၁-၃. (က) လၢတၢ်မၢဖိအစိၤန့ၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢ အကမၤဘၣ်ဒိ ခရံာ်ဖိအတၢ်ဃူတၢ်ဖိးန့ၣ်​ ကဲဝဲမနုၤလဲၣ်. (ခ) ပမ့ၢ်မၤလိ တၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤန့ၣ်​ ပကန့ၢ်ဘၣ်​ အဘျုးဒ်လဲၣ်.

 စီၤပီလူး ဒီးစီၤဘၢ်နါဘၤ လဲၤလၢမံၤၡၢၤနရံၤ အတၢ်လဲၤတၢတဘျီဝံၤဒီး အဝဲသ့ၣ်​ ဟဲက့ၤတုၤလၢ ဝ့ၢ်အၣ်တံၤအီာ် လၢကီၢ်စူၤရံ. အဝဲသ့ၣ်​ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ “အိးဟိထီၣ်ကျဲ ဒ်သိး ပှၤကလုာ်တဖၣ်​ ကစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ် အဂီၢ်” အဃိ အဝဲသ့ၣ်သးခုဒိၣ်မး. (မၤတၢ် ၁၄:၂၆, ၂၇) တကးဒံးဘၣ်​ လၢဝ့ၢ်အၣ်တံၤအီာ် အပူၤစ့ၢ်ကီး အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်သးခုကစီၣ်ရၤလီၤအသးဒီး ပှၤလၢအတကဲဝဲ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်စ့ၢ်ကီး ကဲထီၣ်ဝဲခရံာ်ဖိ “အါအါဂီၢ်ဂီၢ်.”—မၤတၢ် ၁၁:၂၀-၂၆.

^၂ ဘၣ်ဆၣ်​ ဖဲခရံာ်ဖိလၢအအိၣ်လၢ ယူဒၤအဟီၣ်ကဝီၤတဖၣ်​ နၢ်ဟူဘၣ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအခါ အဝဲသ့ၣ်​ တသးခုကိးဂၤဒဲးဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်တနီၤ ဆိမိၣ်ဝဲလၢ ခရံာ်ဖိကိးဂၤဒဲးန့ၣ်​ ကဘၣ်ဒိးတၢ်ကူးတရံး. ဘၣ်ဆၣ်​ မ့မ့ၢ်အဂၤတနီၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ဆိမိၣ်ဝဲလၢ တလိၣ်ဒိးတၢ်ကူးတရံးဘၣ်. အဃိ ခရံာ်ဖိလၢ အကဲပှၤယူဒၤဖိ ဒီးခရံာ်ဖိလၢအတကဲ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်န့ၣ်​ ကြၢးရ့လိာ်အသးဒ်လဲၣ်. ဒီးခရံာ်ဖိလၢ အတကဲ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်န့ၣ်​ လိၣ်လၢအကဘၣ်မၤထွဲ စီၤမိၤၡ့အတၢ်သိၣ်တၢ်သီဧါ. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤန့ၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်​ တဲအါလိာ်အသး ဒီးအသးတလီၤပလိာ်လိာ်အသးဘၣ်​ ဒိၣ်မးအဃိ လၢခရံာ်ဖိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ်​ တၢ်လီၤမုၢ်လီၤဖး ဘူးကအိၣ်ထီၣ်ညါ. အဃိ ပှၤကမၤဝဲဒ်လဲၣ်.

^၃ ပမ့ၢ်ဆိမိၣ်ထံ တၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤန့ၣ်​ ပကန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိ လၢအရ့ဒိၣ်ဒီဒူၣ်. ဒီးဖဲတၢ်လီၤမုၢ်လီၤဖး ဘူးကအိၣ်ထီၣ်ဝဲအခါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကဆဲးအိၣ်ဃူအိၣ်ဖိး.

၄. ပှၤယူဒၤဖိလၢ အကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိတနီၤန့ၣ်​ အသိၣ်လိဒံးဝဲမနုၤလဲၣ်​ ဒီးတၢ်သံကွၢ်မနုၤ ဟဲအိၣ်ထီၣ်လဲၣ်.

^၄ စီၤလူၤကၣ်​ ကွဲးဝဲလၢ “ပိာ်ခွါတနီၤလၢ အအိၣ်ဟဲလၢ ယူဒၤအဟီၣ်ကဝီၤန့ၣ်​ ဟဲလီၤဝဲ [ဆူဝ့ၢ်အၣ်တံၤအီာ်] ဒီးသိၣ်လိဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်လၢ ‘သုမ့ၢ်တဒိး တၢ်ကူးတရံးဒ် စီၤမိၤၡ့ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ အိၣ်ဝဲအသိးဘၣ်န့ၣ်​ သုဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ တသ့ဘၣ်.’” (မၤတၢ် ၁၅:၁) “ပိာ်ခွါ . . . လၢအအိၣ်ဟဲလၢ ယူဒၤအဟီၣ်ကဝီၤ” န့ၣ်လၢအပူၤကွံာ် အဝဲသ့ၣ်​ ကဲတ့ၢ်ဝဲ ပှၤဖၤရံၤၡဲဧါ တကဲဘၣ်ဧါန့ၣ်​ ပတသ့ၣ်ညါဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ လီၤဂာ်လၢ အဝဲသ့ၣ်​ ဆိမိၣ်တၢ်ဒ် ပှၤဖၤရံၤၡဲလၢ အဖီၣ်ဃံးဃာ်ဝဲ စီၤမိၤၡ့အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ. ဒီးလီၤဂာ်လၢ အဝဲသ့ၣ်တဲဝဲလၢ တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်​ သိၣ်လိဝဲတဖၣ်န့ၣ်​ အဟဲလၢ တၢ်မၢဖိတဖၣ်​ ဒီးပှၤသူၣ်က့သးပှၢ်လၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်အအိၣ်. (မၤတၢ် ၁၅:၂၃, ၂၄) ကစၢ်ယွၤပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်မၢဖိပ့းတရူး လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ အဝဲတူၢ်လိာ်ဝဲ ပှၤလၢတကဲ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်​ လၢခရံာ်ဖိအတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ်​ အိၣ်ဝဲ ၁၃ နံၣ်လံ. ဘၣ်ဆၣ်​ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤယူဒၤဖိလၢ အကဲခရံာ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်​ အဆိမိၣ်ဝဲလၢ ပှၤကဘၣ်​ ဒိးတၢ်ကူးတရံးန့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်လၢ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးဒံးလဲၣ်. a—မၤတၢ် ၁၀:၂၄-၂၉, ၄၄-၄၈.

