တၢ်မၤလိ ၄၁
ဒ်သိး ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ ကဒိးဘျၢထံအဂီၢ် နမၤစၢၤအီၤကသ့ဒ်လဲၣ်—အကူာ် ၁
“သုအိၣ်ဖျါလၢ သုမ့ၢ်ခရံာ်အလံာ်လၢ ပမၤအီၤ”—၂ ကရံၣ်သူး ၃:၃.
တၢ်သးဝံၣ် ၇၈ သိၣ်လိ ကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်ကထါ
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် *
ဒီးနမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်လၢ နပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ဒိးဘျၢထံန့ၣ် နကသးခုဒိၣ်မးလီၤ. (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁)
၁. ၂ ကရံၣ်သူး ၃:၁-၃ န့ၣ်မၤစၢၤပှၤလၢ ပကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကသိၣ်လိပှၤဂၤလံာ်စီဆှံ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကဒိးဘျၢထံအဂီၢ်ဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ လံာ်ကုခိၣ်တက့ၢ်.)
ဖဲနထံၣ်ဘၣ် ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ နလီၢ်ကဝီၤပူၤ ဒိးဘျၢထံအခါ နတူၢ်ဘၣ်ဒ်လဲၣ်. ပသ့ၣ်ညါလၢ နကသးခု သပှၢ်တၢၢ်လီၤ. (မးသဲ ၂၈:၁၉) ဒီးနမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်လၢ နပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ဒိးဘျၢထံန့ၣ် နကသးခုဒိၣ်မးလီၤ. (၁ သ့းစၤလနံ ၂:၁၉, ၂၀) ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ သီသီတဖၣ်န့ၣ် လီၤဂာ်ဒ် “လံာ်တူၢ်လိာ်တၢ်လၢသုအိၣ်” လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တမ့ၢ်ထဲ ပှၤသိၣ်လိလံာ်စီဆှံဖိတဖၣ်အဂီၢ်ဘၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဒီတဖုအဂီၢ်လီၤ.—ဖး ၂ ကရံၣ်သူး ၃:၁-၃ တက့ၢ်.
၂. (က) ပကဘၣ်ဆိကမိၣ် တၢ်သံၣ်ကွၢ်လၢ အရ့ဒိၣ်မနုၤလဲၣ် ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. (ခ) တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံန့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အဘျဲၣ်တက့ၢ်.)
၂ ဖဲအပူၤကွံာ် လွံၢ်နံၣ်န့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတဖၣ် * လဲၤထီၣ်လဲၤထီဝဲအါမးလီၤ. ကိးလါဒဲး လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါန့ၣ် ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ အိၣ်ဝဲအခါ ၁၀,၀၀၀,၀၀၀ လီၤ. ဖဲတၢ်လွံၢ်နံၣ်န့ၣ် အတီၢ်ပူၤ ကိးနံၣ်ဒဲး ပှၤဒိးဘျၢထံအိၣ်ဝဲ ၂၈၀,၀၀၀ ဘျဲၣ် လၢကကဲထီၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးဒီး ယ့ၣ်ၡူးခရံာ် အပျဲၢ်အဘီၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဒ်သိး ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ လၢအကကွဲၢ်တဖၣ် ကဒိးဘျၢထံအဂီၢ် ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. ဒ်ယဟိဝၤယွၤဝံသးစူၤတၢ် ဒီးဟ့ၣ်ဝဲပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ တၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီး တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကကဲထီၣ်ဘၣ်ခရံာ် အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်အသိး ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပအဲၣ်ဒိးမၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ်လၢ အကဒိးဘျၢဘၣ်ထံ လၢအဆိအချ့အဂီၢ်လီၤ. မ့ၢ်လၢတၢ်ဆၢကတီၢ် တအိၣ်လၢၤဘၣ်အဃိလီၤ.—၁ ကရံၣ်သူး ၇:၂၉; ၁ ပ့းတရူး ၄:၇.
