၁, ၂. (က) တၢ်ကဲထီၣ်သးဒီး စီၤပီလူးဒ်လဲၣ်. (ခ) ဖဲစီၤပီလူး လဲၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ကဲစၢ်အိၣ်အခါ တၢ်သံကွၢ်ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဒ်လဲၣ်.

 ဖဲပှၤဖီၣ်ဃာ်ဝဲ စီၤပီလူး လၢဝ့ၢ်ကဲၤစါရံၤ အခါ ပှၤသုးဖိတဖၣ်​ အိၣ်ခိးကွၢ်အီၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. လၢအပူၤကွံာ်ခံနံၣ်​ ဖဲစီၤပီလူး က့ၤလၢကီၢ်ယူဒၤအခါ လၢစှၤသီအတီၢ်ပူၤန့ၣ်​ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်​ ဃုမၤသံအီၤအိၣ်ဝဲ အစှၤကတၢၢ်သၢဘျီညါ. (မၤတၢ် ၂၁:၂၇-၃၆; ၂၃:၁၀, ၁၂-၁၅, ၂၇) စီၤပီလူး အဒုၣ်အဒါတဖၣ်​ အတၢ်ကူၣ်ထီၣ်ဖးလီၤ လၢအဖီခိၣ်န့ၣ်​ တကဲထီၣ်ဘၣ်သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်ကျဲးစၢး ဃုကျဲလၢကမၤသံအီၤဒံး. ဒီးဖဲစီၤပီလူး သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပှၤကဟ့ၣ်လီၤအီၤလၢ အဒုၣ်အဒါတဖၣ်​ အစုပူၤအခါ အဝဲတဲဘၣ်​ ရိမ့ၤအပဒိၣ်​ စီၤဖ့စတူးလၢ “ယအဲၣ်ဒိး တီၣ်ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ကဲစၢ်အအိၣ်.”—မၤတၢ် ၂၅:၁၁.

^၂ တဘျီအံၤ ဖဲစီၤပီလူး ဆၢတဲာ်လီၤအသးလၢ အကလဲၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ကဲစၢ်အအိၣ်အခါ မ့ၢ်ယဟိဝၤယွၤ ဆီၣ်ထွဲဝဲ အတၢ်ဆၢတဲာ်အံၤစ့ၢ်ကီးဧါ. မ့ၢ်လၢ ပစံၣ်တဲၤတဲလီၤ ယွၤအဘီအမုၢ်အဂ့ၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး လၢမုၢ်နံၤခံကတၢၢ်အဆၢကတီၢ်အဃိ တၢ်သံကွၢ်တဖျၢၣ်အံၤ အတၢ်စံးဆၢန့ၣ်​ အရ့ဒိၣ်လၢပဂီၢ်ဒိၣ်မး. အဃိ ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါလၢ စီၤပီလူးန့ၣ်​ ပာ်လီၤန့ၢ်ပှၤဒိတဲာ်လၢအဂ့ၤ ခီဖျိအ “ဒုးအိၣ်ထီၣ်​ ဒီးမၤဂၢၢ်မၤကျၢၤ ပတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပဒိၣ်အမဲာ်ညါ ဒ်သိးပစံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ်​ ကန့ၢ်အဂီၢ်.”—ဖံလံး ၁:၇.

၃, ၄. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤလုၢ်တၢ်ဒိၣ်အခိၣ်တဖၣ်​ ဒီးပှၤယူဒၤဖိ အပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်​ ဃ့ဝဲလၢ ပှၤကလဲၤဆှၢ စီၤပီလူးလၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်လဲၣ်​ ဒီးစီၤပီလူး အသးသမူ ပူၤဖျဲးဒ်လဲၣ်. (ခ) ဒ်စီၤပီလူးအသိး မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ယဟိဝၤယွၤ ဒုးဆူၣ်ထီၣ်​ အခ့အပှၤတဖၣ်​ အသးဒ်လဲၣ်.

