ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဝဲ “ထံဖိကီၢ်ဖိလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်” လၢကမၤသကိးတၢ် ဒ်သိးသိး, ကပာ်ကဲ ဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ် ဒီးဒီသဒၢ ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. လၢ UN Chronicle မဲးကစံတဘ့ၣ်အပူၤ မါရၢၤ နါစၢၤ တဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “ပှၤအိၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ မူခိၣ်ကလံၤသီၣ်ဂီၤ တဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စး, ပှၤမၤအၢမၤသီတၢ်ကရူၢ်, တၢ်တထဲသိးတုၤသိး, တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ, တၢ်နီဟးထီၣ်ကွံာ် ပှၤအါအါဂီၢ်ဂီၢ် လၢအတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ, တၢ်မၤဆူၣ်မၤစိး ဒီးတၢ်မၤပျံၤမၤဖုး လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်, တၢ်ဆူးတၢ်ဆါ လၢအဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်တၢ် ဒီးတၢ်လီၤပျံၤလီၤဖုး လၢအဂၤတဖၣ်.”

မ့မ့ၢ်ပှၤအဂၤတနီၤန့ၣ်​ ဆီၣ်ထွဲဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်ပဒိၣ်​ အတၢ်ပၢတၢ်ပြး. လၢပှၤတဖၣ်အံၤ အကျါန့ၣ်​ ပၣ်ဃုာ်ဒီး ဒီထ့ၤ (၁၂၆၅-၁၃၂၁) ဒီးအါဘၢၤ အါစတါ (၁၈၇၉-၁၉၅၅). ဒီထ့ၤန့ၣ်​ အကဲဝဲ အံးထလံၤ အပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ လၢအသ့ဆိကမိၣ်တၢ် ဒိၣ်ဒိၣ်ယိာ်ယိာ်, အကဲဝဲ ပှၤကွဲးထါ ဒီးအမၤတၢ်လၢ ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်တကပၤ. မ့မ့ၢ် အါဘၢၤ အါစတါန့ၣ်​ အကဲဝဲ ပှၤစဲအ့ၣ်ဖိလၢ အတ့ကသံၣ်ကသီ. ဒီထ့ၤ နာ်ဝဲလၢ ပဒိၣ်တဖၣ်​ မ့ၢ်တမၤသကိးတၢ် ဃူဃူဖိးဖိးဘၣ်န့ၣ်​ တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်​ အိၣ်ထီၣ်တသ့ဘၣ်. ဒီးအတဲစ့ၢ်ကီး ယ့ၣ်ၡူးခရံာ် အတၢ်ကတိၤ လၢအတဲဝဲလၢ “ဘီမုၢ်လၢ အက့ၤထီဒါလိာ်က့ၤ အသးန့ၣ်​ ကဟးဂီၤဝဲလီၤ.”—လူၤကၣ်​ ၁၁:၁၇.

အါဘၢၤ အါစတါ ကွဲးလံာ်ပရၢလၢ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ခိၣ်ကျၢၢ်အအိၣ်​ ဒီးကွဲးဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီ ဝံၤဝဲတယံာ်ဘၣ်အလီၢ်ခံ ပှၤသူဝဲ မ့ၣ်ပိၢ်ဖးဒိၣ်ခံဖျၢၣ်. အတဲဝဲလၢ “ဒ်သိး ပှၤလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်​ ကအိၣ်ဒီး တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ် ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ကဘၣ်​ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ကရၢကရိတခါခါ လၢအဆိအချ့.”

သနာ်က့ ပဒိၣ်ပပှၢ်လၢ အပၣ်ဃုာ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ပဒိၣ်​ အတၢ်ပၢတၢ်ပြး အကျါအံၤန့ၣ်​ မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်​ ကမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤ, မၤတၢ်ကသ့ဂ့ၤဂ့ၤ ဒီးတမၤအၢမၤနး ပှၤဂၤဘၣ်ဧါ. မ့တမ့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်​ ကအိၣ်ဒီး တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး လၢအတဂ့ၤဘၣ်​ ဒ်သိးဒီး ပှၤပၢတၢ်လၢအဂၤတဖၣ်ဧါ. တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤလၢ လီၣ်​ အဲးထၢ လၢအမ့ၢ် ဘြံးတၢၣ်​ အပှၤမၤလိတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ အတၢ်ကတိၤ လၢအတဲဝဲလၢ “ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤတဖၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ သူကမၣ်ဝဲ အတၢ်စိတၢ်ကမီၤအဃိ ပှၤလၢအတၢ်စိတၢ်ကမီၤ အိၣ်ဒံးအါန့ၣ်​ ကသူကမၣ်​ အတၢ်စိတၢ်ကမီၤဒံးအါ.”