၃. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်သိၣ်လိ ပှၤဂၤလံာ်စီဆှံန့ၣ် ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၃ ခီဖျိလၢ တၢ်ဒုးကဲထီၣ် ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ် ဒိၣ်မးအဃိ ဝဲၤတြၢ်တဖၣ် ဃုဝဲကျဲဒ်သိး ပကမၤစၢၤအါထီၣ်ဘၣ် ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတဖၣ်လၢ ကဒိးဘျၢထံအဂီၢ်လီၤ. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ဒီးတၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ် ပကမၤလိဘၣ်လၢ ပဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်လဲၤ ခီဖျိဒ်သိးဒီး ပှၤလဲၤလၢညါ, မံးၡ့ၣ်နရ့ၣ် ဒီးကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်တဖၣ် အအိၣ်ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. * (ကတိၤဒိ ၁၁:၁၄; ၁၅:၂၂) အဝဲသ့ၣ်ၡဲပၠးဝဲ ပှၤသိၣ်လိလံာ်စီဆှံဖိ ဒ်သိး တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ကကဲဘျုးလၢ အပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ အဂီၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိးတၢ်ဂ့ၢ်ယဲၢ်မံၤ လၢပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကဘၣ်မၤတၢ်ဆီတလဲ ဒ်သိးကဒိးဘျၢထံအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
မၤလိတၢ်ကိးနွံဒဲး
သံကွၢ် နပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံ ဖိလၢ မ့ၢ်နဆ့ၣ်နီၤ ဒီးတဲသကိးလံာ်စီဆှံကသ့ဧါ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၄-၆)
၄. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်စးထီၣ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးဟံၣ်ကစၢ်လၢ တၢ်ဆၢကတီၢ် စှၤကိာ်မံးနံးန့ၣ် ပကြၢးထံၣ်အီၤဒ်လဲၣ်.
၄ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအါဂၤ စးထီၣ်မၤလိဝဲ လံာ်စီဆှံဒီးပှၤဂၤ လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်စှၤကိာ်မံးနံး ဒီးတဘျီတခီၣ်န့ၣ် မၤဝဲလၢဟံၣ်ခီၣ်ထံးလီၤ. ခီဖျိလၢအမၤဝဲဒ်န့ၣ်အဃိ ဟံၣ်ကစၢ်သးအိၣ်ထီၣ်လံာ်စီဆှံ ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးဟံၣ်ကစၢ်စှၤကိာ်မံးနံး ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် တမၤလိအီၤကိးနွံဒဲးဘၣ်. ဒ်သိးပှၤကသးအိၣ်အါထီၣ် လံာ်စီဆှံအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်ကဃ့န့ၢ်ဝဲ ပှၤလီတဲစိနီၣ်ဂံၢ် ဒီးကဆှၢန့ၢ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဘၣ်ထွဲလိာ်သး ဒီးလံာ်စီဆှံတဖၣ်လီၤ. တချုးလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤလိလံာ်စီဆှံ မူၤမူၤနီၢ်နီၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကတဲသကိး လံာ်စီဆှံတၢ်ဂ့ၢ်ဖုၣ်ကိာ်ဖိဒ်အံၤန့ၣ် ကယံာ်တဘျုးလါညါလီၤ. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဟ့ၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကမၤလိလံာ်စီဆှံ ထဲတစိၢ်ဖိလီၤန့ၣ် မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ် အသးကအိၣ်လၢ ကဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်အသးဒီး ကဒိးဘျၢထံစ့ၢ်ကီးဧါ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် တသးအိၣ်ဝဲဘၣ်.