^၃ ဖဲစီၤဖ့စတူး ကဲထီၣ်ရိမ့ၤအပဒိၣ်​ လၢကီၢ်ယူဒၤပူၤ သၢသီဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲလဲၤလၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်. a ဒီးဖဲန့ၣ်န့ၣ်​ အကနၣ်ဝဲ ပှၤလုၢ်တၢ်ဒိၣ်အခိၣ်တဖၣ်​ ဒီးပှၤယူဒၤဖိ အပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်​ တဲအၢတဲသီဝဲ စီၤပီလူးအဂ့ၢ်. အဝဲသ့ၣ်တဲလၢ စီၤပီလူးန့ၣ်​ အကဲပှၤလၢ အမၤတၢထီၣ်တၢလီၤတၢ်. ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ သ့ၣ်ညါဝဲလၢ စီၤဖ့စတူးန့ၣ်​ ကဘၣ်မၤဃူမၤဖိးတၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ တကးဒံးဘၣ်​ အကဘၣ်မၤဃူမၤဖိးတၢ်ဒီး ပှၤယူဒၤဖိခဲလၢာ်. အဃိ အဝဲသ့ၣ်ဃ့ဝဲလၢ စီၤဖ့စတူး ကက့ၤကိး စီၤပီလူး လၢဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်​ ဒီးစံၣ်ညီၣ်အီၤဖဲန့ၣ်. အဝဲသ့ၣ်​ မၤဝဲဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ဒ်သိး ကကူၣ်အၢဝဲ စီၤပီလူးအဂီၢ်. စီၤပီလူး အဒုၣ်အဒါတဖၣ်န့ၣ်​ ကူၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ ကမၤသံဝဲ စီၤပီလူး ဖဲအဟးထီၣ်လၢ ဝ့ၢ်ကဲၤစါရံၤ ဒီးလဲၤလၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်အခါ. ဘၣ်ဆၣ်​ စီၤဖ့စတူး တတူၢ်လိာ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဃ့ဘၣ်​ ဒီးတဲဝဲလၢ “အဝဲမ့ၢ်မၤ တၢ်ကမၣ်တမံၤမံၤ နီၢ်ကီၢ်ကီၢ်န့ၣ်​ မၢပှၤခိၣ်ပှၤနၢ်လၢ သုကျါ လဲၤလီၤဒီးယၤဒီး ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်အီၤတက့ၢ်.” (မၤတၢ် ၂၅:၅) တဘျီအံၤစ့ၢ်ကီး စီၤပီလူး အသးမူပူၤဖျဲးဝဲ.

 ^၄ ဖဲစီၤပီလူး ဘၣ်လဲၤခီဖျိ တၢ်ကီတၢ်ခဲ တမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤအခါ ယဟိဝၤယွၤသူဝဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးခရံာ် ဒ်သိး အကဒုးဆူၣ်ထီၣ်​ စီၤပီလူးအဂံၢ်အဘါ. အဒိ လၢစီၤပီလူး အတၢ်ထံၣ်လၢညါခီန့ၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးတဲအီၤလၢ “ပာ်ဆူၣ်ထီၣ်​ နသးတက့ၢ်.” (မၤတၢ် ၂၃:၁၁) ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤစ့ၢ်ကီး ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်​ ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒီးတၢ်မၤပျံၤမၤဖုးအါမး. ယဟိဝၤယွၤ တမၤလီၤမၢ်ကွံာ် တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ ပထံၣ်ဘၣ်တဖၣ်​ ကိးမံၤဒဲးဘၣ်. သနာ်က့ အဟ့ၣ်ပှၤတၢ်ကူၣ်သ့ ဒီးတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ ဒ်သိး ပလဲၤခီဖျိ တၢ်ကီတၢ်ခဲကန့ၢ်အဂီၢ်. ပနာ်သ့သပှၢ်တၢၢ်လၢ ဒ်သိး ပတူၢ်တၢ် ကကဲအဂီၢ် ကစၢ်ယွၤ လၢအမ့ၢ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံကစၢ် တဂၤအံၤ ကဟ့ၣ်ပှၤ “တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလီၤဆီ” ထီဘိ.—၂ ကရံၣ်​ ၄:၇.

