၁. ဒ်သိး​ပ​တၢ်​ဘူၣ်ထီၣ်​ဘါထီၣ်​ က​ဘၣ်​ယဟိဝၤ​ယွၤ​အသး​အဂီၢ် ပ​က​ဘၣ်​မၤ​ဒ်လဲၣ်​ ဒီး​ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ပ​က​ဘၣ်​ပ​လီၢ်​ပ​သး​လဲၣ်.

 ယ့ၣ်ၡူး​တဲဝဲ​လၢ “ပှၤ​ဘါ​တၢ်နီၢ်နီၢ်​တဖၣ်​န့ၣ်, က​ဘူၣ်ထီၣ်​ဘါထီၣ်​ ပၢ်​လၢ​သူၣ်​လၢ​သး, ဒီး​လၢ​တၢ်မ့ၢ်​တၢ်တီ​လီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ပၢ်​ဃု​ပှၤလၢ အ​ဘူၣ်ထီၣ်​ဘါထီၣ်​အီၤ ဒ်​န့ၣ်​အသိး​တဖၣ်​လီၤ.” (ယိၤဟၣ်​ ၄:၂၃; ၆:၄၄) ပဝဲ​ကိးဂၤ​ဒဲး​ပ​က​ဘၣ်​ “ဂုာ်​ဃု​သ့ၣ်ညါ​တၢ်​လၢ အဘၣ်​ကစၢ်​အသး” လီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၅:၁၀) ဘၣ်ဆၣ်​ မ့ၢ်​လၢ​မုၣ်ကီၤလံၢ် အဲၣ်ဒိး​လီန့ၢ်​ပှၤ ဒ်သိး ပ​က​မၤတၢ်​လၢ အ​တဘၣ်​ယဟိဝၤ​ယွၤ အသး​အဃိ ပ​က​ဘၣ်​ပ​လီၢ်​ပ​သး​ဒိၣ်မး​လီၤ.—လီၣ်ဖျါ ၁၂:၉.

၂. ဖဲ​ကစၢၢ်​စံၤနါ​အ​ကပၤ​န့ၣ်​ တၢ်မၤ​အသး​ဒ်လဲၣ်.

^၂ မုၣ်ကီၤလံၢ်​ဂုာ်ကျဲးစၢး လီန့ၢ်​ပှၤလၢ ကျဲ​ဒ်လဲၣ်. အဝဲ​အဲၣ်ဒိး​မၤ​ဘံဘူ​ပ​ခိၣ်နူာ် ဒ်သိး​ပ​ပဲာ်ဖး​နီၤဖး တၢ်​လၢ​အဘၣ်​ဒီး တၢ်​လၢ​အ​ကမၣ်​ သု​တဘၣ်​တဂ့ၤ​အဂီၢ်​လီၤ. အဒိ ပ​က​ဆိကမိၣ်​ကွၢ် တၢ်မၤ​အသး​ဖဲ ပှၤ​အံၣ်စရ့လး​ဖိ​တဖၣ်​ အိၣ်ဝဲ​လၢ ကစၢၢ်​စံၤနါ​အ​ကပၤ​န့ၣ်​လီၤ. ဖဲ​န့ၣ်​အခါ စီၤ​မိၤၡ့ လဲၤထီၣ်​လၢ​ကစၢၢ်​စံၤနါ​အလိၤ​ဒီး ပှၤ​ဂီၢ်မုၢ်​တဖၣ်​ အိၣ်ခိး​ဝဲ​လၢ အဝဲ​က​ဟဲက့ၤ​လီၤ​ဆူ အဝဲသ့ၣ်​အ​အိၣ်​န့ၣ်​လီၤ. ဒ်​တၢ်​ဆၢကတီၢ် လဲၤ​ပူၤကွံာ်​အသိး အဝဲသ့ၣ်​ အိၣ်ခိး​ဝဲ​တကဲ​လၢၤဘၣ်​အဃိ မၢဝဲ​စီၤ​အၤဟရိၣ်​တ့ထီၣ်​န့ၢ်​အဝဲသ့ၣ်​ ယွၤ​တဂၤ​န့ၣ်​လီၤ. ဒီး​စီၤ​အၤဟရိၣ်​တ့ထီၣ်​ဝဲ ဂီၤဖံး​ထူ​ဖိ​တဒု​န့ၣ်​လီၤ. ပှၤ​ဂီၢ်မုၢ်​တဖၣ်​ မၤဝဲ​မူးပွဲ, ဂဲၤကလံၣ်​လၢ ဂီၤဖံး​ဖိ​အံၤ​အမဲာ်​ညါ ဒီး​ဘါ​ဝဲ​လီၤ. ပှၤ​အံၣ်စရ့လး​ဖိ​တဖၣ်​နာ်ဝဲ​လၢ အဝဲသ့ၣ်​ ဘူၣ်ထီၣ်​ဘါထီၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ​ခီဖျိ​လၢ ဂီၤဖံး​ဖိ​အံၤ​သ့ဝဲ​လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​ ပာ်ပနီၣ်​ဝဲ​မူးပွဲ​အံၤ​ဒ် “တၢ်မၤဘူၣ်​လၢ [ယဟိဝၤ] ယွၤ” အဂီၢ် လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​သနာ်က့ ယဟိဝၤ​ယွၤ တ​တူၢ်လိာ်ဝဲ​ဘၣ်. အဝဲ​ပာ်ပနီၣ်​ဝဲ​ဒ် တၢ်ဘါ​တၢ်ဂီၤ​တၢ်ဖှီၣ်​အဃိ ပှၤ​အံၣ်စရ့လး​ဖိ​အါဂၤ ဘၣ်​သံဝဲလီၤ. (၂ မိၤၡ့ ၃၂:၁-၆, ၁၀, ၂၈) ပ​ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​တၢ်​မၤလိ​ဒ်လဲၣ်. လံာ်စီဆှံ​တဲဝဲ​လၢ ပ​တဘၣ်​ဖီၣ်​ “တၢ်​တ​ကဆှီ​ဘၣ်​ . . . နီတမံၤ” ဘၣ်. တဘၣ်​ဟ့ၣ်​အခွဲး​လၢ ပှၤ​က​လီန့ၢ်​နၤ​တဂ့ၤ. လၢတၢ်န့ၣ်​အလီၢ် ပ​က​ဘၣ်​ဟ့ၣ်​အခွဲး​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ က​သိၣ်လိ​ပှၤ တၢ်​လၢ​အဘၣ်​ဒီး တၢ်​လၢ​အ​ကမၣ်​န့ၣ်​လီၤ.—ယၡါယၤ ၅၂:၁၁; ယဃ့းစက့လး ၄၄:၂၃; ကလၤတံ ၅:၉.

၃, ၄. ပ​မ့ၢ်​ဃု​သ့ၣ်ညါ မူးပွဲ​တဖၣ်​အ​ခီၣ်ထံး​ခီၣ်ဘိ​န့ၣ်​ ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ကဲဘျုး​လၢ​ပဂီၢ်​လဲၣ်.

^၃ ဖဲ​ယ့ၣ်ၡူး​အိၣ်​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​ချၢ​အခါ အဝဲ​သိၣ်လိ​နဲၣ်လိ အ​တၢ်မၢဖိ​တဖၣ်​ ဒီး​အဝဲ​ပာ်လီၤ​န့ၢ်​ပှၤ​တၢ်အဒိ ဒ်သိး​ပ​က​ဘူၣ်ထီၣ်​ဘါထီၣ်​တၢ်​လၢ တၢ်မ့ၢ်​တၢ်တီ​အ​ပူၤ​န့ၣ်​လီၤ. ဖဲ​ယ့ၣ်ၡူး​သံ​ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ အ​တၢ်မၢဖိ​တဖၣ်​ ဆဲး​သိၣ်လိ​ဝဲ ယ့ၣ်ၡူး​အပျဲၢ်​အဘီၣ်​အသီ​တဖၣ်​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​အ​တၢ်သိၣ်​တၢ်သီ​န့ၣ်​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ဖဲ​တၢ်မၢဖိ​သံ​ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ သရၣ်​လၢ​အ​ကမၣ်​တဖၣ်​ စးထီၣ်​သိၣ်လိ​ကမၣ်​တၢ်​လၢ ခရံာ်ဖိ​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​အ​ပူၤ ဒီး​တူၢ်လိာ်ဝဲ​မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ် အ​တၢ်စူၢ်​တၢ်နာ်​ဒီး အ​မူးပွဲ​တဖၣ်​န့ၣ်​လီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ဆီတလဲ​က့ၤ မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ် အ​မူးပွဲ​တဖၣ်​အံၤ​အ​မံၤ ဒ်သိး​ခရံာ်ဖိ​တဖၣ်​ တူၢ်လိာ်ဝဲ​က​ညီထီၣ်​အဂီၢ်​န့ၣ်​လီၤ. (၂ သ့းစၤလနံ ၂:၇, ၁၀; ၂ ယိၤဟၣ်​ ၆, ၇) မုၢ်မဆါ​တနံၤ​အံၤ ပှၤ​အါဂၤ​မၤဝဲ​မူးပွဲ​တဖၣ်​အံၤ, ဘၣ်ဆၣ်​မူးပွဲ​တဖၣ်​အံၤန့ၣ်​ ဘၣ်ထွဲ​လိာ်အသး​ဒီး တၢ်စူၢ်​တၢ်နာ်​လၢ​အ​ကမၣ်​ ဒီး​တၢ်ဝံ​တၢ်နါ အ​တၢ်ဖံး​တၢ်မၤ​တဖၣ်​န့ၣ်​လီၤ. *—လီၣ်ဖျါ ၁၈:၂-၄, ၂၃.

