ဖဲ ၁၉၂၃ နံၣ်န့ၣ် တၢ်ကရၢကရိမၤဝဲ တၢ်ဆီတလဲတနီၤအဃိ မၤစၢၤဝဲ လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ လၢတၢ်ဃူတၢ်ဖိးအပူၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ် ဟဲဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအခါ လံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်တဲသကိးဝဲ ကိးနွံဒဲးန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ထုးထီၣ်ရၤလီၤဝဲလၢ တၢးထီခိးတၢ် မဲးကစံအပူၤ. လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် ထုးထီၣ်စ့ၢ်ကီး လံာ်နံၣ်လံာ်လါ ဒီးလၢလံာ်နံၣ်လံာ်လါအပူၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ထၢနုာ်စ့ၢ်ကီး လံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ် ဒီးတၢ်သးဝံၣ်တဖၣ်လၢ ပှၤကမၤလိဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ ကိးနွံဒဲး. တကးဒံးဘၣ် တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကဲဘျုးစ့ၢ်ကီးလၢ နီၢ်ကစၢ် တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးဟံၣ်ဖိဃီဖိ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံအဂီၢ်.

လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် တဲပၠးဝဲ အတၢ်လဲၤခီဖျိ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ, စံးဘျုးစံးဖှိၣ် ယဟိဝၤယွၤ, သးဝံၣ်တၢ် ဒီးဃ့ထုကဖၣ်. အဒိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အံဖၤ ဘါနံၤန့ၣ် အဒိးဘျၢထံဖဲ ၁၉၂၃ နံၣ် ဖဲအအိၣ် ၁၅ နံၣ်အခါ. ဒီးအတဲဝဲလၢ “နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိး တဲပၠးနတၢ်လဲၤခီဖျိန့ၣ် နကဘၣ်ဆၢထၢၣ် ဒီးတဲလၢ ‘ယအဲၣ်ဒိးစံးဘျုး ကစၢ်ယွၤလၢ တၢ်အဂ့ၤလၢ အမၤန့ၢ်ယၤခဲလၢာ်.’” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတနီၤန့ၣ် တဲပၠးအတၢ်လဲၤခီဖျိ မုာ်မး. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဘါနံၤ ဆဲးတဲဝဲလၢ “ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါကီၣ်ဝ့န့ၣ် အစံးဘျုးကစၢ်ယွၤဒ်န့ၣ် မုာ်မး ဒီးအတဲတၢ်ထီမး. ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါကီၣ်ဝ့ အမါထံၣ်ဝဲလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢ အဖီၣ်မူဒါတဂၤန့ၣ် အမဲာ်တမုာ်လၢၤဘၣ်အခါ အမါဖ့ၣ်ထုးဝဲ အဆ့ကၤခီၣ်ထံးတစဲး ဒီးအဝၤ ဘၣ်ပတုာ် ဒီးဆ့ၣ်နီၤကဒါက့ၤ.”

ဖဲလံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် ထီၣ်ဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် တလါတဘျီအခါ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလီၤဆီ. အဝဲသ့ၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလီၤဆီအံၤန့ၣ် တၢးထီခိးတၢ် လါအ့ဖြ့ၣ် ၁, ၁၉၂၃ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤ. “ဖဲပှၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ တၢ်ဆၢကတီၢ် တဝာ်န့ၣ် ပှၤကဘၣ်တဲ တၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ်ဃးဒီး တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၢ်ခွါတဖၣ် . . . ဒီးပနာ်လၢ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ လီၤဆီတခါအံၤ ကမၤစၢၤဝဲ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ဒ်သိးအတၢ်ရ့လိာ်သး ကဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ်အဂီၢ်.”

ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါခၠါ မၤတ့ၤ လၢအအိၣ် ၁၉ နံၣ်န့ၣ် အကဲဝဲ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိတဂၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအံၤ အအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်ဖဲခူဘၢၤ လၢကီၢ်ခဲနဒၣ် ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤ ကဲဘျုးလၢ အဂီၢ်ဒိၣ်မး. အဃိ လၢခံ အတဲဝဲ “လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ် ယနၢ်ဟူဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် တဲပၠးဝဲ အတၢ်လဲၤခီဖျိ ဖဲအဝဲသ့ၣ် လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ ဒီးဖဲန့ၣ် ယသ့ၣ်ညါထီၣ်လၢ ဖဲယလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ ယကဘၣ်တဲတၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ် ဒီးပှၤမ့ၢ်ထီဒါယၤန့ၣ် ယကဘၣ်စံးဆၢက့ၤ အဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်. အဃိ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလီၤဆီ တခါအံၤ မၤစၢၤယၤလၢ ယတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ ဖးဒိၣ်ညါ.”

ပပာ်ပနီၣ် မုၢ်နံၤလၢ ကထံၣ်ဖှိၣ်လိာ်သးလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအဂီၢ် အဃိ အမၤစၢၤပှၤလၢ ပကအိၣ်ဒီး တၢ်ဃူတၢ်ဖိး. တၢးထီခိးတၢ် လါအ့ဖြ့ၣ် ၁, ၁၉၂၃ ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ “ပကမၤသကိး တၢ်မၤတမံၤဃီ ဒ်သိးသိး . . . ဖဲမုၢ်ခံနံၤ လါမ့ၤ ၁, ၁၉၂၃ န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် အမုၢ်နံၤ. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်အလီၢ်ခံ ကိးလါဒဲး အဆိကတၢၢ်တနွံ မုၢ်ခံနံၤန့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိခဲလၢာ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ကိးဖျၢၣ်ဒဲးန့ၣ် ကဘၣ်လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်.”

ပှၤသးစၢ်လၢအကဲ လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ်စ့ၢ်ကီး လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်. ဖဲန့ၣ်အခါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဟၤစဲ ဘၢဖီၣ်န့ၣ် အအိၣ် ၁၆ နံၣ်. အတဲဝဲလၢ “ပန့ၢ်ဘၣ် လံာ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် လၢပကိးအီၤလၢ ဘလဲတ့ၤ (Bulletin) လၢတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအဂီၢ် (အလီၤဂာ် ဒ်သိးဒီး တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ ပကတဲသကိးတၢ်ဒီးပှၤဂၤအဂီၢ်) ဒီးပကဘၣ်တိၢ်ရူးသံအီၤလၢ ပကဟး စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်. a ယၤဒီးယဖုန့ၣ် ပကျဲးစၢး ပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်မၤတခါအံၤ.” ဘၣ်ဆၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဘၢဖီၣ် လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါသးပှၢ်တဂၤ ထံၣ်ဝဲလၢ အတကြၢးတဘၣ်ဘၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဘၢဖီၣ် တဲဝဲလၢ “ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါသးပှၢ်တဂၤ တဲယၤလၢ ယတဘၣ်တဲတၢ်ဒီး ဟံၣ်ကစၢ်ဘၣ်. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိခဲလၢာ် ဃုာ်ဒီး ပိာ်မုၣ်သးစၢ် ဒီးပိာ်ခွါသးစၢ်တဖၣ် ကဘၣ် စံးထီၣ်ပတြၢၤ အတၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ် ခီဖျိအလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တနီၤနီၤ တနၢ်ပၢၢ်ဝဲဒံးဘၣ်.” (စံး ၁၄၈:၁၂, ၁၃) သနာ်က့ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဘၢဖီၣ် တဟ့ၣ်အၡူဘၣ် ဒီးအဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်. လၢခံန့ၣ် အလဲၤထီၣ်ဘၣ် ကံးလဧးကၠိ ဖဲပှၤမၤဝဲခံဘျီတဘျီ. ဒီးဖဲန့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ အလီၤဘၣ်မူဒါလၢ ကီၢ်ဖနါမါ. လၢခံကယီကယီန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် ဆီတလဲက့ၤအတၢ်ထံၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤသးစၢ်တဖၣ် ကြၢးပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤ.

ကဝီၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်တဖၣ်န့ၣ် မၤစၢၤဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ ကအိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိး အါထီၣ်. ဖဲပှၤမၤဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အခါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်န့ၣ် အဘၣ်ဃးဒီး တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအဂ့ၢ်. အဒိ ဖဲလါမၢ်ၡး ၃၁ သီန့ၣ် ပှၤမၤဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်လၢ ဝ့ၢ်ဝ့နံဖဲၣ် လၢကီၢ်ခဲနဒၣ် ဒီးပှၤလၢအလဲၤထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အံၤ ကိးဂၤဒဲးန့ၣ် ပှၤကွဲမုာ်အဝဲသ့ၣ်လၢ အကပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ ဖဲတၢ်လီၢ်အဝဲန့ၣ်. ခီဖျိလၢ ပှၤရဲၣ်ကျဲၤဝဲ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤလီၤဆီ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအဃိ ကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ တၢ်ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ် လၢခါဆူညါအဂီၢ်. ဖဲလါအီကူး ၅ သီန့ၣ် ပှၤထီၣ်ကဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်လၢ ဝ့ၢ်ဝ့နံဖဲၣ် အိၣ်ဝဲခဲလၢာ် အဂၤ ၇,၀၀၀. အဃိ ဖဲတၢ်တဘျီန့ၣ် ပှၤထီၣ်ဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် လၢကီၢ်ခဲနဒၣ်အပူၤန့ၣ် အနီၣ်ဂံၢ်အါကတၢၢ်လီၤ.

တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်လၢ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ် ပှၤမၤဝဲဖဲ ၁၉၂၃ လါအီကူး ၁၈ တုၤ ၂၆ သီ လၢလီၣ်အဲကၠလဲး ခဲၤလံၤဖိနံယါအပူၤ. တချုးလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် ဘၣ်ဒံးဘၣ်တနွံန့ၣ် ပှၤရၤလီၤဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အဂ့ၢ် လၢလံာ်တၢ်ကစီၣ်အပူၤ ဒီး လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် နီၤလီၤဝဲ လံာ်ကွဲမုာ်အဘ့ၣ် ၅၀၀,၀၀၀ ဘျဲၣ်ညါ. တကးဒံးဘၣ် ဒ်သိးဒီးပှၤကသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အံၤအဂီၢ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် ကျးလီၤဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အဂ့ၢ် လၢဘၢးစကါအလိၤ ဒီးကါဖိတဖၣ်အလိၤ.

ဖဲမုၢ်ဃုနံၤ လါအီကူး ၂၅ သီန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါရၢၤသဖၢၤ ဟ့ၣ်ဝဲ ကမျၢၢ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ လၢအခိၣ်တီ မ့ၢ်ဝဲ “သိဒီးမဲာ်တဲးလဲးတဖၣ်.” ဒီးအတဲဖျါထီၣ်ဝဲ ၡဲၡဲဖိလၢ “သိ” န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပှၤသးဘျၢတဖၣ်လၢ ကအိၣ်မူဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ပၤရဒံစူးအပူၤ. တကးဒံးဘၣ် လၢတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအပူၤန့ၣ် အတဲဖျါထီၣ်ဝဲ “တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်” လၢအမ့ၢ် တၢ်လၢပှၤကမျၢၢ် ကဘၣ်ဆၢတဲာ်ဝဲ. တၢ်လၢပှၤကမျၢၢ် ကဘၣ်ဆၢတဲာ်ဝဲန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဟးထီၣ်ကွံာ်လၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကမၣ်အပူၤ. ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါရၢၤသဖၢၤ ဆဲးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဝဲ ပှၤလၢအသးတီတဖၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ် ကအိၣ်လီၤဆီဒီး “ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်.” (လီၣ် ၁၈:၂, ၄) ဒီးဒ်သိးပှၤဂၤစ့ၢ်ကီး ဆၢတဲာ်တၢ်လၢ အဘၣ်ကသ့အဂီၢ် လၢခံလံာ်စီဆှံကၠိဖိ လၢအသးဆူၣ်တဖၣ် လၢအအိၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ် နီၤလီၤဝဲ လံာ်ဖိ လၢအပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်အံၤ လၢအကကွဲၢ်တဖၣ်ညါ.

ဖဲပှၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် အလီၢ်ခံကတၢၢ်တသီန့ၣ် ပှၤဟဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ကအိၣ် အဂၤ ၃၀,၀၀၀ ဘျဲၣ်ညါ. ဒီးအဝဲသ့ၣ် နၢ်ဟူဘၣ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါရၢၤသဖၢၤ ဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ လၢအခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ “ပှၤကလုာ်ခဲလၢာ် ကပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးလၢ အၢ်မက့းဒိၣ်တၢ်ဒုး ဒီးပှၤအကကွဲၢ်တဖၣ်လၢ အအိၣ်မူခဲအံၤန့ၣ် တသံနီတဘျီလၢၤဘၣ်.” ခီဖျိလၢ ပှၤဟဲထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤအါမးအဃိ လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် ငါဝဲတၢ်လီၢ်ဖးဒိၣ်တခါလၢ ပှၤတ့ထီၣ်အီၤသီသီ ဖဲလီၣ်အဲကၠလဲး ခီလဲစံယၤ. ဒီးဒ်သိးပှၤခဲလၢာ်နၢ်ဟူဘၣ်ဝဲ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ကသ့ဂ့ၤဂ့ၤအဂီၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် သူဝဲစဲးတၢ်ကလုၢ်ဒၢဖးဒိၣ်လၢ အဂ့ၤကတၢၢ်. တကးဒံးဘၣ် ပှၤအါဂၤ နၢ်ဟူဘၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်အံၤလၢ ကလံၤဒၢပူၤ.

ဖဲ ၁၉၂၃ နံၣ်န့ၣ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်မၤရၤလီၤအသးလၢ အၤဖြံၤကၤ, ယူရပၤ, အ့ဒံယါ, ဒီးကလံၤထံး အမဲရကၤ. အဒိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ အ့ၤ. ကၠ့ၤ. ကၠိစဲး လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်အ့ဒံယါန့ၣ် အအိၣ်ဒီးအမါ ဒီးအဖိဃုဂၤ တကးဒံးဘၣ် အဘၣ်ကွၢ်ထွဲစ့ၢ်ကီး လံာ်လဲၢ်တဖၣ်လၢ ပှၤထုးထီၣ်အီၤလၢ ဟ့ဒံၤ, ထၤမ့, ထဲလူကူၤ, ဒီးအူဒူၤ အကျိာ်.

လၢကီၢ်စံၣ်အဲရၢၣ်လံၣ်အိၣ်အပူၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိ လၢအမ့ၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအဲဖြဲး ကၠိစဲး ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲခွါလံၤဧိၤနၣ် ဘျဲၣ်မဲ လိၣ်ဘၣ်ဝဲတၢ်မၤစၢၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်ကွဲးထီၣ်လံာ် လၢဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်လၢ ဘရိးကလ့ၣ်, နူယီး. ဒ်အဝဲသ့ၣ် ဃ့ထီၣ်ဝဲ တၢ်မၤစၢၤအသိး ဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၁၄, ၁၉၂၃ နံၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်စံးဆၢ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအဲဖြဲး တဲဝဲ “လၢတၢ်တမုၢ်လၢ်အပူၤ ဖဲမုၢ်ဃုနံၤမုၢ်နၤခီန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤ ကိးယၤလၢ လီတဲစိ.” အဆဲးတဲဝဲလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤအံၤ သံကွၢ်အီၤလၢ အကလုၢ်ဖးဒိၣ်လၢ “နၤန့ၣ်နကွဲးထီၣ်လံာ်လၢ ဝဲၤတြၢ်အအိၣ် ဒီးဃ့အါထီၣ် ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိဧါ.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအဲဖြဲး တဲက့ၤအီၤလၢ “မ့ၢ်.” ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်အံၤ တဲက့ၤအီၤလၢ “အဝဲသ့ၣ်ဆှၢလီၤယၤ လၢနအိၣ်.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢ အကိးအီၤတဂၤအံၤ အမံၤမ့ၢ်ဝဲ ဝ့လံၤယၢၤ အၤရၤ. ဘြီ. ဖဲတၢ်တနံၤန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဘြီ ဒီးအမါ အဲထိၤနံယၤ ဒီးအဖိမုၣ်ခံဂၤ လၢအမ့ၢ်လူဝံး ဒီးလူစံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်အိၣ်လၢ ခရ့ဘံယၢၤ ဒီးလဲၤတုၤဝဲ လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် အအိၣ်တၢ်လီၢ်လံ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် လဲၤသဂၢၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဘြီ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ လၢအဆိအချ့.

ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအဲဖြဲး ဆဲးတဲဝဲ “လၢခံတဂီၤ ဖဲယၤဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလံၤဧိၤနၣ် ဖးဒီးတဲသကိးလံာ်စီဆှံ ဒ်ပမၤညီနုၢ်အသိးအခါ ပထံၣ်ပှၤပိာ်ခွါ နီၢ်ဖးထီတဂၤ ဆၢထၢၣ်လၢ ပဟံၣ်မဲာ်ညါ. ပှၤပိာ်ခွါတဂၤအံၤ အကဲဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဘြီ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဘြီန့ၣ် အသးဆူၣ်လၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအဂီၢ်ဒိၣ်မး. အဃိအဟဲတုၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ လၢခံတနံၤန့ၣ် အဘၣ်သး ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် တဘျီဃီလီၤ.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဘြီန့ၣ် အဟဲတုၤဖဲအံၤ တလါမၣ်တအိၣ်ဒံးဘၣ် ဒီးလံာ်လၢ အဟဲစိာ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ် အနီၤလီၤဝဲလၢာ်စီပျီ. လၢခံတယံာ်ဘၣ်န့ၣ် အန့ၢ်အါထီၣ် လံာ်အဘ့ၣ် ၅,၀၀၀ ဘျဲၣ် သနာ်က့ တယံာ်ဘၣ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ် အါထီၣ်လံာ်ဒံး. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဘြီန့ၣ် အနီၤလီၤလံာ်အါသနာ်က့ ပှၤတဆိမိၣ်အီၤလၢအကဲ ပှၤဆါလံာ်ဖိတဂၤဘၣ်. လၢအတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ် ပှၤသ့ၣ်ညါအီၤ လၢအကဲ ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤ လၢအသးဆူၣ်တဂၤ. ထီဘိန့ၣ် အသူဝဲလံာ်စီဆှံအဆၢ လၢအတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအပူၤ ဒီးဖဲအတဲတၢ်အခါ အသူဝဲလံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ် အဃိ ပှၤကိးန့ၢ်အမံၤလၢ စီၤလံာ်စီဆှံဘြီ.

လၢကီၢ်ကၠၢမနံၣ်အပူၤ ဝဲၤတြၢ်လၢအအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်ဘါမဲန့ၣ် ခီဖျိလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အါထီၣ် ဒီးတၢ်လီၢ်ကတံာ်ထီၣ် တကးဒံးဘၣ် ဒုၣ်ဒါလၢအမ့ၢ် ဖြၣ်စ့ၣ်သုးဖိတဖၣ် ကဟဲဒုးဝ့ၢ်အံၤအဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် ဆၢတဲာ်ဝဲလၢ ကလဲၤပၠီဝဲ ဝဲၤတြၢ်လၢ တၢ်လီၢ်အဂၤတတီၤ. ဒီးလၢခံ လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် ထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်စဲကျံးလံာ်လဲၢ် အလီၢ်တခါ လၢဝ့ၢ်မဲဒံးဘၢၣ်. ဖဲလါယူၤ ၁၉ သီန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် ဘိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်စဲကျံးလံာ်လဲၢ် တၢ်ပီးတၢ်လီ ဒီးတၢ်ဖိတၢ်လံၤအဂၤတဖၣ် ဝံၤဒီး အဝဲသ့ၣ်လဲၤပၠီက့ၤလၢ ဘ့ၤသ့လးအသီတဖျၢၣ် လၢဝ့ၢ်မဲဒံးဘၢၣ်အပူၤ. လၢခံအဝဲသ့ၣ် ဒုးသ့ၣ်ညါဝဲ ဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ် ဆှၢတၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢဝဲၤတြၢ်အသီ ဝံၤလၢာ်လံ. ဒီးလၢခံတနံၤန့ၣ် လံာ်တၢ်ကစီၣ်တဘ့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤဖြၣ်စ့ၣ်ဖိတဖၣ် ဒုးန့ၢ်ဝဲ ဝ့ၢ်ဘါမဲလံ. အဃိ ပစံးဘျုးဘၣ် ယဟိဝၤယွၤဒိၣ်မးလၢ အမၤစၢၤဒီးဒီသဒၢဝဲ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်.

