၁-၂. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပဒိၣ်ပပှၢ်​တနီၤ ထီဒါဝဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး​လဲၣ်​ ဒီး​ယဟိဝၤ​ပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်​ မၤ​ဝဲ​ဒ်လဲၣ်. (ခ) ပ​မ့ၢ်​ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤအၢမၤနး​နာ်က့ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပသးခု​သ့ဒံး​လဲၣ်. (တဲဖျါထီၣ်​စ့ၢ်ကီး တၢ်ဂီၤ​လၢ​လံာ်ကုခိၣ်.)

 ခဲအံၤ လၢ​ဟီၣ်​ခိၣ်​ဒီဘ့ၣ်ညါ​န့ၣ်​ ပှၤ​တြီဃာ် ဒီး​မၤပတုာ်ဝဲ ပ​တၢ်မၤန့ၣ်​ လၢ​ထံကီၢ် အဘ့ၣ်​ ၃၀ ဘျဲၣ်ညါ. လၢ​ထံကီၢ်တဖၣ်​အကျါ တနီၤန့ၣ်​ ပှၤ​​ဘၣ်​မူ​​ဘၣ်​ဒါ​တနီၤ ပၢနုာ်ဝဲ ပ​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်​ လၢ​ဃိာ်ပူၤ. ယဟိဝၤယွၤ သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​လၢ ပ​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်န့ၣ်​ တမၤ​ကမၣ်​တၢ် နီတမံၤဘၣ်. အိၣ်ဒၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ဖး​လံာ်စီဆှံ, မၤလိ​လံာ်စီဆှံ, တဲ​ဘၣ်​ပှၤဂၤ​လၢ အဝဲသ့ၣ်​ တၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ဒီးထီၣ်​တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်. တကးဒံးဘၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ တမၤ​ဘၣ်ဃး​အသး​ဒီး ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ် နီတစဲးဘၣ်. ပ​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အံၤ ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ထီဒုၣ်ထီဒါ​နာ်က့ အဝဲသ့ၣ်​ ဆဲး​သးတီ​ဒီး * ယဟိဝၤယွၤ ထီဘိ​အဃိ အဝဲသ့ၣ်​သးခု.

^၂ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ န​က​ထံၣ်ဘၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်သးဒူတဖၣ်အံၤ​အဂီၤ ဒီး​န​က​ထံၣ်​လၢ အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်​ သးခု​ထီဘိ. ယ့ၣ်ၡူး​တဲဝဲလၢ “ပှၤလၢ အ​ဘၣ်​တၢ်မၤအၢမၤနး​အီၤ​ခီဖျိလၢ အမၤတၢ်​တီတီလိၤလိၤ​အဃိန့ၣ်​ က​သးခုဝဲ, . . . မ့ၢ်လၢ​သု​ခိၣ်ဖး လၢမူခိၣ်န့ၣ်​ ဒိၣ်​ဝဲ​အဃိ မ်​သု​ပှဲၤဒီး တၢ်သးခု​ဒိၣ်ဒိၣ်​တက့ၢ်.” (မးသဲ ၅:၁၀-၁၂) အဃိ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်အံၤ အသးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​လၢ ယဟိဝၤယွၤ​ဘၣ်သး​ဝဲ​အဃိ အဝဲသ့ၣ်​သးခု.—၁ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၉:၁၇.

၃. ဒ် မၤတၢ် ၄:၁၉, ၂၀ ပာ်ဖျါထီၣ်​ဝဲ​အသိး ဖဲ​ပှၤ​တဲ တၢ်မၢဖိတဖၣ်​လၢ တ​ဘၣ်​စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် လၢၤတဂ့ၤ​အခါ အဝဲသ့ၣ်​မၤ​ဝဲ​ဒ်လဲၣ်​ ဒီး​ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.

^၃ ပ​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်​ လဲၤခီဖျိ​ဘၣ်​ တၢ်အိၣ်သး​လၢ အလီၤဂာ်​ဒ်သိးဒီး တၢ်မၢဖိ​လၢညါတဖၣ်. တၢ်မၢဖိ​လၢညါတဖၣ်​ စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ယ့ၣ်ၡူး​အဂ့ၢ်​အဃိ အဝဲသ့ၣ်​ထံၣ်ဘၣ်ဒီး  တၢ်မၤအၢမၤနး. ပှၤယူဒၤဖိ အကွီၢ်ဘျီၣ်​လၢ အဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်​ “မၤလိာ် အဝဲသ့ၣ်​ဒ်သိး အသုတဆဲး စံၣ်တဲၤတဲ​လီၤ​တၢ်လၢ ယ့ၣ်ၡူး​အမံၤ အပူၤ​တဂ့ၤ” ခဲအံၤ​ခဲအံၤ​လီၤ. (မၤတၢ် ၄:၁၈; ၅:၂၇, ၂၈, ၄၀) အဃိ တၢ်မၢဖိတဖၣ်​ မၤ​ဝဲ​ဒ်လဲၣ်. (ဖး မၤတၢ် ၄:၁၉, ၂၀.) တၢ်မၢဖိတဖၣ်​ သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​လၢ ပှၤတဂၤလၢအ ‘မၤလိာ်​အဝဲသ့ၣ်​လၢ အကစံၣ်တဲၤတဲ​လီၤ​တၢ်လၢ ပှၤဂၤ​အအိၣ်​ ဒီး​အုၣ်အသး လီၤတံၢ်လီၤဆဲး’ န့ၣ်​အအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ​အါန့ၢ် ပှၤယူဒၤဖိ အကွီၢ်ဘျီၣ်​လၢ အဒိၣ်ကတၢၢ်ဒံး. (မၤတၢ် ၁၀:၄၂) အဃိ စီၤပ့းတရူး ဒီး​စီၤယိၤဟၣ်​ တဲ​က့ၤ​စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်တဖၣ်​ ဒူဒူ​လၢ အက​ဒိကနၣ်​ ကစၢ်ယွၤ​အကလုၢ် အါန့ၢ်ဒံး အဝဲသ့ၣ်​ကလုၢ် ဒီးအ​ကဆဲး စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဘၣ်ဃးဒီး​ယ့ၣ်ၡူး​အဂ့ၢ်. အဝဲသ့ၣ်​ တဲ​ဝဲ​ဒ်န့ၣ်​အဃိ လီၤဂာ်​ဒ်သိးဒီး အတဲ​စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်လၢ ‘န​ဆိကမိၣ်​လၢ ပှၤ​က​ဘၣ်​ဒိကနၣ်​ န​ကလုၢ်​အါန့ၢ်ဒံး ပှၤ​က​ဘၣ်​ဒိကနၣ်​ ကစၢ်ယွၤ​အကလုၢ်န့ၣ်.’