^၄ မုၢ်မဆါ​တနံၤ​အံၤ လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဒီဘ့ၣ်​န့ၣ်​ မူးပွဲ​ဒီး နံၤ​သဘျ့​တဖၣ်​ မ့ၢ်​တၢ်​လၢ​အရ့ဒိၣ်​လၢ ပှၤ​အါဂၤ​အဂီၢ်​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ န​မ့ၢ်​နၢ်ပၢၢ်​အါထီၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ​အ​တၢ်ထံၣ်​န့ၣ်​ ဘၣ်​သ့ၣ်​သ့ၣ်​ န​က​အဲၣ်ဒိး​ဆီတလဲ​န​တၢ်ထံၣ်​ ဘၣ်ဃး​ဒီး​မူးပွဲ​တနီၤ​န့ၣ်​လီၤ. န​က​မၤ​ဒ်အံၤ​အဂီၢ် မ့ၢ်​တ​ညီ​လၢ​နဂီၢ်​သနာ်က့ န​နာ်​သ့​သပှၢ်​ကတၢၢ်​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​က​မၤစၢၤ​နၤ​လီၤ. ခဲအံၤ​ပ​က​ဃု​သ့ၣ်ညါ မူးပွဲ​တနီၤ​အ​ခီၣ်ထံး​ခီၣ်ဘိ​လီၤ. ဖဲ​ပ​ဃု​သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်​တဖၣ်​အံၤ​အခါ ပ​က​နၢ်ပၢၢ်ထီၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ​အ​တၢ်ထံၣ်​လၢ အ​ဘၣ်ဃး​ဒီး မူးပွဲ​တဖၣ်​အံၤန့ၣ်​လီၤ.

၅. ယ့ၣ်ၡူး​တ​အိၣ်ဖျဲၣ်​ထီၣ်​လၢ လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၂၅ သီ​န့ၣ်​ တၢ်မနုၤ​ပာ်ဖျါ​ဝဲ​လဲၣ်.

^၅ လၢ​တၢ်လီၢ်​အါတီၤ​န့ၣ်​ ပှၤ​မၤဝဲ​ခရံာ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​အ​မူးပွဲ ဖဲ​လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၂၅ သီ ဒီး​ပှၤ​အါတက့ၢ် ဆိကမိၣ်​ဝဲ​လၢ ယ့ၣ်ၡူး​အိၣ်ဖျဲၣ်​ထီၣ်​ဖဲ လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၂၅ သီ​လီၤ. နီၢ်နီၢ် ယ့ၣ်ၡူး​အ​တၢ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​ မုၢ်နံၤ​မုၢ်​သီ​န့ၣ်​ လံာ်စီဆှံ​တ​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ဘၣ်ဃး​ဒီး​ယ့ၣ်ၡူး​အိၣ်ဖျဲၣ်​အဆၢ​ကတီၢ်​န့ၣ်​ လံာ်စီဆှံ​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်​လၢ​အ​လီၤ​သူၣ်အိၣ်​သးအိၣ်​တခါ​န့ၣ်​လီၤ. စီၤ​လူၤကၣ်​ကွဲးဝဲ​လၢ ဖဲ​ယ့ၣ်ၡူး​အိၣ်ဖျဲၣ်​အနံၤ​န့ၣ်​ “ပှၤကွၢ်သိ​တဖၣ်​ အိၣ်ဝဲ​လၢ​ပှၢ်လၢ်ကျါ” ဒီး​ကွၢ်ထွဲဝဲ​အသိ​န့ၣ်​လီၤ. (လူၤကၣ်​ ၂:၈-၁၁) ဖဲ​လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ်​န့ၣ်​ လၢ​ဝ့ၢ်ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်​အ​ပူၤ မ့ၢ်ဝဲ​တၢ်ဂိၢ်ခါ​အဃိ တၢ်စူၤ​ဒီး​မူခိၣ်ဖီ​လီၤ​ဝဲ​လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ တမ့ၢ်​လၢ​ပှၤကွၢ်သိ​တဖၣ်​ ကအိၣ်​လၢ​တၢ်ချၢ ဒီး​ကွၢ်​အသိ​လၢ​မုၢ်နၤခီ​ဘၣ်. ယ့ၣ်ၡူး​တ​အိၣ်ဖျဲၣ်​ထီၣ်​လၢ လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ်​အတီၢ်ပူၤ ဖဲ​တၢ်ဂိၢ်​အဆၢ​ကတီၢ်​ဘၣ်. လံာ်စီဆှံ ဒီး​တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​လၢ ယ့ၣ်ၡူး​က​အိၣ်ဖျဲၣ်​ထီၣ်​ဖဲ လါစဲးပတ့ဘၢၣ် ဒီး​လါအီးကထိဘၢၣ် အ​ဘၢၣ်စၢၤ​န့ၣ်​လီၤ.

၆, ၇. (က) လုၢ်လၢ်​လၢ အ​ဘၣ်ထွဲ​လိာ်အသး​ဒီး ခရံာ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​အ​မူးပွဲ​န့ၣ်​ ဟဲ​လီၤစၢၤ​လီၤသွဲၣ်​ဖဲလဲၣ်. (ခ) ပ​မ့ၢ်​ဟ့ၣ်​ပှၤဂၤ​တၢ်ဟ့ၣ်​န့ၣ်​ ကြၢး​မ့ၢ်​လၢ တၢ်ဂ့ၢ်​မနုၤ​အဃိ​လဲၣ်.

^၆ မ့မ့ၢ်​ဒ်​န့ၣ်​န့ၣ်​ ခရံာ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​အ​မူးပွဲ ဟဲ​လီၤစၢၤ​လီၤသွဲၣ်​ဖဲလဲၣ်. ခရံာ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​အ​မူးပွဲ​န့ၣ်​ ဟဲ​လီၤစၢၤ​လီၤသွဲၣ်​လၢ မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်​အ​မူးပွဲ​တဖၣ်​ ဒ်သိး​ဒီး​ရိမ့ၤ စဲထၢၤ​န​လံ​ယၤ (Roman Saturnalia) လၢ​အမ့ၢ်​မူးပွဲ​တခါ​လၢ တၢ်​သူၣ်တၢ်​ဖျးတၢ်​ကစၢ် စဲထၢၤ (Saturn) အဂီၢ်​လီၤ. လံာ်​လၢ​အမ့ၢ် The Encyclopedia Americana (အမဲရကၤ​နၤ အ​လံာ်​ပီညါ​ဂံၢ်​ထံး) တဲဝဲ​လၢ “ခရံာ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​အ​မူးပွဲ အ​လုၢ်လၢ်​လၢ​အပှဲၤ​ဒီး တၢ်​သူၣ်ဖှံ​သးညီ​န့ၣ်​ ဟဲ​လီၤစၢၤ​လီၤသွဲၣ်​လၢ ရိမ့ၤ​အ​မူးပွဲ​လၢ​အမ့ၢ် စဲထၢၤ​န​လံ​ယၤ (Saturnalia) လၢ​ပှၤ​မၤ​အီၤ​ဖဲ လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ်​အတီၢ်ပူၤ​န့ၣ်​လီၤ. အဒိ လုၢ်လၢ်​လၢ​အမ့ၢ် တၢ်အီၣ်​သကိး​အီ​သကိး​တၢ် အါအါ​ဂီၢ်​ဂီၢ်, တၢ်ဟ့ၣ်​လိာ်သး​တၢ်ဟ့ၣ်​ ဒီး​ပှၤ​ဒွဲၣ်​ထီၣ်​ပ​နဲ​တၢၣ်​န့ၣ်​ ဟဲ​လီၤစၢၤ​လီၤသွဲၣ်​လၢ မူးပွဲ​အံၤန့ၣ်​လီၤ.” တကးဒံးဘၣ်​ ပှၤ​ဖၢၡၢၣ်​ဖိ​ဘါထီၣ်​ဝဲ မုၢ်​ကစၢ်​လၢ အ​မံၤ​မ့ၢ်ဝဲ မဲသြး (Mithra) ဒီး​လၢညါ​န့ၣ်​ ပှၤ​မၤဝဲ​မုၢ်​ကစၢ်​တဂၤ​အံၤ အ​တၢ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​ဆၢက့ၤ​အလီၢ်​ဖဲ လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၂၅ သီ​န့ၣ်​လီၤ.

