၁-၆. ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်​ စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်အိၣ်သး အကလုာ်ကလုာ်ဒ်လဲၣ်. တဲဖျါထီၣ်​ တၢ်လဲၤခီဖျိ.

 ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်သးစၢ်ရံးဘခၤ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ကၣ်နၣ်န့ၣ်​ အပာ်ဝဲအကၠိ ဒ်သိးဒီး အစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အလီၢ်. လၢအထၢၣ်ပူၤန့ၣ်​ အပၢနုာ်ဃာ် ပတၢ်ကရၢကရိလံာ်လဲၢ်မၢ်မၢ်. ဖဲတၢ်အိၣ်ဘှံးအဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ အစံၣ်တဲၤတဲလီၤဝဲ အသကိးတဖၣ်လၢကၠိ. အဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ရံးဘခၤ မၤလိလံာ်စီဆှံဒီး အသကိးလၢကၠိ တဘျုးဂၤညါ.

^၂ မၣ်ဒၣ်ကးစကါန့ၣ်​ ကဲဝဲကီးတဖျၢၣ်လၢ အအိၣ်ဘူးဒီး ကီၢ်အၤဖြံၤကၤ. ဖဲန့ၣ်ပှၤလဲၤလၢညါခံဂၤ လဲၤဝဲလၢ သဝီဖးယံၤတဖျၢၣ်​ ဒီးညီနုၢ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဟးလၢ တၢ်ကိၢ်ကျါယံၤဝဲ ၁၅ မံးလာ် (၂၅ ကံလိ) ညါ. လၢသဝီတဖျၢၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်မၤလိလံာ်စီဆှံဒီး ပှၤလၢအသးအိၣ်တၢ် တဘျုးဂၤညါ.

^၃ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ပၤရၤကွ့ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢအအိၣ်လၢ ထံကီၢ်အဂၤ ၁၅ ဘ့ၣ်န့ၣ်​ တ့ထီၣ်ဝဲကဘီဖးဒိၣ်တဘ့ၣ်. ကဘီတဘ့ၣ်အံၤ တြီၢ်ဝဲပှၤ ၁၂ ဂၤ. ညီနုၢ်တၢ်လီၢ်လၢ အအိၣ်ဘူးဒီး ကီၢ်ပၤရၤကွ့ ဒီးထံကျိပၤရၤနၤန့ၣ်​ ပှၤလဲၤဝဲတညီဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ခီဖျိလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်​ လဲၤဝဲလၢ ကဘီအဃိ အဝဲသ့ၣ်​ စံၣ်တဲၤတဲလီၤဘၣ်​ ပှၤလၢအအိၣ်ဖဲ လီၢ်ကဝီၤတဖၣ်န့ၣ်.

^၄ ဖဲတၢ်ကိၢ်ခါအဆၢကတီၢ် ပှၤတမှံၤလၢအအိၣ်လၢ ထံကီၢ်အါဘ့ၣ်န့ၣ်​ လဲၤဟးကသုၣ်ကသီလၢ အလၤစကၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ကဘီဟဲအိၣ်ပတုာ်လၢ ကဘီသန့အါမးအဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်​ ဟံန့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤပှၤတမှံၤ ဒီးဆီလီၤဝဲလ့ၣ်ဆီၣ်​ လၢအအိၣ်ဒီး လံာ်လဲၢ်လၢ ကျိာ်အကလုာ်ကလုာ်. တကးဒံးဘၣ်​ ဖဲတၢ်လီၢ်အဝဲန့ၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်​ သူဝဲကဘီယူၤလၢ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒ်သိးတၢ်သးခုကစီၣ်​ ကရၤလီၤသးတုၤလၢ ပှၤလၢအအိၣ်လၢ အဲလဝံၣ်, အါသဘါစကဲ, စံမၡံၤ ဒီးထလ့က့ၣ်​ သဝီတဖၣ်အဂီၢ်.