၄. ဖဲ မၤတၢ် ၅:၂၇-၂၉ န့ၣ်​တၢ်မၢဖိတဖၣ်​ ပာ်​လီၤ​တၢ်အဒိအတဲာ် လၢပဂီၢ်​ဒ်လဲၣ်​ ဒီး​ပ​ကွၢ်လိ အဝဲသ့ၣ်​ ကသ့​ဒ်လဲၣ်.

^၄ တၢ်မၢဖိတဖၣ်​ တဲဝဲလၢ “လၢ​ပ​က​ဒိကနၣ်​ ပှၤကညီ​အလီၢ် ပ​က​ဘၣ်​ဒိကနၣ်​ ကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်.” (ဖး မၤတၢ် ၅:၂၇-၂၉.) အဃိ ဖဲအံၤ​ပထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်မၢဖိတဖၣ်​ ပာ်​လီၤ​တၢ်အဒိ​လၢအ​ဂ့ၤ လၢ​ခရံာ်ဖိတဖၣ်​အဂီၢ်န့ၣ်​ ဖးယံာ်လံ. တၢ်မၢဖိ​တဖၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်​အိၣ်ဒီး တၢ်သးတီ​အဃိ ပှၤ​တီၢ်​အဝဲသ့ၣ်​ နာ်က့ ဖဲ​အဝဲသ့ၣ်​ဟးထီၣ်လၢ ပှၤယူဒၤဖိ အကွီၢ်ဘျီၣ်​လၢ အဒိၣ်ကတၢၢ်​အခါ အဝဲသ့ၣ်​ အိၣ်ဒီး​တၢ်သးခု “မ့ၢ်လၢ​အဝဲသ့ၣ်​ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်​လၢ က​တူၢ်ဘၣ်​ တၢ်မဲာ်ဆှး​လၢ ယ့ၣ်ၡူး​အမံၤ​အဃိ” ဒီး​အဝဲသ့ၣ်​ ဆဲး​စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒံး.—မၤတၢ် ၅:၄၀-၄၂.

၅. ပ​က​တဲသကီး တၢ်သံကွၢ်​မနုၤလဲၣ်.

^၅ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၢဖိတဖၣ်​ အဒိအတဲာ်န့ၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ပ​က​ဆိကမိၣ်​​ဘၣ်​ဒ်အံၤ. အဒိ တၢ်မၢဖိ​တဖၣ်န့ၣ်​ အဒိကနၣ်​ ကစၢ်ယွၤ​အကလုၢ် အါန့ၢ်ဒံး ပှၤကညီ​အကလုၢ်. တၢ်မၢဖိတဖၣ်​ မၤ​ဝဲ​ဒ်အံၤ​အဃိ အဝဲသ့ၣ်​ မၤထွဲဝဲ လံာ်စီဆှံ​ဖဲ ရိမ့ၤ ၁၃:၁ လၢအတဲဝဲလၢ “ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ​လၢ အပၢတၢ်​လၢ ပဖီခိၣ်​တဖၣ်န့ၣ်​ မ်​ပှၤ . . . ဒိးပၢအသး​လၢ အဝဲသ့ၣ်​ အဖီလာ်” န့ၣ်​ကသ့​ဒ်လဲၣ်. ဒီး​ပ​မၤထွဲ တၢ်မၢဖိ​ပီလူး အတၢ်ကတိၤ လၢအတဲဝဲလၢ ပ​ကဘၣ်​ ‘ဒိးပၢ​ပသး​လၢ ပဒိၣ်​ ဒီး​ပှၤပၢတၢ်တဖၣ်​ အဖီလာ်’ ဒီး​ပ​ဆဲး​သးတီ​ဒီး ကစၢ်ယွၤ ကသ့​ဒ်လဲၣ်.—တံတူး ၃:၁.

၆. (က) ဖဲ​ရိမ့ၤ ၁၃:၁ န့ၣ်​ “ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ​လၢ အပၢတၢ်​လၢ ပဖီခိၣ်” န့ၣ်အကဲ မတဂၤလဲၣ်​ ဒီး​ပ​က​ဘၣ်​ဟ့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​မနုၤလဲၣ်. (ခ) ပဒိၣ်​ဒီးပှၤလၢ​အပၢတၢ်​တဖၣ်န့ၣ်​ အတၢ်စိတၢ်ကမီၤ အိၣ်ထဲ​လဲၣ်.