၅. စီၤဖ့စတူး ဆၢတဲာ်န့ၢ်တၢ်လၢ စီၤပီလူးအဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၅ ပူၤကွံာ်စှၤသီဝံၤအလီၢ်ခံ စီၤဖ့စတူး “ဆ့ၣ်နီၤဝဲလၢ ပှၤစံၣ်ညီၣ်တၢ် အလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ” လၢဝ့ၢ်ကဲၤစါရံၤအပူၤ. b စီၤပီလူး ဒီးပှၤလၢအတဲအၢတဲသီအီၤတဖၣ်​ ဆၢထၢၣ်ဝဲလၢ စီၤဖ့စတူး အမဲာ်ညါ. ပှၤတဲအၢတဲသီတၢ်တဖၣ်​ တဲလံၣ်တဲလီတၢ် ဒီးတဲဝဲလၢ စီၤပီလူးကဲပှၤလၢ အမၤတၢထီၣ်တၢလီၤတၢ်. ဘၣ်ဆၣ်​ စီၤပီလူး တဲဝဲလၢ “တၢ်လၢအထီဒါ ပှၤယူဒၤဖိ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်လုၢ်ဟံၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ကဲစၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်​ ယတမၤအီၤ နီတမံၤဘၣ်.” နီၢ်ကီၢ်န့ၣ်​ တၢ်မၢဖိပီလူးန့ၣ်​ အတၢ်ကမၣ်တအိၣ်​ နီတမံၤဘၣ်အဃိ ပှၤကဘၣ်ပျၢ်လီၤကွံာ်အီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ စီၤဖ့စတူး ဆၢတဲာ်ဝဲဒ်လဲၣ်. စီၤဖ့စတူး အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်​ ကဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအီၤအဃိ အတဲ စီၤပီလူးလၢ “မ့ၢ်နအဲၣ်ဒိး လဲၤထီၣ်လၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်​ ဒ်သိး ပှၤကသမံသမိးနၤလၢ ယမဲာ်ညါဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤဧါ.” (မၤတၢ် ၂၅:၆-၉) စီၤဖ့စတူး မၤဝဲဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ အတဘၣ်နီတစဲးဘၣ်. ပှၤမ့ၢ်က့ၤဆှၢကဒါ စီၤပီလူးလၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်န့ၣ်​ ပှၤလၢအထီဒါအီၤတဖၣ်​ ကစံၣ်ညီၣ်အီၤ ဒီးပှၤကမၤသံအီၤ သပှၢ်တၢၢ်. စီၤဖ့စတူး အဲၣ်ဒိးမၤသးခုပှၤသး ဒိၣ်န့ၢ်ဒံး အအဲၣ်ဒိးမၤတၢ်လၢအဘၣ်ဒံး. လၢညါန့ၣ်​ ပဒိၣ်စီၤပီၣ်တံၤပံၤလး စံၣ်ညီၣ်ဝဲ ယ့ၣ်ၡူးဒ်န့ၣ်စ့ၢ်ကီး. (ယိၤ ၁၉:၁၂-၁၆) ဒီးစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်တနီၤလၢ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ အဲၣ်ဒိး မၤသးခုပှၤသးအဃိ အဝဲသ့ၣ်​ တစံၣ်ညီၣ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် တီတီလိၤလိၤဘၣ်. ပသ့ၣ်ညါပာ်စၢၤတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်တဖၣ်​ မ့ၢ်တစံၣ်ညီၣ်ပှၤ တီတီလိၤလိၤဘၣ်​ သနာ်က့ ပတကမၢကမၣ်ဘၣ်.

၆, ၇. ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤပီလူး ဘၣ်သးတီၣ်ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ကဲစၢ်အအိၣ်လဲၣ်​ ဒီးခရံာ်ဖိလၢ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ န့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိလၢ စီၤပီလူး အိၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၆ ခီဖျိလၢ စီၤဖ့စတူး ဘၣ်သးမၤသးခု ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်အသးအဃိ ပှၤစံၣ်ညီၣ်သံ စီၤပီလူးသ့. စီၤပီလူး ကဲဝဲရိမ့ၤ အပှၤထံဖိကီၢ်ဖိအဃိ အသူဝဲအတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အံၤ ဒီးအတဲ စီၤဖ့စတူးလၢ “ယဆၢထၢၣ်လၢ ကဲစၢ်အ ပှၤစံၣ်ညီၣ်တၢ် အလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ အမဲာ်ညါလီၤ. ဒီးပှၤကြၢးစံၣ်ညီၣ်ယၤ ဖဲအံၤလီၤ. ယတမၤကမၣ်​ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်​ နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်​ နသ့ၣ်ညါ ဂ့ၤဂ့ၤလီၤ. . . . အဃိ ယအဲၣ်ဒိး တီၣ်ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ကဲစၢ်အအိၣ်.” ညီနုၢ်န့ၣ်​ ပှၤလၢအဆၢတဲာ်လီၤအသးလၢ အကတီၣ်ထီၣ်​ အတၢ်ဂ့ၢ်လၢ ကဲစၢ်အအိၣ်န့ၣ်​ အဆီတလဲက့ၤ အတၢ်ဆၢတဲာ်တန့ၢ်လၢၤဘၣ်. အဃိ စီၤဖ့စတူး တဲစီၤပီလူးလၢ “မ့ၢ်လၢ နအဲၣ်ဒိး တီၣ်ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ကဲစၢ်အအိၣ်​ အဃိ နကဘၣ်လဲၤလၢ ကဲစၢ်အအိၣ်.” (မၤတၢ် ၂၅:၁၀-၁၂) စီၤပီလူး တီၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်လၢ ကဲစၢ်အအိၣ်အဃိ အပာ်လီၤဝဲ တၢ်ဒိတၢ်တဲာ်အဂ့ၤလၢ ခရံာ်ဖိအမ့ၢ်အတီ လၢဆၢကတီၢ်ခဲအံၤအဂီၢ်. အဃိ အဝဲသ့ၣ်​ မ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်သး ဒ်စီၤပီလူးအသိးန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ မၤဝဲဒ်စီၤပီလူးအသိးသ့. ဖဲပှၤလၢအထီဒါပှၤတဖၣ်​ “သူဝဲပဒိၣ်​ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒ်သိးကဒုးအိၣ်ထီၣ်​ တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်” လၢကမၤပတုာ် ပတၢ်ဖံးတၢ်မၤအဂီၢ်အခါ ပတီၣ်ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အရူ ဒ်သိး ပကအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ လၢတၢ်သဘျ့အပူၤ. c—စံး ၉၄:၂၀.