^၇ ဘၣ်ဆၣ်​ မုၢ်မဆါ​တနံၤ​အံၤ ပှၤ​အါတက့ၢ်​လၢ အ​မၤဝဲ​ခရံာ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​အ​မူးပွဲ​န့ၣ်​  တ​သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​လၢ ခရံာ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​အ​မူးပွဲ​အံၤ ဟဲ​လီၤစၢၤ​လီၤသွဲၣ်​လၢ မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်​ဘၣ်. အိၣ်​ဒၣ်​အဝဲသ့ၣ်​ ထံၣ်ဝဲ​ဒ် တၢ်ခွဲး​တၢ်ယာ်​လၢ ကအိၣ်​ဒီး​အဟံၣ်​ဖိ​ဃီဖိ, အီၣ်​သကိး​အီ​သကိး​တၢ်အီၣ်​လၢ အဝံၣ်​အဘဲ ဒီး​ဟ့ၣ်​လိာ်သး​တၢ်ဟ့ၣ်​န့ၣ်​လီၤ. နီၢ်နီၢ်​န့ၣ်​ ပ​အဲၣ်​ပ​ဟံၣ်ဖိ​ဃီဖိ ဒီး​ပ​တံၤသကိး​တဖၣ်​လီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ​အဲၣ်ဒိးဝဲ​လၢ အခ့အပှၤ​တဖၣ်​ က​မၤစၢၤ​လိာ်အသး​တဂၤ​ဒီး​တဂၤ​လီၤ. ဒ် ၂ ကရံၣ်သူး ၉:၈ တဲဝဲ​အသိး “ယွၤ​ဘၣ်​အသး​လၢ ပှၤလၢ​အ​ဟ့ၣ်​ညီ​တၢ်​လီၤ.” ယဟိဝၤ​ယွၤ တ​အဲၣ်ဒိး​လၢ ပ​ဟ့ၣ်​မၤစၢၤ​ပှၤဂၤ ထဲ​လၢ​တၢ်​ဆၢကတီၢ်​လီၤ​လီၤဆီ​ဆီ​ဘၣ်. ယဟိဝၤ​ယွၤ အခ့အပှၤ​တဖၣ်​ တ​လိၣ်​ပာ်ပနီၣ်​ မုၢ်နံၤ​မုၢ်​သီ​လၢ အဝဲသ့ၣ်​ က​ဟ့ၣ်​တၢ်ဟ့ၣ်​အဂီၢ်​ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်​ဟ့ၣ်​တၢ်ဟ့ၣ်​ ဒီး​လဲၤ​ဟး​အိၣ်သကိး အဟံၣ်​ဖိ​ဃီဖိ​ဒီး အ​တံၤသကိး​တဖၣ်​ ကိး​ဆၢကတီၢ်​ဒဲး သ့ဝဲ​လီၤ. ဒီး​ဖဲ​အဝဲသ့ၣ်​ဟ့ၣ်​တၢ်​အခါ တ​မုၢ်လၢ်ဝဲ​လၢ က​ဒိးန့ၢ်ဘၣ်​က့ၤ တၢ်​နီတမံၤ​ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်​ဟ့ၣ်​တၢ်မ့ၢ်​လၢ အ​အဲၣ်​ပှၤဂၤ​အဃိ​လီၤ.—လူၤကၣ်​ ၁၄:၁၂-၁၄.

၈. ပှၤ​မၢ်ကူး​တဖၣ်​ ဟ့ၣ်​ယ့ၣ်ၡူး​တၢ်ဟ့ၣ်​ဖဲ အဝဲ​အိၣ်ဖျဲၣ်​အမုၢ်နံၤ​ဧါ, တဲ​ဖျါထီၣ်​တက့ၢ်.

^၈ ဘၣ်ဆၣ်​ ပှၤ​အါဂၤ​တဲဝဲ​လၢ ပှၤ​ကူၣ်တၢ်သ့​သၢ​ဂၤ လဲၤ​ဟ့ၣ်​ယ့ၣ်ၡူး​တၢ်ဟ့ၣ်​ ဖဲ​အဝဲ​အိၣ်ဖျဲၣ်​လၢ ကျီၢ်​အီၣ်ဆၣ်​အလီၢ်​အဃိ ပ​ကြၢး​ဟ့ၣ်​လိာ်သး​တၢ်ဟ့ၣ်​ ဖဲ​ခရံာ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​အ​မူးပွဲ အဆၢ​ကတီၢ်​န့ၣ်​လီၤ. ပ​မ့ၢ်​တဲ​တီတီ​န့ၣ်​ ပှၤ​ပိာ်ခွါ​တဖၣ်​လဲၤ​ဟး​အိၣ်သကိး​ယ့ၣ်ၡူး ဒီး​ဟဲ​စိာ်ဃုာ်​ဒီး​တၢ်ဟ့ၣ်​တဖၣ်​လီၤ. လၢပျၢၤ​န့ၣ်​ ဖဲ​ပှၤ​လဲၤ​ထံၣ်​လိာ်သး​ဒီး ပှၤလၢ​အရ့ဒိၣ်​တဂၤ​အခါ အဝဲသ့ၣ်​အိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်​လၢ က​ဟဲ​စိာ်​န့ၢ်​အီၤ တၢ်ဟ့ၣ်​တဖၣ်​န့ၣ်​လီၤ. (၁ စီၤပၤ ၁၀:၁, ၂, ၁၀, ၁၃) ဘၣ်ဆၣ်​ လံာ်စီဆှံ​တဲဝဲ​လၢ ပှၤ​ပိာ်ခွါ​တဖၣ်​အံၤန့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲ​ပှၤ​မၢ်ကူး​တဖၣ်​လီၤ. ဒီး​ပှၤ​မၢ်ကူး​တဖၣ်​န့ၣ်​ တမ့ၢ်​ပှၤလၢ​အ​ဘူၣ်ထီၣ်​ဘါထီၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ​ဘၣ်, အဝဲသ့ၣ်​မ့ၢ်​ပှၤလၢ​အ​မၤဝဲ တၢ်ဝံ​တၢ်နါ​အ​တၢ်ဖံး​တၢ်မၤ​လီၤ. (မၤတၢ် ၁၃:၆-၁၀) တကးဒံးဘၣ်​ ဖဲ​အဝဲသ့ၣ်​ လဲၤ​တုၤလၢ​ယ့ၣ်ၡူး​အ​အိၣ်​အခါ ယ့ၣ်ၡူး​တမ့ၢ်​ဖိသၣ်​လၢ အ​အိၣ်ဖျဲၣ်​ထီၣ်​သီသီ ဒီး​အိၣ်​လၢ​ကျီၢ်​အီၣ်ဆၣ်​အလီၢ်​လၢၤဘၣ်. ဖဲ​အဝဲသ့ၣ်​ လဲၤ​ဟး​အိၣ်သကိး​ယ့ၣ်ၡူး​အခါ အဝဲ​အိၣ်​လၢ​ဟံၣ်​ပူၤ ဒီး​အ​နီၢ်ဒိၣ်ထီၣ်​တစဲးဖိ​လံ.—မးသဲ ၂:၁, ၂, ၁၁.

၉. လံာ်စီဆှံ​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ မတၤ​တဖၣ်​ အနံၤ​အိၣ်ဖျဲၣ်​အ​မူးပွဲ​လဲၣ်.