^၆ ဖး ရိမ့ၤ ၁၃:၁. လၢ​လံာ်စီဆှံ​တဆၢအံၤ တၢ်ကတိၤ လၢအမ့ၢ် “ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ​လၢ အပၢတၢ်​လၢ ပဖီခိၣ်”  န့ၣ်အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ပဒိၣ်လၢ​အပၢတၢ် ဒီးပှၤလၢ​အအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ​လၢ က​ပၢတၢ်လၢ ပှၤဂၤ​အဖီခိၣ်. အဃိ ပ​ဝဲ​လၢ အကဲ​ခရံာ်ဖိတဖၣ်​န့ၣ်​ ပ​က​ဘၣ်​ဒိကနၣ်​ ပှၤ​လၢအ​ပၢ​ပှၤတဖၣ်အံၤ အကလုၢ်. ပှၤ​လၢအ​ပၢ​ပှၤတဖၣ်အံၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​မၤ​ဝဲ​ဒ်သိး တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်​က​အိၣ်, ပှၤ​က​ဒိကနၣ်​ တၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒီး​တဘျီတခီၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ဒီသဒၢဝဲ ယဟိဝၤ​ပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်. (လီၣ်ဖျါ ၁၂:၁၆) အဃိ ပ​က​ဘၣ်​ဟ့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ တၢ်ခိတၢ်သွဲ, ဒိကနၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ကလုၢ် ဒီး​ပာ်ကဲ​အဝဲသ့ၣ်. (ရိမ့ၤ ၁၃:၇) သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်​ပၢ​​ဘၣ်​ပှၤန့ၣ်​ မ့ၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ပျဲ​အဝဲသ့ၣ်​လၢ က​ပၢ​ပှၤ​အဃိ. အဒိ ရိမ့ၤ​ပဒိၣ်​ စီၤပီၣ်တံၤပံၤလး တဲ​ဘၣ်​ယ့ၣ်ၡူး​လၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ​လၢ အက​ပျဲလၢ ပှၤ​က​မၤသံ​ယ့ၣ်ၡူး ဒီးအ​က​ပျဲလၢ ပှၤ​တမၤသံ​ယ့ၣ်ၡူး​ဘၣ်. ဖဲန့ၣ်အခါ ယ့ၣ်ၡူး တဲဘၣ်က့ၤ​အီၤ​လၢ “ကစၢ်ယွၤ မ့ၢ်​တပျဲ​နၤ​ဘၣ်န့ၣ်​ န​တအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ​လၢ ယ​ဖီခိၣ်​ နီတစဲးဘၣ်. အဃိ ပှၤလၢ အဟ့ၣ်​လီၤ​ကွံာ်​ယၤ​လၢ န​စု​ပူၤ​တဂၤန့ၣ်​ အတၢ်ဒဲးဘး ဒိၣ်န့ၢ်နၤဒံး.” (ယိၤဟၣ်​ ၁၉:၁၁) ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်ကတိၤအံၤ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပဒိၣ်​ စီၤပီၣ်တံၤပံၤလး​န့ၣ်​ အတအိၣ်​ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ ခဲလၢာ်ဘၣ်. ဒ်​စီၤပီၣ်တံၤပံၤလး​အသိး ပဒိၣ်​ဒီးပှၤလၢ​အပၢတၢ် လၢ​ဆၢကတီၢ်​ခဲအံၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​တအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ ခဲလၢာ်​စ့ၢ်ကီး​ဘၣ်.

၇. မ့ၢ်​ပ​က​ဘၣ်​ဒိကနၣ်​ ပဒိၣ်​ဒီးပှၤလၢ​အပၢတၢ်တဖၣ်​ အကလုၢ်​ထီဘိဧါ. ဒီးပှၤလၢ​အပၢတၢ်တဖၣ်​ က​ဘၣ်​သ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၇ ပဒိၣ်​အတၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်​ မ့ၢ်တထီဒါ​ဒီး ကစၢ်ယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ​ဘၣ်န့ၣ်​ ခရံာ်ဖိတဖၣ်​ က​ဘၣ်​ဒိကနၣ်ဝဲ. ဘၣ်ဆၣ်​ ပဒိၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်မၢ​ပ​မၤ တၢ်တမံၤမံၤ​လၢ အထီဒါ​ဒီး ကစၢ်ယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီဟီန့ၣ်​ ပ​တဒိကနၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ကလုၢ်​ဘၣ်. အဒိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ က​မၢ ပှၤသးစၢ်တဖၣ်​ က​ကဲ​သုး. * ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ပ​ဖး​လံာ်စီဆှံ ဒီး​ဖး​တၢ်ကရၢကရိ​လံာ်လဲၢ်​န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ တဘၣ်သးဝဲ နီ​တစဲး​ဘၣ်. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ က​တဲပှၤလၢ ပတ​ဘၣ်​စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်​လၢၤ​ဘၣ်​ ဒီး​တအဲၣ်​လၢ ပ​က​ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်တၢ် တပူၤဃီ​ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ပဒိၣ်​ဒီးပှၤလၢ​အပၢတၢ်​တဖၣ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ ကွၢ်​အဝဲသ့ၣ်​ထံထံ. အဃိ အဝဲသ့ၣ်​မ့ၢ်​သူ​ကမၣ်​ အတၢ်စိတၢ်ကမီၤ​လၢ က​မၤအၢမၤနးဝဲ ယ့ၣ်ၡူး​အပျဲၢ်အဘီၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ က​ဘၣ်​ၡဲက့ၤတၢ်ဂ့ၢ်​ဒီး ကစၢ်ယွၤ.—စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၅:၈.