^၇ စီၤပီလူးန့ၣ်​ အတၢ်ကမၣ်တအိၣ်​ သနာ်က့ အဘၣ်အိၣ်လၢ ဃိာ်ပူၤခံနံၣ်ညါ. လၢခံအန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ အကလဲၤတဲဖျါထီၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ဝ့ၢ်ရိမ့ၤအပူၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ တချုးလၢအလဲၤလၢ ဝ့ၢ်ရိမ့ၤဒံးဘၣ်န့ၣ်​ ပှၤပၢတၢ်လၢအဂၤတဂၤ ဘၣ်သးထံၣ်အီၤ.

၈, ၉. ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤပၤအကြံးပၤ လဲၤလၢဝ့ၢ်ကဲၤစါရံၤလဲၣ်.

^၈ စီၤဖ့စတူး နၢ်ဟူဝဲလၢ စီၤပီလူး ကတီၣ်ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ကဲစၢ်အအိၣ်​ စှၤကိာ်သီဝံၤအလီၢ်ခံ စီၤပၤအကြံးပၤ ဒီးအဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်​ နီၢ်ဘ့ၢ်နံက့ၤ “ဟဲအိၣ်သကိး” စီၤဖ့စတူး လၢအကဲ ပဒိၣ်လၢအသီတဂၤအံၤ. d ဖဲရိမ့ၤပၢတၢ်အစိၤန့ၣ်​ ပဒိၣ်လၢ အပတီၢ်ထီတဖၣ်​ လဲၤဟးအိၣ်သကိးဝဲ ပဒိၣ်လၢအထီၣ်သီတဖၣ်. စီၤဖ့စတူး ကဲထီၣ်ပဒိၣ်အဃိ စီၤပၤအကြံးပၤ ဟဲဆၢဂ့ၤဆၢဝါအီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ အမၤဝဲဒ်အံၤန့ၣ်​ မ့ၢ်ဒ်သိး အကဒီတံၤဒီသကိးဒီး စီၤဖ့စတူး ဒီးကကဲဘျုးလၢ အတၢ်ပၢအဂီၢ်.—မၤတၢ် ၂၅:၁၃.

^၉ စီၤဖ့စတူး တဲဘၣ်စီၤပၤအကြံးပၤ လၢစီၤပီလူးအဂ့ၢ် ဒီးစီၤအကြံးပၤ ဘၣ်သးထံၣ်​ စီၤပီလူး ဒီးတဲတၢ်ဒီးအီၤဒိၣ်မး. လၢခံတနံၤ ပှၤပၢတၢ်ခံဂၤန့ၣ်​ လဲၤဆ့ၣ်နီၤလၢ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် အလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်​ ကကနၣ်ဝဲ စီၤပီလူးတဲတၢ်အဂီၢ်. ပှၤပၢတၢ်ခံဂၤအံၤ အစိကမီၤ ဒီးအတၢ်လၤကပီၤ မ့ၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်မးဘၣ်ဆၣ်​ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်​ တလီၤထုးန့ၢ်သူၣ်ထုးန့ၢ်သး ထဲသိးဒီးတၢ်လၢ စီၤပီလူးတဲဝဲဘၣ်.—မၤတၢ် ၂၅:၂၂-၂၇.

၁၀, ၁၁. စီၤပီလူး ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အပာ်ကဲ စီၤအကြံးပၤဒ်လဲၣ်​ ဒီးစီၤပီလူး တဲဘၣ်စီၤအကြံးပၤလၢ အတၢ်အိၣ်မူလၢညါဒ်လဲၣ်.

^၁၀ စီၤပီလူး ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အပာ်ကဲ စီၤပၤအကြံးပၤ ဒီးစံးဘျုးအီၤလၢ အဟ့ၣ်အီၤအခွဲးလၢ အကတဲဖျါထီၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်.  စီၤပီလူး တဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢ စီၤပၤအကြံးပၤ သ့ၣ်ညါဝဲ ပှၤယူဒၤဖိ အလုၢ်အလၢ် ဒီးအတၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်ခဲလၢာ်. ဝံၤဒီးစီၤပီလူး တဲဖျါထီၣ်​ အတၢ်အိၣ်မူလၢ အပူၤကွံာ်အဂ့ၢ် ဒီးတဲဝဲလၢ “ယအိၣ်မူတ့ၢ်ဒ် ပှၤဖၤရံၤၡဲလၢ အဖီၣ်ဃံး တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ အဃံးကတၢၢ်.” (မၤတၢ် ၂၆:၅) ဖဲစီၤပီလူး ကဲပှၤဖၤရံၤၡဲအခါ အနာ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤ ကဆှၢလီၤ မ့းၡံအၤ လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢ. ဒီးဖဲစီၤပီလူး ကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိ ဝံၤအလီၢ်ခံ အစံၣ်တဲၤတဲလီၤဝဲ ဒူဒူလၢ ယ့ၣ်ၡူးခရံာ် မ့ၢ်ဝဲမ့းၡံအၤ လၢယဟိဝၤယွၤ အၢၣ်လီၤဝဲလၢ အကဆှၢလီၤဝဲတဂၤန့ၣ်. အဃိ စီၤပီလူး ၡဲပၠးစီၤပၤအကြံးပၤလၢ ပှၤပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်အီၤန့ၣ်​ မ့ၢ်လၢအဝဲစံၣ်တဲၤတဲလီၤဝဲ ဘၣ်ဃးဒီးမ့းၡံအၤ လၢအဝဲ ဒီးပှၤလၢအထီဒါအီၤတဖၣ်​ နာ်ဝဲတဂၤန့ၣ်အဂ့ၢ်. စီၤအကြံးပၤ ကနၣ်တၢ်လၢ စီၤပီလူး တဲဝဲဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲအဲၣ်ဒိး နၢ်ဟူအါထီၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဒံး. e

