၣ်လိာ်သး အဂ့ၢ်န့ၣ်​ ပှၤလၢအထံၣ်ဝဲလၢ အတကမၣ်ဘၣ်န့ၣ်​ ကဘၣ်ဆၢထၢၣ်လၢ တီၤပူၤတကပၤ ဒီးပှၤလၢအထံၣ်ဝဲလၢ အကမၣ်န့ၣ်​ ကဆၢထၢၣ်လၢ အဂၤတကပၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါကြဲ တဲဝဲလၢ “ပှၤကၠိဖိ လၢယတီၤပူၤခဲလၢာ်န့ၣ်​ ထံၣ်ဝဲလၢ အတကမၣ်ဘၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ဆၢထၢၣ်​ တကပၤ. မ့မ့ၢ်ယၤဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ အဂၤတဂၤန့ၣ်​ ပထံၣ်လၢအကမၣ်အဃိ ပဆၢထၢၣ်လၢ အဂၤတပၤ.” တၢ်ကဲထီၣ်သးလၢခံန့ၣ်​ ကဲထီၣ်ဝဲ တၢ်မၤကွၢ်ဖးဒိၣ်တခါလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါကြဲ ကပာ်ဖျါထီၣ်​ အတၢ်သးတီဒီးယဟိဝၤယွၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါကြဲ တဲဝဲ “လၢတီၤပူၤန့ၣ်​ ကၠိဖိအဂၤတဖၣ်​ ဒီးကၠိသရၣ်စ့ၢ်ကီး တဲဆါပှၤ ဒီးမၤဆဲးအဲးပှၤ ဒီတနၣ်ရံၣ်ညါ. ယကျဲးစၢး ပာ်သးမုာ်မုာ် ဒီးတဲဖျါထီၣ်​ ယတၢ်နာ် လၢအဂ့ၤကတၢၢ်. သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်​ တကနၣ်တၢ်လၢယတဲ နီတစဲးဘၣ်.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါကြဲထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်အိၣ်သး ဒ်အံၤအဃိ အတူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. အတဲဝဲလၢ “ပှၤကၠိဖိလၢတီပူၤ တဲဆါယၤန့ၣ်​ ယတကၠဲးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ခီဖျိလၢ ယတဲဖျါထီၣ်ဘၣ်​ ယတၢ်နာ်အဂ့ၢ် ဒီးယဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤအဃိ ယသးခုညါ.” c

၁၄. ဒ်သိး ပကဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤထီဘိအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.