၈. “ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ” ဒီး “ပှၤလၢ​အထီကတၢၢ်” န့ၣ်​အလီၤဆီလိာ်သး​ဒ်လဲၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပ​က​ဘၣ်​သ့ၣ်ညါ တၢ်​လီၤဆီ ခံခါအံၤလဲၣ်.

^၈ တၢ်ကတိၤ လၢအမ့ၢ် “ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ” န့ၣ်​အဲၣ်ဒီး​တဲဝဲ “အဂ့ၤ​န့ၢ်, အဒိၣ်န့ၢ် ဒီးအ​ပတီၢ်ထီန့ၢ်.” မ့မ့ၢ် တၢ်ကတိၤ လၢအမ့ၢ် “ပှၤလၢ​အထီကတၢၢ်” န့ၣ်​အဲၣ်ဒီး​တဲဝဲ “အဂ့ၤကတၢၢ်, အဒိၣ်ကတၢၢ် ဒီးအ​ပတီၢ်ထီ​ကတၢၢ်.” အဒိ ပဒိၣ်​ ဒီး​ပှၤပၢတၢ်တဖၣ်​န့ၣ်​ လံာ်စီဆှံ ကီး​အဝဲသ့ၣ်​လၢ “ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ​လၢ အပၢတၢ်​လၢ ပဖီခိၣ်,” သနာ်က့ ပှၤလၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ လၢအ​ပတီၢ်ထီန့ၢ် အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်​ အိၣ်ဒံး. တကးဒံးဘၣ်​ လၢ​လံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ်​ ပ​ထံၣ်ဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ အမံၤ​လၤ​သၣ်ကပီၤ လၢအမ့ၢ် “ယွၤ​လၢ​အထီကတၢၢ်​တဂၤ” န့ၣ်​အိၣ်​ဝဲ​လွံၢ်ဘျီညါ.—ဒၤနံးယ့လး ၇:၁၈, ၂၂, ၂၅, ၂၇.

၉. ဝံ​ဒၤနံးယ့လး​ထံၣ်ဝဲ တၢ်ထံၣ်​လၢညါခီ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၉ ဝံ​ဒၤနံးယ့လး​ထံၣ်ဝဲ တၢ်ထံၣ်လၢညါခီတဖၣ်​ လၢအ​ပာ်ဖျါထီၣ်​ဝဲ​လၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အစိကမီၤ​ဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ပှၤလၢ​အပၢတၢ်​ခဲလၢာ်. အဆိကတၢၢ်န့ၣ်​ ဝံ​ဒၤနံးယ့လး​ထံၣ်ဝဲ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ​အအၢ ဖးဒိၣ်လွံၢ်ဒု လၢအ​အဲၣ်ဒီး​တဲဝဲ ဘီမုၢ်​လၢအဒိၣ်စိ လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်. ဘီမုၢ်တဖၣ်အံၤ ကဲဝဲ ဘၤဘူၤလိၣ်, မၤဒဲ-ဖၢၡၢၣ်, ကြံး, ရိမ့ၤ ဒီး​ဘီမုၢ်​လၢ အပၢတၢ်​လၢ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ လၢအကဲဝဲ ဘြံးတၢၣ်​ဒီး​အမဲရကၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၇:၁-၃, ၁၇) လၢခံ ဝံ​ဒၤနံးယ့လး​ထံၣ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤ ဆ့ၣ်နီၤ​လၢ လီၢ်ပစိာ်​အလိၤ လၢမူခိၣ်. (ဒၤနံးယ့လး ၇:၉, ၁၀) တကးဒံးဘၣ်​ ဝံ​ဒၤနံးယ့လး အတၢ်ထံၣ်​လၢညါခီ လၢခံ​တခါန့ၣ်​ က​ကဲထီၣ်​တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်​လၢ ပှၤ​ပၢတၢ်လၢ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤတဖၣ်​အဂီၢ်.

၁၀. ခါဆူညါန့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ​က​မၢ မတဂၤ​ပၢက့ၤ​တၢ်​လဲၣ်​ ဒီး​ပ​သ့ၣ်ညါ​ဘၣ်​လၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အကဲ​ပှၤ​ဒ်လဲၣ်. (ဒၤနံးယ့လး ၇:၁၃, ၁၄, ၂၇)

^၁၀ ဖး ဒၤနံးယ့လး ၇:၁၃, ၁၄, ၂၇. ခါဆူညါန့ၣ်​ ကစၢ်ယွၤ က​ဃုထၢထီၣ်​ ပှၤလၢ​အကြၢး​ပၢတၢ် ဒီးပှၤလၢ​အအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ ဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ပဒိၣ်ခဲအံၤတဖၣ်​ အဃိ ပှၤလၢ​အပၢတၢ်​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​ခဲအံၤ​တဖၣ်န့ၣ်​ တပၢဘၣ်တၢ်​လၢၤ​ဘၣ်. ကစၢ်ယွၤ​က​မၢ ယ့ၣ်ၡူး​ခရံာ် လၢအကဲ “ပှၤတဂၤ လၢအ​လီၤဂာ်ဒီး ပှၤကညီ​ဖိခွါ” ဒီး​ပှၤ ၁၄၄,၀၀၀ လၢအကဲ “ယွၤ​လၢ​အထီကတၢၢ်​တဂၤ အပှၤစီဆှံတဖၣ်” န့ၣ်​က​ပၢက့ၤ​တၢ်. ဒီး​အဝဲသ့ၣ်​က​ပၢတၢ် “အစိၤစိၤအဃၣ်ဃၣ်​ လီၤထူလီၤယိာ်.” (ဒၤနံးယ့လး ၇:၁၈) ပထံၣ်ဘၣ်လၢ  ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အကဲ “ယွၤ​လၢ​အထီကတၢၢ်​တဂၤ” အဃိ မတဂၤ​ကြၢး​ပၢတၢ်​လဲၣ်​ တကြၢး​ပၢတၢ်​လဲၣ်​န့ၣ်​ အသ့ၣ်ညါဝဲ အဂ့ၤကတၢၢ်.