၅. ဖဲ လူၤကၣ် ၁၄:၂၇-၃၃ န့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲ ဒ်သိးပကမၤစၢၤ ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤ တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၅ ဘၣ်တဘျီ ယ့ၣ်ၡူးသူဝဲတၢ်အဒိတခါ လၢအဘၣ်ဃးဒီး ပှၤတဂၤမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးကဲထီၣ် အပျဲၢ်အဘီၣ်န့ၣ် ကဘၣ်မၤဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဘၣ်ဃးဒီး ပှၤတဂၤလၢအအဲၣ်ဒိး တ့ထီၣ်တၢးတဖျၢၣ် ဒီးစီၤပၤတဂၤ လၢအအဲၣ်ဒိး လဲၤဒုးတၢ်န့ၣ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲ ပှၤလၢအအဲၣ်ဒိး တ့ထီၣ်တၢးတဂၤန့ၣ် အဝဲကဘၣ် “ဆ့ၣ်နီၤဆိဒီးဂံၢ်ကွၢ်ဝဲ, မ့ၢ်အတၢ်အိၣ်လၢဧါ တလၢလဲၣ်” ဒ်သိးအကတ့ဝံၤတၢးအဂီၢ်လီၤ. မ့မ့ၢ်လၢစီၤပၤတဂၤန့ၣ် ကဘၣ် “ဆ့ၣ်နီၤဒီးဆိကမိၣ်ဝဲ” မ့ၢ်အသုးမုၢ်တဖၣ် အဂံၢ်အဘါအိၣ်လၢ ကမၤနၢၤတၢ် ဒ်အတိာ်ပာ်ဝဲအသိးဧါ. (ဖး လူၤကၣ် ၁၄:၂၇-၃၃ တက့ၢ်.) ဒ်န့ၣ်အသိး ယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပှၤလၢအဲၣ်ဒိးကဲထီၣ် အပျဲၢ်အဘီၣ်န့ၣ် အဝဲကဘၣ် သမံသမိးလီၤက့ၤသးလၢ တၢ်ပိာ်ယ့ၣ်ၡူးအခံန့ၣ် အခီပညီမ့ၢ် မနုၤလဲၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပကဘၣ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ ကမၤလိတၢ်ဒီးပှၤ ကိးနွံဒဲးအဂီၢ်လီၤ. ပမၤအီၤကသ့ဒ်လဲၣ်.
၆. ဒ်သိး ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကလဲၤထီၣ်လဲၤထီအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၆ ပှၤလၢ နလဲၤမၤလိအီၤလံာ်စီဆှံလၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်စှၤကိာ်ဖိန့ၣ် ဟံးန့ၢ်အါထီၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်တက့ၢ်. ဖဲနလဲၤလၢအအိၣ် တဘျီလၢ်လၢ်အခါ တဲပၠးအီၤလံာ်စီဆှံတဆၢ ခံဆၢတက့ၢ်. ဟံၣ်ကစၢ်မ့ၢ်ချုးန့ၣ် သံကွၢ်အီၤလၢ မ့ၢ်အအဲၣ်ဒိးတဲသကိး အါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢလံာ်စီဆှံအပူၤဧါ. ဟံၣ်ကစၢ်အဲၣ်ဒိးမၤလိ လံာ်စီဆှံဧါ တအဲၣ်ဒိးမၤလိလံာ်စီဆှံဧါန့ၣ် နကသ့ၣ်ညါထီၣ်ခီဖျိလၢ အတၢ်စံးဆၢလီၤ. ဒ်သိးအဝဲ ကလဲၤထီၣ်လဲၤထီ ချ့ချ့အဂီၢ် နသံကွၢ်အီၤလၢ မ့ၢ်အဝဲအဲၣ်ဒိးမၤလိတၢ် တနွံခံဘျီဧါသ့ဝဲလီၤ. တမ့ၢ်ထဲအဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်မၤလိလံာ်စီဆှံတနွံတဘျီ ခံဘျီန့ၣ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်မၤတၢ်လၢ အဂၤအိၣ်ဒံးဝဲလီၤ.
ကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤ တၢ်မၤလိတခါစုာ်စုာ်
ကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤ နသးဂ့ၤဂ့ၤလၢ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံအဂီၢ် ဒီးဒုးနဲၣ် နပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ နကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤ အီၤဒ်လဲၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၇-၉)
၇. ပှၤသိၣ်လိတၢ်တဂၤ ကတဲာ်ကတီၤပာ်အသးဂ့ၤဂ့ၤ လၢတၢ်မၤလိ လံာ်စီဆှံတခါဘၣ်တခါ စုာ်စုာ်အဂီၢ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၇ ဒ်ပှၤသိၣ်လိတၢ်တဂၤအသိး နကဘၣ်ကတဲာ်ကတီၤ ပာ်စၢၤ လံာ်စီဆှံတၢ်မၤလိ တခါဘၣ်တခါစုာ်စုာ်လီၤ. နစးထီၣ်ဖးသကိး တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်လၢ နကမၤလိအီၤ ဒီးလံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ်သ့လီၤ. နကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်သ့ၣ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ. ဆိကမိၣ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီ လၢတၢ်မၤလိအပူၤ, တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီဖိတဖၣ်, တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်, လံာ်စီဆှံဆၢလၢ ကဘၣ်တၢ်ဖးအီၤ, တၢ်ဂီၤ ဒီးတၢ်ဂီၤမူလၢ အၡဲပၠးဝဲတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤ အဂီၢ်တက့ၢ်. ဝံၤဒီးဆိကမိၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်အံၤ ဒ်သိးနကၡဲပၠး နပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ လၢအကနၢ်ပၢၢ်ဝဲ ဂ့ၤဂ့ၤဒီး အိၣ်မူမၤထွဲဝဲ ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.—နဃ့မယၤ ၈:၈; ကတိၤဒိ ၁၅:၂၈.
