တၢ်မၤလိ ၃၉
ဖဲပှၤလၢပအဲၣ်ဘၣ်အီၤတဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအခါ
“အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် . . . မၤဆါအသး . . . ပှဲၤဘျီလဲၣ်.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၈:၄၀.
တၢ်သးဝံၣ် ၁၀၂ “မၤစၢၤပှၤအဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်”
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် *
၁. ဖဲပှၤလၢနအဲၣ်ဘၣ်အီၤတဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအခါ နသးမၤအသးဒ်လဲၣ်.
မ့ၢ်နလဲၤခီဖျိဘၣ် ပှၤလၢနအဲၣ်ဘၣ်အီၤတဂၤ ဘၣ်တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ် အိၣ်ဧါ. နမ့ၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ် တၢ်ဒ်အံၤန့ၣ် နသးကဘၣ်ဒိဒိၣ်မး. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဟ့လ်ဒၤ တဲဝဲလၢ “ဖဲယထီၣ်ပှၢ်န့ၢ် ၄၁ နံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ယဝၤသံသဒၣ်ယၤ. ယဆိကမိၣ်လၢ တၢ်လဲၤခီဖျိအံၤ ကမ့ၢ်တၢ်အနးကတၢၢ်လၢ ယတၢ်အိၣ်မူအပူၤ. * ဘၣ်ဆၣ် ဖဲယဖိခွါပာ်တ့ၢ်ကွံာ်ယဟိဝၤယွၤ ဃုာ်ဒီး အဖိဒီးအမါတဖၣ်အခါ ယတူၢ်ဘၣ်တၢ် နးန့ၢ်ဒံးလၢညါ.”
ဖဲပှၤလၢပအဲၣ်ဘၣ်အီၤတဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအခါ ပသူၣ်အုးသးအုးထဲလဲၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤသ့ၣ်ညါဝဲ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၂-၃) *
၂-၃. ဒ် စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၈:၄၀, ၄၁ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဖဲယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အီၤအခါ အတူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.
၂ ဆိကမိၣ်ကွၢ် ယဟိဝၤယွၤအမူခိၣ်ကလူးတနီၤ လၢအမ့ၢ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အီၤအခါ ယဟိဝၤယွၤ ကတူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. (ယူဒၤ ၆) ဒီးဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလၢ ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ဘၣ်ဝဲတဖၣ် ထီဒါအီၤ တဘျီဝံၤတဘျီအခါ ယဟိဝၤယွၤ ကတူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. (ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၈:၄၀, ၄၁ တက့ၢ်.) ဒီးဖဲပှၤလၢပအဲၣ်ဘၣ်အီၤတဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအခါ ပသ့ၣ်ညါလၢယဟိဝၤယွၤ သးဘၣ်ဒိဝဲဒိၣ်မး. ပတၢ်တူၢ်ဘၣ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ နၢ်ပၢၢ်ပှၤလီၤ. ယဟိဝၤယွၤဒိသူၣ်ဒိသးပှၤအဃိ အဝဲကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤဒီး ကမၤစၢၤပှၤလီၤ.
၃ လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး ဖဲပှၤလၢပအဲၣ်ဘၣ်အီၤတဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအခါ ဒ်သိးပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤစၢၤအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်. ပကသမံသမိးကွၢ်စ့ၢ်ကီး ပမၤစၢၤပှၤလၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိဘၣ် တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤတဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. အဆိကတၢၢ် ပကတဲသကိး တၢ်ထံၣ်လၢအတဂ့ၤဘၣ် လၢပကဘၣ်ဟးဆှဲးအီၤလီၤ.
တဘၣ်ပာ် တၢ်ကမၣ်လၢ နနီၢ်ကစၢ်အလိၤတဂ့ၤ
၄. ဖဲဖိတဂၤဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအခါ မိၢ်ပၢ်တဖၣ် တူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.
၄ ဖဲဖိတဂၤဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအခါ ညီနုၢ်မိၢ်ပၢ်တဖၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်တမၤစၢၤဘၣ်အဖိ လၢအဂ့ၤကတၢၢ်ဘၣ် အဃိ အဖိပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလူၣ်(ခ်) ဖဲအဖိခွါဘၣ်တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤအခါ အတဲဝဲလၢ “ယပာ်တၢ်ကမၣ်လၢ ယနီၢ်ကစၢ်အလိၤလီၤ. တကးဒံးဘၣ် ယမံမီၢ်တၢ်တမုာ်နီတစဲးဘၣ်. တဘျီတခီၣ် ယတူၢ်ဘၣ်အီၤနးမး တုၤဒၣ်လဲာ် ယဟီၣ်လီၤ.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အဲလံစဘဲၣ် လၢအထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်သးဒ်အံၤန့ၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ “ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ဒ်ယမ့ၢ်မိၢ်တဂၤအသိး ယမၤကမၣ်ဘၣ်တၢ် တမံၤမံၤဧါသၢၤ. ယတူၢ်ဘၣ်လၢ ယတမၤစၢၤဘၣ် ယဖိခွါဒ်သိး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီကအိၣ်လၢ အသးပူၤဘၣ်.”
၅. ဖဲပှၤတဂၤဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအခါ အမ့ၢ်မတဂၤ အတၢ်ကမၣ်လဲၣ်.
၅ ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ပဝဲတဂၤစုာ်စုာ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်သဘျ့လၢ ပကဃုထၢတၢ်အဂီၢ်လီၤ. အဃိ ပဃုထၢလၢ ပဒိကနၣ်အကလုၢ်သ့ ဒီးတဒိကနၣ်ဘၣ်သ့. ပှၤသးစၢ်တနီၤန့ၣ် တအိၣ်ဒီးမိၢ်ပၢ်လၢ အအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်ဃုထၢလၢ ကမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ ဒီးဆဲးသးတီဒီးအီၤလီၤ. မ့မ့ၢ်လၢ ပှၤသးစၢ်အဂၤတနီၤန့ၣ် အမိၢ်အပၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢး သိၣ်လိအဝဲသ့ၣ် လၢကအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ် ဘၣ်ဆၣ်လၢခံန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤလီၤ. အဃိ ပဝဲဒၣ်တဂၤစုာ်စုာ် မ့ၢ်ပကမၤယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤဧါန့ၣ် ပကဘၣ်ဆၢတဲာ်လီၤပသးလီၤ. (ယိၤၡူ ၂၄:၁၅) အဃိ မိၢ်ပၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ခီဖျိလၢ နဖိပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအဃိ နတကြၢးတူၢ်ဘၣ်လၢ အမ့ၢ်နတၢ်ကမၣ်ဘၣ်.
၆. ဖဲမိၢ်ပၢ်တဂၤဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအခါ အဖိတဖၣ်တူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.
၆ တဘျီတခီၣ် မိၢ်ပၢ်တနီၤနီၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၇:၁၀) အဃိ ဖိလၢအပာ်ကဲ အမိၢ်အပၢ်ဒီး အဲၣ်အမိၢ်အပၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကကီလၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်ဒိၣ်မး. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အ့စထၢၤ လၢအပါ ဘၣ်တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ် တဲဝဲလၢ “ယဟီၣ်ခဲအံၤခဲအံၤန့ၣ် ခီဖျိလၢ ယသ့ၣ်ညါလၢယပါန့ၣ် တမ့ၢ်ထဲအယံၤထီၣ်ဒီး ယဟိဝၤယွၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ယပါပာ်လီၤအသးလၢ အတအဲၣ်ဒိးမၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ နီတစဲးလၢၤဘၣ်. ယအဲၣ်ယပါဒိၣ်မး, ဖဲယပါ ဘၣ်တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤအခါ ယဘၣ်ယိၣ်န့ၢ်တၢ်လၢ အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂီၢ်. တကးဒံးဘၣ် တဘျီတခီၣ် ယပျံၤတၢ်ဖုးတၢ်ဒိၣ်မး.”