၁၁. ယဟိဝၤယွၤ ကဲပှၤလၢ အထီကတၢၢ်​တဂၤ လၢ​ပှၤကလုာ်တဖၣ်​ အဖီခိၣ်န့ၣ်​ ဝံ​ဒၤနံးယ့လး ပာ်ဖျါထီၣ်​ဒ်လဲၣ်.

^၁၁ တၢ်ထံၣ်​လၢညါခီ​လၢ ဝံ​ဒၤနံးယ့လး​ထံၣ်​ဝဲ​န့ၣ်​ အ​ဘၣ်​​လီၤ​သး​ဒီး တၢ်လၢ​အတဲဖျါထီၣ်ဝဲ ဖဲမၢကၢာ်န့ၣ်. ဝံ​ဒၤနံးယ့လး တဲဝဲလၢ “မူခိၣ်​အကစၢ်” “ထုးထီၣ်ကွံာ် စီၤပၤတဖၣ်​ ဒီး​အဝဲ ပာ်ထီၣ်​ စီၤပၤတဖၣ်.” တကးဒံးဘၣ်​ အတဲ​စ့ၢ်ကီး​လၢ “တၢ်​ထီ​ကတၢၢ်​တဂၤ မ့ၢ်ပှၤလၢအ​ပၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ​အဘီမုၢ် ဒီး​အဝဲ က​ဟ့ၣ်လီၤ တၢ်ပၢတၢ်ပြးအံၤ​လၢ ပှၤလၢ​အအဲၣ်ဒိး ဟ့ၣ်လီၤ​ဝဲ​တဂၤဂၤ” အစုပူၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၂:၁၉-၂၁; ၄:၁၇) လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ်​ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ​တပျဲ​လၢ စီၤပၤ​တဂၤဂၤ ကဆဲး​ပၢတၢ် မ့တမ့ၢ် အဃု​ထၢထီၣ်ဝဲ ပှၤတဂၤဂၤ​လၢ က​ပၢတၢ်န့ၣ်​ အိၣ်​ဝဲ​တဘျုးဘျီညါ.

၁၂. လၢအပူၤကွံာ် ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်​ဝဲ​လၢအကဲ ယွၤ​လၢ​အထီကတၢၢ်​တဂၤ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ဟ့ၣ်တၢ်အဒိ. (ကွၢ်​တၢ်ဂီၤ.)

^၁၂ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်​ဝဲ​လၢအကဲ ယွၤ​လၢ​အထီကတၢၢ်​တဂၤ ဒီးအ​စိကမီၤ အိၣ်အါန့ၢ်ဒံး “ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ​လၢ အပၢတၢ်​လၢ ပဖီခိၣ်တဖၣ်.” ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲဒ်န့ၣ်လဲၣ်န့ၣ်​ ပ​က​ကွၢ်သကီး တၢ်အဒိ​သၢခါ. အဒိ လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ်​ ဖၤရိၤ မၢ​ကဲကုၢ် ယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်​ လၢ​ကီၢ်အဲၤကူပတူး​အပူၤ. ဒီး​အ​ဝဲ​တဘၣ်သး ပျၢ်ကွံာ်​အဝဲသ့ၣ်​ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ကစၢ်ယွၤ မၤထူၣ်ဖျဲးထီၣ်ကွံာ် အပှၤဂီၢ်မုၢ်​ဒီး မၤ​​လီၤ​အုး​ဝဲ​ဖၤရိၤ လၢ​ပီၣ်လဲၣ်​ဂီၤ​အပူၤ. (၂ မိၤၡ့ ၁၄:၂၆-၂၈; စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၃၆:၁၅) မ့မ့ၢ်လၢ ဘၤဘူၤလိၣ်​ အစီၤပၤ​ဘ့ၤလၡါစၢ်​န့ၣ်​ အကဲ​ပှၤလၢ အပာ်ထီၣ်​ထီ​သး​တဂၤ. ​ဘၣ်​တနၤန့ၣ်​ အမၤ​ဝဲ​မူးပွဲ​ဒီး ‘အပာ်ထီၣ်ထီအသး လၢမူခိၣ်​ကစၢ် အဖီခိၣ်.’ ဒီးအ “စံးထီၣ်ပတြၢၤ ယွၤ​ထူ, ယွၤ​စ့” ဘၣ်ဆၣ်​ အတစံးထီၣ်ပတြၢၤ ယဟိဝၤယွၤ​ဘၣ်. အဃိ ယဟိဝၤယွၤ စံၣ်ညီၣ်​အီၤ​ဒီး “ဖဲ​တၢ်​တနၤန့ၣ်” ပှၤ​မၤသံကွံာ် စီၤပၤ​ဘ့ၤလၡါစၢ် ဒီး​မၤဒဲ ဒီး​ဖၢၡၢၣ်​ မၤ​န့ၢ်​ဝဲ​အဘီမုၢ်. (ဒၤနံးယ့လး ၅:၂၂, ၂၃, ၂၈, ၃၀, ၃၁) မ့မ့ၢ် စီၤပၤ​ဟ့ၤရိာ် အကြံးပၤ တၢ​တဂၤန့ၣ်​ အမၢ​ပှၤ​မၤသံဝဲ တၢ်မၢဖိ​ယၤကိာ် ဒီး​လၢခံန့ၣ်​ အပၢနုာ်ဝဲ တၢ်မၢဖိ​ပ့းတရူး လၢ​ဃိာ်ပူၤ ဒီးအ​အဲၣ်ဒီး မၤသံ​အီၤ​စ့ၢ်ကီး. ဘၣ်ဆၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ တပျဲ​ဝဲ​လၢ အကမၤ​ဒ်​အတိာ်​ပာ်ဝဲ အသိးဘၣ်. အဃိ “ယဟိဝၤယွၤ အမူခိၣ်ကလူး တီၢ်​အီၤ” ဘျီအသံဝဲန့ၣ်.—မၤတၢ် ၁၂:၁-၅, ၂၁-၂၃.