^၁၁ စီၤပီလူး တဲပၠးဝဲလၢ လၢညါန့ၣ်​ အမၤအၢမၤနး ခရံာ်ဖိတဖၣ်နးမး. ဒီးအတဲဝဲလၢ “လၢညါခါ ယၤစ့ၢ်ကီး ယနာ်သပှၢ်တၢၢ်လၢ ယကြၢးမၤ တၢ်အါမံၤလၢ အထီဒါ ပှၤနစၤရ့းဖိ ယ့ၣ်ၡူးအမံၤလီၤ. . . . မ့ၢ်လၢ ယသးပှံၢ်ထီၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ဒိၣ်မးအဃိ ယလဲၤမၤအၢမၤသီ အဝဲသ့ၣ်လၢ ဝ့ၢ်အဂၤတဖၣ်​ အပူၤစ့ၢ်ကီး.” (မၤတၢ် ၂၆:၉-၁၁) ပမ့ၢ်ကွၢ် စီၤပီလူးန့ၣ်​ အတတဲပိၣ်တၢ်ဘၣ်. ပှၤအါဂၤသ့ၣ်ညါဝဲလၢ စီၤပီလူးန့ၣ်​ အမၤအၢမၤနးဝဲ ခရံာ်ဖိတဖၣ်​ ဖၣ်နးညါ. (ကလၤ ၁:၁၃, ၂၃) စီၤအကြံးပၤ ကဆိကမိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ ‘ပှၤလၢအထီဒါတၢ်ဒ်န့ၣ်တဂၤန့ၣ်​ ဘၣ်မနုၤအဃိ အကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိလဲၣ်.’

၁၂, ၁၃. (က) စီၤပီလူး ၡဲပၠးဘၣ်ဃးဒီး အကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိဒ်လဲၣ်. (ခ) စီၤပီလူး “ထူနီၣ်ခိၣ်စူ” န့ၣ်အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ အခီပညီဒ်လဲၣ်.

^၁၂ စီၤပီလူးဆဲးတဲတၢ် ဒီးတဲဝဲလၢ “ပှၤလုၢ်တၢ်ဒိၣ်အခိၣ်တဖၣ်​ ဟ့ၣ်ယၤ တၢ်စိတၢ်ကမီၤ ဒီးမူဒါလၢ ယကလဲၤလၢ ဝ့ၢ်ဒၤမ့ၤစ့း ဒ်သိး ယကမၤဒ်န့ၣ်အဂီၢ်လီၤ. စီၤပၤဧၢ, ဖဲယလဲၤလၢကျဲအခါ ဘၣ်ဖဲမုၢ်ထူၣ်န့ၣ်​ ယထံၣ်​ တၢ်ကပီၤလၢ မူခိၣ်​ လၢအကပီၤထီၣ်​ ဒိၣ်န့ၢ်မုၢ်န့ၣ်​ ကပီၤဝးတရံးယၤ ဒီးပှၤလၢ အလဲၤတၢ်ဒီးယၤတဖၣ်လီၤ. ဒီးပလီၤဃံၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်လိၤကိးဂၤဒဲး ဝံၤဒီးယနၢ်ဟူ တၢ်ကလုၢ်တဲယၤလၢ ဧ့ၤဘြံၤကျိာ်လၢ ‘စီၤစီလူးဧၢ, စီၤစီလူးဧၢ, နမၤအၢမၤနးယၤ ဘၣ်လဲၣ်. နမ့ၢ်ထူနီၣ်ခိၣ်စူန့ၣ်​ ကမၤဘၣ်ဒိက့ၤနၤလီၤ.’ ဘၣ်ဆၣ်​ ယတဲလၢ ‘ကစၢ်ဧၢ, နမ့ၢ်မတဂၤလဲၣ်.’ ကစၢ်တဲဝဲလၢ ‘ယမ့ၢ် ယ့ၣ်ၡူးလၢ နမၤအၢမၤနးအီၤ တဂၤလီၤ.” f—မၤတၢ် ၂၆:၁၂-၁၅.