၇. ပှၤသးစၢ်တဂၤလၢ အမိၢ်အပၢ် ဘၣ်တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤတၢ်တူၢ်ဘၣ် အိၣ်လၢအဖီခိၣ်ဒ်လဲၣ်.
၇ ပှၤသးစၢ်သ့ၣ်ဧၢ, ဖဲသုမိၢ်ပၢ်တဂၤဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအခါ ပသးတမုာ်လၢ သုဂီၢ်ဘၣ်. ဒီးနသးဘၣ်ဒိထဲလဲၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤသ့ၣ်ညါဝဲ သပှၢ်ကတၢၢ်. ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်နၤဒီး ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ နတၢ်သးတီ တကးဒံးဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤစ့ၢ်ကီး အဲၣ်နၤဒိၣ်မး. သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ နမိၢ်နပၢ်ဆၢတဲာ်ဒီး မၤဝဲဒ်အံၤန့ၣ် တမ့ၢ်နတၢ်ကမၣ်ဘၣ်. ဒ်ပတဲတ့ၢ်လၢထးအသိး ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤ ပှၤတဂၤစုာ်စုာ် တၢ်သဘျ့လၢ ပကဃုထၢတၢ်အဂီၢ်လီၤ. ဒီးပှၤတဂၤလၢ်လၢ်လၢ အဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သးဒီး ဒိးဘျၢထံဝံၤန့ၣ် “ကဘၣ်ဝံဝဲ အနီၢ်ကစၢ် အတၢ်ဝံတၢ်ယိးဒၣ်ဝဲလီၤ.”—ကလၤတံ ၆:၅.
၈. ဖဲပအိၣ်ခိး ပှၤလၢပအဲၣ်ဘၣ်အီၤတဂၤ ဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်အခါ ပမၤတၢ်မနုၤသ့လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီး တၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢအမ့ၢ် “ ဟဲက့ၤဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်” တက့ၢ်.)
၈ ဖဲပှၤလၢပအဲၣ်ဘၣ်အီၤတဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအခါ ပမုၢ်လၢ်လၢ မုၢ်ကအိၣ်ဝဲတနံၤ အကဟဲက့ၤကဒါလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်လီၤ. ဖဲပအိၣ်ခိးအဝဲသ့ၣ် အဆၢကတီၢ် ပမၤတၢ်မနုၤ ကသ့လဲၣ်. ပကဘၣ်ဆဲး မၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် ပတၢ်နာ်လီၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ပကအိၣ်ဒီး တၢ်ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ် လၢပဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ် ဃုာ်ဒီးပှၤလၢအဘၣ် တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤတဂၤန့ၣ်အဂီၢ် စ့ၢ်ကီးလီၤ. တကးဒံးဘၣ် ပကအိၣ်ဒီးတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလၢ ပကလဲၤခီဖျိ တၢ်သူၣ်အုးသးအုးလၢ ပထံၣ်ဘၣ်အီၤတဖၣ်လီၤ. အဃိ ပကတဲသကိး ပဆဲးမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် ပတၢ်နာ်ကသ့ဒ်လဲၣ်.
နဆဲးမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် နနီၢ်သးကသ့ဒ်လဲၣ်
၉. ဒ်သိးနနီၢ်သး ကဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်အဂီၢ် နကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီး တၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢအမ့ၢ် “ ဖဲပှၤလၢပအဲၣ်ဘၣ်အီၤတဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအခါ လံာ်စီဆှံဆၢတဖၣ် လၢကမၤမုာ်ထီၣ်ပသး” တက့ၢ်.)