^၉ ဖဲ​ဖိသၣ်​တဂၤ အိၣ်ဖျဲၣ်​ထီၣ်ဝဲ​အခါ​န့ၣ်​ မ့ၢ်​တၢ်​ဆၢကတီၢ်​လၢ အ​လီၤ​သးခု​ဒိၣ်မး​လီၤ. (စံးထီၣ်​ပတြၢၤ ၁၂၇:၃) ဘၣ်ဆၣ်​ အခီပညီ​တမ့ၢ်​လၢ ပ​ကြၢး​မၤဝဲ နံၤ​အိၣ်ဖျဲၣ်​အ​မူးပွဲ​တဖၣ်​ဘၣ်. ဆိကမိၣ်​ကွၢ်​တၢ်ဂ့ၢ်​တခါ​အံၤ​တက့ၢ်. လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ တၢ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​ဆၢက့ၤ​အ​မူးပွဲ​တဖၣ်​န့ၣ်​ အိၣ်ဝဲ​ထဲ​ခံ​ဘျီ, မ့ၢ်ဒၣ်​အဲၤကူပတူး​အ​စီၤပၤ​ဖၤရိၤ ဒီး​စီၤပၤ​ဟ့ၤရိာ် အ​တၢ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​ဆၢက့ၤ​အ​မူးပွဲ​အဂ့ၢ်​လီၤ. (ဖး ၁ မိၤၡ့ ၄၀:၂၀-၂၂; မၢ်ကူး ၆:၂၁-၂၉ တက့ၢ်.) ဒီး​စီၤပၤ​ခံဂၤ​အံၤ တမ့ၢ်​ပှၤလၢ​အ​ဘူၣ်ထီၣ်​ဘါထီၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ​ဘၣ်. ပ​မ့ၢ်​တဲ​တီတီ​န့ၣ်​ လံာ်စီဆှံ​တ​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​အခ့အပှၤ​တဖၣ်​ မၤဝဲ​နံၤ​အိၣ်ဖျဲၣ်​အ​မူးပွဲ​တဖၣ်​ နီတဘျီ​ဘၣ်.

၁၀. ခရံာ်ဖိ​လၢညါ​တဖၣ်​ ထံၣ်ဝဲ​တၢ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​ဆၢက့ၤ အ​မူးပွဲ​ဒ်လဲၣ်.

 ^၁၀ လံာ်​လၢ​အမ့ၢ် The World Book Encyclopedia (ဟီၣ်ခိၣ်​အ​လံာ်​ပီညါ​ဂံၢ်​ထံး) န့ၣ်​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​လၢ ခရံာ်ဖိ​လၢညါ​တဖၣ်​ “နာ်ဝဲ​လၢ တၢ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​ဆၢက့ၤ​အ​မူးပွဲ​န့ၣ်​ မ့ၢ်ဒၣ်​ပှၤလၢ​အ​တ​ဘါ​ယွၤ အလုၢ်​အလၢ်​န့ၣ်​လီၤ.” အဝဲသ့ၣ်​မၤဝဲ နံၤ​အိၣ်ဖျဲၣ်​အ​မူးပွဲ​တဖၣ်​ မ့ၢ်​လၢ​အဝဲသ့ၣ်​အိၣ်ဒီး တၢ်နာ်​လၢ​အ​ကမၣ်​အဃိ​န့ၣ်​လီၤ. အဒိ လၢပျၢၤ​န့ၣ်​ ပှၤ​ကြံးဖိ​တဖၣ်​နာ်ဝဲ​လၢ ဖဲ​ပှၤ​တဂၤဂၤ​အိၣ်ဖျဲၣ်​အနံၤ​န့ၣ်​ မုၢ်ဃါ​တဂၤ​အိၣ်ဝဲ​ဒီး​အီၤ​လီၤ. မုၢ်ဃါ​တဂၤ​အံၤ က​ဒီသဒၢ​အီၤ လၢ​အသး​သမူ​ဒီ​တစိၤ​လီၤ. ဒီး​အဝဲသ့ၣ်​ဆိကမိၣ်​ဝဲ​လၢ ပှၤ​တဂၤဂၤ​မ့ၢ်​မၤဝဲ တၢ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​ဆၢက့ၤ​အ​မူးပွဲ​န့ၣ်​ အ​ကစၢ်​ယွၤ​တဖၣ်​ က​ဒီသဒၢ​အီၤ​လီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ တၢ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​ဆၢက့ၤ​အ​မူးပွဲ​တဖၣ်​န့ၣ်​ ဘၣ်ထွဲ​လိာ်အသး​ဒီး တၢ်ဒွး​ဆၣ်ဧိၤ​ဖီဧိၤ ဒီး​တၢ်ဒွး​တၢ်အိၣ်မူ​ဆူညါ​အကျိၤ​အကျဲ​န့ၣ်​လီၤ.

၁၁. ပ​မ့ၢ်​သးအိၣ်​ဟ့ၣ်​တၢ်​န့ၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ​က​တူၢ်ဘၣ်​ဝဲ​ဒ်လဲၣ်.

^၁၁ ပှၤ​အါဂၤ​ဆိကမိၣ်​ဝဲ​လၢ အဝဲသ့ၣ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​အနံၤ​န့ၣ်​ မ့ၢ်​မုၢ်နံၤ​လၢ​အရ့ဒိၣ်​လီၤ. ဒီး​ဖဲ​နံၤ​အဝဲ​န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​အဲၣ်ဒိးဝဲ​လၢ ပှၤ​က​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​ တၢ်အဲၣ်​လၢ​အ​ဖီခိၣ်​လီၤ. နီၢ်နီၢ်​န့ၣ်​ ပ​တ​လိၣ်​ပာ်ပနီၣ်​ မုၢ်နံၤ​မုၢ်​သီ​လီၤ​လီၤဆီ​ဆီ​လၢ ပ​က​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​တၢ်အဲၣ်​ လၢ​ပ​တံၤသကိး​ဒီး ပ​ဟံၣ်ဖိ​ဃီဖိ​အဖီခိၣ်​ဘၣ်, ပ​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​တၢ်အဲၣ်​လၢ အဝဲသ့ၣ်​အ​ဖီခိၣ်​ထီဘိ​သ့ဝဲ​လီၤ. ယဟိဝၤ​ယွၤ အဲၣ်ဒိးဝဲ​လၢ ပ​က​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​တၢ်အဲၣ်​ဒီး တၢ်​သးအိၣ်​ဟ့ၣ်​တၢ် ကိး​ဆၢကတီၢ်​ဒဲး​လီၤ. (ဖး မၤတၢ် ၂၀:၃၅ တက့ၢ်.) ဒီး​မ့ၢ်​လၢ​ကစၢ်​ယွၤ ဟ့ၣ်​ပှၤ​သးသမူ​အဃိ ပ​အဲၣ်ဒိး​စံးဘျုး​စံးဖှိၣ်​အီၤ​ကိးနံၤဒဲး, တမ့ၢ်​ထဲ​လၢ ပ​အိၣ်ဖျဲၣ်​ဆၢက့ၤ​အနံၤ​ဘၣ်.—စံးထီၣ်​ပတြၢၤ ၈:၃, ၄; ၃၆:၉.

၁၂. ပ​သံ​အမုၢ်နံၤ​န့ၣ်​ ဂ့ၤဒိၣ်​န့ၢ်ဒံး ပ​အိၣ်ဖျဲၣ်​အမုၢ်နံၤ က​သ့​လၢ​ကျဲ​ဒ်လဲၣ်.

^၁၂ စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ် ၇:၁ တဲဝဲ​လၢ “တၢ်​အ​မံၤ​အ​သၣ်ဂ့ၤ​န့ၣ်​ ဂ့ၤန့ၢ်​သိ​နၢမူ​လၢ အလုၢ်​ဒိၣ်​ပှ့ၤဒိၣ်​တက့ၢ်​လီၤ. ဒီး​ပှၤသံဝဲ​အမုၢ်​တနံၤ​န့ၣ်​ ဂ့ၤန့ၢ်​အ​အိၣ်ဖျဲၣ်​အမုၢ်​တနံၤ​န့ၣ်​တက့ၢ်​လီၤ.” ပ​သံ​အမုၢ်နံၤ​န့ၣ်​ ဂ့ၤဒိၣ်​န့ၢ်ဒံး ပ​အိၣ်ဖျဲၣ်​အမုၢ်နံၤ က​သ့​လၢ​ကျဲ​ဒ်လဲၣ်. ဖဲ​ပ​အိၣ်ဖျဲၣ်​အခါ တၢ်ဂ့ၤ​မ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်အၢ​မ့ၢ်ဂ့ၤ ပ​တ​မၤ​ဘၣ်​နီတမံၤ​ဒံး​ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ပ​မ့ၢ်​သူ​ပ​တၢ်အိၣ်မူ​လၢ ပ​က​မၤ​ယဟိဝၤ​ယွၤ​အ​တၢ်မၤ ဒီး​မၤ​တၢ်ဂ့ၤ​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​အဂီၢ်​န့ၣ်​ ပ​ကအိၣ်​ဒီး “တၢ်​အ​မံၤ​အ​သၣ်ဂ့ၤ” လၢ​ယဟိဝၤ​ယွၤ အမဲာ်​ညါ​အဃိ ပ​မ့ၢ်​သံ​သနာ်က့ ယဟိဝၤ​ယွၤ တ​သးပ့ၤနီၣ်​ကွံာ်​ပှၤဘၣ်. (ယိၤဘး ၁၄:၁၄, ၁၅) ယဟိဝၤ​ယွၤ အ​ပှၤ​ဂီၢ်မုၢ်​တဖၣ်​ တ​မၤဝဲ​ခရံာ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​အ​မူးပွဲ ဒီး​တ​မၤဝဲ​တၢ်​အိၣ်ဖျဲၣ်​ဆၢက့ၤ အ မူးပွဲ​တဖၣ်​စ့ၢ်ကီး​ဘၣ်. ပ​မ့ၢ်​တဲ​တီတီ​န့ၣ်​ မူးပွဲ​လၢ ယ့ၣ်ၡူး​မၤလိာ်​ပှၤလၢ ပ​က​ဘၣ်​မၤ​န့ၣ်​ အိၣ်​ထဲ​တခါ​လၢ​အ​မ့ၢ်ဝဲ တၢ်​သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်​က့ၤ​အ​တၢ်သံ​အမူး​န့ၣ်​လီၤ.—လူၤကၣ်​ ၂၂:၁၇-၂၀; ဧ့ၤဘြံၤ ၁:၃, ၄.