၁၃. ယဟိဝၤယွၤ မၤနၢၤကွံာ်ဝဲ ပှၤပၢတၢ်တဖၣ်​လၢ အဖီၣ်လိာ်သးစု ဒ်လဲၣ်. ဟ့ၣ်တၢ်အဒိ.

^၁၃ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်​ဝဲ​လၢအကဲ ယွၤ​လၢ​အထီကတၢၢ်​တဂၤ ခီဖျိ အမၤနၢၤကွံာ်ဝဲ ပှၤ​ပၢတၢ်လၢ အဖီၣ်လိာ်သးစု ဒီး​မၤသကီးတၢ်. အဒိ ယဟိဝၤယွၤ ဒုးန့ၢ်တၢ်လၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ​အဂီၢ် ဒီး​မၤစၢၤ​အဝဲသ့ၣ်​လၢ က​ဒုး​နၢၤဝဲ ပှၤကနၤဧၣ်ဖိ​အစီၤပၤ ၃၁ ဂၤ​လၢ အဖီၣ်လိာ်သးစု. ဒီးအ​မၤစၢၤ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ​လၢ အဝဲသ့ၣ်​က​မၤန့ၢ် တၢ်လီၢ်​တဖၣ်လၢ ကီၢ်တၢ်စံးပာ်​အပူၤ. (ယိၤၡူ ၁၁:၄-၆, ၂၀; ၁၂:၁, ၇, ၂၄) တကးဒံးဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤဝဲ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ ဒ်သိး အဝဲသ့ၣ်​က​မၤ​နၢၤဝဲ ကီၢ်​စူၤရံ အစီၤပၤ​ ဘ့ၣ်ဟဒး ဒီး​စီၤပၤ​အဂၤ ၃၂ ဂၤ လၢအ​ဒုး​ဝဲ​ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ.—၁ စီၤပၤ ၂၀:၁, ၂၆-၂၉.

၁၄-၁၅. (က) ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ပၢန့ၣ်​ စီၤပၤ​နဘူၤကးန့စၢ် ဒီး​စီၤပၤ​ဒၤရယါဝ့ၣ်​ တဲ​ဝဲ​ဒ်လဲၣ်. (ခ) ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအ​ပှၤဂီၢ်မုၢ်န့ၣ်​ ပှၤကွဲးထါ​စံးထီၣ်ပတြၢၤ​တဂၤ တဲ​ဝဲ​ဒ်လဲၣ်.

^၁၄ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်​ဝဲ​လၢအကဲ ယွၤ​လၢ​အထီကတၢၢ်​တဂၤန့ၣ်​ တဘျုးဘျီညါ. ဘၣ်တဘျီ ဘၤဘူၤလိၣ်​ အစီၤပၤ​နဘူၤကးန့စၢ်​န့ၣ်​ အပာ်ထီၣ်ထီအသး ဒီးအ​ပတြၢၤလီၤအသး ဘၣ်ဃးဒီး ‘အနီၢ်ကစၢ် အဂံၢ်အဘါ, အလၤကပီၤ ဒီးအ​တၢ်ကဟုကညီၢ်’ အဂ့ၢ်. ဖဲအံၤန့ၣ်​ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ အတပတြၢၤ ယဟိဝၤယွၤ​ဘၣ်. အဃိ ယဟိဝၤယွၤ စံၣ်ညီၣ်​အီၤ​ဒီး အ​ပျုၢ်​ထီၣ်. လၢခံ စီၤပၤ​နဘူၤကးန့စၢ် တ​ပျုၢ်​လၢၤ​ဘၣ်​ ဒီးအ​သ့ၣ်ညါ​​လီၤ​က့ၤ အသး​အဃိအ “စံးထီၣ်ပတြၢၤ တၢ်​ထီ​ကတၢၢ်​တဂၤ” ဒီးအ​သ့ၣ်ညါ​က့ၤ​ဝဲ​လၢ ယဟိဝၤယွၤ “အတၢ်ပၢတၢ်ပြး​န့ၣ်​ အိၣ်​ဝဲ​လီၤထူလီၤယိာ်.” တကးဒံးဘၣ်​ အဆဲး​တဲဝဲလၢ “ပှၤလၢ အတြီ [ယဟိဝၤယွၤ] သ့ . . . န့ၣ်​ တအိၣ်​နီတဂၤဘၣ်.” (ဒၤနံးယ့လး ၄:၃၀, ၃၃-၃၅) စီၤပၤ​ဒၤရယါဝ့ၣ်​စ့ၢ်ကီး သ့ၣ်ညါထီၣ်​ဝဲ​လၢ ယဟိဝၤယွၤ​န့ၣ်အကဲ ယွၤ​လၢ​အထီကတၢၢ်​တဂၤ. အဒိ ပှၤ​မၤကွၢ် စီၤဒၤနံးယ့လး အတၢ်သးတီ​ဒီး​ယဟိဝၤယွၤ ဒီး​ယဟိဝၤယွၤ မၤပူၤဖျဲး​အီၤ​လၢ ခ့ယုၢ်​ကပိၤ​ပူၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ စီၤပၤ​ဒၤရယါဝ့ၣ်​ တဲဝဲလၢ “ပှၤလၢအအိၣ်လၢ တၢ်လီၢ်​ခဲလၢာ် လၢ​ယ​ဘီမုၢ်​အပူၤန့ၣ်​ က​ဘၣ်​ပျံၤ ဒီး​ပာ်ကဲ စီၤဒၤနံးယ့လး အကစၢ်​ယွၤ​လီၤ. အ​ဝဲ​မ့ၢ် ယွၤ​လၢအ​မူဝဲ ဒီးအ​အိၣ်ဝဲ လီၤထူလီၤယိာ်​လီၤ. ဒီးအ​ဘီမုၢ်န့ၣ်​ တဟးဂီၤ နီတဘျီဘၣ်​ ဒီးအ​တၢ်ပၢတၢ်ပြးန့ၣ်​ အိၣ်​ဝဲ​လီၤထူလီၤယိာ်.”—ဒၤနံးယ့လး ၆:၇-၁၀, ၁၉-၂၂, ၂၆, ၂၇.