^၅ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလဲရံၤန့ၣ်​ အအိၣ်လၢ ထဲၣ်စဲး ကီၢ်အမဲရကၤ ဒီးအအိၣ်လၢ ပှၤကွၢ်ထွဲ ပှၤသူၣ်က့သးပှၢ် ဒီးပှၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး အိၣ်တၢ်အလီၢ်. ခီဖျိလၢ လဲရံၤဘၣ်ဒိအဃိ အဘၣ်အိၣ်လၢလ့ၣ်ဆီၣ်ပူၤ ဘၣ်ဆၣ်​ အဟံန့ၢ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ထီဘိ. လဲရံၤတဲပၠးပှၤဂၤလၢ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်​ ဒီးတဲပၠးပှၤဂၤ အတၢ်မုၢ်လၢ်လၢ ခါဆူညါ လၢကစၢ်ယွၤအဘီအမုၢ် တၢ်ပၢဖီလာ်န့ၣ်​ အဟးကသ့ထီၣ်က့ၤ.—ၡါ ၃၅:၅, ၆.

^၆ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ လၢအအိၣ်လၢ မဲဒလ့န့ၣ်​ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်​ ကလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်​ လၢကီၢ်ပယီၤထးခီအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်လဲၤဒိးဝဲကဘီ သၢသီညါ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်အံၤ သးဆူၣ်လၢ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်လဲၤစိာ်ဃုာ်ဒီး လံာ်လဲၢ်တဖၣ်​ ဒီးနီၤလီၤဝဲ ပှၤလၢအအိၣ်လၢကဘီပူၤ. ကဘီမ့ၢ်အိၣ်ပတုာ်လၢ သဝီတဖျၢၣ်ဂ့ၤတဖျၢၣ်ဂ့ၤန့ၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အံၤ ကရီစံၣ်လီၤ ဒီးလဲၤနီၤလီၤဝဲလံာ်လဲၢ်လၢ ပှၤသဝီဖိအအိၣ်. ဖဲအဝဲသ့ၣ်​ မၤဝဲဒ်န့ၣ်အခါ ပှၤလၢအသီတဖၣ်​ ဟဲဒိးထီၣ်ကဘီအဃိ ဖဲအဝဲသ့ၣ်​ ဟဲက့ၤဒိးထီၣ်ကဘီအခါန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ စံၣ်တဲၤတဲလီၤဘၣ်​ ပှၤအသီတဖၣ်စ့ၢ်ကီး.

၇. ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်​ စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် လၢကျဲဒ်လဲၣ်​ ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ တၢ်တိာ်ပာ်န့ၣ်​ မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

 ^၇ ဒ်ပတဲသကိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတနီၤ အတၢ်လဲၤခီဖျိအသိး လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး အဂၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီး အဝဲသ့ၣ်သးဆူၣ်မး ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ “အုၣ်အသး လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဘၣ်ဃးဒီး ယွၤအဘီမုၢ် အဂ့ၢ်.” (မၤတၢ် ၂၈:၂၃) အဝဲသ့ၣ်​ စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ဟံၣ်တဖျၢၣ်ဘၣ်တဖျၢၣ်, စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢကျဲပူၤ, ကွဲးလံာ်ပရၢ ဒီးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ လီတဲစိစ့ၢ်ကီး. အဝဲသ့ၣ်အိၣ်လၢ ဘၢးစကါပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, ဟးလိၣ်ကွဲလၢ ဖီကရၢၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်အိၣ်ဘှံးလၢ တၢ်မၤလီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ အဝဲသ့ၣ်​ ဟံန့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကတဲဘၣ်ပှၤဂၤလၢ ယွၤအဘီအမုၢ်အဂ့ၢ်. အဝဲသ့ၣ်​ အတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ အကျိၤအကျဲ လီၤဆီလိာ်သးဘၣ်ဆၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ တၢ်တိာ်ပာ်အိၣ်ဝဲတမံၤဃီ လၢအမ့ၢ် အဝဲသ့ၣ်ကတဲဘၣ်​ တၢ်သးခုကစီၣ်လၢ ပှၤတဂၤဂ့ၤတဂၤဂ့ၤ လၢအထံၣ်ဝဲ.—မး ၁၀:၁၁.