^၁၃ တချုးလၢ တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒီး စီၤပီလူး လၢကျဲဒံးဘၣ်အခါ စီၤပီလူးန့ၣ်​ အလီၤဂာ်ဒီး ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဒုလၢအ “ထူနီၣ်ခိၣ်စူ.” ဒ်ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိလၢ အတီၣ်တၢ်ဘိၣ်တဒု ထူကဒါက့ၤ နီၣ်ခိၣ်စူ ဒီးမၤဘၣ်ဒိကဒါက့ၤအီၤအသိး စီၤပီလူးစ့ၢ်ကီး ထီဒါဝဲ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဘၣ်သးအဃိ အတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ကစၢ်ယွၤဘၣ်ဒိဝဲ. ဖဲစီၤပီလူး လဲၤတၢ်လၢ ဝ့ၢ်ဒၤမ့ၤစ့း အကျဲမုၢ်ခိၣ်အခါ ယ့ၣ်ၡူး လၢအဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤ လၢတၢ်သံန့ၣ်​ လီၣ်ဖျါထီၣ်သးလၢအမဲာ်ညါ. ယ့ၣ်ၡူးမၤဝဲဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ဒ်သိး ကဘှီဘၣ်ထီၣ်​ စီၤပီလူး လၢအသးဘျၢ လၢအလဲၤကျဲကမၣ်တဂၤအံၤ အတၢ်ထံၣ်အဂီၢ်.—ယိၤ ၁၆:၁, ၂.

၁၄, ၁၅. ဘၣ်ဃးဒီး စီၤပီလူး အတၢ်အိၣ်မူ ဆီတလဲအဂ့ၢ်န့ၣ်​ အတဲဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၄ စီၤပီလူး တဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အတၢ်အိၣ်မူဆီတလဲ လၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့ဒ်လဲၣ်. အတဲ စီၤအကြံးပၤလၢ “ယမၤထွဲဒ် တၢ်ထံၣ်လၢညါခီလၢ အဟဲလၢမူခိၣ်​ အသိးလီၤ. အဃိ ယလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်ကစီၣ်အံၤလီၤ. အဆိကတၢၢ်န့ၣ်​ ယလဲၤလၢ ပှၤလၢအအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်ဒၤမ့ၤစ့းအပူၤ ဝံၤဒီး ယလဲၤလၢပှၤလၢအအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်အပူၤ ဒီးပှၤလၢအအိၣ်လၢ ယူဒၤအဟီၣ်ကဝီၤပူၤဝးဝး တကးဒံးဘၣ်​ လၢပှၤကလုာ်တဖၣ်အအိၣ်လီၤ. ယမၤဒ်အံၤ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်​ ကပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသး ဒီးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်​ ကစၢ်ယွၤ ဒီးမၤတၢ်လၢ အပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး.” (မၤတၢ် ၂၆:၁၉, ၂၀) မူဒါလၢယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်လီၤဝဲ စီၤပီလူး ဖဲဝ့ၢ်ဒၤမ့ၤစ့း အကျဲမုၢ်ခိၣ်အခါန့ၣ်​ စီၤပီလူး မၤဝဲလၢအနံၣ်အါမး. အဃိ အကဲဘျုးဒ်လဲၣ်. ပှၤလၢအဒိကနၣ်​ စီၤပီလူး အတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဒီးကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​  ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသး, တမၤဝဲတၢ်လၢ အတဂ့ၤတဖၣ်လၢၤဘၣ်​ ဒီးမၤက့ၤတၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤ ဘၣ်သးဝဲတဖၣ်. ပှၤတဖၣ်အံၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ကဲထီၣ်​ ထံဖိကီၢ်ဖိလၢအဂ့ၤ ဒီးဖဲအဝဲသ့ၣ်အိၣ်တၢ်လီၢ် တပူၤဂ့ၤတပူၤဂ့ၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ဒိကနၣ်ဝဲ တၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒီးကဲထီၣ်ပှၤလၢ အမၤဃူမၤဖိးတၢ်.

^၁၅ ခီဖျိလၢ စီၤပီလူး စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဃိ ပှၤအါဂၤ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အဘျုး ဘၣ်ဆၣ်​ ပှၤယူဒၤဖိလၢ အထီဒါတၢ်တဖၣ်​ တထံၣ်ဝဲဒ်န့ၣ်ဘၣ်. စီၤပီလူး တဲဝဲ “လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်​ ဖီၣ်န့ၢ်ယၤလၢ တၢ်လုၢ်ဟံၣ်ပူၤ ဒီးဂုာ်ကျဲးစၢး မၤသံယၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ မ့ၢ်လၢကစၢ်ယွၤ မၤစၢၤယၤအဃိ ယဆဲး စံၣ်တဲၤတဲလီၤဘၣ်​ ပှၤလၢအပတီၢ်ဖုၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ အပတီၢ်ထီမ့ၢ်ဂ့ၤ တုၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤ.”—မၤတၢ် ၂၆:၂၁, ၂၂.