၁၃, ၁၄. အံးစထၢၤ​အလုၢ်​အလၢ်​န့ၣ်​ ဟဲ​လီၤစၢၤ​လီၤသွဲၣ်​ဖဲလဲၣ်.

^၁၃ ပှၤ​အါဂၤ​တဲဝဲ​လၢ အံးစထၢၤ (Easter) န့ၣ်​မ့ၢ်ဝဲ​တၢ်​သ့ၣ်နီၣ်​ထီၣ်​ ယ့ၣ်ၡူး​ခရံာ် အ​တၢ်​ဂဲၤဆၢထၢၣ်​သမူထီၣ်​က့ၤ ဘၣ်ဆၣ်​ အံးစထၢၤ​အ​မူးပွဲ အလုၢ်​အလၢ်​တဖၣ်​ ဟဲ​လီၤစၢၤ​လီၤသွဲၣ်​လၢ တၢ်ဘူၣ်​တၢ်ဘါ​အ​ကမၣ်​လီၤ. မူးပွဲ​အ​မံၤ​လၢ​အမ့ၢ် အံးစထၢၤ​န့ၣ်​ ဘၣ်ထွဲ​လိာ်အသး​ဒီး ကစၢ်​ယွၤ​မုၣ်​လၢ အ​ကမၣ်​တဂၤ​လၢ​အ​မံၤ​မ့ၢ် အံးအိၣ်စထၢၤ (Eostre) န့ၣ်​လီၤ. လံာ်​လၢ​အမ့ၢ် The Dictionary of Mythology (တၢ်​တဲ​မုာ်​နၢ် အ​လံာ်ခီယ့ၤ) တဲဝဲ​ဒၣ်​လၢ အံးအိၣ်စထၢၤ​န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲ​တၢ်မံဃုာ်​အ​ကစၢ်​ယွၤ​မုၣ်​လီၤ. ဒီး​ပ​ထံၣ်ဘၣ်​လၢ အံးစထၢၤ​အ​လုၢ်လၢ်​တနီၤနီၤ​န့ၣ်​ ဘၣ်ထွဲ​လိာ်သး​ဒီး​တၢ်ဂ့ၢ်​အဝဲ​န့ၣ်​လီၤ. အဒိ လံာ်​လၢ​အမ့ၢ် Encyclopædia Britannica (ဘြံးတၢၣ်​နံ​ခၤ အ​လံာ်​ပီညါ​ဂံၢ်​ထံး) ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​လၢ ပှၤ​အါဂၤ​ပာ်ပနီၣ်​ဝဲ​တၢ်​အဒံၣ်​တဖၣ်​ “ဒ်​အမ့ၢ်​တၢ်​ပနီၣ်​လၢ တၢ်အိၣ်မူ​အသီ​ဒီး တၢ်​ဂဲၤဆၢထၢၣ်​သမူထီၣ်​က့ၤ​အဂီၢ်​လီၤ.” တကးဒံးဘၣ်​ ပ​ဒဲ​န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲ​တၢ်ချံ​ဂ့ၤ​သၣ်ဂ့ၤ​ဒီး တၢ်မံဃုာ်​အ​တၢ်​ပနီၣ်​တဖၣ်​ လၢ​ပှၤ​သူဝဲ​လၢ တၢ်ဘူၣ်​တၢ်ဘါ​ကမၣ်​အဂီၢ်​န့ၣ်​လီၤ. လၢ​တၢ်ဂ့ၢ်​တဖၣ်​အံၤ​အဃိ ပ​ထံၣ်ဘၣ်​လၢ အံးစထၢၤ​မူးပွဲ​အ​လုၢ်လၢ်​တဖၣ်​န့ၣ်​ တ​ဘၣ်ထွဲ​လိာ်သး​ဒီး ခရံာ်​အ​တၢ်​ဂဲၤဆၢထၢၣ်​က့ၤ​ဘၣ်.

^၁၄ ပှၤ​မ့ၢ်​မၤထွဲ​လုၢ်လၢ်​လၢ အ​ဟဲ​လီၤစၢၤ​လီၤသွဲၣ်​လၢ တၢ်ဘူၣ်​တၢ်ဘါ အ​ကမၣ်​တဖၣ်​ ဒ်သိး​ကသ့ၣ်​နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ယွၤ​အ​ဖိခွါ အ​တၢ်​ဂဲၤဆၢထၢၣ်​က့ၤ​အဂီၢ်​န့ၣ်​ မ့ၢ်​ယဟိဝၤ​ယွၤ​က​သးခု​ဧါ. တ​သးခု​ဘၣ်. (၂ ကရံၣ်သူး ၆:၁၇, ၁၈) ပ​မ့ၢ်​တဲ​တီတီ​န့ၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ​တ​မၢ​ပ​မၤ တၢ်​သ့ၣ်နီၣ်​ထီၣ်​ ယ့ၣ်ၡူး​ခရံာ်​အ​တၢ်​ဂဲၤဆၢထၢၣ်​သမူထီၣ်​က့ၤ​ဘၣ်.

၁၅. တဲပြဲၢ်​မုၢ်နံၤ​အလုၢ်​အလၢ် အ​ခီၣ်ထံး​ခီၣ်ဘိ​န့ၣ်​ ဟဲ​လီၤစၢၤ​လီၤသွဲၣ်​ဖဲလဲၣ်.

^၁၅ ဟီ​လ​ဝံ​မုၢ်နံၤ (Halloween) န့ၣ်​တၢ်​ကိး​စ့ၢ်ကီး​အီၤ​လၢ တဲပြဲၢ်​အမုၢ်နံၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်ဝံ​တၢ်နါ​အမုၢ်နံၤ​လီၤ. တဲပြဲၢ်​အမုၢ်နံၤ​န့ၣ်​ ဘၣ်ထွဲ​လိာ်သး​ဒီး​တၢ်နါ​မုၣ်, တၢ်ဝံ​တၢ်နါ​ဒီး တၢ်တဃၣ်​တဖၣ်​န့ၣ်​လီၤ. မူးပွဲ​တခါ​အံၤ တမ့ၢ်​မူးပွဲ​လၢ အ​စးထီၣ်​အသး​သီသီ​ဘၣ်. အဒိ လၢညါ​ဖဲ​လါ​ပှဲၤ​အနံၤ​လၢ အဘူး​ကတၢၢ်​ဒီး လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၁ သီ​န့ၣ်​ ပှၤ​ခဲး(ထ်)ဖိ​တ​ကလုာ်​လၢ အိၣ်ဝဲ​လၢ ကီၢ်ဘြံးတၢၣ်​ဒီး ကီၢ်​အၣ်ယ့ၣ်လဲ(န်) အ​ပူၤ မၤဝဲ​မူးပွဲ​တခါ, ကိးဝဲ​လၢ စီ​ဝ့ၤ (Samhain) န့ၣ်​လီၤ. ဖဲ​မူးပွဲ​အံၤ​ဘၣ်​အခါ​န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​နာ်ဝဲ​လၢ ပှၤသံ​အ​ကလၤ​တဖၣ်​ ဟဲက့ၤ​အိၣ်​လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်​ချၢ​န့ၣ်​လီၤ. ဒီး​ပှၤ​ပာ်လီၤ​ဝဲ​တၢ်အီၣ်​တၢ်အီ ဒ်သိး​တၢ်ဝံ​တၢ်​ကလၤ​တဖၣ်​ သု​တ​မၤဘၣ်ဒိ​အဝဲသ့ၣ်​တဂ့ၤ​အဂီၢ်​လီၤ. မုၢ် မ​ဆါ​တနံၤညါအံၤ ဖိသၣ်​တဖၣ်​ ကူထီၣ်​ကၤ​ထီၣ်ဝဲ တဲပြဲၢ်​မုၢ်နံၤ​ဆ့ကူ​ဆ့ကၤ, လဲၤ​တ​ဟံၣ်​ဘၣ်​တ​ဟံၣ်​ဒီး တဲဝဲ​လၢ “Trick or treat” (န​မ့ၢ်​တ​ဟ့ၣ်​ယၤတၢ်​ဆၢ​ကိၣ်​လိၣ်​ ယ​က​မၤအၢ​မၤသီ​နၤ​တမံၤမံၤ) လီၤ. ဖဲ​အဝဲသ့ၣ်​မၤဝဲ​ဒ်​န့ၣ်​အခါ အဝဲသ့ၣ်​မ့ၢ်​တ​သ့ၣ်ညါ​ဘၣ်​ သနာ်က့ မ့ၢ်ဒၣ်​အဝဲသ့ၣ်​မၤထွဲ​ဝဲ​လုၢ်လၢ်​လၢပျၢၤ​တဖၣ်​လၢ အ​ဘၣ်ထွဲ​လိာ်သး​ဒီး တၢ်ဝံ​တၢ်နါ​အ​တၢ်ဖံး​တၢ်မၤ​န့ၣ်​လီၤ.