၈. စီၤပီလူးအတၢ်ကတိၤဖဲ ကလီးစဲ ၁:၉, ၁၀ န့ၣ် သိၣ်လိပှၤလၢ ပကဘၣ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ အဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.
၈ ဖဲနကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤ တၢ်မၤလိအခါ ဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်လၢ နပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ လိၣ်ဘၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. ဃ့ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤစၢၤ ဒ်သိးနသိၣ်လိအီၤ လံာ်စီဆှံတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ကနုာ်လီၤလၢ အသးပူၤတက့ၢ်. (ဖး ကလီးစဲ ၁:၉, ၁၀ တက့ၢ်.) သံကွၢ်လီၤနသးလၢ မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤ အဝဲနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ဝဲကီဧါ ဒီးမ့ၢ်အတူၢ်လိာ်ဝဲသ့ဧါ. ပဖီတၢၣ်န့ၣ် ကဘၣ်မ့ၢ်ဒ်သိး ပကမၤစၢၤအီၤလၢ ကတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ ကဒိးဘျၢထံအဂီၢ်လီၤ.
၉. နမၤစၢၤ နပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ အကအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤ ဆိပာ်စၢၤအသးလၢ တၢ်မၤလိအဂီၢ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်.
၉ ခီဖျိပသိၣ်လိ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိထီဘိအဃိ ပမုၢ်လၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ် ကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤဒီး ယ့ၣ်ၡူးမၤန့ၢ်အဝဲသ့ၣ်လီၤ. ဒီးပမုၢ်လၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကအဲၣ်ဒိး မၤလိအါထီၣ်လံာ်စီဆှံလီၤ. (မးသဲ ၅:၃, ၆) ဒ်သိးပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်အဘျုးအါအါအဂီၢ် အဝဲကဘၣ်သးစၢၢ်ဆၢ တၢ်လၢအမၤလိဝဲတဖၣ်လီၤ. ဒ်သိး ပမၤစၢၤအီၤ ကန့ၢ်အဂီၢ် အဝဲကဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ အကဘၣ်ဖး ဒီးကတဲာ်ကတီၤဆိပာ်စၢၤ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအကမၤလိဝဲတဖၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်လၢအမၤလိဝဲတဖၣ်န့ၣ် အကဘၣ်ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ အအိၣ်မူမၤထွဲဝဲ ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးအဝဲ ကအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးအဂီၢ် နမၤစၢၤအီၤကသ့ဒ်လဲၣ်. ကတဲာ်ကတီၤတၢ်မၤလိ ဒီးအီၤတပူၤဃီ ဒီးနမၤအီၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် ဒုးနဲၣ်အီၤတက့ၢ်. * ကဘၣ်ဃုဝဲ တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤ အတၢ်စံးဆၢဒ်လဲၣ်န့ၣ် ၡဲပၠးအီၤတက့ၢ်. ဒီးမၤနီၣ်ဃာ် တၢ်ကတိၤလၢအရ့ဒိၣ်တဖၣ် ဒ်သိးအတိၢ်နီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ကန့ၢ်အဂီၢ်တက့ၢ်. ဝံၤဒီး မၢအစံးဆၢလၢ အနီၢ်ကစၢ်တၢ်ကတိၤတက့ၢ်. ဖဲအဝဲမၤဝဲဒ်န့ၣ်အခါ နကသ့ၣ်ညါလၢ အဝဲနၢ်ပၢၢ်ထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အဂၤလၢ နဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤသ့န့ၣ် အိၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီးလီၤ.