၅, ၆. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤယူဒၤဖိလၢ အကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိတနီၤန့ၣ်​ ဆိမိၣ်ဒံးဝဲလၢ ပှၤကဘၣ်ဒိးတၢ်ကူးတရံးလဲၣ်. (ခ) တၢ်ကူးတရံး အတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤန့ၣ်​ အဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီး တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤလၢ ကစၢ်ယွၤမၤဝဲဒီး စီၤအၤဘြၤဟၣ်ဧါ. (ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အဘျဲၣ်.)

 ^၅ ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်​ ဆိမိၣ်ဝဲ ဒ်န့ၣ်လဲၣ်န့ၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်ကအိၣ်ဝဲအါမံၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ကဆိမိၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ပာ်လီၤဃာ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ ပှၤပိာ်ခွါတဖၣ်ကဘၣ်​ ဒိးတၢ်ကူးတရံး ဒီးတၢ်ကူးတရံးန့ၣ်​ အကဲဝဲ တၢ်ပနီၣ်တခါလၢ အဝဲသ့ၣ်​ အိၣ်ဒီးတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ လီၤလီၤဆီဆီ. လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ မၤလိာ်စီၤအၤဘြၤဟၣ်​ ဒီးပှၤပိာ်ခွါလၢ အအိၣ်ဒီးအီၤတဖၣ်​ လၢကဒိးတၢ်ကူးတရံး ဒီးလၢခံန့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ မၢပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်​ မၤဝဲဒ်န့ၣ်စ့ၢ်ကီး. b (၃ မိၤ ၁၂:၂, ၃) ဒီးစီၤမိၤၡ့ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအိၣ်ဝဲလၢ ပှၤထံဂၤကီၢ်ဂၤဖိစ့ၢ်ကီး အဝဲသ့ၣ်​ ဒိးတၢ်ကူးတရံး မ့ၢ်ဝံၤမၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ပၣ်ဃုာ်လၢ ဘူၣ်တဖၣ်​ ဒီးအီၣ်ဝဲ ဘူၣ်လဲၤကပာ်အကိၣ်သ့. (၂ မိၤ ၁၂:၄၃, ၄၄, ၄၈, ၄၉) အဃိ ပှၤပိာ်ခွါလၢ အတဒိးတၢ်ကူးတရံးဘၣ်န့ၣ်​ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်​ ထံၣ်အဝဲသ့ၣ်​ ဒ်ပှၤလၢအတကဆှီဘၣ်​ ဒီးအမၤကစၢ်ယွၤ အတၢ်မၤတသ့ဘၣ်.—ၡါ ၅၂:၁.

^၆ ပှၤယူဒၤဖိလၢ အကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်​ ကဆီတလဲဝဲ အတၢ်ဆိကမိၣ်​ ဒ်ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဆိကမိၣ်အသိးအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်ကလိၣ်ဘၣ်​ တၢ်နာ် ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် အဝဲသ့ၣ်အိၣ်လၢ တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအသီ အဖီလာ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်​ တအိၣ်လၢ စီၤမိၤၡ့အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ အဖီလာ်လၢၤဘၣ်. အဃိ ပှၤလၢအဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်​ ဒ်ပှၤယူဒၤဖိတဂၤအသိးန့ၣ်​ တကဲထီၣ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် တဘျီဃီလၢၤဘၣ်. ဒီးပှၤယူဒၤဖိလၢ အကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိအါဂၤန့ၣ်​ အအိၣ်ဝဲလၢ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်အကျါအဃိ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်​ ကကဲထီၣ်ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်​ ဒီးကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်တၢ် တပူၤဃီဒီး ပှၤလၢအတဒိးတၢ်ကူးတရံးဘၣ်တဖၣ်အဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်ကလိၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်သးဒူသပှၢ်တၢၢ်.—ယံး ၃၁:၃၁-၃၃; လူၤကၣ်​ ၂၂:၂၀.

၇. “ပိာ်ခွါ . . . လၢအအိၣ်ဟဲလၢ ယူဒၤအဟီၣ်ကဝီၤ” န့ၣ်အဝဲသ့ၣ်​ တနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤဒံးဘၣ်လဲၣ်.