^၁၄ ဒ်စီၤဒၤနံးယ့လးအသိး ပအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤမ့ၢ်ဒိၣ်န့ၣ်​ ပကဆဲးတီဒီးအီၤထီဘိ. တကးဒံးဘၣ်​ ပမ့ၢ်မၤလိအါထီၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်န့ၣ်​ ပကအဲၣ်အီၤဒိၣ်ထီၣ်. အဒိ ပမၤလိအါထီၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်လၢ အတၢ်ဘၣ်တ့အအိၣ်သ့. (ရိ ၁:၂၀) နမ့ၢ်ဘၣ်သးမၤအါထီၣ်​ နတၢ်အဲၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးပာ်ကဲအီၤ အါထီၣ်န့ၣ်​ ဃုဖးတၢ်ဂ့ၢ် မ့တမ့ၢ် ဃုကွၢ် တၢ်ဂီၤမူ လၢအခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ “တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်အိၣ်ဧါ” (“Was It Designed?”). ဒီးဃုဖး လံာ်လဲၢ်အဂၤတဖၣ်​ ဒ်သိးဒီး တၢ်သးသမူန့ၣ်​ ဟဲကဲထီၣ်အသးဒၣ်ဝဲဧါ (Was Life Created?) ဒီး သးသမူဟဲကဲထီၣ်အသးဒ်လဲၣ်—တၢ်သံကွၢ်ယဲၢ်ဖျၢၣ်လၢ နကြၢးသံကွၢ် (The Origin of Life—Five Questions Worth Asking). အဒိ ပိာ်မုၣ်သးစၢ် လၢအမံၤမ့ၢ် အ့စထၢၤ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ဒဲမးန့ၣ်​ အဖးဘၣ်ဝဲ ပတၢ်ကရၢကရိလံာ်လဲၢ် ဒီးအတဲဝဲလၢ “တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ လံာ်ဘရိၣ်ခၠၣ်တဘ့ၣ်အံၤန့ၣ်​ ဖၣ်ဂ့ၤညါ. လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ တတဲပှၤလၢ ပကဘၣ်နာ်တၢ် ဒ်အံၤဒ်န့ၣ်ဘၣ်. ဒ်သိး ပဆၢတဲာ်တၢ်လၢအဘၣ်​ ကသ့အဂီၢ် အပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤ တၢ်ဂ့ၢ်ၡဲၡဲဖိ ဒီးယိယိဖိ.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဘဲ လၢပတဲအဂ့ၢ် ဖဲမၢကၢာ်န့ၣ်​ အတဲဝဲလၢ “တၢ်ဂ့ၢ်လၢ လံာ်တဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ်​ မၤဆူၣ်ထီၣ်ယတၢ်နာ်. တကးဒံးဘၣ်​ အပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ယၤလၢ ကစၢ်ယွၤန့ၣ်​ မ့ၢ်ပှၤလၢ အတ့လီၤတၢ်သးသမူ.” နမၤလိ လံာ်တဘ့ၣ်အံၤမ့ၢ်ဝံၤန့ၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ နကတူၢ်လိာ် တၢ်ကတိၤလၢ လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ တဲဝဲလၢ “ပကစၢ်ယဟိဝၤယွၤဧၢ, နတ့လီၤတၢ်ခဲလၢာ် ဒီးခီဖျိလၢ နတၢ်ဘၣ်သးအဃိ တၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ်​ ဟဲကဲထီၣ်ဝဲ ဒီးဘၣ်တၢ်တ့လီၤအီၤ.”—လီၣ်​ ၄:၁၁. d

၁၅. ကျဲအဂၤတဘိလၢ ပမၤဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ်​ ပတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤသ့န့ၣ်​ မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၅ ကျဲအဂၤတဘိလၢ ပမၤဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ်​ ပတၢ်အဲၣ် ယဟိဝၤယွၤသ့န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲပမၤလိအဖိခွါအဂ့ၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. ပိာ်မုၣ်သးစၢ်တဂၤ လၢအမံၤမ့ၢ်စၤမံရၤ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ကၠၢမနံၣ်န့ၣ်​ တဲဝဲလၢ “ယသ့ၣ်ညါ ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ် အါထီၣ်န့ၣ်​ ခီဖျိလၢယ့ၣ်ၡူးအဃိ.” ဖဲအနီၢ်ဆံးခါန့ၣ်​ အဆိမိၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အတၢ်တူၢ်ဘၣ်​ တအိၣ်ဘၣ်​ ဒီးအကဲထီၣ်​ အသကိးတသ့ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ မ့မ့ၢ်ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ အတထံၣ်ဝဲဒ်န့ၣ်ဘၣ်. စၤမံရၤ ဆဲးတဲဝဲလၢ “ယကၠဲးယ့ၣ်ၡူး ခီဖျိလၢ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်အသးဂ့ၤ ဒီးအဲၣ်ဖိသၣ်အဃိ.” လၢခံအမၤလိအါထီၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ် ဒီးအတၢ်အဲၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ ဟဲအါထီၣ်ဝဲ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. စၤမံရၤ တဲဝဲလၢ “လၢခံယနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်​ ကယီကယီလၢ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ အကွၢ်လိအပါ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဒီးယ့ၣ်ၡူး ဒီးအပါန့ၣ်​ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး လီၤဂာ်လိာ်သး. ယသ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးလၢ ယဟိဝၤယွၤ ဆှၢလီၤအဖိခွါ ယ့ၣ်ၡူးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ ဒ်သိး ပှၤကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်.” (ယိၤ ၁၄:၉) နၤစ့ၢ်ကီး နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးလၢ နတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ကဂ့ၤထီၣ်န့ၣ်​ ဟံန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ နကမၤလိအါထီၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ်. နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်မၣ်​ နတၢ်အဲၣ်​ ဒီးနတၢ်သးတီလၢ ယဟိဝၤယွၤအဖီခိၣ်​ ကဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ်ဝဲ.

၁၆. ပအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီန့ၣ်​ အဘျုးအိၣ်ဒ်လဲၣ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၈:၂၅; ၃၇:၂၈)

^၁၆ ပမ့ၢ်သးတီဒီး ပှၤဂၤန့ၣ်​ ပှၤဂၤကသးတီဒီးပှၤ ဒီးပကအိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးလၢအဂ့ၤ. (ရူၤ ၁:၁၄-၁၇) တကးဒံးဘၣ်​ ပမ့ၢ်တီဒီး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ ပကန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်သူၣ်မံသးမုာ် နီၢ်ကီၢ်. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤ အၢၣ်လီၤဝဲလၢ ပှၤလၢအတီဒီးအီၤန့ၣ်​ အကတီဒီးအဝဲသ့ၣ်. (ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၈:၂၅; ၃၇:၂၈.) ဆိကမိၣ်ကွၢ် ယွၤလၢအသ့တၢ်လၢာ်တဂၤ အဲၣ်ဒိးရ့လိာ်သးဒီးပှၤ ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်အဃိ လီၤသးခုဒိၣ်မးမ့ၢ်ဧါ. ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်​ တၢ်မၤကွၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်ထီဒါမ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်သံမ့ၢ်ဂ့ၤ မၤလီၤဖးပှၤ ဒီးကစၢ်ယွၤ တန့ၢ်ဘၣ်. (ဒၤ ၁၂:၁၃; လူၤ ၂၀:၃၇, ၃၈; ရိ ၈:၃၈, ၃၉) အဃိ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ပကကွၢ်လိ စီၤဒၤနံးယ့လး ဒီးဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤထီဘိ.

၁၇-၁၈. လၢစီၤဒၤနံးယ့လးအအိၣ်န့ၣ်​ ပကဆဲးမၤလိဒံး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၇ လၢတၢ်မၤလိတခါအံၤ ပတဲသကိး စီၤဒၤနံးယ့လး အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ခံခါဒံးလီၤ. သနာ်က့ ပမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ စီၤဒၤနံးယ့လးအအိၣ်​ သ့ဒီဒူၣ်ဒံး. အဒိ ယဟိဝၤယွၤ ဒုးထံၣ်ဝဲ စီၤဒၤနံးယ့လးလၢ တၢ်ထံၣ်လၢညါခီ ဒီးတၢ်မံမီၢ် တခါဘၣ်တခါ ဒီးဟ့ၣ်အီၤ တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ အကတဲဖျါထီၣ်​ ဝံအတၢ်စံးပာ် အခီပညီစ့ၢ်ကီး. ဝံအတၢ်စံးပာ် လၢစီၤဒၤနံးယ့လး တဲဝဲန့ၣ်​ ဟဲလၢပှဲၤထီၣ်အါမးလံ. မ့မ့ၢ်လၢအဂၤတနီၤ လၢကဟဲလၢပှဲၤထီၣ်​ လၢခါဆူညါန့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အဘၣ်ထွဲဒီး ပှၤကိးဂၤဒဲး လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢ.

^၁၈ တၢ်မၤလိ လၢခံတခါန့ၣ်​ ပကတဲသကိး ဝံအတၢ်စံးပာ်ခံခါလၢ စီၤဒၤနံးယ့လး တဲဖျါထီၣ်ဝဲ. ပကဲပှၤသးပှၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ပှၤသးစၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ပမ့ၢ်နၢ်ပၢၢ် ဝံအတၢ်စံးပာ်ခံခါန့ၣ်​ ကကဲဘျုးလၢပဂီၢ် ဒီးကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကဆၢတဲာ်တၢ်လၢအဘၣ်​ လၢဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ. ဒီးဝံအတၢ်စံးပာ်ခံခါန့ၣ်​ ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကမၤအါထီၣ်​ တၢ်သးဒူ ဒီးတၢ်သးတီ ဒ်သိးပကအိၣ်ကတီၤသးလၢ တၢ်မၤကွၢ်လၢ ခါဆူညါအဂီၢ်.