သိၣ်လိအီၤလၢ အကတဲတၢ်ဒီး ယဟိဝၤယွၤ ကိးနံၤဒဲး
သိၣ်လိနပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ လၢကတဲတၢ်ဒီး ယဟိဝၤယွၤတက့ၢ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၀-၁၁)
၁၀. ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်ဖးလံာ်စီဆှံ ကိးနံၤဒဲးလဲၣ် ဒီးဒ်သိး တၢ်ဖးလံာ်စီဆှံ ကကဲဘျုးအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၀ ပမ့ၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံဒီး ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကိးနွံဒဲးန့ၣ် အဝဲကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အဘျုးလၢ ကအိၣ်မူမၤထွဲဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအမၤလိဘၣ်ဝဲတဖၣ် ကိးနံၤဒဲးလၢ အတၢ်အိၣ်မူအပူၤလီၤ. အဝဲကဘၣ်တဲသကိးတၢ်ဒီး ယဟိဝၤယွၤလီၤ. ကတဲဝဲလၢ ကျဲဒ်လဲၣ်. ခီဖျိ အဒိကနၣ်ဒီးတဲတၢ်ဒီး ယဟိဝၤယွၤလီၤ. အဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ ခီဖျိဖးလံာ်စီဆှံ ကိးနံၤဒဲးလီၤ. (ယိၤၡူ ၁:၈; စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁:၁-၃) ဒုးနဲၣ်ပၠးအီၤ “တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ တၢ်ဖးလံာ်စီဆှံအဂီၢ်” လၢအအိၣ်လၢ jw.org. * အပူၤတက့ၢ်. ဒ်သိးအဝဲကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အဘျုးအဖှိၣ်လၢ တၢ်ဖးလံာ်စီဆှံအဂီၢ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤလၢ အကဆိကမိၣ်ထံဝဲ တၢ်လၢအဖးဝဲတဖၣ်န့ၣ် သိၣ်လိအီၤဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤဒ်လဲၣ်. ဒီးတၢ်လၢအသ့ၣ်ညါထီၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ် အအိၣ်မူမၤထွဲဝဲ ကသ့ဒ်လဲၣ်.—မၤတၢ် ၁၇:၁၁; ယၤကိာ် ၁:၂၅.
၁၁. ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ဃ့ဘါထုကဖၣ်ကသ့အဂီၢ် အကဘၣ်မၤလိ အသးဒ်လဲၣ် ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ အကဘၣ် ဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ထီဘိလဲၣ်.
၁၁ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ နပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ ကဃ့ဘါထုကဖၣ်ကိးနံၤဒဲး လၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ်တက့ၢ်. တချုးလၢ နစးထီၣ်တၢ်မၤလိ ဒီးနမၤလိတၢ်ဝံၤအခါ ဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်အပူၤဒီး ဃ့န့ၢ်တၢ်လၢအဂီၢ် စ့ၢ်ကီးတက့ၢ်. ဖဲအဝဲနၢ်ဟူနတၢ်ထုကဖၣ်အခါ ကသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အကဘၣ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်ဒ်လဲၣ်. ဒီးကဘၣ်ဃ့တၢ်ခီဖျိလၢ ယ့ၣ်ၡူးခရံာ်အမံၤလီၤ. (မးသဲ ၆:၉; ယိၤဟၣ် ၁၅:၁၆) ထံၣ်တမှံကွၢ် တၢ်ဖးလံာ်စီဆှံကိးနံၤဒဲး (ဒိကနၣ်ယဟိဝၤယွၤ) ဒီးတၢ်ဃ့ဘါထုကဖၣ် (တဲတၢ်ဒီး ယဟိဝၤယွၤ) န့ၣ်ကမၤစၢၤ နပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ ကဘူးထီၣ်ဒီး ယဟိဝၤယွၤ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. (ယၤကိာ် ၄:၈) အဝဲမ့ၢ်မၤဝဲဒ်န့ၣ် ကိးနံၤဒဲးန့ၣ် ကမၤစၢၤအီၤလၢ အဝဲကတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ အကဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သးဒီး ဒိးဘျၢထံလီၤ. တၢ်မနုၤ ကမၤစၢၤအီၤဒံးလဲၣ်.