၈, ၉. (က) ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်​ ရၤလီၤသးလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ်​ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲလၢ အမ့ၢ်တၢ်လီၤလးလဲၣ်. (ခ) တၢ်သံကွၢ်အိၣ်ထီၣ်ဒ်လဲၣ်​ ဒီးပကသ့ၣ်ညါ တၢ်စံးဆၢအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.

^၈ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး လၢအကကွဲၢ်တဖၣ်န့ၣ်​ စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ထံကီၢ်အါန့ၢ်ဒံး ၂၃၅ ဘ့ၣ်. နၤမီၤ နပၣ်ဃုာ်လၢ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အကျါစ့ၢ်ကီးဧါ. နမ့ၢ်ပၣ်ဃုာ်န့ၣ်​ နကမၤစၢၤဘၣ်ပှၤဂၤ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်​ ကသ့ၣ်ညါထီၣ်​ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်အဃိ နကသးခုဖးဒိၣ်ညါ. ပမ့ၢ်ဘၣ်ကွၢ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်သးတဖၣ်​ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒီးတၢ်မၤကွၢ် အကလုာ်ကလုာ် ဒ်သိးဒီး ပဒိၣ်တၢ်တြီမၤတံာ်တာ် ဒီးတၢ်မၤအၢမၤနး. ဘၣ်ဆၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ တဟ့ၣ်အၡူဘၣ်​ ဒီးဆဲးတဲဘၣ်ဒံး ပှၤကိးကလုာ်ဒဲးလၢ ယွၤအဘီအမုၢ်အဂ့ၢ်. ပမ့ၢ်ကွၢ် ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်အံၤ ရၤလီၤသးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါအဃိ မ့ၢ်ဝဲတၢ်လီၤလးတခါ.

^၉ ဆိမိၣ်ကွၢ်နီၤ, မုၣ်ကီၤလံၢ်ထီဒါဝဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်​ ဒီးအဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအါမးဘၣ်ဆၣ်​ ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်​ ဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကဲဒံးလဲၣ်. နီၢ်ကီၢ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်​ ဆဲးမၤဝဲ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤလၢ ခရံာ်ဖိလၢညါတဖၣ်​ စးထီၣ်မၤဝဲ အဃိ ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါ တၢ်စံးဆၢအဂီၢ် ပကဘၣ်​ ကွၢ်ကဒါက့ၤ တၢ်အိၣ်သးလၢ ခရံာ်ဖိလၢ တၢ်မၢဖိအစိၤ.

၁၀. ဖဲယ့ၣ်ၡူးအိၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢအခါ တၢ်မၤလၢ အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢအဂီၢ်န့ၣ်​ မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်​ ဒီးဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မၤအံၤ ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၀ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ အကဲပှၤလၢ အဒုးအိၣ်ထီၣ်​ ခရံာ်ဖိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်. ဒီးဖဲအအိၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢအခါ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤန့ၣ်​ အကဲဝဲတၢ်မၤလၢ အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢအဂီၢ်. ဘၣ်တဘျီ ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ “မ့ၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤ မၢလီၤယၤလၢ ယကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ ယွၤအဘီအမုၢ် တၢ်သးခုကစီၣ်အဃိ ယကဘၣ်​ လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ဝ့ၢ်အဂၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီး.” (လူၤကၣ်​ ၄:၄၃) ဒီးတချုးလၢ ယ့ၣ်ၡူးသံဒံးဘၣ်န့ၣ်​ အတဲဆိပာ်စၢၤဝဲလၢ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်အံၤ ပှၤကဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤဝဲ “လၢ ပှၤကိးကလုာ်ဒဲးအအိၣ်.” (မၢ်ကူး ၁၃:၁၀) ဘၣ်ဆၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအံၤ အမၤဝဲလၢအနီၢ်ကစၢ်ထဲတဂၤ တဝံၤဘၣ်. မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအံၤ ပှၤကမၤဝံၤက့ၤအီၤဒ်လဲၣ်​ ဒီးမတဂၤသ့ၣ်တဖၣ်​ ကမၤဝဲလဲၣ်.