၁၆. ဖဲပတဲပၠး စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ဒီးပှၤပၢတၢ်တဖၣ်​ လၢပတၢ်နာ်အဂ့ၢ်အခါ ပကွၢ်လိ စီၤပီလူး အဒိအတဲာ်သ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၆ ဒ်ပမ့ၢ်ခရံာ်ဖိလၢ အမ့ၢ်အတီအသိး ပကဘၣ်​ ‘အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤပသး ထီဘိလၢ ပကတဲဆၢ’ ပှၤဂၤဘၣ်ဃးဒီး ပတၢ်နာ်အဂ့ၢ်. (၁ ပ့း ၃:၁၅) ပမ့ၢ်ဘၣ်တဲပၠး စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် မ့တမ့ၢ် ပှၤပၢတၢ်တဖၣ်​ ဘၣ်ဃးဒီး ပတၢ်နာ်အဂ့ၢ်န့ၣ်​ ပကွၢ်လိ စီၤပီလူး အဒိအတဲာ် ဖဲအတဲတၢ်ဒီး စီၤပၤအကြံးပၤ ဒီးစီၤဖ့စတူးသ့. ဖဲပတဲတၢ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်အခါ လၢတၢ်ပာ်ကဲအပူၤ ပတဲပၠးအဝဲသ့ၣ်လၢ လံာ်စီဆှံမၤစၢၤပှၤ ဒီးမၤစၢၤပှၤလၢအဂၤ ဒ်လဲၣ်သ့. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ ကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ဒီးပှၤပၢတၢ်တဖၣ်​ ကစံၣ်ညီၣ်န့ၢ်ပှၤတၢ် တီတီလိၤလိၤ.

၁၇. ဖဲစီၤဖ့စတူး ကနၣ်ဝဲတၢ်လၢ စီၤပီလူး တဲဝဲအခါ အမၤဝဲဒ်လဲၣ်​ ဒီးပှၤအါဂၤလၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ အဝဲသ့ၣ်လီၤဂာ်ဒီး စီၤဖ့စတူးဒ်လဲၣ်.

^၁၇ ဖဲစီၤဖ့စတူး ဒီးစီၤအကြံးပၤ ဒိကနၣ်ဝဲတၢ်လၢ စီၤပီလူး တဲဝဲအခါ အဝဲသ့ၣ်​ ဂ့ၢ်လိာ်ဝဲတသ့ဘၣ်. အဃိ တၢ်ကဆဲးကဲထီၣ်အသးဒ်လဲၣ်. လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ “ဖဲစီၤပီလူး တဲဆၢက့ၤတၢ် ဒ်အံၤအခါ စီၤဖ့စတူးတဲဝဲလၢ အကလုၢ်ဖးဒိၣ်လၢ “‘စီၤပီလူးဧၢ, နပျုၢ်လံ. နမၤလိတၢ် အါတလၢအဃိ အမၤပျုၢ်နၤလံ.’” (မၤတၢ် ၂၆:၂၄) ဒီးပှၤအါဂၤလၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲ ဒ်စီၤဖ့စတူးစ့ၢ်ကီး. ပှၤအါဂၤန့ၣ်​ ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ပှၤလၢအသိၣ်လိ လံာ်စီဆှံ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတဖၣ်န့ၣ်​ အကဲပှၤလၢတအိၣ်ဒီး တၢ်ကူၣ်သ့ဘၣ်. တကးဒံးဘၣ်​ ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့လၢ အပတီၢ်ထီတဖၣ်​ ညီနုၢ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ကတူၢ်လိာ် လံာ်စီဆှံအတၢ်သိၣ်လိ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤအဂ့ၢ်န့ၣ်​ တညီဘၣ်.

၁၈. စီၤပီလူးတဲက့ၤ ပဒိၣ်စီၤဖ့စတူး ဒ်လဲၣ်​ ဝံၤဒီးစီၤပၤအကြံးပၤ စံးဆၢစီၤပီလူးဒ်လဲၣ်.

^၁၈ စီၤပီလူး တဲက့ၤပဒိၣ်​ စီၤဖ့စတူးလၢ “တၢ်ဒိၣ်​ စီၤဖ့စတူးဧၢ, ယတပျုၢ်ဘၣ်, ယတဲတၢ်ကတိၤလၢ အမ့ၢ်အတီဒီးလၢ အလီၤနာ်တဖၣ်လီၤ. စီၤပၤဧၢ, နသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤ ဂ့ၤဂ့ၤလံအဃိ ယတဲနၤ ဒူဒူဘူၣ်ဝဲလီၤ. . . . စီၤပၤအကြံးပၤဧၢ, နနာ် ဝံတဖၣ်ဧါ. ယသ့ၣ်ညါလၢ နနာ်လီၤ.” စီၤပၤအကြံးပၤတဲက့ၤ စီၤပီလူးလၢ “နတဲတၢ်န့ၣ်​ လီၤထုးန့ၢ်သူၣ်ထုးန့ၢ်သး တုၤဒၣ်လဲာ် တယံာ်လၢၤဘၣ်​ ယကကဲထီၣ်​ ခရံာ်ဖိတဂၤလီၤမၢၤ.” (မၤတၢ် ၂၆:၂၅-၂၈) စီၤပၤအကြံးပၤ မ့ၢ်တမၤဝဲ ဒ်အတဲဝဲအသိးဘၣ်ဆၣ်​ အဆိကမိၣ်ထံဝဲ တၢ်လၢစီၤပီလူး တဲဝဲထံထံဆးဆး.