မၤစၢၤအီၤဒ်သိး ကမၤအိၣ်ထီၣ် အတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ
၁၂. ပှၤသိၣ်လိတၢ်ဖိ မၤစၢၤ အပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ ကဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၂ တၢ်လၢပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ မၤလိဘၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ် တဘၣ်နုာ်လီၤထဲလၢ အခိၣ်နူာ်ပူၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ကဘၣ်နုာ်လီၤလၢအသးပူၤလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. ပအဲၣ်ဒိးလၢ ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ မၤလိဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်လီၤ. ဒီးတၢ်လၢအမၤလိဘၣ်ဝဲတဖၣ် မ့ၢ်နုာ်လီၤလၢအသးပူၤမး အဝဲကအဲၣ်ဒိး အိၣ်မူမၤထွဲဝဲလီၤ. ယ့ၣ်ၡူးသိၣ်လိပှၤဂီၢ်မုၢ် တၢ်ဂ့ၢ်အါမံၤဒီး အဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဝဲတၢ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးသိၣ်လိဝဲတဖၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ အတၢ်သိၣ်လိန့ၣ် ထုးန့ၢ်ပှၤသးအဃိ ပှၤပိာ်ထီၣ်အခံလီၤ. (လူၤကၣ် ၂၄:၁၅, ၂၇, ၃၂) နပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကဘၣ်ထံၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒ်ပှၤနီၢ်နီၢ်တဂၤ, ပှၤလၢအရ့ဝဲသ့ ဒီးမ့ၢ်အပၢ်, အယွၤဒီး အတံၤသကိးလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၅:၄, ၅) ဖဲနမၤလိလံာ်စီဆှံအခါ မၤစၢၤအီၤလၢ ကသ့ၣ်ညါထီၣ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤ တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ တဖၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. (၂ မိၤၡ့ ၃၄:၅, ၆; ၁ ပ့းတရူး ၅:၆, ၇) ဖဲနတဲပၠးတၢ်ဂ့ၢ် တမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤအခါ မၤစၢၤအီၤလၢ ကပာ်သူၣ်ပာ်သးဘၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ပှၤဒ်လဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. မၤစၢၤအီၤလၢ ကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤဝဲ ယဟိဝၤယွၤ တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ဒ်သိးဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ, တၢ်သးကညီၤ ဒီးတၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးန့ၣ်တက့ၢ်. ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ “တၢ်မၤလိာ်အခီၣ်ထံး, ဒီးအဖးဒိၣ်တထံၣ်” န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ “အဲၣ်ယွၤနကစၢ်” တက့ၢ်. (မးသဲ ၂၂:၃၇, ၃၈) မၤစၢၤနပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ လၢကအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ လၢအသးဒီဖျၢၣ်ညါတက့ၢ်.
၁၃. နမၤစၢၤ နပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ လၢကသ့ၣ်ညါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ဟ့ၣ်တၢ်အဒိတက့ၢ်.
၁၃ ဖဲနတဲသကိးတၢ်ဒီး နပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိအခါ တဲပၠးအီၤလၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ နအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤလဲၣ်. မၤစၢၤအီၤလၢ ကသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အဝဲစ့ၢ်ကီး အကဘၣ်ကဲထီၣ်ယဟိဝၤယွၤ အတံၤသကိးဒီး ကဘၣ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၃:၂၈) အဒိ လၢလံာ်တၢ်မၤလိအပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤ လၢလံာ်စီဆှံအပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ လၢအမ့ၢ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ, တၢ်ကူၣ်သ့, တၢ်တီတၢ်လိၤ ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤ လၢနဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအီၤန့ၣ် အိၣ်ဧါ. တဲပၠးနပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ ပအိၣ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အါမးလၢ ပကအဲၣ်ပပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ်လီၤ. ဒ်သိး ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ ကဒိးဘျၢထံအဂီၢ် တၢ်အဂၤလၢ အကဘၣ်မၤန့ၣ် အိၣ်ဒံးဝဲလီၤ.
ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤလၢ ကထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တက့ၢ်
ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ နပှၤမၤလိ လံာ်စီဆှံဖိလၢ ကဟဲထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်လၢ အဆိအချ့တက့ၢ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၄-၁၅)
၁၄. ဧ့ၤဘြံၤ ၁၀:၂၄, ၂၅ န့ၣ် တဲဘၣ်ပှၤလၢ တၢ်ထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ ကလဲၤထီၣ်လဲၤထီ အဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.
၁၄ ပဝဲဒၣ်ကိးဂၤဒဲး ပအဲၣ်ဒိးလၢ ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတဖၣ် ကတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ ကဒိးဘျၢထံလီၤ. ကျဲတဘိလၢ ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်သ့န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲပဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ အဝဲသ့ၣ်လၢ ကထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ်လီၤ. ပှၤသိၣ်လိတၢ်ဖိ လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်လဲၤခီဖျိတဖၣ် တဲဝဲလၢ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ အထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ် လဲၤထီၣ်လဲၤထီချ့မးလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၁:၁) ပှၤသိၣ်လိတၢ်ဖိတနီၤ တဲဝဲလၢ အပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတဖၣ် ကမၤလိဘၣ် လံာ်စီဆှံလၢဟံၣ်တနီၤ ဒီးလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လီၢ်တနီၤလီၤ. ဖး ဧ့ၤဘြံၤ ၁၀:၂၄, ၂၅ ဒီးနပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတက့ၢ်. ဒီးတဲဘၣ်အီၤလၢ အဝဲမ့ၢ်ထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ် အကဒိးန့ၢ်ဘၣ် အဘျုးအဖှိၣ် ဒ်လဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. ဒုးကွၢ်အီၤ တၢ်ဂီၤမူလၢအမ့ၢ် ဖဲဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်န့ၣ် ပှၤမၤတၢ်မနုၤလဲၣ် * တက့ၢ်. မၤစၢၤ နပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ ကပာ်ဒိၣ်ဝဲ တၢ်ထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.
၁၅. နဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ နပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ ကဟဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ထီဘိအဂီၢ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၅ နပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ မ့ၢ်တဟဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဒံးဘၣ် မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်တထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ထီဘိဘၣ်န့ၣ် နကမၤဒ်လဲၣ်. လၢတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်အပူၤ တဲပၠးအီၤတၢ်ဂ့ၢ်လၢ နမၤလိဘၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤတက့ၢ်. နမ့ၢ်မၤဒ်အံၤန့ၣ် ကထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ် အဝဲသ့ၣ်အသးလၢ ကအဲၣ်ဒိးထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လီၤ. ဟ့ၣ်လီၤအီၤ တၢးထီခိးတၢ် ဒီး ခရံာ်ဖိအတၢ်အိၣ်မူဒီး တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကၠိ ကၠိဖိလံာ်တၢ်မၤလိ လၢပှၤမၤလိအီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ်တက့ၢ်. ဒုးနဲၣ်အီၤလၢ လၢခံတနွံန့ၣ် လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ ပှၤကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ် ဒီးသံကွၢ်အီၤလၢ အဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး တၢ်ဂ့ၢ်အဒိၣ်ကတၢၢ် ဖဲလဲၣ်တခါလဲၣ်တက့ၢ်. ဖဲနပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ လဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အဆိကတၢၢ်တဘျီအခါ တၢ်လၢအနၢ်ဟူဒီး ထံၣ်ဘၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ် ကလီၤဆီဝဲဒီး တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ လၢအလဲၤထီၣ်တ့ၢ်ဝဲတဖၣ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၁၄:၂၄, ၂၅) အဝဲကရ့ဘၣ်ဒီး ပှၤလၢအဒိအတဲာ်ဂ့ၤတဖၣ် ဒီးပှၤတဖၣ်အံၤ ကမၤစၢၤအီၤလၢ အကတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ ကဒိးဘျၢထံအဂီၢ်လီၤ.