၁၆, ၁၇. ဘၣ်ဃး​ဒီး တၢ်တ့​တၢ်ဖျီ​န့ၣ်​ ပ​က​ဘၣ်​ဆိကမိၣ်​ထံ တၢ်ဂ့ၢ်​မနုၤ​လဲၣ်.

^၁၆ တၢ်တ့​တၢ်ဖျီ မ့ၢ်​တၢ်​ဆၢကတီၢ်​လၢ အ​လီၤ​သူၣ်ဖှံ​သးညီ​န့ၣ်​လီၤ. ဒီး​ထံကီၢ်​တဘ့ၣ်​ဘၣ်​တဘ့ၣ်​န့ၣ်​ တၢ်တ့​တၢ်ဖျီ​အ​လုၢ်လၢ်​တဖၣ်​ တလီၤဂာ်​လိာ်သး​ဘၣ်. လုၢ်လၢ်​တဖၣ်​အံၤ ဟဲ​လီၤစၢၤ​လီၤသွဲၣ်​ဖဲလဲၣ်​န့ၣ်​ ပှၤ​တ​ညီနုၢ်​ဆိကမိၣ်​ထံ​အီၤ လီၤတံၢ်​လီၤဆဲး​ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ တၢ်တ့​တၢ်ဖျီ အ​လုၢ်လၢ်​တနီၤ ဟဲ​လီၤစၢၤ​လီၤသွဲၣ်​လၢ တၢ်ဘူၣ်​တၢ်ဘါ​အ​ကမၣ်​န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​တ​သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ခရံာ်ဖိ​တဖၣ်​လၢ က​ဖျီအသး​န့ၣ်​ က​ဘၣ်​ဃု​သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်​တဖၣ်​အံၤ ဒ်သိး​အဝဲသ့ၣ်​ ဆၢတဲာ်​တၢ်​လၢ​အဘၣ်​ က​သ့​အဂီၢ်​လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​ မ့ၢ်​မၤဝဲ​ဒ်​န့ၣ်​န့ၣ်​ အ​တၢ်တ့​တၢ်ဖျီ က​ဘၣ်​ယဟိဝၤ​ယွၤ​အသး​န့ၣ်​လီၤ.—မၢ်ကူး ၁၀:၆-၉.

^၁၇ တၢ်တ့​တၢ်ဖျီ အ​လုၢ်လၢ်​တနီၤ​န့ၣ်​ ပှၤ​မၤဝဲ​ဒ်သိး တလးမူး​ပိာ်မုၣ်​ဒီး တလးမူး​ပိာ်ခွါ​အ ‘တၢ်ဘူၣ်​က​ဂ့ၤ’ အဂီၢ်​လီၤ. (ယၡါယၤ ၆၅:၁၁, ခ့ခါစှီၤကျိာ်) အဒိ လၢ​တၢ်လီၢ်​တနီၤနီၤ​န့ၣ်​ ဖဲ​ပှၤ​ဖျီ​သး​အဆၢ​ကတီၢ် ပှၤ​အိၣ်ဒီး​လုၢ်လၢ်​လၢ က​ဖှံ​ဘု​သး မ့တမ့ၢ် ဖှံ​တၢ်​အဂၤ​တမံၤမံၤ​လၢ တလးမူး​ပိာ်မုၣ်​ဒီး တလးမူး​ပိာ်ခွါ​အလိၤ​န့ၣ်​လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​မၤဝဲ​ဒ်အံၤ ခီဖျိ​လၢ​အ​နာ်ဝဲ​လၢ အ​က​ကဲထီၣ်​ တၢ်ချံ​ဂ့ၤ​သၣ်ဂ့ၤ, တၢ်​သူၣ်ခု​သးခု, တၢ်အိၣ်​ကၢ​အိၣ်ခိး ဒီး​က​ဒီသဒၢ တလးမူး​ပိာ်မုၣ်​ဒီး တလးမူး​ပိာ်ခွါ​လၢ တၢ်အၢ​တၢ်သီ​အဂီၢ်​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ခရံာ်ဖိ​တဖၣ်​ က​ဘၣ်​ဟးဆှဲး​လုၢ်လၢ်​လၢ အ​ဘၣ်ထွဲ​လိာ်အသး​ဒီး တၢ်ဘူၣ်​တၢ်ဘါ​အ​ကမၣ်​န့ၣ်​လီၤ.—ဖး ၂ ကရံၣ်သူး ၆:၁၄-၁၈ တက့ၢ်.

၁၈. ဘၣ်ဃး​ဒီး တၢ်တ့​တၢ်ဖျီ​န့ၣ်​ ပ​က​ဘၣ်​ဆိကမိၣ်​ထံ လံာ်စီဆှံ အ​တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ မနုၤ​တဖၣ်​လဲၣ်.

^၁၈ ဖဲ​ခရံာ်ဖိ​တဖၣ်​ ဖျီ​သး​အဆၢ​ကတီၢ် အဝဲသ့ၣ်​အဲၣ်ဒိး​လၢ အ​တၢ်တ့​တၢ်ဖျီ​န့ၣ်​ က အိၣ်ဒီး​အလၤကပီၤ ဒီး​က​ကဲထီၣ်​တၢ်သးခု လၢ​ပှၤ​ခဲလၢာ်​အဂီၢ်​လီၤ. အဃိ ပှၤလၢ​အ​ဟဲ​လၢ ခရံာ်ဖိ​အ​တၢ်ဖျီ​တဖၣ်​န့ၣ်​ ကြၢး​ဟးဆှဲး​တၢ်ကတိၤ​ဆဲးအဲး, တၢ်ကတိၤ​လၢ​အ​ဘၣ်ထွဲ​လိာ်အသး​ဒီး တၢ်မံဃုာ်​အဂ့ၢ်, တၢ်လီၤနံၤ​လၢ​အ​တ​ကြၢး​တဘၣ်​ ဒီး​တၢ်ကတိၤ​လၢ​က​မၤမဲာ်ဆှး ပှၤလၢ​အ​ဖျီအသး​သီသီ​တဖၣ်​ မ့တမ့ၢ် ပှၤအဂၤ​တဖၣ်​န့ၣ်​လီၤ. (ကတိၤဒိ ၂၆:၁၈, ၁၉; လူၤကၣ်​ ၆:၃၁; ၁၀:၂၇) တကးဒံးဘၣ်​ ပ​တ​အဲၣ်ဒိး​မၤ ပ​တၢ်တ့​တၢ်ဖျီ​အမူး လီၤဘီ​လီၤမုၢ်​လၢ အ​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ “တၢ်​ပာ်ကဖၢလၢ​ပ​သး​လၢ တၢ်​လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်​အံၤ” ဘၣ်. (၁ ယိၤဟၣ်​ ၂:၁၆, ခ့ခါစှီၤကျိာ်) န​မ့ၢ်​ဖျီ​န​သး​န့ၣ်​ န​က​အဲၣ်ဒိး​လၢ ခါဆူညါ ဖဲ​န​ဆိကမိၣ်​ကဒါက့ၤ န​တၢ်တ့​တၢ်ဖျီ​အမုၢ်နံၤ တဘျီ​လၢ်လၢ်​အခါ က​ကဲထီၣ်​တၢ်သးခု​လၢ​နဂီၢ်​န့ၣ်​လီၤ.—ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ် ၂၈ လၢ​လံာ်​အ​ကတၢၢ်တက့ၢ်.