^၇ တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအသီန့ၣ်​ ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်သ့ၣ်လၢ စီၤမိၤၡ့အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအပူၤ အဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤ တဆီတလဲ အတၢ်ဘျၢဘၣ်. (မး ၂၂:၃၆-၄၀) အဒိ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဒိးတၢ်ကူးတရံးန့ၣ်​ စီၤပီလူးကွဲးဝဲလၢ “ပှၤယူဒၤဖိအနီၢ်ကီၢ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢ အမ့ၢ်ပှၤယူဒၤဖိလၢ သူၣ်ကံၢ်သးလဲ ဒီးအဝဲဘၣ်တၢ်ကူးတရံးလၢသး ခီဖျိလၢသးစီဆှံ ဒီးတမ့ၢ်ခီဖျိလၢ တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ အအိၣ်ကွဲးအသးအဃိဘၣ်.” (ရိမ့ၤ ၂:၂၉; ၅ မိၤ ၁၀:၁၆) “ပိာ်ခွါ . . . လၢအအိၣ်ဟဲလၢ ယူဒၤအဟီၣ်ကဝီၤ” န့ၣ်အတနၢ်ပၢၢ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤဘၣ်​ ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ ဆိမိၣ်ဒံးဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤကဒိးတၢ်ကူးတရံးဒံး. အဃိ မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်​ ကဆီတလဲ အတၢ်ဆိမိၣ်ဧါ.

၈. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကူးတရံးန့ၣ်​ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤဆှၢထီၣ်တၢ်သံကွၢ်လၢ ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်အအိၣ်လဲၣ်.

^၈ စီၤလူၤကၣ်​ ဆဲးတဲဝဲလၢ “စီၤပီလူးဒီး စီၤဘၢ်နါဘၤ အသးတလီၤပလိာ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်​ [ပိာ်ခွါလၢ “အအိၣ်ဟဲလၢ ယူဒၤအဟီၣ်ကဝီၤ”] ဒီးတဲအါလိာ်အသး ဒီးအဝဲသ့ၣ်အါမး ဝံၤအလီၢ်ခံ ပှၤရဲၣ်ကျဲၤဝဲလၢ စီၤပီလူး, စီၤဘၢ်နါဘၤ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအဂၤတနီၤ ကလဲၤတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤဒီး တၢ်မၢဖိ ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်လၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်​  အပူၤ.” c (မၤတၢ် ၁၅:၂) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ ဝ့ၢ်အၣ်တံၤအီာ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ်​ အတၢ်ထံၣ်တဒ်သိးလိာ်သးဘၣ်​ အဃိ အဝဲသ့ၣ်​ တဲအါလိာ်သး ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤကဘၣ်​ ဒိးတၢ်ကူးတရံးဧါ တဘၣ်ဒိးလၢၤဘၣ်ဧါအဂ့ၢ်. ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ တဂၤဘၣ်တဂၤန့ၣ်​ အဆိမိၣ်ထဲလၢ အတၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ. အဃိ ဒ်သိး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်​ ကဆဲးအိၣ်ဒီး တၢ်ဃူတၢ်ဖိးအဂီၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်​ ရဲၣ်ကျဲၤဝဲလၢ ပှၤကလဲၤသံကွၢ် “တၢ်မၢဖိဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်​ သးပှၢ်တဖၣ်လၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်.” ပှၤတဖၣ်အံၤန့ၣ်​ အကဲဝဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်. အဃိ ပန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢ ဝ့ၢ်အၣ်တံၤအီာ် အအိၣ်ဒ်လဲၣ်.

၉, ၁၀. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ ဝ့ၢ်အၣ်တံၤအီာ်, စီၤပီလူး ဒီးစီၤဘၢ်နါဘၤန့ၣ်​ ပာ်လီၤတၢ်အဒိအတဲာ် လၢပဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၉ ပန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိအရ့ဒိၣ်တခါလၢ ပကဘၣ်နာ်န့ၢ် ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ကရၢကရိ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ ဝ့ၢ်အၣ်တံၤအီာ်တဖၣ်န့ၣ်​ အသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် ကိးဂၤဒဲးန့ၣ်​ အကဲဝဲ ပှၤယူဒၤဖိ. ဘၣ်ဆၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ နာ်ဝဲလၢ ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် ကဆၢတဲာ်တၢ် ဒ်လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ အိၣ်ဝဲအသိး. ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်နာ်ဝဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်လဲၣ်. အဝဲသ့ၣ်နာ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အသးစီဆှံ ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခိၣ်​ လၢအမ့ၢ် ယ့ၣ်ၡူးခရံာ်န့ၣ်​ ကဟံးစုနဲၣ်ကျဲတၢ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်နာ်ဝဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်. (မး ၂၈:၁၈, ၂၀; အ့း ၁:၂၂, ၂၃) ခဲအံၤစ့ၢ်ကီး ဖဲတၢ်ဂ့ၢ်ကီ အိၣ်ထီၣ်အခါ ပကွၢ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ ဝ့ၢ်အၣ်တံၤအီာ် အဒိအတဲာ်သ့ခီဖျိ ပနာ်န့ၢ် ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ကရၢကရိ ဒီးပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်တဖၣ်.