^၁၅ ပှၤကွဲးထါ​စံးထီၣ်ပတြၢၤ​တဂၤ တဲဝဲလၢ “ယဟိဝၤယွၤ မၤ​ဟးဂီၤ ပှၤကလုာ်တဖၣ်​ အတၢ်ကူၣ်​အၢ ဒီး​အ​ဝဲ​မၤတံာ်တာ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်​ အတၢ်​ကူၣ်ထီၣ်ဖး​လီၤ​လီၤ. ပှၤ​တကလုာ်​လၢ အယွၤ​မ့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီး​ပှၤဂီၢ်မုၢ်​လၢ အဃု​ထၢထီၣ်ဝဲ လီၤလီၤဆီဆီ​လၢ အနီၢ်ကစၢ်​အဂီၢ်န့ၣ်​ က​သးခုဝဲ.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၃:၁၀, ၁၂) အဃိ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပ​မ့ၢ်​သးတီ​ဒီး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ က​ကဲဘျုးဝဲ သပှၢ်တၢၢ်.

၁၆. ဖဲ “တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်” အဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ က​မၤတၢ်​မနုၤလဲၣ်​ ဒီး​ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်​ဂီၤ.)

^၁၆ တၢ်လၢ​ယဟိဝၤယွၤ မၤ​ဝဲ​လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ်​ ပ​သ့ၣ်ညါ​ဘၣ်လံ. ဘၣ်ဆၣ်​ ခါဆူညါန့ၣ်​ ကစၢ်ယွၤ​ကမၤဝဲ မနုၤလဲၣ်. တယံာ်လၢၤဘၣ်​ စီၤကိး​လၢ​ကီၢ်မါကူး လၢအမ့ၢ် ပှၤကလုာ်တဖၣ်​ လၢအ​ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်​အသးန့ၣ်​ က​ဟဲ​ထီဒါဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်​ဖဲ “တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်”  အဆၢကတီၢ်. ဖဲန့ၣ်အခါ ယဟိဝၤယွၤ က​မၤပူၤဖျဲး အပှၤဂီၢ်မုၢ် လၢ​အသးတီဒီး​အီၤ သပှၢ်တၢၢ်. (မးသဲ ၂၄:၂၁; ဒၤနံးယ့လး ၁၂:၁) တကးဒံးဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ တဲပာ်စၢၤဝဲလၢ “ယ​က​မၤလၤကပီၤ​​လီၤ​ယ​သး ဒီး​ယ​က​ပာ်ဖျါထီၣ်​လၢ ယ​မ့ၢ်​ကစၢ်ယွၤ​လၢ အစီဆှံ​တဂၤ သပှၢ်ကတၢၢ် ဒီး​ယ​က​ပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ် ပှၤ​အါ​ကလုာ်​လၢ ယ​မ့ၢ် မတဂၤလဲၣ်​န့ၣ်လီၤ. ဒီး​အဝဲသ့ၣ်​ က​သ့ၣ်ညါ​ဘၣ်ဝဲလၢ ယ​မ့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ.” (ယဃ့းစက့လး ၃၈:၁၄-၁၆, ၂၃; စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၄၆:၁၀) အဃိ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဒီးအ​ပှၤတဖၣ်​ လၢအအိၣ်လၢ ထံကီၢ် ၁၉၃ ဘ့ၣ်​န့ၣ်​ မ့ၢ်​ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်​အသး​ခဲလၢာ် သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်​ဒုးဝဲ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအ​သုးမုၢ်​လၢမူခိၣ်န့ၣ်​ တနၢၤ​နီတစဲးဘၣ်.

၁၇. ခါဆူညါန့ၣ်​ တၢ်ကကဲထီၣ်သးဒီး ဟီၣ်ခိၣ်​အစီၤပၤတဖၣ်​ ဒ်လဲၣ်. ပှၤလၢ​အသးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ က​ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​မနုၤလဲၣ်.