၁၆. ဒ်သိးပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ ကဒိးဘျၢထံအဂီၢ် ပဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ် ဒီးတၢ်မၤလိလၢခံတခါ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၆ ပသိၣ်လိ ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ ကတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ ကဒိးဘျၢထံအဂီၢ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်သ့ ခီဖျိဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအဝဲသ့ၣ် လၢကမၤလိလံာ်စီဆှံကိးနွံဒဲး, ကကတဲာ်ကတီၤဆိပာ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ကမၤလိဝဲတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. ပအဲၣ်ဒိး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ စ့ၢ်ကီးအီၤလၢ အကတဲတၢ်ဒီး ယဟိဝၤယွၤ ကိးနံၤဒဲး ဒီးကမၤဂ့ၤထီၣ် အတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးအီၤလီၤ. ဒီးပအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအဝဲသ့ၣ်လၢ ကလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. (ကွၢ်တၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢ ကဘျံးပၤ ၁၂ “ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ ကဒိးဘျၢထံအဂီၢ် အကဘၣ်မၤမနုၤလဲၣ်” တက့ၢ်.) တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ် ပကမၤလိဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ယဲၢ်မံၤလၢ ပှၤသိၣ်လိလံာ်စီဆှံဖိ ကဘၣ်မၤစၢၤ အပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ လၢကတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ ကဒိးဘျၢထံအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်သးဝံၣ် ၇၆ မ့ၢ်နတူၢ်ဘၣ်ဒ်လဲၣ်
^ လံာ်အဆၢ. 5 ဒ်သိးပကသိၣ်လိ ပှၤတဂၤတၢ်တမံၤမံၤအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤစၢၤအီၤလၢ ကသ့ၣ်ညါ “ဆိကမိၣ်ဝဲ, တူၢ်ဘၣ်ဝဲ ဒီးကမၤဝဲကျဲလၢ အသီ မ့တမ့ၢ် ကျဲလၢအဂၤတမံၤမံၤလီၤ.” ၂၀၂၀ လံာ်စီဆှံအဆၢလၢ တနံၣ်အဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ မးသဲ ၂၈:၁၉ လီၤ. လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ပှၤ တၢ်ဂ့ၢ်အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်သိၣ်လိပှၤဂၤ လံာ်စီဆှံ ဒီးမၤလိအဝဲသ့ၣ်လၢ ကကဲထီၣ်ယ့ၣ်ၡူးခရံာ် အပျဲၢ်အဘီၣ် ဒီးကဒိးဘျၢထံလီၤ. တၢ်မၤလိတခါအံၤ ဒီးတၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ်လၢ ပမၤဂ့ၤထီၣ် ပတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်မၤအရ့ဒိၣ်အံၤအဂီၢ် ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 2 တၢ်ကတိၤအခီပညီ– နမ့ၢ်တဲသကိးလံာ်စီဆှံဒီး ပှၤတဂၤဂၤန့ၣ် နတဲလၢနမၤလိလံာ်စီဆှံဒီးအီၤသ့လီၤ. နမ့ၢ်မၤလိဘၣ်အီၤလံာ်စီဆှံခံဘျီလံ ဒီးနမ့ၢ်ဆိကမိၣ်လၢ အကဆဲးမၤလိလံာ်စီဆှံဒံးန့ၣ် နတီၣ်ထီၣ် တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ န့ၢ်တခါလံန့ၣ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 3 တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤအိၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ “Conducting Progressive Bible Studies” လၢ July 2004 through May 2005 issues of Our Kingdom Ministry အပူၤလီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 9 ကွၢ်တၢ်ဂီၤမူလၢ အယံာ်ဝဲလွံၢ်မံးနံး လၢအမ့ၢ် သိၣ်လိ ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတဖၣ် လၢကကတဲာ်ကတီၤအသး တက့ၢ်. ဒီးကွၢ်လၢ JW Library® လဲၤလၢ MEDIA > OUR MEETINGS AND MINISTRY > IMPROVING OUR SKILLS တက့ၢ်.
^ လံာ်အဆၢ. 10 ကွၢ်လၢ BIBLE TEACHINGS > BIBLE STUDY TOOLS တက့ၢ်.
^ လံာ်အဆၢ. 14 ကွၢ်လၢ JW Library®, လဲၤလၢ MEDIA > OUR MEETINGS AND MINISTRY > TOOLS FOR THE MINISTRY တက့ၢ်.