^၁၀ တကးဒံးဘၣ်​ ပန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်မၤလိလၢ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးတၢ်သးစူၤ. စီၤပီလူး ဒီးစီၤဘၢ်နါဘၤန့ၣ်​ ကစၢ်ယွၤ အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ဃုထၢထီၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ခီဖျိ သးစီဆှံ ဒ်သိး အဝဲသ့ၣ်ကလဲၤလၢ ကလုာ်ဂၤတဖၣ်အအိၣ်. ကစၢ်ယွၤမၢအဝဲသ့ၣ်​ ဒ်အံၤသနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်​ တဆိမိၣ်လီၤသးလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကဆၢတဲာ်တၢ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကူးတရံးတခါအံၤ လၢဝ့ၢ်အၣ်တံၤအီာ်အပူၤဘၣ်. (မၤတၢ် ၁၃:၂, ၃) လၢခံ စီၤပီလူးကွဲးဝဲလၢ “ယလဲၤထီၣ်ဖဲန့ၣ်​ [လၢဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်] ခီဖျိလၢ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်လီၣ်ဖျါတခါ အဃိလီၤ.” အဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ သးစီဆှံ ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ စီၤပီလူး ဒ်သိးအကလဲၤလၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်. (ကလၤ ၂:၂) လၢပစိၤခဲအံၤစ့ၢ်ကီး တၢ်ဂ့ၢ်ကီ မ့ၢ်ဟဲအိၣ်ထီၣ်န့ၣ်​ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်​ ကျဲးစၢး အိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးတၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤ. အဝဲသ့ၣ်​ တတဲအါလိာ်သးလၢ နတၢ်ထံၣ်ဘၣ်​ ယတၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဘၣ်. ပထံၣ်ဘၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ဃုဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢ လံာ်စီဆှံပူၤ ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်လၢ ကုၢ်လၢအတီဒီး အကူၣ်တၢ်သ့ ထုးထီၣ်ဝဲ.—ဖံလံး ၂:၂, ၃.

၁၁, ၁၂. ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်အိၣ်ခိး ယဟိဝၤယွၤလဲၣ်.

 ^၁၁ ဒ်သိး ပကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်တနီၤအဂီၢ် တဘျီတခီၣ်​ ပကဘၣ်အိၣ်ခိး ယဟိဝၤယွၤ လၢကမၤစၢၤပှၤ. အဒိ စီၤကန့လံးန့ၣ်​ ဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤလၢ သးစီဆှံ ဖဲ ခ.န ၃၆ နံၣ်​ သနာ်က့ တုၤလၢ ခ.န ၄၉ နံၣ်မၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်​ နၢ်ပၢၢ်ဝဲလၢ ပှၤလၢအတကဲ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်​ တလိၣ်ဒိးတၢ်ကူးတရံးလၢၤဘၣ်. အဃိ အဝဲသ့ၣ်​ ကနၢ်ပၢၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်​ ဘၣ်အိၣ်ခိးဝဲ ယဟိဝၤယွၤယံာ်ဝဲ ၁၃ နံၣ်ညါ. ကစၢ်ယွၤ မၤဝဲဒ်အံၤန့ၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ကမ့ၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်ဝဲ ပှၤယူဒၤဖိလၢ အကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိတဖၣ်​ တၢ်ဆၢကတီၢ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်​ ဆီတလဲ အတၢ်ဆိမိၣ်​ ဒ်ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဆိမိၣ်​ ကသ့အဂီၢ်. အဝဲသ့ၣ်​ အဲၣ်ဝဲစီၤအၤဘြၤဟၣ်​ ဒီးပာ်ကဲဝဲ စီၤအၤဘြၤဟၣ်ဒိၣ်မး. တကးဒံးဘၣ်​ တၢ်ကူးတရံး အတၢ်အၢၣ်လီၤလၢ ကစၢ်ယွၤမၤဝဲဒီး စီၤအၤဘြၤဟၣ်န့ၣ်​ အအိၣ်ဝဲ အနံၣ်​ ၁,၉၀၀ ညါ. အဃိ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကူးတရံးန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ကဆီတလဲ အတၢ်ထံၣ်အဂီၢ် တညီဘၣ်.—ယိၤဟၣ်​ ၁၆:၁၂.

^၁၂ ဒ်သိး ပကအိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်​ ဒ်ယဟိဝၤယွၤအသိးအဂီၢ် ယဟိဝၤယွၤသိၣ်လိပှၤလၢ တၢ်သးစူၤ ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ အပူၤအဃိ ပသးခုဒိၣ်မး. တၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ သိၣ်လိပှၤကိးမံၤဒဲးန့ၣ်​ အကဲဘျုးလၢပဂီၢ်. (ၡါ ၄၈:၁၇, ၁၈; ၆၄:၈) အဃိ ဖဲတၢ်ကရၢကရိ မၤတၢ်ဆီတလဲ မ့တမ့ၢ် ၡဲပၠးက့ၤဝဲ လံာ်စီဆှံအဆၢတနီၤလၢ အသီတမၠိအခါ ပတကြၢး ပာ်ထီၣ်ထီသး ဒီးဆိမိၣ်လၢ ပတၢ်ထံၣ်ဂ့ၤဒိၣ်ဝဲဘၣ်​ ဒီးပတကြၢး ကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်ဘၣ်. (စံၣ်​ ၇:၈) နမ့ၢ်သ့ၣ်ညါလီၤနသးလၢ နအိၣ်ဒီး တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးဒ်အံၤ ထဲတစဲးဖိန့ၣ်​ ဆိမိၣ်ထံ တၢ်မၤလိလၢ နမၤလိဘၣ်လၢ မၤတၢ် ၁၅ အပူၤ ဒီးဃ့ယဟိဝၤယွၤ လၢအကမၤစၢၤနၤ ဒ်သိးနကမၤထွဲ တၢ်လၢနမၤလိဘၣ်တဖၣ်. d