၁၁. ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်လီၤအပျဲၢ်အဘီၣ်​ တၢ်မၤလၢအရ့ဒိၣ်​ မနုၤတမံၤလဲၣ်​ ဒီးဒ်သိး အဝဲသ့ၣ်​ ကမၤလၢပှဲၤ မူဒါအံၤအဂီၢ် ယ့ၣ်ၡူးအၢၣ်လီၤအဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၁ ယ့ၣ်ၡူးသံဒီး ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ အပာ်ဖျါထီၣ်အသးလၢ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်အမဲာ်ညါ ဒီးဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ်​ တၢ်မၤလၢအရ့ဒိၣ်တခါ. ယ့ၣ်ၡူး တဲဘၣ်အပျဲၢ်အဘီၣ်လၢ “လဲၤဒုးကဲထီၣ်​ ကယဲၢ်ပှၤကလုာ်တဖၣ်​  လၢယပျဲၢ်ယဘီၣ်တက့ၢ်. ဒီးဒိးဘျၢ အဝဲသ့ၣ်လၢ ပၢ် ဒီးဖိခွါ ဒီးသးစီဆှံအမံၤအပူၤတက့ၢ်. သိၣ်လိအဝဲသ့ၣ်​ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကမၤထွဲ တၢ်လၢယမၤလိာ်သု ခဲလၢာ်တက့ၢ်. ဒီးယကအိၣ်ဒီးသု ကိးမုၢ်နံၤဒဲး တုၤလီၤလၢ တၢ်အကတၢၢ်လီၤ.” (မး ၂၈:၁၉, ၂၀) တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “ယကအိၣ်ဒီးသု” န့ၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဖဲယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်​ စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ယွၤအဘီအမုၢ်အဂ့ၢ် ဒီးသိၣ်လိပှၤဂၤအခါ ယ့ၣ်ၡူးကဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ်. ဒီးခီဖျိလၢ ယ့ၣ်ၡူးတဲပာ်စၢၤ အပျဲၢ်အဘီၣ်လၢ “ပှၤကလုာ်ခဲလၢာ် ကသးဟ့သု” အဃိ အဝဲသ့ၣ်ကလိၣ်ဘၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်မၤစၢၤနီၢ်ကီၢ်. (မး ၂၄:၉) တကးဒံးဘၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်​ သ့ၣ်ညါဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်ကန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်မၤစၢၤ လၢအဂၤတမံၤဒံး. အဃိ တချုးလၢ ယ့ၣ်ၡူး က့ၤထီၣ်လၢမူခိၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးတဲအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကဟ့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်သးစီဆှံ ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် “ပၢၢ်တုၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်.”—မၤတၢ် ၁:၈.

၁၂. တၢ်သံကွၢ်လၢအရ့ဒိၣ်​ အိၣ်ထီၣ်ဒ်လဲၣ်​ ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကသ့ၣ်ညါ တၢ်စံးဆၢလဲၣ်.