ဒ်သိး ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်​ ကအိၣ်ဒီး တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်​ ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိး နီၢ်ကီၢ်အဂီၢ် ပကဘၣ်​ အိၣ်ဃူဃူဖိးဖိး. သနာ်က့ တၢ်ဃူတၢ်ဖိး လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်​ အိၣ်ထီၣ်ကသ့ဒ်လဲၣ်. အအိၣ်ထီၣ်​ ကသ့နီၢ်ကီၢ်ဧါ. လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဃူတၢ်ဖိး လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်​ အိၣ်ထီၣ်ဝဲသ့. ဘၣ်ဆၣ်​ အတအိၣ်ထီၣ်​ ခီဖျိလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ပဒိၣ်ပပှၢ် လၢအသူကမၣ်​ တၢ်စိတၢ်ကမီၤတဖၣ်​ အတၢ်ပၢတၢ်ပြး အဃိဘၣ်. အကအိၣ်ထီၣ်​ ခီဖျိလၢ တၢ်ပၢတၢ်ပြးလၢ ကစၢ်ယွၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ. တကးဒံးဘၣ်​ တၢ်ပၢတၢ်ပြးလၢ ကစၢ်ယွၤဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲန့ၣ်​ ကပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤလၢအကြၢးပၢ တၢ်ဘၣ်တ့ခဲလၢာ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ထဲ ကစၢ်ယွၤ တဂၤလီၤ. တၢ်ပၢတၢ်ပြးတခါန့ၣ်​ အမ့ၢ်ဝဲ တၢ်ပၢတၢ်ပြးမနုၤလဲၣ်. လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အမ့ၢ်ဝဲ “ယွၤအဘီအမုၢ်” အတၢ်ပၢတၢ်ပြး.—လူၤကၣ်​ ၄:၄၃.

ဖဲယ့ၣ်ၡူးခရံာ် ဃ့ထုကဖၣ်​ ဒီးတဲဝဲလၢ “နဘီနမုၢ်န့ၣ်​ မ်အဟဲတက့ၢ်. ဒ်လၢမူခိၣ်အသိးန့ၣ်​ မ်တၢ်မၤအသးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢစ့ၢ်ကီး ဒ်နတၢ်ဘၣ်သး အိၣ်ဝဲအသိး” အခါ အတဲဝဲ ဘၣ်ဃးဒီး ကစၢ်ယွၤအဘီအမုၢ် အဂ့ၢ်. (မးသဲ ၆:၉, ၁၀) ကစၢ်ယွၤအဘီအမုၢ် တမၤလၢပှဲၤထီၣ်​ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ လၢအလီကီ တၢ်စိတၢ်ကမီၤ ဒီးအအဲၣ်လီၤထဲအသးတဖၣ်​ အတၢ်ဘၣ်သးဘၣ်. လၢအလီၢ်န့ၣ်​ ကမၤလၢပှဲၤထီၣ်​ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဘၣ်သး လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢဟီ.

ကစၢ်ယွၤအဘီအမုၢ်န့ၣ်​ ပှၤကိးစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ “မူခိၣ်အဘီအမုၢ်.” (မးသဲ ၅:၃) ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. ကစၢ်ယွၤအဘီအမုၢ်အံၤ တအိၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢဘၣ်. အအိၣ်လၢမူခိၣ်​ ဒီးကပၢလီၤစိတၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်. ဒီးဆိကမိၣ်ထံကွၢ် တၢ်ဂ့ၢ်တထံၣ်အံၤ. တၢ်ပၢတၢ်ပြးတခါအံၤ အတလိၣ်ဘၣ်​ ကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ဒီးတထၢစ့ၢ်ကီး တၢ်ခိတၢ်သွဲဘၣ်. အဃိ တၢ်ပၢတၢ်ပြးတခါအံၤ ကကဲဘျုးလၢ အပှၤထံဖိကီၢ်ဖိအဂီၢ် သပှၢ်တၢၢ်.

တၢ်ကတိၤ လၢအမ့ၢ် “ဘီမုၢ်” န့ၣ်​ အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ စီၤပၤ အတၢ်ပၢ. အဃိ ကစၢ်ယွၤအဘီအမုၢ်န့ၣ်​ အိၣ်ဒီးစီၤပၤ လၢအမ့ၢ် ယ့ၣ်ၡူးခရံာ် ဒီးအန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်. ဘၣ်ဃးဒီး ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ လံာ်စီဆှံ တဲဝဲလၢ–

• “တၢ်ပၢန့ၣ်​ ကအိၣ်ဝဲလၢ အစုပူၤလီၤ. . . . အတၢ်ပၢန့ၣ်​ ကရၤလီၤအသး သကုၤဆးဒး ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်​ အကတၢၢ်တအိၣ်ဘၣ်.”—ယၡါယၤ ၉:၆, ၇.