၁၃. လၢတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်မၤအပူၤန့ၣ်​ ပကွၢ်လိ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သးစူၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၃ ပမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်လၢ ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတဂၤ ကပာ်တ့ၢ်ကွံာ် အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်လၢအကမၣ်​ မ့တမ့ၢ် အတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ လုၢ်လၢ်လၢ အကမၣ်အဂီၢ် အတညီဝဲဘၣ်န့ၣ်​ ပကဘၣ်​ ကွၢ်လိယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဝံသးစူၤ. ဒီးပကဘၣ်ပျဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အသးစီဆှံ ကမၤစၢၤအီၤ ဒ်သိး အကဆီတလဲအသး. အဃိ ပကဘၣ်ဟ့ၣ်အီၤ တၢ်ဆၢကတီၢ် တတီၤဖိ. (၁ ကရံၣ်​ ၃:၆, ၇) ဒီးပကဘၣ်​ ဃ့ထုကဖၣ်န့ၢ်တၢ်လၢ ပပှၤမၤလိ လံာ်စီဆှံဖိတဖၣ်အဂီၢ်. လၢခံကယီကယီန့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကသ့ၣ်ညါထီၣ်လၢ ပကဘၣ်မၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ်​ လၢအဂ့ၤကတၢၢ်ဒ်လဲၣ်အဂီၢ်.—၁ ယိၤဟၣ်​ ၅:၁၄.

၁၄, ၁၅. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ဝ့ၢ်အၣ်တံၤအီာ်န့ၣ်​ ပာ်ကဲဝဲ စီၤပီလူး စီၤဘၢ်နါဘၤ ဒီးပှၤလၢအလဲၤသကိးတၢ်ဒီးအီၤတဖၣ်​ ဒ်လဲၣ်. စီၤပီလူး ဒီးအသကိးတဖၣ်​ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ ကီၢ်ဖံၤနံက့ၤ ဒီးကီၢ်ၡၤမရံ ဒ်လဲၣ်.

^၁၄ စီၤလူၤကၣ်​ ဆဲးကွဲးဝဲလၢ “တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လဲၤဆှၢ အဝဲသ့ၣ်လၢ ကျဲတကူာ်ဝံၤဒီး က့ၤကဒါဝဲလီၤ. အဝဲသ့ၣ်​ ဆဲးလဲၤခီဂာ်ဝဲ ကီၢ်ဖံၤနံက့ၤ ဒီးကီၢ်ၡၤမရံ ဒီးတဲဝဲဘၣ်ဃးဒီး ပှၤကလုာ်အဂၤတဖၣ်​ လၢအစးထီၣ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်​ ကစၢ်ယွၤအဂ့ၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ. အဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခဲလၢာ် သးခုဝဲဒိၣ်မး.” (မၤတၢ် ၁၅:၃) စီၤပီလူး ဒီးစီၤဘၢ်နါဘၤ ဒီးပှၤလၢ အလဲၤပိာ်အခံတဖၣ်န့ၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤတဖၣ်​ အဲၣ်အဝဲသ့ၣ်, ပာ်ကဲအဝဲသ့ၣ်​ ဒီးဆၢမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်​ ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤ. အဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အံၤ လဲၤဆှၢအဝဲသ့ၣ်လၢ ကျဲတကူာ်. ပထံၣ်ဘၣ်ကဒီး အသီတဘျီလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ ဝ့ၢ်အၣ်တံၤအီာ် ပာ်လီၤတၢ်အဒိအတဲာ်အဂ့ၤ လၢပဂီၢ်. နၤမီၤ မ့ၢ်နပာ်ဖျါထီၣ်​  တၢ်ပာ်ကဲလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်​ “လီၤဆီဒၣ်တၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢ အဂုာ်ကျဲးစၢးလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒီးတၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိတၢ်” အဖီခိၣ်ဧါ.—၁ တံၤ ၅:၁၇.

^၁၅ ဖဲစီၤပီလူး ဒီးအသကိးတဖၣ်​ လဲၤလၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်အခါ လၢကျဲန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ တဲပၠး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ ကီၢ်ဖံၤနံက့ၤ ဒီးကီၢ်ၡၤမရံလၢ ပှၤလၢအတကဲ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်​ ကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိအဂ့ၢ် “လီၤတံၢ်လီၤဆဲး.” အဃိ ကကဲထီၣ်​ တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အံၤအဂီၢ်ဒိၣ်မး. ပှၤလၢအကနၣ်ဝဲ တၢ်လၢစီၤပီလူး တဲဝဲတဖၣ်အကျါန့ၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ကပၣ်ဃုာ်ဒီး ခရံာ်ဖိလၢ အကဲဝဲပှၤယူဒၤဖိ. ဒီးလီၤဂာ်လၢ ဖဲပှၤမၤသံ စီၤစတ့းဖၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲသ့ၣ်​ ဟဲဃ့ၢ်အိၣ်လၢတၢ်လီၢ်ဖဲန့ၣ်. ခဲအံၤစ့ၢ်ကီး ဖဲပထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်ကီတၢ်ခဲအခါ ပမ့ၢ်နၢ်ဟူဘၣ်​ ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ဆိၣ်ဂ့ၤဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်​ အတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအဂ့ၢ်န့ၣ်​ ပဂံၢ်ဆူၣ်ထီၣ်ဒိၣ်မး. အဃိ ဒ်သိး ပဂံၢ်ကဆူၣ်ထီၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ်​ ဂုာ်ကျဲးစၢး လဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်, ကဝီၤအတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်​ ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်ထီဘိ. တကးဒံးဘၣ်​ ပကဘၣ်ဖး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်​ အတၢ်အိၣ်မူ အတၢ်လဲၤခီဖျိလၢ မဲးကစံ မ့တမ့ၢ် လၢ jw.org အပူၤဆူၣ်ဆူၣ်.