^၁၇ ဖဲ​စီၤကိး​ဟဲ​ထီဒါ​ပှၤ အဆၢကတီၢ် တၢ်ဒုး​လၢခံကတၢၢ်​တခါ လၢအမ့ၢ် အၢ်မက့းဒိၣ်​အတၢ်ဒုးန့ၣ်​ က​စးထီၣ်ဝဲ. ဒီး​ဖဲန့ၣ်အခါ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤဟးဂီၤကွံာ် “စီၤပၤတဖၣ်​လၢ အအိၣ်လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်.” (လီၣ်ဖျါ ၁၆:၁၄, ၁၆; ၁၉:၁၉-၂၁) သနာ်က့ “ထဲဒၣ်​ ပှၤ​လၢအ​သူၣ်ဘျၢသးဘျၢ​န့ၣ်​ က​အိၣ်​ဘၣ်​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ ဒီးပှၤလၢ တၢ်ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်​အီၤ အလီၢ်​တအိၣ်ဘၣ်​ [ပှၤလၢ​အသးတီ] တဖၣ်န့ၣ်​ က​အိၣ်​ဘၣ်​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ.”—ကတိၤဒိ ၂:၂၁.

၁၈. ခရံာ်ဖိ​အမ့ၢ်အတီ​အါဂၤန့ၣ်​ ပာ်လီၤအသး​လၢ က​မၤတၢ်​မနုၤလဲၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. (ဒၤနံးယ့လး ၃:၂၈)

^၁၈ လၢညါ​မ့ၢ်ဂ့ၤ ခဲအံၤ​မ့ၢ်ဂ့ၤ ခရံာ်ဖိ​အမ့ၢ်အတီ​အါဂၤန့ၣ်​ ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်​ အဲၣ်​ယဟိဝၤယွၤ ဒီး​ဆီၣ်ထွဲ​ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ပၢ​အဃိ အဝဲသ့ၣ်​ မ့ၢ်​​ဘၣ်​တူၢ်ၡူကွံာ် အတၢ်​သဘျ့ ဒီး​မ့ၢ်​​ဘၣ်​သံ​သ​နာ်က့ အဝဲသ့ၣ်​မၤ​ဝဲ​ကဲ. ခရံာ်ဖိ​အမ့ၢ်အတီတဖၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ပာ်လီၤအသး ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤ​လၢ ကဆဲး​တီဒီး ယဟိဝၤယွၤ. အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်​ လီၤဂာ်ဒီး ပှၤဧ့ၤဘြံၤဖိ​သၢဂၤ လၢ​အသးတီဒီး ယွၤ​လၢ​အထီကတၢၢ်​တဂၤ လၢအ​မၤပူၤဖျဲးထီၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​လၢ​မ့ၣ်အူ​ပူၤ.—ဖး ဒၤနံးယ့လး ၃:၂၈.

၁၉. ပ​တၢ်သးတီ​ဒီး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အရ့ဒိၣ်​ထဲလဲၣ်​ ဒီး​ခဲအံၤန့ၣ်​ ပ​က​ဘၣ်​မၤ​မနုၤလဲၣ်.

^၁၉ စီၤဒၤဝံး တဲဝဲလၢ “ယဟိဝၤယွၤ က​စံၣ်ညီၣ်​ ပှၤကလုာ်တဖၣ်​လီၤ. အိ ယဟိဝၤ​ယွၤဧၢ, စံၣ်ညီၣ်​န့ၢ်​တၢ်လၢ​ယဂီၢ် ဒ်​ယ​တၢ်တီတၢ်လိၤ အိၣ်​ဝဲ​အသိး ဒီး​ဒ်​ယ​တၢ်သးတီ အိၣ်​ဝဲ​အသိး​တက့ၢ်.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇:၈) စီၤဒၤဝံး အတၢ်ကတိၤအံၤ ဒုးသ့ၣ်ညါ​ပှၤလၢ အရ့ဒိၣ်​ဒိၣ်မး​လၢ ပ​က​ဘၣ်​သးတီ​ဒီး ယဟိဝၤယွၤ​ထီဘိ. စီၤဒၤဝံး တဲ​စ့ၢ်ကီး​ဝဲ​လၢ “မ်​ယ​တၢ်​သူၣ်ဘျၢသးဘျၢ ဒီး​ယ​တၢ်သးတီ ကဲထီၣ်​တၢ်ဒီသဒၢလၢ ယဂီၢ်​တက့ၢ်.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၅:၂၁) အဃိ ပ​သ့ၣ်ညါ​ဘၣ်​လၢ ပ​ကဘၣ်​ ဆဲး​သးတီ​ဒီး ယဟိဝၤယွၤ​ထီဘိ. တၢ်မ့ၢ်​ကဲထီၣ်အသး​ဒီး​ပှၤ ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ သနာ်က့ ပတ​ဘၣ်​မၤ​ဟးဂီၤ ပ​တၢ်သးတီ​ဒီး ယဟိဝၤယွၤ နီတဘျီဘၣ်. ပ​မ့ၢ်​သးတီ​ဒီး ယဟိဝၤယွၤ ထီဘိမၣ်​ ပ​က​သးခု​ဒ် ပှၤကွဲးထါ​စံးထီၣ်ပတြၢၤ​တဂၤ လၢအ​တဲဝဲ “ပှၤလၢ ပှၤ​ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်​အီၤ အလီၢ်​တအိၣ်ဘၣ်​ [ပှၤလၢ​အသးတီ] ဒီးပှၤလၢ​အအိၣ်မူ​မၤထွဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ်​ က​သးခုဝဲ.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၁.