၁၉, ၂၀. တၢ်​ယူာ်ထီၣ်​သံး​ခွး​ဒီး​ဆၢဂ့ၤ​ဆၢဝါ​လိာ်သး​န့ၣ်​ ဟဲ​လီၤစၢၤ​လီၤသွဲၣ်​ဖဲလဲၣ်.

^၁၉ ဖဲ​တၢ်ဖျီ​မူး မ့တမ့ၢ် ဖဲ​ပှၤ​ထံၣ်​လိာ်သး​ဒီး အီၣ်​သကိး​တၢ်​အခါ အဝဲသ့ၣ်​အိၣ်ဒီး​လုၢ်လၢ်​လၢ က​ယူာ်ထီၣ်​သံး​ခွး​ဒီး​ဆၢဂ့ၤ​ဆၢဝါ​လိာ်အသး (toasting) န့ၣ်​လီၤ. ခရံာ်ဖိ​တဖၣ်​ ကြၢး​ထံၣ်ဝဲ လုၢ်လၢ်​တခါ​အံၤ​ဒ်လဲၣ်.

^၂၀ လံာ်​လၢ​အမ့ၢ် International Handbook on Alcohol and Culture (ဟီၣ်ခိၣ်​ဒီဘ့ၣ်​လံာ်ဖိ​လၢ ဘၣ်ဃး​ဒီး​သံး​ဒီး​တၢ်ဆဲး​တၢ်လၤ) တဲဝဲ​လၢ “ဖျါ​လၢ တၢ်​ယူာ်ထီၣ်​သံး​ခွး ဒီး​ဆၢဂ့ၤ​ဆၢဝါ​လိာ်သး​န့ၣ်​ မ့ၢ်​လုၢ်လၢ်​လၢ အ​ဟဲ​လီၤစၢၤ​လီၤသွဲၣ်​လၢ ပှၤ​လၢပျၢၤ​လၢ အ​ဟ့ၣ်​လုၢ်ထီၣ်​သံး​ဆူ အ​ယွၤ​တဖၣ်​အ​အိၣ်​ . . . ဒ်သိး​က​ဃ့​တၢ်​တမံၤမံၤ​လၢ အ​သကိး​တဂၤ​အဂီၢ်​လီၤ. ဒီး​ဃ့​ထုကဖၣ်​ဝဲ​လၢ ‘မ်​အဝဲ​အိၣ်ကၢ​အိၣ်ခိး’ မ့တမ့ၢ် ‘မ်​အဝဲ​အိၣ်ဆူၣ်​အိၣ်ချ့​တက့ၢ်.’” လၢပျၢၤ​န့ၣ်​ ပှၤ​ယူာ်ထီၣ်​သံး​ခွး ဒ်သိး​က​ဃ့​တၢ်​ဆိၣ်ဂ့ၤ လၢ​အ​ယွၤ​တဖၣ်​အ​အိၣ်​န့ၣ်​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ တ​အဲၣ်ဒိး​လၢ ပ​က​ဃ့​တၢ်​ဆိၣ်ဂ့ၤ​ဒ်အံၤ​ဘၣ်.—ယိၤဟၣ်​ ၁၄:၆; ၁၆:၂၃.

၂၁. ခရံာ်ဖိ​တဖၣ်​ ကြၢး​ဟးဆှဲး မူးပွဲ​မနုၤ​တဖၣ်​လဲၣ်.

^၂၁ ဒ်သိး​န​က​သ့ၣ်ညါ​လၢ မ့ၢ်​န​ကြၢး​ပၣ်ဃုာ်​လၢ မူးပွဲ​တခါခါ​အ​ပူၤ​ဧါ, တ​ကြၢး ပၣ်ဃုာ်​ဘၣ်​လဲၣ်န့ၣ်​ န​က​ဘၣ်​ဆိကမိၣ်​ထံ တၢ်​သံကွၢ်​အံၤ​လီၤ. မူးပွဲ​အံၤ မ့ၢ်​အ​ဆီၣ်ထွဲ​ပှၤလၢ ပ​ကအိၣ်​ဒီး တၢ်​ပာ်သူၣ်​ပာ်သး​ဒီး လုၢ်လၢ်​သကဲာ်ပဝး​ဒ်လဲၣ်. အဒိ မူးပွဲ​တနီၤ​န့ၣ်​ အိၣ်ဒီး​တၢ်​ဂဲၤကလံၣ်​လၢ အ​ထိၣ်ဟူး​ထိၣ်ဂဲၤ​ထီၣ်​ တၢ်​သးကတၢ, တၢ်အီ​သံး​လီၤလူ​လီၤဘျၢၣ်​ဒီး တၢ်မၤ​ကမၣ်မုၣ်​ကမၣ်ခွါ​န့ၣ်​လီၤ. ဒီး​မူးပွဲ​အဂၤ​တနီၤ မၤ​လၤကပီၤ​ဝဲ ပိာ်မုၣ်​ကဒဲကဒဲ, ပိာ်ခွါ​ကဒဲကဒဲ​လၢ အ​မံဃုာ်​လိာ်အသး မ့တမ့ၢ် ဆီၣ်ထွဲ​ဝဲ​တၢ်အဲၣ်​ကလုာ်​န့ၣ်​လီၤ. ပ​မ့ၢ်​ပၣ်ဃုာ်​လၢ မူးပွဲ​တဖၣ်​အံၤ​အ​ပူၤ​န့ၣ်​ ပ​တဲ​လၢ​ပ​သးဟ့ တၢ်​လၢ​ယဟိဝၤ​ယွၤ​သးဟ့ဝဲ​တဖၣ်​ က​သ့ဧါ.—စံးထီၣ်​ပတြၢၤ ၁:၁, ၂; ၉၇:၁၀; ၁၁၉:၃၇.

၂၂. ဘၣ်ဃး​ဒီး မူးပွဲ​တဖၣ်​န့ၣ်​ ခရံာ်ဖိ​တဂၤ က​ပၣ်ဃုာ်​ဧါ, တ​ပၣ်ဃုာ်​ဧါ​န့ၣ်​ တၢ်မနုၤ​က​မၤစၢၤ​အီၤ​လၢ က​ဆၢတဲာ်​လီၤအသး​လဲၣ်.

^၂၂ ဒ်သိး​ခရံာ်ဖိ​တဖၣ်​ သု​တ​ပၣ်ဃုာ်​လၢ မူးပွဲ​လၢ အ​တဘၣ်​ယွၤ​အသး​တဂ့ၤ​အဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်​က​ဘၣ်​ပ​လီၢ်​အသး​ဒိၣ်မး​လီၤ. တၢ်မၢဖိ​ပီလူး​ကွဲးဝဲ​လၢ “မၤသးဒ်န့ၣ်ဒီး​သု​အီၣ်တၢ်​မ့ၢ်ဂ့ၤ, သု​အီတၢ်​မ့ၢ်ဂ့ၤ, ကယဲၢ်​တၢ်​လၢ​သု​မၤ​မ့ၢ်ဂ့ၤ, မၤတၢ်​ခဲလၢာ်​လၢ​ယွၤ​အလၤကပီၤ​အဂီၢ်​တက့ၢ်.” (၁ ကရံၣ်သူး ၁၀:၃၁; ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ် ၂၉ လၢ​လံာ်​အ​ကတၢၢ်တက့ၢ်.) ဘၣ်ဆၣ်​ မူးပွဲ​တနီၤ​န့ၣ်​ တ​ဘၣ်ထွဲ​လိာ်အသး​ဒီး တၢ်မၤ​ကမၣ်မုၣ်​ကမၣ်ခွါ, တၢ်ဘူၣ်​တၢ်ဘါ​အ​ကမၣ်​ မ့တမ့ၢ် တၢ်အဲၣ်​ကလုာ်​ဘၣ်. မူးပွဲ​တခါဂ့ၤ​တခါဂ့ၤ မ့ၢ်​တ​ထီဒါ​လိာ်အသး​ဒီး လံာ်စီဆှံ​အ​တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​န့ၣ်​ ပ​က​ပၣ်ဃုာ်​ဧါ, တ​ပၣ်ဃုာ်​ဧါ​န့ၣ်​ ပ​က​ဘၣ်​ဆၢတဲာ်​လီၤ​ပ​သး​လၢ ပ​နီၢ်ကစၢ်​လီၤ. ဒီး​ပ​တၢ်​ဆၢတဲာ်​အံၤ က​ကဲထီၣ်​တၢ်​လီၤဃံၢ်​လၢ ပှၤဂၤ​အဂီၢ်​ဧါ​န့ၣ်​ ပ​က​ဘၣ်​ဆိကမိၣ်​ထံ​အီၤ​စ့ၢ်ကီး​လီၤ.