၁၆. တၢ်ကီတၢ်ခဲဖးဒိၣ်​ အိၣ်ထီၣ်ဝဲ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဒိးတၢ်ကူးတရံးန့ၣ်​ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၆ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ အဟဲလၢဝ့ၢ်အၣ်တံၤအီာ်န့ၣ်​ အလဲၤတၢ်လၢ ကလံၤထံးတကပၤ အမံးလာ် ၃၅၀ (၅၅၀ ကံလိမံထၢၣ်) ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲသ့ၣ်​ လဲၤတုၤလၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်. စီၤလူၤကၣ်​ ကွဲးဝဲလၢ “အဝဲသ့ၣ်​ လဲၤတုၤလၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်အခါ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်, တၢ်မၢဖိဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်​ တူၢ်လိာ်မုာ် အဝဲသ့ၣ်ဂ့ၤဂ့ၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ တဲဖျါထီၣ်​ တၢ်ခဲလၢာ်လၢ ကစၢ်ယွၤမၤတ့ၢ်ဝဲ ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်.” (မၤတၢ် ၁၅:၄) ဘၣ်ဆၣ်​ “ပှၤဖၤရံၤၡဲတနီၤလၢ အကဲထီၣ်​ ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်န့ၣ်​ ဂဲၤဆၢထၢၣ်ဒီး တဲဝဲလၢ ‘ပှၤတဖၣ်န့ၣ်​ ကဘၣ်ဒိးတၢ်ကူးတရံး ဒီးပကဘၣ်မၤလိာ် အဝဲသ့ၣ်လၢ ကမၤထွဲစီၤမိၤၡ့ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ.’” (မၤတၢ် ၁၅:၅) ပထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်ဒိးတၢ်ကူးတရံးအဂ့ၢ်န့ၣ်​ အကဲထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်ကီဖးဒိၣ်. အဃိ ပှၤကဘၣ်မၤဘၣ်ဂီၢ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်ဂ့ၢ်ကီတခါအံၤ.

၁၇. လၢပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် လၢဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်အကျါန့ၣ်​ မတၤသ့ၣ်တဖၣ်​ ပၣ်ဃုာ်လဲၣ်. ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ “တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်” ပၣ်ဃုာ်လဲၣ်.

^၁၇ ကတိၤဒိ ၁၃:၁၀ တဲဝဲလၢ “ပှၤလၢအဃု တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးန့ၣ်​ အအိၣ်ဒီး တၢ်ကူၣ်သ့.” ဒ်လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး “တၢ်မၢဖိ ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်​ ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသး ဒ်သိးကတဲသကိးဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ [တၢ်သံကွၢ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဒိးတၢ်ကူးတရံးအဂ့ၢ်] အဂီၢ်.” (မၤတၢ် ၁၅:၆) ဒ်ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် လၢပစိၤခဲအံၤ မၤဝဲအသိး လၢညါစ့ၢ်ကီး “တၢ်မၢဖိ ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်” ဆၢတဲာ်န့ၢ်တၢ်လၢ ခရံာ်ဖိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ခဲလၢာ်အဂီၢ်. ဘၣ်မနုၤအဃိ “တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်” မၤသကိးတၢ်ဒီး တၢ်မၢဖိတဖၣ်လဲၣ်. သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်မၢဖိယၤကိာ်န့ၣ်​ ပှၤမၤသံအီၤလံ ဒီးတၢ်မၢဖိပ့းတရူးစ့ၢ်ကီး အလီၤဘၣ်လၢ ဃိာ်ပူၤတတီၤဖိဒံး. အဃိ တၢ်မၢဖိလၢအဂၤစ့ၢ်ကီး လၢခံအဝဲသ့ၣ်​ ထံၣ်ဘၣ်ဒီး  တၢ်အိၣ်သးဒ်အံၤသ့ဝဲ. တၢ်မ့ၢ်ကဲထီၣ်အသးဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ ဒ်သိးပှၤဆဲးတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်ကအိၣ်အဂီၢ် ပှၤလိၣ်ဘၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤ အဂၤတဖၣ်အံၤ.