^၁၂ တၢ်သံကွၢ်လၢအရ့ဒိၣ်​ အိၣ်ထီၣ်ဝဲဒ်အံၤ. မ့ၢ်ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်မၢဖိ ဒီးအပျဲၢ်အဘီၣ်လၢ တၢ်မၢဖိအစိၤန့ၣ်​ မၤဝဲမူဒါအံၤ လၢအဂ့ၤကတၢၢ်ဧါ. ခရံာ်ဖိလၢ အနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်စှၤတဖုအံၤ ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤအၢမၤနးဒိၣ်မး သနာ်က့ မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်​ စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်​ ဒ်သိးယ့ၣ်ၡူးမၤလိာ်အဝဲသ့ၣ်​ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဧါ. ဒီးဒ်သိး အဝဲသ့ၣ်ကမၤစၢၤပှၤဂၤ လၢကကဲထီၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်အဂီၢ် မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်န့ၢ်ဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ အသးစီဆှံ နီၢ်ကီၢ်ဧါ. တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤ ဒီးတၢ်သံကွၢ်အဂၤလၢ အဘၣ်ထွဲလိာ်သးန့ၣ်​ ပကသ့ၣ်ညါဘၣ်​ အတၢ်စံးဆၢလၢ လံာ်မၤတၢ်အပူၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကသ့ၣ်ညါ တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤ အတၢ်စံးဆၢလဲၣ်. ခီဖျိလၢ ယ့ၣ်ၡူး ဟ့ၣ်လီၤပှၤမူဒါလၢ ပကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် “တုၤလီၤလၢ တၢ်အကတၢၢ်.” တကးဒံးဘၣ်​ မူဒါတခါအံၤ မ့ၢ်ဝဲ ခရံာ်ဖိအမ့ၢ်အတီခဲလၢာ် အမူဒါ ဒီးပဝဲလၢအအိၣ်မူလၢ တၢ်အကတၢၢ် အဆၢကတီၢ်စ့ၢ်ကီး ပကဘၣ်မၤ မူဒါတခါအံၤ. အဃိန့ၣ်​ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်ဃုသ့ၣ်ညါ ဒီးမၤလိတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်မၤတၢ်အပူၤ.

၁၃, ၁၄. (က) လံာ်မၤတၢ်န့ၣ်​ မတဂၤကွဲးဝဲလဲၣ်​ ဒီးပှၤကွဲးလံာ်တဂၤအံၤ န့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဒ်လဲၣ်. (ခ) လံာ်မၤတၢ် ပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

^၁၃ လံာ်မၤတၢ်န့ၣ်​ မတဂၤကွဲးဝဲလဲၣ်. ပှၤကွဲးလံာ်မၤတၢ်န့ၣ်​ ပတသ့ၣ်ညါအမံၤဘၣ်. သနာ်က့တၢ်ကတိၤအိးထီၣ်​ လၢလံာ်မၤတၢ်အပူၤန့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤကွဲးလံာ်မၤတၢ်န့ၣ်​ ကဲဝဲပှၤတဂၤဃီဒီး ပှၤကွဲးလံာ်လူၤကၣ်. (လူၤကၣ်​ ၁:၁-၄; မၤတၢ် ၁:၁, ၂) အဃိ စီၤလူၤကၣ်​ လၢအမ့ၢ် “ကသံၣ်သရၣ်​ . . . လၢအဘၣ်တၢ်အဲၣ်အီၤ” န့ၣ်လၢညါလံၤလံၤ ပှၤသ့ၣ်ညါအီၤလၢ အကဲပှၤလၢ အကွဲးလံာ်မၤတၢ် ဒီးအကဲစ့ၢ်ကီး ပှၤတဂၤလၢ အကွဲးတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. (ကလီး ၄:၁၄) လံာ်မၤတၢ်န့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ကဲထီၣ်သးလၢ ၂၈ နံၣ်အတီၢ်ပူၤအဂ့ၢ်. အစးထီၣ်ဖဲ ခ.န ၃၃ ဖဲယ့ၣ်ၡူးက့ၤထီၣ်လၢမူခိၣ်​ တုၤလီၤလၢ ခ.န ၆၁ ဖဲစီၤပီလူး ဘၣ်အိၣ်လၢဃိာ်ပူၤ လၢဝ့ၢ်ရိမ့ၤ. ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လၢ စီၤလူၤကၣ်​ ကွဲးဝဲတနီၤန့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကဲထီၣ်သး လၢအနီၢ်ကစၢ်. ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်အံၤ မ့ၢ်လၢ ဖဲအကွဲးလံာ်မၤတၢ်အခါ အသူဝဲတၢ်ကတိၤ လၢအမ့ၢ် “ပ.” (မၤတၢ် ၁၆:၈-၁၀; ၂၀:၅; ၂၇:၁) စီၤလူၤကၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲပှၤတဂၤလၢ အဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၤဂ့ၤအဃိ တချုးလၢအကွဲးဝဲ လံာ်မၤတၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ အကလဲၤတဲတၢ်ဒီး စီၤပီလူး, စီၤဘၢ်နါဘၤ, စီၤဖံလံးပူး ဒီးပှၤအဂၤတဖၣ်​ ဒီးသံကွၢ်အဝဲသ့ၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး.