၉ ဂုာ်ကျဲးစၢးဆူၣ်ဆူၣ် ဒ်သိးနတၢ်နာ် ကဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်အဂီၢ်တက့ၢ်. အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ နကဘၣ်ဆဲး မၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် နတၢ်နာ် လၢနီၢ်ကစၢ် ဒီးနကဘၣ်မၤစၢၤ နဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂၤတဖၣ် စ့ၢ်ကီး. နမၤအီၤကသ့ဒ်လဲၣ်. နကဘၣ်သန့ၤသးလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ခီဖျိနဖးလံာ်စီဆှံထီဘိ ဒီးဆိကမိၣ်ထံ တၢ်လၢနဖးအီၤတဖၣ် ဃုာ်ဒီးတၢ်ထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်တဖၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ကၠိၤအဲနၤန့ၣ် အပါဒီးအနီ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလီၤ. အတဲဝဲလၢ “ဖဲယဖးဘၣ် ပှၤဂ့ၢ်လၢလံာ်စီဆှံပူၤ ဒ်သိးဒီး နီၢ်အဘံၤကါယံးလး, နီၢ်အ့ၤစတၢ်, စီၤယိၤဘး, စီၤယိၤသး ဒီးယ့ၣ်ၡူးအခါ ယသးမုာ်ထီၣ် ဒီးယတၢ်ဘၣ်ယိၣ်လီၤစှၤဝဲလီၤ. အဝဲသ့ၣ်အဒိအတဲာ်န့ၣ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါယၤ ဒီးမၤစၢၤယၤလၢယကအိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်လၢအဂ့ၤ ဒီးတကးဒံးဘၣ် ပတၢ်ကရၢကရိ တၢ်သးဝံၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ဟ့ၣ်ဆူၣ်ထီၣ် ယဂံၢ်ယဘါဒိၣ်မး.”
၁၀. စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၂:၆-၈ မၤစၢၤပှၤလၢ ပကလဲၤခီဖျိ ပတၢ်ကီတၢ်ခဲဒ်လဲၣ်.
၁၀ တဲဘၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဘၣ်ဃးဒီး ကယဲၢ်နတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီ တဖၣ်ခဲလၢာ်. ဖဲနသူၣ်အုးသးအုးအခါ နကဘၣ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်လီၤ. ဆဲးဃ့ကညး ယဟိဝၤယွၤဒ်သိး အကမၤစၢၤနၤလၢ နကအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ် ဒ်သိးဒီးအီၤ ဒီးအ “ကသိၣ်က့ၤသီက့ၤနၤ, ဒီးဒုးနဲၣ်နၤလၢ ကျဲလၢနဘၣ်လဲၤန့ၣ်လီၤ.” (ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၂:၆-၈ တက့ၢ်.) တဘျီတခီၣ် ပကတဲပၠးဘၣ် ယဟိဝၤယွၤလၢ ပတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် တညီထီဘိဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပတူၢ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲနးမးန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤသ့ၣ်ညါဝဲ. ယဟိဝၤယွၤ အအဲၣ်နၤဒိၣ်မး ဒီးအဘၣ်သးဝဲ လၢနကတဲဖျါထီၣ် နတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ်လၢအအိၣ်လီၤ.—၂ မိၤၡ့ ၃၄:၆; စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၆၂:၇, ၈.
၁၁. ဒ် ဧ့ၤဘြံၤ ၁၂:၁၁ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်လၢယဟိဝၤယွၤ စံၣ်ညီၣ်တၢ်န့ၣ် ပှဲၤဝဲဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီး တၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢအမ့ၢ် “ တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်ပှၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ် လၢယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ပှၤ” တက့ၢ်.)