•   “တၢ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤ တၢ်ပၢတၢ်ပြး, တၢ်လၤတၢ်ကပီၤ ဒီးဘီမုၢ်တဘီမုၢ် ဒ်သိး ပှၤဂီၢ်မုၢ်, ပှၤကလုာ် ဒီးပှၤလၢအတဲကျိာ် အကလုာ်ကလုာ်န့ၣ်​ ကမၤအတၢ်အဂီၢ်လီၤ. အတၢ်ပၢတၢ်ပြးန့ၣ်​ . . . ကအိၣ်ဝဲလီၤထူလီၤယိာ်.”—ဒၤနံးယ့လး ၇:၁၄.

• “ဟီၣ်ခိၣ်အဘီမုၢ်န့ၣ်​ ကဲထီၣ်ပကစၢ် [ကစၢ်ယွၤ] ဒီးအခရံာ် အဘီမုၢ်လံ.”—လီၣ်ဖျါ ၁၁:၁၅.

ကစၢ်ယွၤအဘီအမုၢ် ကမၤလၢပှဲၤထီၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်ဃ့ထုကဖၣ်​ ဒီးကမၤလၢပှဲၤထီၣ်​ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဘၣ်သး လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢ. တကးဒံးဘၣ်​ လၢကစၢ်ယွၤအဘီအမုၢ် အတၢ်ပၢဖီလာ်န့ၣ်​ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခဲလၢာ် ကကွၢ်ထွဲ ဒီးဒီသဒၢဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်​ ဒ်သိးဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်အံၤ ကအိၣ်ကဆှဲကဆှီ ပှဲၤဒီးဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ ဒီးတၢ်မုၢ်တၢ်ဘိ.

ထဲန့ၣ်တကးဒံးဘၣ်​ ကစၢ်ယွၤအဘီအမုၢ် ကဟ့ၣ်လီၤ အပှၤထံဖိကီၢ်ဖိ လၢတၢ်သိၣ်လိ ဒီးပှၤခဲလၢာ် ကန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်သိၣ်လိတမံၤဃီ. တၢ်ထံၣ်လီၤဆီလိာ်သးမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်လီၤမုၢ်လီၤဖးမ့ၢ်ဂ့ၤ တအိၣ်နီတမံၤလၢၤဘၣ်. ယၡါယၤ ၁၁:၉ တဲဝဲလၢ “အဝဲသ့ၣ်​ တမၤအၢတၢ်နီတမံၤဘၣ်​ ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ တမၤဟးဂီၤတၢ် . . . နီတမံၤဘၣ်, မ့ၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ်​ ကပှဲၤဝဲဒီး တၢ်သ့ၣ်ညါ ယဟိဝၤယွၤ သပှၢ်တၢၢ် ဒ်ထံအိၣ်ဘၢ ပီၣ်လဲၣ်အသိး.”

ဒ်ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ လီကီဝဲအသိး လၢကစၢ်ယွၤအဘီအမုၢ် အတၢ်ပၢဖီလာ်န့ၣ်​ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢ ကိးဂၤဒဲး ကအိၣ်ဃူဃူဖိးဖိး ဒီးအိၣ်ဒီး တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်. စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၇:၁၁ တဲဝဲလၢ “အဝဲသ့ၣ်​ ကသးခုဝဲဒိၣ်မး မ့ၢ်လၢ တၢ်ဃူတၢ်ဖိး ကအိၣ်ဝဲအါမးအဃိ.” တၢ်ဆၢကတီၢ် မ့ၢ်ယံာ်ထီၣ်န့ၣ်​ တၢ်ကတိၤ ဒ်သိးဒီး “တၢ်မၤကမၣ်ထံကီၢ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီ,” “တၢ်မၤဟးဂီၤန့ဆၢၣ်,” “တၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ်” ဒီး “တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ” န့ၣ်ပတလိၣ်​ တဲအီၤလၢၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ အကကဲထီၣ်သး ဆံးယံာ်လဲၣ်. ကစၢ်ယွၤအဘီအမုၢ် ကပၢက့ၤဟီၣ်ခိၣ်​ လၢအခါဖဲလဲၣ်. အကပၢက့ၤတၢ် ဒ်လဲၣ်. ဒီးပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်အဘျုးဒ်လဲၣ်. ပကဆဲးကွၢ်သကိး.