^၁၄ လံာ်မၤတၢ် ပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်. ဖဲစီၤလူၤကၣ်ကွဲးဝဲ လံာ်လူၤကၣ်အခါ အကွဲးဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲဒီးမၤဝဲ. မ့မ့ၢ်လၢလံာ်မၤတၢ်ဟီန့ၣ်​ စီၤလူၤကၣ်​ ကွဲးဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်လၢယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်​ တဲဝဲဒီးမၤဝဲ. လံာ်မၤတၢ် ပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤ ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤလၢအမၤတၢ်မၤလၢ အလီၤကမၢကမၣ်တဖၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ပှၤတဖၣ်အံၤန့ၣ်​ ပှၤအါဂၤထံၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢအ “တမ့ၢ် ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဘၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်​ ပှၤမုၢ်ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤဖိ.” (မၤတၢ် ၄:၁၃) အဃိ ပမ့ၢ်တဲလၢအဖုၣ်န့ၣ်​ လံာ်မၤတၢ် ပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤ ခရံာ်ဖိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်စးထီၣ်သးဒ်လဲၣ်​ ဒီးအဒိၣ်ထီၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်. ဒီးလံာ်မၤတၢ် ပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲ ခရံာ်ဖိလၢ တၢ်မၢဖိအစိၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒ်လဲၣ်​ ဒီးဘၣ်ဃးဒီး တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ တၢ်ပာ်သးအိၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်. (မၤတၢ် ၄:၃၁; ၅:၄၂) တကးဒံးဘၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ သးစီဆှံမၤစၢၤ ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်အဂ့ၢ်. (မၤတၢ် ၈:၂၉, ၃၉, ၄၀; ၁၃:၁-၃; ၁၆:၆; ၁၈:၂၄, ၂၅) လံာ်မၤတၢ် ပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီး လံာ်စီဆှံ တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်လၢအမ့ၢ် ကစၢ်ယွၤအမံၤ ကဘၣ်တၢ်မၤလၤကပီၤအီၤ ခီဖျိယွၤအဘီအမုၢ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးပၢဝဲ. ဒီးပာ်ဖျါစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်​ ပှၤမၤအၢမၤနး အဝဲသ့ၣ်သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်​ ဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်.—မၤတၢ် ၈:၁၂; ၁၉:၈; ၂၈:၂၀, ၃၁.

၁၅. ပမ့ၢ်ဃုသ့ၣ်ညါဒီးမၤလိ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအအိၣ်လၢ လံာ်မၤတၢ်အပူၤန့ၣ်​ ကကဲဘျုးလၢ ပဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၅ ပမ့ၢ်ဃုသ့ၣ်ညါဒီးမၤလိ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအအိၣ်လၢ လံာ်မၤတၢ်အပူၤန့ၣ်​ ပသးကဆူၣ်ထီၣ်​ ဒီးပတၢ်နာ်ကအါထီၣ်. ဒီးဖဲပဆိမိၣ်ထံက့ၤ ခရံာ်ဖိလၢညါတဖၣ်​ အိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူ ဒီးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်သးဆူၣ်အခါ ကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ လၢပဂီၢ်အါမး. အဃိ ပဘၣ်သးကွၢ်လိ ခရံာ်ဖိလၢညါတဖၣ်​ အဒိအတဲာ်. ပမ့ၢ်ကွၢ်လိအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်​ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကမၤထွဲ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်မၤလိာ် လၢအမ့ၢ် “လဲၤဒုးကဲထီၣ်​ . . . ပှၤကလုာ်တဖၣ်​ လၢယပျဲၢ်ယဘီၣ်.” တကးဒံးဘၣ်​ လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်​ လံာ်မၤတၢ်အဂ့ၢ်ဂ့ၤဂ့ၤအဂီၢ်.

၁၆. လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၆ လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် အိၣ်ဝဲသၢထံၣ်. အတၢ်တိာ်ပာ်သၢထံၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲ (၁) ပကနာ်သပှၢ်တၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ သူဝဲအသးစီဆှံ ဒ်သိး ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်​ ဒီးဒုးကဲထီၣ်ပှၤဂၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်. (၂) ပမ့ၢ်ဃုသ့ၣ်ညါဒီးမၤလိ ခရံာ်ဖိလၢတၢ်မၢဖိအစိၤ အဂ့ၢ်န့ၣ်​ ပသးကဆူၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအဂီၢ်. (၃) ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကပာ်ကဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ကရၢကရိအါထီၣ်, ပာ်ကဲပှၤလၢ အတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ ဒီးပှၤလၢ အတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤတဖၣ်အါထီၣ်.

၁၇, ၁၈. လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ ပှၤရဲၣ်လီၤဝဲဒ်လဲၣ်​ ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အဂၤတနီၤလၢ ကကဲဘျုးလၢ ပမၤနီၢ်ကစၢ် တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံအဂီၢ်န့ၣ်​ မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၇ လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ ပှၤရဲၣ်လီၤဝဲဒ်လဲၣ်. နကထံၣ်ဘၣ်လၢ လံာ်တဘ့ၣ်အံၤန့ၣ်​ ပှၤနီၤဖးလီၤဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်ဃိးကူာ်. ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တကူာ်ဘၣ်တကူာ်န့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်တနီၤလၢ လံာ်မၤတၢ်အပူၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ တၢ်မၤလိတခါဘၣ်တခါန့ၣ်​ တပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤ လံာ်မၤတၢ်အဆၢဖိ တဆၢဘၣ်တဆၢအဂ့ၢ်ဘၣ်. သနာ်က့ လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိလၢ လံာ်မၤတၢ်အပူၤ ဒီးကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပဟံန့ၢ်တၢ်မၤလိ ကသ့ဒ်လဲၣ်အဂီၢ်. ဖဲတၢ်မၤလိတခါဘၣ်တခါ အခီၣ်ထံးန့ၣ်​ ပကထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်သ့ၣ်​ ဒီးလံာ်စီဆှံအဆၢတနီၤလၢ တၢ်မၤလိတခါဘၣ်တခါအဂီၢ်.

 ^၁၈ လံာ်တဘ့ၣ်အံၤန့ၣ်​ အိၣ်စ့ၢ်ကီးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤလၢ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကမၤ နီၢ်ကစၢ် တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ. အဒိ တၢ်ဂီၤတဖၣ်​ မၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကထံၣ်တမှံကွၢ် တၢ်ကဲထီၣ်သးလၢ လံာ်မၤတၢ်အပူၤ. ဒီးတၢ်မၤလိတခါဘၣ်တခါန့ၣ်​ အိၣ်ဒီးတၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ. ဒီးတၢ်လွံၢ်နၢၣ်တနီၤန့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤ ပှၤတနီၤအဂ့ၢ် ဒီးအဒိအတဲာ်လၢ ပကဘၣ်ကွၢ်လိ. တကးဒံးဘၣ်​ ပကထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤဒ်သိးဒီး တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ, တၢ်ကဲထီၣ်သး, လုၢ်လၢ်လၢဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်​ ဒီးပှၤအဂၤတနီၤအဂ့ၢ် လၢအအိၣ်လၢ လံာ်မၤတၢ်အပူၤ.

၁၉. တဘျီတခီၣ်န့ၣ်​ ပဘၣ်သံကွၢ်လီၤက့ၤပသးဒ်လဲၣ်.

^၁၉ လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကဆိမိၣ်ထံလီၤက့ၤပသးလၢ ပမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ လၢအဂ့ၤကတၢၢ်လံဧါ. ပကဲပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိ မ့ၢ်ယံာ်ထဲလဲၣ်သနာ်က့ တဘျီတခီၣ်န့ၣ်​ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဆိမိၣ်ထံက့ၤ တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်​ လၢပတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ်​ မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်​ ဒီးဘၣ်ဃးဒီး ခရံာ်ဖိတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤန့ၣ်​ ပတၢ်ထံၣ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်. (၂ ကရံၣ်​ ၁၃:၅) အဃိ ပဘၣ်သံကွၢ်လီၤ ပသးလၢ ‘တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအံၤ အရ့ဒိၣ်လၢယဂီၢ် ဒ်သိးဖဲ ယဒိးဘျၢထံဝံၤသီသီအခါဧါ. (၁ ကရံၣ်​ ၇:၂၉-၃၁) မ့ၢ်ယစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်သးဆူၣ်အပူၤဧါ. (၁ သ့း ၁:၅, ၆) မ့ၢ်ယကျဲးစၢးဆူၣ်ဆူၣ်​ ဒ်သိးကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒီးဒုးကဲထီၣ်ပှၤဂၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်ဧါ.’—ကလီး ၃:၂၃.

၂၀, ၂၁. မူဒါလၢ ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်လီၤပှၤအံၤ ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်ထီၣ်မၣ်ဒိၣ်ထီၣ်လဲၣ်​ ဒီးပကဘၣ်​ ဆၢတဲာ်လီၤပသးဒ်လဲၣ်.

^၂၀ ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ပန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလၢအရ့ဒိၣ်တခါ လၢအမ့ၢ် ပကဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒီးဒုးကဲထီၣ်ပှၤဂၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်. တနံၤဘၣ်တနံၤန့ၣ်​ တၢ်အကတၢၢ် ဒံးယံာ်ဒံးဘူးထီၣ်အဃိ ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤစ့ၢ်ကီး အရ့ဒိၣ်ထီၣ်မၣ်ဒိၣ်ထီၣ်. အဃိ ဒ်သိးပှၤသးသမူကပူၤဖျဲးအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်​ ကဘၣ်နၢ်ဟူဝဲ တၢ်သးခုကစီၣ်အံၤ. သနာ်က့ ပှၤကဒိကနၣ်​ ပတၢ်သးခုကစီၣ်​ ကအိၣ်ဒံးပှဲၤဂၤလဲၣ်န့ၣ်​ ပတသ့ၣ်ညါဘၣ်. (မၤတၢ် ၁၃:၄၈) ဘၣ်ဆၣ်​ တချုးလၢ တၢ်အကတၢၢ်ဟဲတုၤဒံးဘၣ်န့ၣ်​ ပအိၣ်ဒီးမူဒါလၢ ပကဘၣ်မၤစၢၤပှၤဂၤ.—၁ တံၤ ၄:၁၆.

^၂၁ ခရံာ်ဖိလၢ တၢ်မၢဖိအစိၤန့ၣ်​ စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်သးဆူၣ်အဃိ ပကဘၣ်ကွၢ်လိအဝဲသ့ၣ်​ အဒိအတဲာ်. ဒီးပမ့ၢ်မၤလိ လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်​ ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူ ဒီးပကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်. အဃိ နဘၣ်ဆၢတဲာ်လီၤနသး ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤလၢ နက ‘အုၣ်နသး လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဘၣ်ဃးဒီး ယွၤအဘီမုၢ်အဂ့ၢ်.’—မၤတၢ် ၂၈:၂၃.