၁၁ ပကဘၣ်ဆီၣ်ထွဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် အတၢ်ဆၢတဲာ်လီၤ. တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်ပှၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ လၢအပှဲၤဝဲဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလီၤ. ယဟိဝၤယွၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ တခါအံၤန့ၣ် ကဲဘျုးဝဲလၢ ပှၤကိးဂၤဒဲးအဂီၢ် တကးဒံးဘၣ် ကဲဘျုးလၢ ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤတဂၤ အဂီၢ်စ့ၢ်ကီး. (ဖး ဧ့ၤဘြံၤ ၁၂:၁၁ တက့ၢ်.) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတနီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ် ထံၣ်ဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ဆၢတဲာ်တၢ်န့ၣ် တဘၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ် ဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ညီနုၢ်အဝဲသ့ၣ် တအဲၣ်ဒိးပာ်ဖျါထီၣ် ပှၤလၢအမၤကမၣ်တၢ်တဂၤ အတၢ်ကမၣ်ဘၣ်. ပတသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ ခဲလၢာ်ဘၣ် အဃိ ပမ့ၢ်နာ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သးပှၢ်တဖၣ်န့ၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်စံၣ်ညီၣ်တၢ်အခါ မၤထွဲဝဲလံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဒီးအဝဲသ့ၣ်စံၣ်ညီၣ်န့ၢ်တၢ် “လၢယွၤအဂီၢ်” န့ၣ် ပကမ့ၢ်ပှၤလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ကူၣ်သ့လီၤ.—၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၁၉:၆.
၁၂. ပှၤတနီၤလၢ အဆီၣ်ထွဲဝဲ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ် ပှၤလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ် အဒိးန့ၢ်ဘၣ်အဘျုးဒ်လဲၣ်.
၁၂ ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ဆၢတဲာ်ဝဲလၢ ကဟီထီၣ်ကွံာ် ပှၤလၢပအဲၣ်ဘၣ်အီၤတဂၤ လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤအခါ ပမ့ၢ်ဆီၣ်ထွဲအဝဲသ့ၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ပမၤစၢၤ ပှၤလၢပအဲၣ်ဘၣ်အီၤတဂၤ ကဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အဲလံစဘဲၣ် တဲဝဲလၢ “ပတမၤတၢ်ဆဲးကျိးဒီး ပဖိခွါဒိၣ်ဘၣ်န့ၣ် လၢပဂီၢ်ဖးကီညါ. ဘၣ်ဆၣ် ပဖိခွါဒိၣ်ဟဲက့ၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤအခါ အတဲဝဲလၢ ပှၤဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ် အကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲ. ယမၤလိန့ၢ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤစံၣ်ညီၣ်တၢ်န့ၣ် အဘၣ်ဝဲထီဘိ.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အဝၤ မၣ်(ခ်) တဲစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ “လၢခံ ယဖိခွါတဲဘၣ်ယၤလၢ အအဲၣ်ဒိးဟဲက့ၤန့ၣ် ခီဖျိလၢပမၤပိာ်ထွဲ ယဟိဝၤယွၤတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ အဃိလီၤ. ယသးခုဒိၣ်မးလၢ ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကဒိကနၣ် အကလုၢ်ကထါလီၤ.”
၁၃. နလဲၤခီဖျိ တၢ်တူၢ်ဘၣ် လၢအတမုာ်ဘၣ်တဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၃ တဲသကိးတၢ်ဒီး တံၤသကိးလၢ အနၢ်ပၢၢ်စၢၤနၤတဖၣ်တက့ၢ်. ရ့ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ လၢအဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤတဖၣ် ဒ်သိးကမၤစၢၤနၤလၢ နကအိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်လၢအဂ့ၤလီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၂:၂၅; ၁၇:၁၇) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ကၠိၤအဲနၤ တဲဝဲလၢ “ယတူၢ်ဘၣ်လၢ ယအိၣ်သယုၢ်သညိ ထဲတဂၤဧိၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲယတဲပၠးဘၣ် ယတံၤသကိးလၢ ယနာ်န့ၢ်အီၤသ့တဖၣ်အခါ ကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ ယဂီၢ်ဒိၣ်မး.” ဘၣ်ဆၣ် လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဂၤဂၤ မ့ၢ်တဲဘၣ်တၢ်တမံၤမံၤ လၢအမၤဘၣ်ဒိနသးန့ၣ် နကမၤအီၤဒ်လဲၣ်.
၁၄. ဘၣ်မနုၤအဃိ သုကဘၣ် “ဆဲးဝံသးစူၤလိာ်သုသး ဒီးပျၢ်လိာ်သုတၢ်ကမၣ် တဂၤဒီးတဂၤ လၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့” န့ၣ်လဲၣ်.