ဒ်သိးတၢ်သးခုကစီၣ် ကရၤလီၤသးလၢ ကီၢ်ဘြၣ်စ့အပူၤအဂီၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ကၠီၣ် ယါန့ၣ် အဘၣ်လဲၤတၢ်က့ၤတၢ် လၢတၢ်လီၢ်အါတီၤ. အန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလၢ အကဒုးအိၣ်ထီၣ် ဝဲၤတြၢ်အသီတဖျၢၣ် ဒီးထုးထီၣ်ဝဲ တၢးထီခိးတၢ် မဲးကစံ လၢဖီၣ်တူၢ်ကံးကျိာ်. လၢစှၤကိာ်လါအတီၢ်ပူၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်နီၤလီၤဝဲ လံာ်လဲၢ်အဘ့ၣ် ၇,၀၀၀ ဘျဲၣ်ညါ. တကးဒံးဘၣ် ခီဖျိလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါယါ ဟဲအိၣ်လၢ ကီၢ်ဘြၣ်စ့အဃိ ကဲထီၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤတခါလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်စဲရၤ ဖၢၤကူစၢၤအဂီၢ်ဖးဒိၣ်ညါ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်န့ၣ် အစးထီၣ်ဖး တၢးထီခိးတၢ် မဲးကစံ ဖဲ ၁၈၉၉ ဘၣ်ဆၣ် အတဒိးဘျၢဘၣ်ထံဒံးဘၣ်. ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါယါ ဟဲတုၤန့ၢ်စှၤကိာ်လါ ဝံၤအလီၢ်ခံ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဖၢၤကူစၢၤ ဒီးအဖိလွံၢ်ဂၤန့ၣ် ဒိးဘျၢဘၣ်ထံ.

ဖဲနံၣ်ဘူးကလၢာ်န့ၣ် ခီဖျိလၢ ပမၤတၢ်ဆီတလဲ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်, တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အဃိ ကဲဘျုးလၢ လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် အတၢ်ဃူတၢ်ဖိးကအါထီၣ်အဂီၢ်. အဃိ လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၁၅, ၁၉၂၃ တၢးထီခိးတၢ် တဘ့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ “ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ် အတၢ်နာ်ဟဲဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် . . . အဃိ ဒ်သိးပကဆဲးမၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤ လၢတၢ်သးဆူၣ် ဒီးတၢ်သးခုအပူၤအဂီၢ် မ်ပကတဲာ်ကတီၤပသး လၢခံတနံၣ်အဂီၢ်.”

၁၉၂၄ နံၣ်န့ၣ် အကဲဝဲနံၣ်တနံၣ်လၢ အလီၤသးခုဒိၣ်မးလၢ လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် အဂီၢ်စ့ၢ်ကီး. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးစ့ၢ်ကီး မၤစၢၤတၢ်လၢ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဘှီထီၣ်တၢ်မၤ ဖဲစတ့ၣ်ထၢၤ အါလဲန့ၣ် တဘျုးလါညါ ဒီးဝ့ၢ်အံၤ အအိၣ်ဘူးဒီး ဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်လၢ ဘရိးကလ့ၣ်. ဒီးဖဲ ၁၉၂၄ နံၣ်စးထီၣ်န့ၣ် ပှၤသူၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်အသီတဖၣ်န့ၣ်ဝံၤဝဲ ဒီးပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် တၢ်ဃူတၢ်ဖိး ဟဲအါထီၣ်. တကးဒံးဘၣ် တၢ်သးခုကစီၣ်စ့ၢ်ကီး ဆဲးရၤလီၤအသးအါထီၣ်.