၂၃, ၂၄. ပ​ဆၢတဲာ်​လီၤ​ပ​သး​လၢ ပ​တ​မၤ​မူးပွဲ​တနီၤနီၤ​လၢၤဘၣ်​န့ၣ်​ ပ​တဲ​နၢ်ပၢၢ် ပ​ဟံၣ်ဖိ​ဃီဖိ​လၢ အ​တမ့ၢ်​ယဟိဝၤ​ပှၤအုၣ်​အသး​တဖၣ်​ က​သ့​ဒ်လဲၣ်.

^၂၃ ဘၣ်​သ့ၣ်​သ့ၣ်​ န​တ​ပၣ်ဃုာ်​လၢ မူးပွဲ​လၢ​အ​တဘၣ် ယဟိဝၤ​ယွၤ အသး​လၢၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ န​ဟံၣ်ဖိ​ဃီဖိ​ဒီး န​ဘူး​န​တံၢ်​တနီၤ​လၢ အ​တမ့ၢ် ယဟိဝၤ​ပှၤအုၣ်​အသး​တဖၣ်​န့ၣ်​ က​တူၢ်ဘၣ်​လၢ န​တ​အဲၣ်​အဝဲသ့ၣ်​လၢၤဘၣ်, မ့တမ့ၢ် န​တ​အဲၣ်ဒိး​မၤဃုာ် အဝဲသ့ၣ်​လၢၤဘၣ်. ဒီး​အဝဲသ့ၣ်​ က​ဆိကမိၣ်​ဝဲ​လၢ အဟံၣ်​ဖိ​ဃီဖိ ရ့လိာ်​အသး​တပူၤဃီ န့ၢ်​ထဲ​လၢ​နံၤ​သဘျ့ အဆၢ​ကတီၢ်​န့ၣ်​လီၤ. အဃိ​န​မၤ က​သ့​ဒ်လဲၣ်. န​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​လၢ​န​အဲၣ် ဒီး​ပာ်လုၢ်​ပာ်ပှ့ၤ အဝဲသ့ၣ်​သ့​လၢ​ကျဲ​အါဘိ​လီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၁:၂၅; စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ် ၃:၁၂, ၁၃) အဒိ ဘၣ်​သ့ၣ်​သ့ၣ်​ န​က​အဲၣ်ဒိး​ကွဲ​အဝဲသ့ၣ်​ လၢ​က​ဟဲဟး​အိၣ်သကိး​နၤ​လၢ မုၢ်နံၤ​မုၢ်​သီ​အဂၤ​တဖၣ်​န့ၣ်​လီၤ.

^၂၄ န​ဘူး​န​တံၢ်​တဖၣ်​ မ့ၢ်​အဲၣ်ဒိး​သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​လၢ ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ န​တ​မၤ​နံၤ​သဘျ့​တဖၣ်​အံၤ​လၢၤဘၣ်​လဲၣ်န့ၣ်​ န​ဃု​သ့ၣ်ညါ​အါထီၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်​တၢ်ကျိၤ​လၢ ပ​တၢ်​ကရၢကရိ အ​လံာ်လဲၢ်​တဖၣ်​ မ့တမ့ၢ်​လၢ jw.org အ​ပူၤ​သ့ဝဲ​လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်​တဖၣ်​အံၤ က​မၤစၢၤ​နၤ​ဒ်သိး န​က​တဲ​နၢ်ပၢၢ် အဝဲသ့ၣ်​အဂီၢ်​န့ၣ်​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ န​တၢ်တိာ်ပာ်​န့ၣ်​ တမ့ၢ်​လၢ န​က​တဲ​နၢၤ​အဝဲသ့ၣ်​ မ့တမ့ၢ် မၢဆူၣ်​အဝဲသ့ၣ်​လၢ ကအိၣ်​ဒီး​တၢ်ထံၣ်​ဒ်​နၤ​အသိး​ဘၣ်. မၤစၢၤ​န​ဟံၣ်ဖိ​ဃီဖိ ဒ်သိး​အဝဲသ့ၣ်​ က​နၢ်ပၢၢ်​လၢ န​ဃု​သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်​တၢ်ကျိၤ လီၤတံၢ်​လီၤဆဲး​ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ န​ဃုထၢ​လၢ န​နီၢ်ကစၢ်​လၢ န​တ​မၤ​မူးပွဲ​တဖၣ်​အံၤ​လၢၤဘၣ်. ဖဲ​န​တဲသကိး​တၢ်ဂ့ၢ်​အံၤ ဒီး​အဝဲသ့ၣ်​အခါ န​က​ဘၣ်​အိၣ်ဒီး တၢ်​သူၣ်စူၤ​သးစူၤ ဒီး​ထီဘိ​န့ၣ်​ မ်​ပ “ကလုၢ်​ကထါ​အိၣ်ဒီး​တၢ်ဘျုး​တၢ်ဖှိၣ်​ဒီး ဟီ​ဒီး​အံသၣ်” တက့ၢ်.—ကလီးစဲ ၄:၆.

၂၅, ၂၆. ဒ်သိး​ပ​ဖိ​သ့ၣ်​တဖၣ်​ က​အဲၣ်​ယဟိဝၤ​ယွၤ အ​တၢ်သိၣ်​တၢ်သီ​အဂီၢ် မိၢ်ပၢ်တဖၣ်​ မၤစၢၤ​အဝဲသ့ၣ်​က​သ့​ဒ်လဲၣ်.

^၂၅ ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ပ​တ​မၤ​မူးပွဲ​တနီၤနီၤ​လဲၣ်န့ၣ်​ ပဝဲ​ကိးဂၤ​ဒဲး ပ​က​ဘၣ်​နၢ်ပၢၢ် လီၤတံၢ်​လီၤဆဲး​န့ၣ်​လီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၅:၁၄) ပ​မၤ​ဒ်အံၤ မ့ၢ်​လၢ​ပ​အဲၣ်ဒိး မၤ​သးခု​ယဟိဝၤ​ယွၤ​အသး​အဃိ​လီၤ. ဒီး​ပ​မ့မ့ၢ် မိၢ်ပၢ်​န့ၣ်​ ပ​က​ဘၣ်​ဟံးန့ၢ်​တၢ်​ဆၢကတီၢ်​လၢ ပ​က​မၤစၢၤ​ပ​ဖိ​တဖၣ်​ ဒ်သိး​အဝဲသ့ၣ်​ က​နၢ်ပၢၢ်​ဒီး ပာ်လုၢ်​ပာ်ပှ့ၤ လံာ်စီဆှံ​အ​တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​တဖၣ်​လီၤ. ယဟိဝၤ​ယွၤ​မ့ၢ်​ကဲထီၣ်​ ပှၤ​နီၢ်ကီၢ်​တဂၤ​လၢ ဖိလံၤ​အဂီၢ်​န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​က​အဲၣ်ဒိး​မၤ အ​တၢ်ဘၣ်​အသး​စ့ၢ်ကီး​လီၤ.—ယၡါယၤ ၄၈:၁၇, ၁၈; ၁ ပ့းတရူး ၃:၁၅.

^၂၆ ပ​မ့ၢ်​ဂုာ်ကျဲးစၢး​လၢ​အဂ့ၤ​ကတၢၢ် ဒ်သိး​ပ​တၢ်ဘူၣ်​တၢ်ဘါ က​စီဆှံ​လၢ​ယဟိဝၤ​ယွၤ အမဲာ်​ညါ ဒီး​ဘူၣ်ထီၣ်​ဘါထီၣ်​အီၤ​လၢ တၢ်မ့ၢ်​တၢ်တီ​န့ၣ်​ အဝဲ​က​သးခု​ဒိၣ်မး​လီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၄:၂၃) ဘၣ်ဆၣ်​ ခီဖျိ​လၢ ပ​အိၣ်မူ​ဘၣ်​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​လၢ​အပှဲၤ​ဒီး တၢ်​တတီ​တလိၤ​အဃိ ပှၤ​အါဂၤ​ဆိကမိၣ်​လၢ ပ​မၤတၢ်​တီတီ​လိၤလိၤ တ​သ့​လၢၤဘၣ်. တၢ်​မၤလိ​လၢခံ​တခါ​န့ၣ်​ က​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်​တဖၣ်​အံၤ​လီၤ.