၁၄ ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဝံသးစူၤလၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် အဖီခိၣ်လီၤ. ပတဘၣ်မုၢ်လၢ်လၢ ပှၤကိးဂၤဒဲး ကတဲတၢ်လၢ ကမၤမုာ်ပသး ထီဘိဘၣ်. (ယၤကိာ် ၃:၂) ပဝဲခဲလၢာ်န့ၣ် ပတလၢတပှဲၤဘၣ်. အဃိ ပှၤတဂၤဂၤတဲတၢ် မ့ၢ်တဘၣ်ဘၣ် မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်မၤဘၣ်ဒိဘၣ် နသးဒၣ်လဲာ်န့ၣ် နတဘၣ်သးထီၣ် အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်. သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤလၢ တၢ်မၢဖိပီလူးဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲလၢ “တၢ်ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ် အလီၢ်မ့ၢ်အိၣ်ဒၣ်လဲာ် ဆဲးဝံသးစူၤလိာ်သုသး ဒီးပျၢ်လိာ်သုတၢ်ကမၣ် တဂၤဒီးတဂၤ လၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့တက့ၢ်.” (ကလီးစဲ ၃:၁၃) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အဘူးအတံၢ်လၢ အဘၣ်တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤတဂၤ တဲဝဲလၢ “ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤယၤ ဒ်သိးယကပျၢ်ကွံာ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အဟဲဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါယၤလၢ အမၤဘၣ်ဒိယသးတဖၣ်လီၤ.” တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ် မၤစၢၤဝဲဟံၣ်ဖိဃီဖိ လၢအဆဲးအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီတဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
ပှၤလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤတဖၣ် မၤစၢၤသ့
၁၅. ပှၤလၢအဘၣ် တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤ သီသီတဂၤ အဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ် ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၅ ဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ အဆဲးအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်ရ့ဒီး အဝဲသ့ၣ်ဂ့ၤဂ့ၤလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မရံယၤ တဲဝဲလၢ ဖဲအဒ့ဖိ ဘၣ်တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် အကလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ် အဘၣ်ယိၣ်တၢ်ဒိၣ်မး. အတဲဝဲလၢ “ယဘၣ်ယိၣ်လၢ ပှၤကတဲယၤတၢ်တမံၤမံၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤအါဂၤန့ၣ် သးအုးဃုာ်ဒီးယၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်တတဲဆါ ဘၣ်ဃးဒီး ယဒ့ဖိဘၣ်. အဃိ ယစံးဘျုးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်မးလၢ ယတတူၢ်ဘၣ်လၢ ယအိၣ်ထဲတဂၤဧိၤလၢၤဘၣ်.” ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အဂၤတဂၤ တဲဝဲလၢ “ဖဲပဖိခွါဘၣ်တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤ ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် ပသကိးတဖၣ် ဟဲမၤမုာ်က့ၤပသး. တနီၤနီၤန့ၣ် တဲဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်တဲတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် တသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်ဟီၣ်ဃုာ်ဒီးယၤ ဒီးတနီၤန့ၣ် ကွဲးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါယၤလံာ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ ယဂီၢ်သပှၢ်ကတၢၢ်.”
ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ် ခီဖျိမၤစၢၤဝဲ ပှၤလၢအဘၣ် တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤတဂၤ အဟံၣ်ဖိဃီဖိသ့ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၇) *
၁၆. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဆဲးမၤစၢၤဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ အဆဲးအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီတဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၆ ဆဲးမၤစၢၤဟံၣ်ဖိဃီဖိ လၢအဆဲးအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီတဖၣ်အံၤတက့ၢ်. အဝဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ် ပတၢ်အဲၣ်ဒီး ပတၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤ လီၤလီၤဆီဆီလီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၀:၂၄, ၂၅) ပှၤလၢအဘၣ် တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤတဂၤ အဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ် တဘျီတခီၣ် အဝဲသ့ၣ်တူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် တတဲတၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်လၢၤဘၣ်. ပတအဲၣ်ဒိးလၢ အဝဲသ့ၣ်ကတူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်န့ၣ်ဘၣ်. ဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢအဖိ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတဖၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအဝဲသ့ၣ် ဒီးစံးပတြၢၤအဝဲသ့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မရံယၤ အဝၤလၢ အဘၣ်တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤဒီး ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ် အတဲဝဲလၢ “ယတံၤသကိးတနီၤ ဟဲလၢယဟံၣ်ဒီး ဖီဒုးအီၣ်ယၤတၢ်အီၣ် ဒီးသိၣ်လိမၤစၢၤဝဲ ယဖိတဖၣ်လံာ်စီဆှံ. တကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်သးဘၣ်ဒိ ဒီးဟီၣ်ဃုာ်ဒီးယၤလီၤ. ဖဲပှၤတဲအီၣ်ယဂ့ၢ်တဂ့ၤတဘၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်တဲစၢၤန့ၢ် တၢ်လၢယဂီၢ်လီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ လၢယဂီၢ်ဒိၣ်မး.”—ရိမ့ၤ ၁၂:၁၃, ၁၅.
၁၇. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် မၤမုာ်ထီၣ်က့ၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အသူၣ်အုးသးအုးတဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၇ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ကဘၣ်ဟံးန့ၢ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် ဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ အဆဲးအိၣ်ဒီးသးတီတဖၣ်အံၤလီၤ. နအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် လီၤလီၤဆီဆီလၢ နကဘၣ်မၤမုာ်ထီၣ်က့ၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ ဘၣ်တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤ လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (၁ သ့းစၤလနံ ၅:၁၄) လဲၤဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဆိအဝဲသ့ၣ် တချုးလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်စးထီၣ် ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်တက့ၢ်. ဒီးလဲၤဟးလၢအဝဲသ့ၣ်အဟံၣ် ဒီးဃ့ထုကဖၣ်တၢ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်တပူၤဃီတက့ၢ်. တကးဒံးဘၣ် လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ် ဒီးတဘျီတခီၣ် ကွဲမုာ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ကဟဲမၤဟံၣ်ဖိဃီဖိ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးသုတက့ၢ်. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ကဘၣ်ကဟုကယာ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အသူၣ်အုးသးအုးတဖၣ် ဒီးကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသး ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ အဝဲသ့ၣ်ဖီခိၣ်လီၤ.—၁ သ့းစၤလနံ ၂:၇, ၈.
ပၢၤဃာ်နတၢ်မုၢ်လၢ် ဒီးဆဲးနာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ
၁၈. ဒ် ၂ ပ့းတရူး ၃:၉ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ပှၤလၢအပာ်တ့ၢ်ကွံာ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတဖၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ဒိးလၢ အဝဲသ့ၣ်ကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၈ ယဟိဝၤယွၤ “တအဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤကတုၤလၢတၢ်ဟးဂီၤ နီတဂၤဘၣ်. ဒီးအအဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပှၤခဲလၢာ် ကပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးလီၤ.” (ဖး ၂ ပ့းတရူး ၃:၉ တက့ၢ်.) ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပှၤတဂၤကမၤကမၣ်ဘၣ် တၢ်ဖးဒိၣ် ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤယွၤပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ အသးသမူဒံး. ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤလၢ ယဟိဝၤယွၤပှ့ၤက့ၤ ပဝဲတဂၤစုာ်စုာ် ခီဖျိအဖိခွါလၢအအဲၣ်ဝဲတဂၤ ဒ်သိးကဟဲဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်အသးလၢ ပတၢ်ဒဲးဘးအဂီၢ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤ ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤစၢၤဝဲ ပှၤလၢအပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အီၤတဖၣ် ဒ်သိးကဟဲက့ၤကဒါလၢ အအိၣ်လီၤ. ဒ်ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်တၢ်အဒိ ဘၣ်ဃးဒီး ဖိသဒါလၢ အဟးဖျိးတဂၤအသိး ယဟိဝၤယွၤစ့ၢ်ကီး မုၢ်လၢ်ဝဲလၢ ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ အအိၣ်လီၤ. (လူၤကၣ် ၁၅:၁၁-၃၂) ပှၤလၢအပာ်တ့ၢ်ကွံာ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအါတက့ၢ် လၢခံန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်လီၤ. ဒီးဖဲအဝဲသ့ၣ်ဟဲက့ၤအခါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၢ်ခွါတဖၣ်န့ၣ် တူၢ်လိာ်မုာ်အီၤလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤလီၤ. ဒ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အဲလံစဘဲၣ် အသိးဖဲအဖိခွါ ဟဲက့ၤကဒါလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤအခါ အသးခုဒိၣ်မး. အဝဲနီၣ်ဘၣ်ကဒါက့ၤဒီး တဲဝဲလၢ “ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤဒ်သိး ပတဟ့ၣ်ၡူအီၤတဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ် ယပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤအီၤဒိၣ်မး.”
၁၉. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပဆဲးနာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤသ့လဲၣ်.
၁၉ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ပနာ်န့ၢ်အီၤသ့ထီဘိ. အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲန့ၣ် ကဲဘျုးလၢပဂီၢ်ထီဘိလီၤ. ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် မ့ၢ်ပၢ်လၢအဟ့ၣ်တၢ်ညီ, အိၣ်ဒီးတၢ်ဒိသူၣ်ဒိသး ဒီးပှၤလၢအအဲၣ်အီၤဒီး ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤတဖၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤအဲၣ် အဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်မး. ဖဲနထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒီးတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အခါန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤတပာ်တ့ၢ်နၤ နီတဘျီဘၣ်. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၅, ၆) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါမၣ်(ခ်) တဲဝဲလၢ “ယဟိဝၤယွၤတပာ်တ့ၢ်ပှၤ နီတဘျီဘၣ်. ဖဲပထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအခါ အကမၤစၢၤပှၤထီဘိ.” ယဟိဝၤယွၤ ကဆဲးဟ့ၣ်နၤ “တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလီၤဆီ” လီၤ. (၂ ကရံၣ်သူး ၄:၇) အဃိ ဖဲပှၤလၢနအဲၣ်ဘၣ်အီၤတဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအခါ နဆဲးအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီ ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်သ့ဝဲလီၤ.
တၢ်သးဝံၣ် ၄၄ ပှၤလၢဆီၣ်လီၤအသး အတၢ်ထုကဖၣ်
^ လံာ်အဆၢ. 5 ဖဲပှၤလၢပအဲၣ်ဘၣ်အီၤတဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအခါ ပသးဘၣ်ဒိဒိၣ်မး. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်အသးဒ်အံၤအခါ ယဟိဝၤယွၤ တူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. ပကတဲသကိးစ့ၢ်ကီး ပှၤလၢအဟံၣ်ဖိဃီဖိအကျါတဂၤဂၤ မ့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤန့ၣ် ပှၤလၢအအိၣ်တီၢ်တဖၣ် ဒ်သိးအသးကမုာ်ထီၣ် ဒီးအတၢ်နာ် ကဆဲးဂၢၢ်ကျၢၤအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်. တကးဒံးဘၣ် ပှၤလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤတဖၣ် မၤစၢၤဒီးမၤမုာ်ထီၣ် ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဒူၣ်အံၤအသး ကသ့ဒ်လဲၣ်.
^ လံာ်အဆၢ. 1 လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပှၤမံၤတနီၤ ဘၣ်တၢ်ဆီတလဲအီၤလီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 79 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိအခါ အဖိဒီးအမါ သးဘၣ်ဒိဝဲ.
^ လံာ်အဆၢ. 81 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်ခံဂၤ ဟဲဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဝဲ ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဒူၣ်.