၁၈, ၁၉. စီၤပ့းတရူး တဲဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်​ ဒီးအပှၤဒိကနၣ်တၢ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်​ နၢ်ပၢၢ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၈ စီၤလူၤကၣ်​ ဆဲးတဲဝဲလၢ “အဝဲသ့ၣ်​ တဲအါလိာ်သး ဖးယံာ်ဝံၤဒီး စီၤပ့းတရူးဂဲၤဆၢထၢၣ်” ဒီးတဲဝဲလၢ “ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သ့ၣ်ဧၢ, သုသ့ၣ်ညါလၢ အပူၤကွံာ်ဖးယံာ်န့ၣ်​ ကစၢ်ယွၤ ဃုထၢယၤ လၢသုကျါ ဒ်သိး ပှၤကလုာ်အဂၤတဖၣ်​ ကနၢ်ဟူဘၣ်တၢ်သးခုကစီၣ်​ ဒီးကစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ် ခီဖျိလၢ ယတၢ်ကတိၤတဖၣ်အဃိလီၤ. ဒီးကစၢ်ယွၤလၢ အသ့ၣ်ညါပှၤသးန့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်အုၣ်သးခီဖျိ အဟ့ၣ်လီၤ အဝဲသ့ၣ်သးစီဆှံ ဒ်အဟ့ၣ်လီၤပှၤအသိးလီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ပဝဲဒၣ်အံၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, ကစၢ်ယွၤထံၣ်ဝဲ ဒ်သိးသိးလီၤ. ဒီးအဝဲ မၤကဆှီထီၣ်က့ၤ အဝဲသ့ၣ်အသး ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်​ အတၢ်နာ်အဃိ.” (မၤတၢ် ၁၅:၇-၉) လၢအဆၢဖိ ၇ အပူၤ ကြံးအတၢ်ကတိၤလၢ ပှၤကွဲးကျိာ်ထံအီၤလၢ “တဲအါလိာ်သး” န့ၣ်အခီပညီမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးလၢ “အဝဲသ့ၣ်သံကွၢ်တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်” ဒီး “ဃုသ့ၣ်ညါဝဲတၢ်ဂ့ၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး.” ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဒိးတၢ်ကူးတရံးအဂ့ၢ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ အတၢ်ထံၣ်​ တဒ်သိးလိာ်သးဘၣ်​ သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်သးအိၣ်​ တဲသကိးဝဲတၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤ ဒီးသးအိၣ်တဲဖျါထီၣ်ဝဲ အတၢ်ထံၣ်​ ဒီးအတၢ်တူၢ်ဘၣ်ပျီပျီ.

^၁၉ စီၤပ့းတရူးအတၢ်ကတိၤန့ၣ်​ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဖဲစီၤကန့လံး ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ အတကဲပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်​ ဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤလၢသးစီဆှံ ဖဲ ခ.န ၃၆ အခါ စီၤပ့းတရူး အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ အိၣ်ဖဲန့ၣ်. အဃိ ယဟိဝၤယွၤမၣ်​ မ့ၢ်တကွၢ်ဒိၣ်ဆံးအါစှၤ ပှၤယူဒၤဖိ ဒီးပှၤလၢအတမ့ၢ် ပှၤယူဒၤဖိဘၣ်န့ၣ်​ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်​ တကြၢးကွၢ်ဒိၣ်ဆံးအါစှၤလိာ်သးဘၣ်. ဒီးစီၤပ့းတရူးအတၢ်ကတိၤန့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ ကစၢ်ယွၤတူၢ်လိာ်ဝဲ ပှၤတဂၤအတၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်န့ၣ်​ တမ့ၢ်ခီဖျိလၢ အမၤထွဲဝဲ စီၤမိၤၡ့အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအဃိဘၣ်. ကစၢ်ယွၤတူၢ်လိာ် အတၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်​ ခီဖျိလၢ အပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အနာ်ယ့ၣ်ၡူးအဃိ.—ကလၤ ၂:၁၆.

၂၀. ပှၤလၢအဆီၣ်ထွဲ တၢ်ကူးတရံးန့ၣ်​ လီၤဂာ်လၢ အဝဲသ့ၣ်​ “မၤကွၢ်ကစၢ်ယွၤ” လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၂၀ စီၤပ့းတရူး ဆိကမိၣ်ထံဝဲ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ကတိၤ ဒီးတၢ်လၢ သးစီဆှံမၤဝဲတဖၣ်​ ဒီးအဝဲတဲဝဲလၢ “မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ ခဲအံၤ ဘၣ်မနုၤအဃိ သုမၤကွၢ်ကစၢ်ယွၤ ခီဖျိလၢ သုအဲၣ်ဒိးပာ်ထီၣ်​ နီၣ်ယိးဘိလၢ ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ် အဘီၣ်တဖၣ်အံၤ အလိၤလဲၣ်. နီၣ်ယိးဘိအံၤ ပမိၢ်ပၢ်ဖံဖု လၢပျၢၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, ပယိးအီၤ တန့ၢ်ဘၣ်. မ့မ့ၢ်ပဝဲန့ၣ်​ ပနာ်လၢ ပဘၣ်တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤပှၤ ခီဖျိကစၢ်ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်သးကညီၤ ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် အဃိလီၤ. ဒီးပနာ်လၢ အဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီး ဘၣ်တၢ် အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤအီၤလၢ ကျဲဒ်န့ၣ်​ စ့ၢ်ကီး.” (မၤတၢ် ၁၅:၁၀, ၁၁) ဖဲအံၤ စီၤပီလူးတဲဝဲလၢ ပှၤလၢအတဲအါတၢ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဒိးတၢ်ကူးတရံးအဂ့ၢ်န့ၣ်​ လီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး အဝဲသ့ၣ်​ “မၤကွၢ်ကစၢ်ယွၤ.” ပမ့ၢ်တဲလၢ အဂၤတမံၤန့ၣ်​ လီၤဂာ်လၢ အဝဲသ့ၣ်​ မၤကွၢ်ကစၢ်ယွၤအတၢ်သးစူၤ. အဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤလၢအတကဲပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်​ ကမၤထွဲစီၤမိၤၡ့အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ. ဘၣ်ဆၣ်အဝဲသ့ၣ်​ အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ တမၤထွဲဝဲ စီၤမိၤၡ့အတၢ်သိၣ်တၢ်သီခဲလၢာ်ဘၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ကြၢးသံ. (ကလၤ ၃:၁၀) သနာ်က့ ကစၢ်ယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်သးကညီၤဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အဖီခိၣ်​ ခီဖျိယ့ၣ်ၡူးခရံာ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်​ ကြၢးပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ်​ ကစၢ်ယွၤ.

၂၁. ဒ်သိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်​ ဆၢတဲာ်တၢ်လၢအဘၣ်​ ကသ့အဂီၢ် စီၤပီလူး ဒီးစီၤဘၢ်နါဘၤ အတၢ်ကတိၤန့ၣ်​ မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၂၁ ခီဖျိလၢ စီၤပ့းတရူးတၢ်ကတိၤအဃိ “ပှၤကိးဂၤဒဲးအိၣ်ဘှ့ၣ်ဝဲ.” ဝံၤဒီး စီၤဘၢ်နါဘၤ ဒီးစီၤပီလူးတဲဝဲ ဘၣ်ဃးဒီး “တၢ်ပနီၣ်လီၤလး ဒီးတၢ်လီၤလိၢ်လီၤလးတဖၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤမၤတ့ၢ်ဝဲ လၢပှၤကလုာ်တဖၣ်အကျါ ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်လီၤ.” (မၤတၢ် ၁၅:၁၂) အဃိ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကူးတရံးအဂ့ၢ်န့ၣ်​ တၢ်မၢဖိတဖၣ်​ ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်​ ဆိမိၣ်ထံဝဲ တၢ်အုၣ်အသးခဲလၢာ်ဝံၤဒီး အဝဲသ့ၣ်ဆၢတဲာ်တၢ် ဒ်ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဘၣ်သးအိၣ်ဝဲအသိး သ့ဝဲ.

၂၂-၂၄. (က) ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် လၢပစိၤခဲအံၤန့ၣ်​ အမၤဝဲဒ်သိး ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်လၢ တၢ်မၢဖိအစိၤဒ်လဲၣ်. (ခ) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်​ ပာ်ကဲဝဲ ကစၢ်ယွၤအတၢ်ကရၢကရိ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ်​ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲကသ့ဒ်လဲၣ်.

 ^၂၂ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ဖဲပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်တဖၣ်​ အိၣ်ဖှိၣ်အခါန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ဃုသ့ၣ်ညါဝဲ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ ဒီးဃ့ထုကဖၣ်ဆူၣ်ဆူၣ်​ ဒ်သိးကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အသးစီဆှံအဂီၢ်. (စံး ၁၁၉:၁၀၅; မး ၇:၇-၁၁) အဝဲသ့ၣ်ဆၢတဲာ်တၢ် ဒ်ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဘၣ်သးအသိး ကသ့အဂီၢ် တချုးအဝဲသ့ၣ်​ မၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်တဂၤစုာ်စုာ် န့ၢ်ဘၣ်ဆိ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ ကဃ့ထုကဖၣ်​ ဒီးဆိမိၣ်ဆိဝဲကသ့အဂီၢ်. (ကတိၤ ၁၅:၂၈) ဒီးဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ်အံၤ မၤဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်တဲဖျါထီၣ်​ အတၢ်ထံၣ်ပျီပျီ လၢတၢ်ပာ်ကဲအပူၤ. တကးဒံးဘၣ်​ ဖဲအဝဲသ့ၣ်​ တဲသကိးတၢ်အခါ အဝဲသ့ၣ်သူဝဲ လံာ်စီဆှံထီဘိ.

^၂၃ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်​ ကဘၣ်ကွၢ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အံၤ ဒီးမၤဒ်သိး အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲ. အဝဲသ့ၣ်​ တဲသကိးတၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်​ ဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်ဂ့ၢ်ကီတမံၤမံၤ မ့ၢ်တဘၣ်ဂီၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်​ ဆှၢထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ဝဲၤတြၢ် မ့တမ့ၢ် တဲသကိးတၢ်ဒီး ဝဲၤတြၢ်အပှၤခၢၣ်စး ဒ်သိးဒီး ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်တဖၣ်. ဒီးမ့ၢ်လိၣ်န့ၣ်​ ဝဲၤတြၢ် ကဆှၢထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်အအိၣ်.

^၂၄ ပှၤလၢအမၤထွဲ တၢ်ကရၢကရိ ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ ဒီးပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသး, တၢ်သးတီ ဒီးတၢ်သးစူၤန့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤဆိၣ်ဂ့ၤအဝဲသ့ၣ်. တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ်​ ပကသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤကဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်သူၣ်မံသးမုာ်, တၢ်ဃူတၢ်ဖိး ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်​ ကလဲၤထီၣ်လဲၤထီ.