၁၉. စီၤဖ့စတူး ဒီးစီၤအကြံးပၤ ထံၣ်စီၤပီလူးဒ်လဲၣ်.

^၁၉ စီၤပၤအကြံးပၤ ဒီးစီၤဖ့စတူး ဆၢထၢၣ်ဝဲအဃိ အဝဲသ့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဒိကနၣ်​ စီၤပီလူး အတၢ်ဂ့ၢ်ဝံၤလံ. “ဖဲအဝဲသ့ၣ်​ ဟးထီၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်တဲလိာ်အသး တဂၤဒီးတဂၤလၢ ‘ပှၤတဂၤအံၤ အတမၤဘၣ်တၢ်လၢ အကြၢးသံမ့ၢ်ဂ့ၤ, ကြၢးဖၢနုာ်အီၤလၢ ဃိာ်ပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤ နီတမံၤဘၣ်.’ ဒီးစီၤအကြံးပၤ တဲစီၤဖ့စတူးလၢ ‘ပှၤတဂၤအံၤ မ့ၢ်တတီၣ်ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ကဲစၢ်အအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်​ ပှၤပျၢ်ကွံာ်အီၤ သ့ဝဲ.’” (မၤတၢ် ၂၆:၃၁, ၃၂) အဝဲသ့ၣ်​ သ့ၣ်ညါဝဲလၢ စီၤပီလူးန့ၣ်​ အတၢ်ကမၣ်တအိၣ်ဘၣ်. အဃိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ကနၢ်ပၢၢ်စၢၤ ခရံာ်ဖိတဖၣ်​ ဒီးကပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်သူၣ်ဂ့ၤသးဝါလၢ အဝဲသ့ၣ်ဖီခိၣ်အါထီၣ်.

၂၀. စီၤပီလူး တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ပှၤပၢတၢ်ခံဂၤအံၤအမဲာ်ညါန့ၣ်​ အကဲဘျုးဒ်လဲၣ်.

^၂၀ ဖဲစီၤပီလူး စံၣ်တဲၤတဲလီၤ စီၤဖ့စတူး ဒီးစီၤအကြံးပၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ ဖျါလၢအဝဲသ့ၣ်​ တကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိဘၣ်. စီၤပီလူး တဲဖျါထီၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်မဲာ်ညါန့ၣ်​ ကဲဘျုးစ့ၢ်ကီးဧါ. ပထံၣ်ဘၣ်လၢ အကဲဘျုးဝဲ. စီၤပီလူး စံၣ်တဲၤတဲလီၤဘၣ်​ “စီၤပၤတဖၣ်​ ဒီးပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်” လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ယူဒၤအပူၤ လၢပှၤတစံၣ်တဲၤတဲလီၤဘၣ်​ အဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်သးခုကစီၣ်​ နီတဘျီဒံးဘၣ်. (လူၤ ၂၁:၁၂, ၁၃) တကးဒံးဘၣ်​ စီၤပီလူး အတၢ်လဲၤခီဖျိလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီန့ၣ်​ ကဲထီၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလၢ အဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်​ အဂီၢ်ဒိၣ်မး.—ဖံလံး ၁:၁၂-၁၄.

၂၁. တၢ်ကီတၢ်ခဲ မ့ၢ်အိၣ်ဘၣ်ဆၣ်​ ပမ့ၢ်ဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်န့ၣ်​ ကကဲဘျုးဒ်လဲၣ်.

^၂၁ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ တၢ်ကဲထီၣ်အသး ဒ်လၢညါအသိးစ့ၢ်ကီး. ဖဲပစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ ပမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒီးပှၤဂၤမ့ၢ်ထီဒါပှၤဘၣ်ဆၣ်​ တၢ်ကဲဘျုးကဲဖှိၣ်​ အိၣ်ဝဲအါမးစ့ၢ်ကီး. တၢ်မ့ၢ်ကဲထီၣ်သးဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ပကစံၣ်တဲၤတဲလီၤဘၣ်​ ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါလၢ ပှၤတစံၣ်တဲၤတဲလီၤဘၣ်အီၤဘၣ်. ပအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီ ဒီးတၢ်တူၢ်န့ၢ်ခီၣ်ကဲအဃိ ကကဲထီၣ်​ တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်အဂီၢ်. ဒီးအကဲထီၣ်​ တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်​ ကဆဲးပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်သးဒူအါထီၣ်​ ဒီးကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ ကစၢ်ယွၤအဘီမုၢ်အဂ့ၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး.