၁-၃. (က) ဘၣ်ဃး​ဒီး တၢ်ဖံး​တၢ်မၤ​န့ၣ်​ ပှၤ​အါဂၤ​တူၢ်ဘၣ်​ဝဲ​ဒ်လဲၣ်. (ခ) လၢ​တၢ်​မၤလိ​အံၤ​အ​ပူၤ ပ​က​ဆိကမိၣ်​ကွၢ် တၢ်​သံကွၢ်​မနုၤ​တဖၣ်​လဲၣ်.

 မုၢ်မဆါ​တနံၤညါအံၤ ပှၤ​အါဂၤ ဘၣ်​မၤတၢ်​မၤဆူၣ်​ဆူၣ်​ဒ်သိး က​လုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ အဟံၣ်​ဖိ​ဃီဖိ​အဂီၢ်​လီၤ. ဒီး​အဝဲသ့ၣ်​ ဘၣ်​လဲၤ​မၤ​တၢ်မၤ​လၢ အ​မၤဝဲ​တ​မုာ်​ဘၣ်​ ဒီတနံၤ​ကျၢၤ​လီၤ. မ့ၢ်​န​တူၢ်ဘၣ်​ဒ်​န့ၣ်​စ့ၢ်ကီး​ဧါ. ဒ်သိး​န​သး​က​ဆူၣ်​ထီၣ်​လၢ န​တၢ်မၤ​အဂီၢ် န​က​ဘၣ်​မၤ​ဒ်လဲၣ်. ဒီး​န​ဒိးန့ၢ်​တၢ်သးခု​လၢ န​တၢ်မၤ​အ​ပူၤ​က​သ့​ဒ်လဲၣ်.

^၂ ယဟိဝၤ​ယွၤ​တဲဘၣ်​ပှၤလၢ “လၢ​ပှၤကညီ​ကိးဂၤ​ဒဲး​က​အီၣ်တၢ်, ဒီး​အီတၢ်, ဒီး​မုာ်လၤ​တၢ်ဂ့ၤ​လၢ အ​မၤတၢ်​ခဲလၢာ်​အ​ပူၤ​န့ၣ်, မ့ၢ်​ယွၤ​အ​တၢ်ဟ့ၣ်​စ့ၢ်ကီး​လီၤ.” (စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ် ၃:၁၃) ယဟိဝၤ​ယွၤ​တ့လီၤ​ပှၤ ဒ်သိး​ပ​က​အဲၣ်ဒိး​မၤ​တၢ်မၤ​အဂီၢ်​လီၤ. ဒီး​အဝဲ​အဲၣ်ဒိး​လၢ ပ​ကအိၣ်​ဒီး​တၢ်သးခု လၢ​ပ​တၢ်မၤ​အ​ပူၤ​လီၤ.—ဖး စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ် ၂:၂၄; ၅:၁၈ တက့ၢ်.

^၃ ဒ်သိး​န​ကအိၣ်​ဒီး တၢ်သးခု​လၢ န​တၢ်မၤ​အ​ပူၤ​အဂီၢ် တၢ်မနုၤ​က​မၤစၢၤ​နၤ​လဲၣ်, ခရံာ်ဖိ​တဖၣ်​ ကြၢး​ဟးဆှဲး တၢ်မၤ​မနုၤ​တဖၣ်​လဲၣ်, ပ​တၢ်မၤ​မ့ၢ်​အိၣ်​သနာ်က့ ပ​ပာ်ဆိ တၢ်​ဘူၣ်ထီၣ်​ဘါထီၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ​လၢ​နီၣ်ဂံၢ်​တၢ က​သ့​လၢ​ကျဲ​ဒ်လဲၣ်, ဒီး​တၢ်မၤ​လၢ​အရ့ဒိၣ်​ကတၢၢ်​န့ၣ်​ မ့ၢ်​မနုၤ​လဲၣ်.

၄, ၅. ယဟိဝၤ​ယွၤ​ထံၣ်ဝဲ အ​တၢ်ဖံး​တၢ်မၤ​ဒ်လဲၣ်.

^၄ ယဟိဝၤ​ယွၤ မၤတၢ်​မၤမုာ်​ဒိၣ်မး​လီၤ. ၁ မိၤၡ့ ၁:၁ တဲဝဲ​လၢ “လၢထံး​လၢသီ န့ၣ်​ ယွၤ​တ့လီၤ​မူခိၣ်​ဒီး​ဟီၣ်ခိၣ်​လီၤ.” ဖဲ​ကစၢ်​ယွၤ​တ့လီၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ ဒီး​တၢ်အိၣ်​လၢ​အ​ပူၤ ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ အဝဲ​တဲဝဲ​လၢ အ​တၢ်ဘၣ်တ့​တဖၣ်​အံၤ “ဂ့ၤမး” လီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၁:၃၁) လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ ပ​ထံၣ်ဘၣ်​လၢ တၢ်ဘၣ်တ့​ကစၢ် အိၣ်ဒီး​တၢ်​သူၣ်မံ​သးမုာ်​လၢ​လၢပှဲၤပှဲၤ လၢ​အ​တၢ်ဖံး​တၢ်မၤ​တဖၣ်​အံၤ​အ​ပူၤ​လီၤ.—၁ တံၤမသ့း ၁:၁၁.

^၅ ယဟိဝၤ​ယွၤ​မၤ​တၢ်မၤ ထီဘိ​တဘိယူၢ်ဃီ​လီၤ. ယ့ၣ်ၡူး​တဲဝဲ​လၢ “ယ​ပၢ်​မၤတၢ်​တုၤ​ခဲကနံၣ်အံၤ” လီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၅:၁၇) ယဟိဝၤ​ယွၤ မၤ​တၢ်မနုၤ​လဲၣ်န့ၣ်​ ပ​တ​သ့ၣ်ညါ​ခဲလၢာ်​ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ပ​သ့ၣ်ညါ​တၢ်​လၢ​အ​မၤဝဲ​တနီၤ​န့ၣ်​လီၤ. အဒိ အဝဲ​ဃုထၢ​ထီၣ်​ ပှၤလၢ​က​ပၢ​ဃုာ်​တၢ်​ဒီး အ​ဖိခွါ​ယ့ၣ်ၡူး​ခရံာ်​လၢ အ​ဘီမုၢ်​အ​ပူၤ​န့ၣ်​လီၤ. (၂ ကရံၣ်သူး ၅:၁၇) တကးဒံးဘၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ နဲၣ်လိ​ဒီး​အံးထွဲ​ကွၢ်ထွဲဝဲ ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ​တဖၣ်​ထီဘိ​လီၤ. ဒီး​မ့ၢ်​လၢ ပှၤ​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​ဒီဘ့ၣ်​အဃိ ပှၤလၢ​အ​ကကွဲၢ်​တဖၣ်​ သ့ၣ်ညါ​ထီၣ်​ယဟိဝၤ​ယွၤ ဒီး​ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​တၢ်​မုၢ်လၢ်​လၢ က​အိၣ်မူ​ဘၣ်​လီၤထူ​လီၤယိာ်​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​ပၤရဒံစူး​အ​ပူၤ​န့ၣ်​လီၤ.—ယိၤဟၣ်​ ၆:၄၄; ရိမ့ၤ ၆:၂၃.

၆, ၇. ယ့ၣ်ၡူး​မ့ၢ်​ပှၤလၢ အ​မၤတၢ်​ဆူၣ်ဆူၣ်​န့ၣ်​ အဝဲ​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​ဒ်လဲၣ်.

^၆ ဒ်​အ​ပၢ်​အသိး ယ့ၣ်ၡူး​စ့ၢ်ကီး​မၤ​တၢ်မၤ မုာ်​ဒိၣ်မး​လီၤ. ဖဲ​ကစၢ်​ယွၤ​တ့လီၤ တၢ်အိၣ်​လၢ​မူခိၣ်, ဒီး​တၢ်အိၣ်​လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်​ ကိးမံၤဒဲး​အခါ ယ့ၣ်ၡူး​မၤ​လၢပှဲၤ​အ​မူဒါ​ဒ် ကစၢ်​ယွၤ​အ “ပှၤ​မၤတၢ်​သ့​တဂၤ​အသိး” န့ၣ်​လီၤ. (ကတိၤဒိ ၈:၂၂-၃၁; ကလီးစဲ ၁:၁၅-၁၇) ဖဲ​ယ့ၣ်ၡူး​အိၣ်​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​ချၢ​အခါ​စ့ၢ်ကီး အဝဲ​မၤတၢ်​မၤဆူၣ်​ဆူၣ်​ထီဘိ​လီၤ. အဒိ ဖဲ​အ​သးစၢ်​ဒံး​အခါ အဝဲ​မၤလိ ပှၤ​စုသ့​အ​တၢ်မၤ​အဃိ အဝဲ​က​တ့ထီၣ်​ဟံၣ်​ဒီး တၢ်ပီးတၢ်လီ​လၢ​ဟံၣ်​အဂီၢ်​လီၤ. ယ့ၣ်ၡူး​ဖံး​တၢ်မၤ​တၢ်​သ့​ဂ့ၤဂ့ၤ​အဃိ ပှၤ​အါဂၤ​သ့ၣ်ညါ​လၢ အဝဲ​မ့ၢ် “ပှၤ​စုသ့” ဖိ​လီၤ.—မၢ်ကူး ၆:၃.

^၇ ဘၣ်ဆၣ်​ ဖဲ​ယ့ၣ်ၡူး​အိၣ်​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​ချၢ​အခါ အ​တၢ်မၤ​လၢ​အရ့ဒိၣ်​ကတၢၢ်​န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲ​တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ တၢ်သးခု​ကစီၣ်​ ဒီး​တၢ်​သိၣ်လိ​ပှၤဂၤ​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​အဂ့ၢ်​လီၤ. မ့ၢ်​လၢ​ယ့ၣ်ၡူး​က​ဘၣ်​မၤဝံၤ အ​တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်မၤ​လၢ သၢ​နံၣ်​တခီ​အတီၢ်ပူၤ​အဃိ အဝဲ​မၤတၢ်​ဆူၣ်ဆူၣ်​ စးထီၣ်​လၢ​ဂီၤခီ တုၤလၢ​မုၢ်နၤခီ​န့ၣ်​လီၤ. (လူၤကၣ်​ ၂၁:၃၇, ၃၈; ယိၤဟၣ်​ ၃:၂) ယ့ၣ်ၡူး​ဟးဝဲ​လၢ​အ​ခီၣ်​ လၢ​ကျဲ​လၢ​အပှဲၤ​ဒီး ဟီၣ်ခိၣ်​ကမူၣ်​ ဒ်သိး​က​လဲၤ​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ တၢ်သးခု​ကစီၣ်​ဆူ ပှၤ​အါဂၤ​အ​အိၣ်​န့ၣ်​လီၤ.—လူၤကၣ်​ ၈:၁.

၈, ၉. ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ယ့ၣ်ၡူး​ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​ တၢ်သးခု​လၢ အ​တၢ်မၤ​အ​ပူၤ​လဲၣ်.

^၈ တဘျီတခီၣ်​ ယ့ၣ်ၡူး​မၤ​တၢ်မၤ ဆူၣ်ဆူၣ်​ဒီတနံၤ​ကျၢၤ တုၤ​ဒၣ်လဲာ် အဝဲ​အီၣ်တၢ်​အီတၢ်​တချုး​ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ဖဲ​ယ့ၣ်ၡူး​မၤ​ယွၤ​အ​တၢ်မၤ​အခါ ကဲထီၣ်​တၢ်ဂံၢ်​တၢ်ဘါ​လၢ အဂီၢ်​အဃိ လီၤဂာ်​ဒ်​တၢ်အီၣ်​တၢ်အီ လၢ​အဂီၢ်​လီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၄:၃၁-၃၈) ကယဲၢ်​တၢ်ခွဲး​တၢ်ယာ်​လၢ အ​အိၣ်ဒီး​အီၤ​န့ၣ်​ အဝဲ​သူဝဲ​လၢ က​မၤစၢၤ​ပှၤဂၤ​ဒ်သိး အဝဲသ့ၣ်​က​သ့ၣ်ညါ​ထီၣ်​ အ​ပၢ်​အဂ့ၢ်​လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ အဝဲ​တဲဘၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ​လၢ “ယ​လီၣ်ဖျါ​လံ နလၤ​န​ကပီၤ​လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်​ချၢ​လံ. တၢ်မၤ​လၢ​န​ဟ့ၣ်​ယၤ​လၢ​ယ​က​မၤ​န့ၣ်, ယ​မၤဝံၤ​လံ.”—ယိၤဟၣ်​ ၁၇:၄.

^၉ ပ​သ့ၣ်ညါ​လီၤတံၢ်​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​ဒီး ယ့ၣ်ၡူး​မၤတၢ်​မၤဆူၣ်​ဆူၣ်​ ဒီး​ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​တၢ်​သူၣ်မံ​သးမုာ် လၢ​အ​တၢ်ဖံး​တၢ်မၤ​အ​ပူၤ​လီၤ. ပဝဲ​စ့ၢ်ကီး ပ​အဲၣ်ဒိး​ကဲထီၣ်​ “ပှၤ​ကွၢ်လိ​ယွၤ” ဒီး​ပ​အဲၣ်ဒိး “ယီၢ် [ယ့ၣ်ၡူး] အ​ခီၣ်လီၢ်​န့ၣ်​လီၤ.” (အ့းဖ့းစူး ၅:၁; ၁ ပ့းတရူး ၂:၂၁) လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ ပ​အဲၣ်ဒိး​မၤတၢ်​မၤဆူၣ်​ဆူၣ်​ ဒီး​ကယဲၢ်​တၢ်​လၢ​ပ​မၤ​တဖၣ်​န့ၣ်​ ပ​အဲၣ်ဒိး​မၤ​အီၤ​လၢ အဂ့ၤ​ကတၢၢ်​လီၤ.

၁၀, ၁၁. ဒ်သိး​ပ​ကအိၣ်​ဒီး တၢ်ထံၣ်​လၢ​အဂ့ၤ​လၢ ပ​တၢ်မၤ​အ​ဖီခိၣ်​အဂီၢ် တၢ်မနုၤ​က​မၤစၢၤ​ပှၤ​လဲၣ်.

^၁၀ ဒ်​ပ​မ့ၢ်​ယဟိဝၤ​ယွၤ အ​ပှၤ​ဂီၢ်မုၢ်​အသိး ပ​မၤတၢ်​မၤဆူၣ်​ဆူၣ်​ ဒ်သိး​ပ​က​လုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ ပ​ဟံၣ်ဖိ​ဃီဖိ​အဂီၢ်​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ဒ်သိး​ပ​က​ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​တၢ်သးခု​လၢ ပ​တၢ်ဖံး​တၢ်မၤ​အ​ပူၤ​အဂီၢ် ပ​က​ဘၣ်​မၤ​မနုၤ​လဲၣ်. ဒီး​ပ​မ့ၢ်​အိၣ်ဒီး​တၢ်မၤ​တခါ​လၢ ပ​မၤ​အီၤ​တ​မုာ်​ဘၣ်​န့ၣ်​ ပ​က​ဘၣ်​မၤ​ဒ်လဲၣ်.

^၁၁ အိၣ်ဒီး​တၢ်ထံၣ်​လၢ​အဂ့ၤ. ပ​ဆီတလဲ​ပ​တၢ်မၤ မ့ၢ်​တ​သ့​ဘၣ်​သနာ်က့ ပ​ဆီတလဲ ပ​တၢ်​ပာ်သူၣ်​ပာ်သး​လၢ ပ​တၢ်မၤ​အ​ဖီခိၣ်​သ့ဝဲ​လီၤ. ဒီး​ပ​မ့ၢ်​နၢ်ပၢၢ် ယဟိဝၤ​ယွၤ​အ​တၢ်ထံၣ်​လၢ ပ​တၢ်မၤ​အ​ဖီခိၣ်​န့ၣ်​ ကဲထီၣ်​တၢ်မၤစၢၤ​လၢ​ပဂီၢ်​သ့ဝဲ​လီၤ. အဒိ န​မ့မ့ၢ်​ဟံၣ်ခိၣ်​န့ၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ​အဲၣ်ဒိး​လၢ န​က​မၤ​လၢပှဲၤ န​ဟံၣ်ဖိ​ဃီဖိ​အ​တၢ်လိၣ်ဘၣ် လၢ နီၢ်ခိ​တခီ​လီၤ. ပ​မ့ၢ်​တဲ​တီတီ​န့ၣ်​ လံာ်စီဆှံ​တဲဝဲ​လၢ ပှၤလၢ​အ​တ​လုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ အဟံၣ်​ဖိ​ဃီဖိ​န့ၣ်​ “အၢ​န့ၢ်​ပှၤ​တ​နာ်​ဘၣ်​တၢ်​တက့ၢ်​လီၤ.” (၁ တံၤမသ့း ၅:၈) လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ န​မ့မ့ၢ်​ဟံၣ်ခိၣ်​တဂၤ​န့ၣ်​ န​က​ဘၣ်​ဂုာ်ကျဲးစၢး လုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ​န​ဟံၣ်ဖိ​ဃီဖိ​န့ၣ်​လီၤ. န​မၤ​န​တၢ်မၤ မုာ်​မ့ၢ်ဂ့ၤ တ​မုာ်​ဘၣ်​မ့ၢ်ဂ့ၤ မ့ၢ်​လၢ​န​ဂုာ်ကျဲးစၢး လုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ​န​ဟံၣ်ဖိ​ဃီဖိ​အဃိ န​သ့ၣ်ညါ​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​က​သးခု​လီၤ.

၁၂. ပ​မ့ၢ်​ကဲထီၣ်​ပှၤလၢ​အ​ခု ဒီး​မၤတၢ်​တီတီ​လိၤလိၤ​န့ၣ်​ က​ကဲဘျုး​လၢ​ပဂီၢ်​ဒ်လဲၣ်.

^၁၂ ကဲထီၣ်​ပှၤလၢ အ​ခု​ဒီး​မၤတၢ်​တီတီ​လိၤလိၤ. ပ​မ့ၢ်​ကဲထီၣ်​ပှၤလၢ​အ​ခု ဒီး​မၤ​ပ​တၢ်မၤ ဂ့ၤဂ့ၤ​ဘၣ်​ဘၣ်​န့ၣ်​ ပ​ကအိၣ်​ဒီး​တၢ်သးခု​လၢ ပ​တၢ်မၤ​အ​ပူၤ​လီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၂:၂၄; ၂၂:၂၉) တကးဒံးဘၣ်​ ပ​တၢ်မၤခိၣ်​ က​နာ်န့ၢ်​ပှၤလီၤ. ပ​မ့ၢ်​တ​ဟုၣ်​ကျိၣ်စ့, တၢ်ပီးတၢ်လီ မ့တမ့ၢ် တၢ်​ဆၢကတီၢ်​န့ၣ်​ ပ​တၢ်မၤခိၣ်​ က​ပာ်လုၢ်​ပာ်ပှ့ၤ​ပှၤလီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၄:၂၈) ဘၣ်ဆၣ်​ တၢ်​လၢ​အရ့ဒိၣ်​ကတၢၢ်​န့ၣ်​ ပ​မ့ၢ်​မၤတၢ်​မၤဆူၣ်​ဆူၣ်​ဒီး ပ​မ့ၢ်​မၤတၢ်​တီတီ​လိၤလိၤ​န့ၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ​ထံၣ်ဝဲ​လီၤ. ဒီး​ပ​ကအိၣ်​ဒီး “ပ​သး​သ့ၣ်ညါ​ဒၣ်တၢ်​အဂ့ၤ” မ့ၢ်​လၢ​ပ​သ့ၣ်ညါ​လၢ ပ​မၤ​တၢ်ဘၣ်​ကစၢ်​ယွၤ​အသး​အဃိ​လီၤ.—ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၁၈; ကလီးစဲ ၃:၂၂-၂၄.

၁၃. န​တၢ်​ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်​ ကဲထီၣ်​တၢ်မၤစၢၤ​လၢ ပှၤဂၤ​အဂီၢ်​က​သ့​ဒ်လဲၣ်.

^၁၃ သ့ၣ်နီၣ်​ထီၣ်​လၢ န​တၢ်​ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်​လၢ တၢ်မၤ​လီၢ်​န့ၣ်​ ကဲထီၣ်​တၢ်​စံးပတြၢၤ​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ အဂီၢ်​သ့ဝဲ​လီၤ. လၢ​တၢ်ဂ့ၢ်​အံၤ​အဃိ ပ​အိၣ်ဒီး​တၢ်သးခု​လၢ ပ​တၢ်မၤ​အ​ပူၤ​သ့ဝဲ​လီၤ. (တံတူး ၂:၉, ၁၀) န​မ့ၢ်​ပာ်လီၤ​အဒိ​လၢ​အဂ့ၤ လၢ​န​တၢ်မၤ​လီၢ်​န့ၣ်​ ဘၣ်​သ့ၣ်​သ့ၣ်​ လၢခံ​န​သကိး​လၢ​တၢ်မၤ​လီၢ် က​အဲၣ်ဒိး​မၤလိ လံာ်စီဆှံ​လီၤ.—ဖး ကတိၤဒိ ၂၇:၁၁; ၁ ပ့းတရူး ၂:၁၂ တက့ၢ်.

၁၄-၁၆. ဖဲ​ပ​က​ဃုထၢ​တၢ်မၤ​အခါ ပ​က​ဘၣ်​ဆိကမိၣ်​ထံ တၢ်ဂ့ၢ်​မနုၤ​လဲၣ်.

^၁၄ တၢ်ဖံး​တၢ်မၤ​လၢ ခရံာ်ဖိ​တဖၣ်​မၤ​သ့ ဒီး​တၢ်ဖံး​တၢ်မၤ​လၢ ခရံာ်ဖိ​တဖၣ်​မၤ​အီၤ​တ​သ့​ဘၣ်​န့ၣ်​ လံာ်စီဆှံ​တ​ကွဲးဖျါ​ထီၣ်​န့ၢ်​ပှၤ လီၤတံၢ်​လီၤဆဲး​ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​ တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​တဖၣ်​လၢ ကဲထီၣ်​တၢ်မၤစၢၤ​လၢ​ပဂီၢ် ဒ်သိး​ပ​က​ဃုထၢ​တၢ်မၤ​လၢ အဘၣ်​ယွၤ​အသး​န့ၣ်​လီၤ. (ကတိၤဒိ ၂:၆) ဖဲ​ပ​ဆိကမိၣ်​ထံ  လံာ်စီဆှံ​အ​တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​အခါ ပ​ကြၢး​သံကွၢ်လီၤ​ပ​သး တၢ်​သံကွၢ်​လၢ​လာ်​တဖၣ်​အံၤ​လီၤ.

^၁၅ ယ​မ့ၢ်​ဃုထၢ တၢ်ဖံး​တၢ်မၤ​တခါ​အံၤန့ၣ်​ မ့ၢ်​ယ​က​ဘၣ်​မၤတၢ်​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​တဘၣ်​အသး တခါခါ​ဧါ. ပ​မၤလိ​တ့ၢ်​ဘၣ်ဃး​ဒီး လုၢ်လၢ်​သကဲာ်ပဝး​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​သးဟ့ဝဲ​တဖၣ်​ ဒ်သိး​ဒီး တၢ်​ဟုၣ်တၢ် ဒီး​တၢ်လံၣ်​တၢ်လီ​န့ၣ်​လီၤ. (၂ မိၤၡ့ ၂၀:၄; မၤတၢ် ၁၅:၂၉; အ့းဖ့းစူး ၄:၂၈; လီၣ်ဖျါ ၂၁:၈) လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ ပ​ဟးဆှဲး​ကယဲၢ် တၢ်ဖံး​တၢ်မၤ​လၢ အ​ထီဒါ​လိာ်အသး​ဒီး ယဟိဝၤ​ယွၤ​အ​တၢ်သိၣ်​တၢ်သီ​န့ၣ်​လီၤ.—ဖး ၁ ယိၤဟၣ်​ ၅:၃ တက့ၢ်.

 ^၁၆ ယ​မ့ၢ်​ဃုထၢ တၢ်ဖံး​တၢ်မၤ​တခါ​အံၤန့ၣ်​ မ့ၢ်​ယ​က​ပၣ်ဃုာ် မ့တမ့ၢ် ဆီၣ်ထွဲ​တၢ်​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​တဘၣ်​အသး တခါခါ​ဧါ. ပ​က​ဆိကမိၣ်​ကွၢ် တၢ်အဒိ​တခါ​လီၤ. တၢ်​တူၢ်လိာ်​ခီၣ်ဆၢ​တၢ် အ​တၢ်မၤ​န့ၣ်​တ​ကမၣ်​ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ပှၤ​မ့ၢ်​အဲၣ်ဒိး​ငါ​နၤ​လၢ န​က​မၤတၢ်​တူၢ်လိာ်​ခီၣ်ဆၢ​တၢ်​လၢ တၢ်မၤ​ဟးဂီၤ​ဟုး​အလီၢ်​န့ၣ်​ န​က​မၤ​ဒ်လဲၣ်. န​သ့ၣ်ညါ​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​တဘၣ်​အသး​လၢ ပှၤ​က​မၤ​ဟးဂီၤ​ဟုး​ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ န​မ့ၢ်​တ​မၤ​ဟးဂီၤ ပှၤ​ဟုး​သနာ်က့ လၢ​ယဟိဝၤ​ယွၤ​အမဲာ်​ညါ န​က​တူၢ်ဘၣ်​လၢ န​ပၣ်ဃုာ်​လၢ တၢ်ကမၣ်​တဖၣ်​အံၤ​အကျါ, တမ့ၢ်​ဘၣ်​ဧါ.—၂ မိၤၡ့ ၂၁:၂၂-၂၄.

၁၇. ဒ်သိး​ပ​တၢ်​ဆၢတဲာ်​တဖၣ်​ က​ဘၣ်​ကစၢ်​ယွၤ​အသး​အဂီၢ် တၢ်မနုၤ​က​မၤစၢၤ​ပှၤ​လဲၣ်.

^၁၇ ပ​မ့ၢ်​ဆိကမိၣ်​ထံ လံာ်စီဆှံ​အ​တၢ်​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​တဖၣ်​န့ၣ်​ ပ​က​ကဲထီၣ်​ပှၤလၢ​အ “ညီနုၢ်​နီၤဖး တၢ်ဂ့ၤ​ဒီး​တၢ်အၢ​အဆၢ” ဒ် ဧ့ၤဘြံၤ ၅:၁၄ တဲဝဲ​အသိး​လီၤ. ဒီး​ပ​သး​လၢ​အ​သ့ၣ်ညါ​ဒၣ်တၢ် က​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​ပှၤ ဒ်သိး​ပ​တၢ်​ဆၢတဲာ်​တဖၣ်​ က​ဘၣ်​ယွၤ​အသး​အဂီၢ်​လီၤ. အဃိ သံကွၢ်လီၤ​န​သး​လၢ ‘ယ​မ့ၢ်​မၤ​တၢ်မၤ​တခါ​အံၤန့ၣ်​ မ့ၢ်​အ​က​ကဲထီၣ်​ တၢ်​လီၤဃံၢ်​အလီၢ်​လၢ ပှၤဂၤ​အဂီၢ်​ဧါ, ယ​မ့ၢ်​တူၢ်လိာ်​တၢ်မၤ​အံၤန့ၣ်​ မ့ၢ်​ယ​က​ဘၣ်​ပာ်တ့ၢ် ယ​သးသမူ​တံၤသကိး​ဒီး​ယ​ဖိ​တဖၣ်​ ဒီး​လဲၤ​အိၣ်​လၢ ထံကီၢ်​အဂၤ​တဘ့ၣ်​ဧါ, ဒီး​ယ​မ့ၢ်​ဘၣ်​မၤ​ဒ်​န့ၣ်​န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ က​ဘၣ်ဒိ​လၢ​ကျဲ​ဒ်လဲၣ်.’

၁၈. ပ​က​ပာ်ဆိ ပ​တၢ်​ဘူၣ်ထီၣ်​ဘါထီၣ်​လၢ နီၣ်ဂံၢ်​တၢ​ထီဘိ​န့ၣ်​ ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ တ​ညီ​လၢ​ပဂီၢ်​လဲၣ်.

^၁၈ ပ​အိၣ်မူ​ဘၣ်​လၢ ‘ဆၢကတီၢ်​လၢ အကီ​အခဲ’ အဃိ​ပ​က​ပာ်ဆိ ပ​တၢ်​ဘူၣ်ထီၣ်​ဘါထီၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ​လၢ နီၣ်ဂံၢ်​တၢ​န့ၣ်​ တ​ညီ​လၢ​ပဂီၢ်​ထီဘိ​ဘၣ်. (၂ တံၤမသ့း ၃:၁) တဘျီတခီၣ်​ပ​ဃု​တၢ်မၤ​ကီဝဲ ဒီး​ဒ်သိး​ပ​တၢ်မၤ​က​ဆဲး​အိၣ်​ထီဘိ​အဂီၢ်​န့ၣ်​ တ​ညီ​စ့ၢ်ကီး​ဘၣ်. ပ​က​ဘၣ်​လုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ ပ​ဟံၣ်ဖိ​ဃီဖိ​ဘၣ်ဆၣ်​ ပ​သ့ၣ်ညါ​လၢ ပ​က​ဘၣ်​ပာ်ဆိ တၢ်​ဘူၣ်ထီၣ်​ဘါထီၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ​လၢ နီၣ်ဂံၢ်​တၢလီၤ. ပ​က​ဘၣ်​ပ​လီၢ်​ပ​သး​ဒ်သိး ပ​သု​တ​ပာ်ဒိၣ်​ တၢ်ထူး​တၢ်တီၤ​အါတလၢ လၢ​ပ​တၢ်အိၣ်မူ​အ​ပူၤ​တဂ့ၤ​အဂီၢ်​လီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၆:၉, ၁၀) မ့မ့ၢ်​ဒ်​န့ၣ်​န့ၣ်​ပ “ပာ်ဆိ​တၢ်​လၢ​အရ့ဒိၣ်​တဖၣ်”  လၢ​ပ​တၢ်အိၣ်မူ​အ​ပူၤ ဒီး​တ​ကတီၢ်ဃီ​န့ၣ်​ ပ​လုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ ပ​ဟံၣ်ဖိ​ဃီဖိ က​သ့​ဒ်လဲၣ်.—ဖံလံးပံၤ ၁:၁၀, nwt.

၁၉. ဒ်သိး ပ​သု​တ​ဘၣ်ယိၣ်​တၢ်​အါတလၢ လၢ​ပ​တၢ်မၤ​အ​ဖီခိၣ်​တဂ့ၤ​အဂီၢ် ပ​တၢ်နာ်​ယဟိဝၤ​ယွၤ မၤစၢၤ​ပှၤ​သ့​ဒ်လဲၣ်.

^၁၉ နာ်​ယဟိဝၤ​ယွၤ​လၢ န​သးဒီဖျၢၣ်. (ဖး ကတိၤဒိ ၃:၅, ၆ တက့ၢ်.) ပ​သ့ၣ်ညါ​လၢ ကစၢ်​ယွၤ​နၢ်ပၢၢ် ပ​တၢ်လိၣ်ဘၣ်​လီၤတံၢ်​လီၤဆဲး ဒီး​သူၣ်အိၣ်​သးအိၣ်​ပှၤ သပှၢ်​ကတၢၢ်​လီၤ. (စံးထီၣ်​ပတြၢၤ ၃၇:၂၅; ၁ ပ့းတရူး ၅:၇) လံာ်စီဆှံ​တဲဝဲ​လၢ “သု​မၤ​တၢ်ဖံး​တၢ်​န့ၣ်, မ်​အ​ထူၣ်ဖျဲး​ဒီး​တၢ်အဲၣ်​ကျိၣ်​ဧိၤ​စ့​ဧိၤ​တက့ၢ်. ဖဲ​သု​တၢ်အိၣ်​တဖၣ်​န့ၣ်, သူၣ်မံ​သးမံ​ဒီး​အီၤ​တက့ၢ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, တၢ်​စံး​ဝဲဒၣ်, ယ​တညိကွံာ်​ဘၣ်​နၤ​ဘၣ်, ယ​တ​လဲၤသဒၣ်​ဘၣ်​နၤ​ဘၣ်.” (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၅) ပ​က​လုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ ပ​ဟံၣ်ဖိ​ဃီဖိ​ဒ်လဲၣ်​ဒ်လဲၣ်​န့ၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ​တ​အဲၣ်ဒိး​လၢ ပ​က​ဘၣ်ယိၣ်​တၢ် အါတလၢ​ဘၣ်. ယဟိဝၤ​ယွၤ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ တဘျီ​ဝံၤ​တဘျီ​လၢ အဝဲ​ဟ့ၣ်​အ​ပှၤ​ဂီၢ်မုၢ် တၢ်​လၢ​အဝဲသ့ၣ်​လိၣ်ဘၣ်​ဝဲ​တဖၣ်​န့ၣ်​လီၤ. (မးသဲ ၆:၂၅-၃၂) အဃိ ပ​တၢ်ဖံး​တၢ်မၤ မ့ၢ်​အိၣ်​ဒ်လဲၣ်​ဂ့ၤ​ဒ်လဲၣ်​ဂ့ၤ ပ​မၤလိ​ကစၢ်​ယွၤ အ​ကလုၢ်​ကထါ ဘၣ်​ဆၢ​ဘၣ်​ကတီၢ်, စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်သးခု​ကစီၣ်​ ဒီး​ပ​လဲၤထီၣ်​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​လီၤ.—မးသဲ ၂၄:၁၄; ဧ့ၤဘြံၤ ၁၀:၂၄, ၂၅.

၂၀. ပ​အိၣ်မူ​ယိယိ​ဖိ က​သ့​လၢ​ကျဲ​ဒ်လဲၣ်.

^၂၀ န​မဲာ်​က​ဘၣ်​ဆး. (ဖး မးသဲ ၆:၂၂, ၂၃ တက့ၢ်.) န​မဲာ်​က​ဘၣ်​ဆး​န့ၣ်​ အဲၣ်ဒိး​တဲဝဲ န​က​ဘၣ်​အိၣ်မူ​ယိယိ​ဖိ ဒ်သိး​န​သးစၢၢ်ဆၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ အ​တၢ်မၤ​က​သ့​ထီဘိ​အဂီၢ်​လီၤ. ပ​မ့ၢ်​ဟ့ၣ်​အခွဲး​လၢ ကျိၣ်စ့, တၢ်အိၣ်မူ​လၢ အပတီၢ်​ထီ မ့တမ့ၢ် တၢ်ဖိ​တၢ်လံၤ​လၢ အ​ဟဲထီၣ်​သီ​သ့ၣ်​တဖၣ်​ ကဲထီၣ်​တၢ်​လၢ အရ့ဒိၣ်​န့ၢ်ဒံး ပ​တၢ်​ရ့လိာ်သး​ဒီး​ကစၢ်​ယွၤ​န့ၣ်​ ပ​က​လီၤဂာ်​ဒ်​ပှၤ​ဟးဂီၤ​ဖိ​အသိး​လီၤ. မ့မ့ၢ်​ဒ်​န့ၣ်​န့ၣ်​ ဒ်သိး​ပ​ပာ်ဆိ တၢ်​လၢ​အရ့ဒိၣ်​လၢ ပ​တၢ်အိၣ်မူ​ပူၤ​က​သ့​အဂီၢ် တၢ်မနုၤ​က​မၤစၢၤ​ပှၤ​လဲၣ်. အဒိ အလီၢ်​မ့ၢ်​တအိၣ်​ဘၣ်​န့ၣ်​ မၤ​ထီၣ်​န​ကမၢ်​တဂ့ၤ. န​ကမၢ်​မ့ၢ်​အိၣ်​ပာ်စၢၤ​န့ၣ်​ ရဲၣ်​လီၤ​ကျဲၤလီၤ​ဒ်သိး န​က​မၤစှၤလီၤ​အီၤ မ့တမ့ၢ် ဟ့ၣ်လီၤ​အီၤ​တုၤလၢ အလၢာ်​တက့ၢ်. ပ​မ့ၢ်​တ​ပ​လီၢ်​ပ​သး​န့ၣ်​ တၢ်စုလီၢ်​ခီၣ်ခိၣ်​ဒီး တၢ်ဖိ​တၢ်လံၤ​တဖၣ်​ က​မၤ​လၢာ်ဂီၤ​ပ​တၢ်​ဆၢကတီၢ် တုၤလၢ​ပ​ဃ့​ထုကဖၣ်, မၤလိ​လံာ်စီဆှံ ဒီး​ဟး​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်  တချုး​လၢၤဘၣ်. ပ​တဘၣ်​ဟ့ၣ်​အခွဲး​လၢ တၢ်​သ့ၣ်​တဖၣ်​အံၤ က​မၤ​ဘံဘူ​ပ​တၢ်အိၣ်မူ​တဂ့ၤ. လၢတၢ်န့ၣ်​အလီၢ် ပ​က​ဘၣ်သူၣ်​မံ​သးမံ​လၢ ‘တၢ်အီၣ်​တၢ်အီ, ဒီး​တၢ်ကူ​တၢ်သိး’ လၢ​အ​အိၣ်ဒီး​ပှၤ​န့ၣ်​လီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၆:၈) ဒီး​တဘျီတခီၣ်​ ပဝဲ​ကိးဂၤ​ဒဲး ပ​က​ဘၣ်​ဆိကမိၣ်​လီၤ​က့ၤ​ပ​တၢ်အိၣ်သး ဒ်သိး​ပ​မၤ​အါထီၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ​အ​တၢ်မၤ​က​သ့​အဂီၢ်​လီၤ.

၂၁. ဒ်သိး​ပ​ပာ်ဆိ တၢ်​လၢ​အရ့ဒိၣ်​လၢ ပ​တၢ်အိၣ်မူ​ပူၤ​က​န့ၢ်​အဂီၢ် ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ပ​က​ဘၣ်​ပ​လီၢ်​ပ​သး​လဲၣ်.

^၂၁ ပာ်ဆိ​တၢ်​လၢ အရ့ဒိၣ်. ပ​က​ဘၣ်​သူ ပ​တၢ်​ဆၢကတီၢ်, ပ​တၢ်ဂံၢ်​တၢ်ဘါ  ဒီး​ပ​တၢ်စုလီၢ်​ခီၣ်ခိၣ်​ လၢ​အဂ့ၤ​ကတၢၢ်​လီၤ. ပ​မ့ၢ်​တ​ပ​လီၢ်​ပ​သး​န့ၣ်​ တၢ်​လၢ​အ​ရ့​တ​ဒိၣ်​အါအါ​ဘၣ်​ ဒ်သိး​ဒီး တၢ်​ကူၣ်ဘၣ်​ကူၣ်သ့ မ့တမ့ၢ် ကျိၣ်စ့​န့ၣ်​ က​အီၣ်​လၢာ်ကွံာ် ပ​တၢ်​ဆၢကတီၢ်​လီၤ. ဒ်​ယ့ၣ်ၡူး​တဲဝဲ​အသိး​ပ​က​ဘၣ်​ “ဃုဆိ​ယွၤ​အဘီ​အမုၢ်” န့ၣ်​လီၤ. (မးသဲ ၆:၃၃) ပ​တၢ်​ဆၢတဲာ်​တဖၣ်, တၢ်​လၢ​ပ​မၤ​တနံၤ​ဘၣ်​တနံၤ, ပ​လုၢ်လၢ် ဒီး​ပ​ဖီတၢၣ်​န့ၣ်​ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ တၢ်​လၢ​ပ​ပာ်​အီၤ​လၢ နီၣ်ဂံၢ်​တၢ​လၢ ပ​တၢ်အိၣ်မူ​အ​ပူၤ​န့ၣ်​လီၤ.

၂၂, ၂၃. (က) တၢ်မၤ​လၢ အရ့ဒိၣ်​ကတၢၢ်​လၢ ခရံာ်ဖိ​အဂီၢ်​န့ၣ်​ မ့ၢ်​မနုၤ​လဲၣ်. (ခ) ဒ်သိး​ပ​က​မၤ ပ​တၢ်မၤ​လၢ​တၢ်သးခု​အ​ပူၤ​အဂီၢ် တၢ်မနုၤ​က​မၤစၢၤ​ပှၤ​လဲၣ်.

^၂၂ တၢ်မၤ​လၢ အရ့ဒိၣ်​ကတၢၢ်​လၢ​ပဂီၢ်​န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲ​တၢ်မၤ​ယဟိဝၤ​ယွၤ​အ​တၢ်မၤ ဒီး​တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ ဘီမုၢ်​တၢ်သးခု​ကစီၣ်​န့ၣ်​လီၤ. (မးသဲ ၂၄:၁၄; ၂၈:၁၉, ၂၀) ဒ်​ယ့ၣ်ၡူး​အသိး ပဝဲ​စ့ၢ်ကီး ပ​အဲၣ်ဒိး​ဂုာ်ကျဲးစၢး​မၤ ပ​တၢ်မၤ​အံၤ​လၢ အဂ့ၤ​ကတၢၢ်​န့ၣ်​လီၤ. အဒိ ပှၤ​တနီၤ​လဲၤ​အိၣ်​လၢ တၢ်လီၢ်​လၢ​ပှၤ​လိၣ်ဘၣ်​ ပှၤ​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်ဖိ​အလီၢ်လီၤ. မ့မ့ၢ်​ပှၤဂၤ​တနီၤ​န့ၣ်​ မၤလိ​ကျိာ်​အဂၤ ဒ်သိး​က​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်​အဂီၢ်​လီၤ. တဲသကိး​တၢ်​ဒီး ပှၤလၢ​အ​မၤဝဲ​ဒ်အံၤ​တဖၣ်​ ဒီး​သံကွၢ်​အဝဲသ့ၣ်​ဘၣ်ဃး​ဒီး အ​တၢ်​လဲၤခီဖျိ​တက့ၢ်. အဝဲသ့ၣ်​က​တဲ​နၤ​လၢ အ​ဒိးန့ၢ်​အါထီၣ်​တၢ်သးခု ဒီး​တၢ်​သူၣ်မံ​သးမုာ်​လၢ အ​တၢ်အိၣ်မူ​အ​ပူၤ​လီၤ.—ဖး ကတိၤဒိ ၁၀:၂၂ တက့ၢ်.

^၂၃ ပဝဲ​အါဂၤ ပ​ဘၣ်​သူ​ပ​တၢ်​ဆၢကတီၢ်​အါမး​လၢ ပ​က​ဖံး​တၢ်မၤ​တၢ်​ဒီး လုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ ပ​ဟံၣ်ဖိ​ဃီဖိ​အဂီၢ်​လီၤ. ယဟိဝၤ​ယွၤ​ထံၣ်ဝဲ​ဒီး အဝဲ​ပာ်လုၢ်​ပာ်ပှ့ၤ တၢ်​ခဲလၢာ်​လၢ​ပ​မၤ ဒ်သိး​ပ​က​အံးထွဲ​ကွၢ်ထွဲ ပ​ဟံၣ်ဖိ​ဃီဖိ​အဂီၢ်​လီၤ. ပ​မ့ၢ်​မၤ​တၢ်မၤ ဒ်လဲၣ်​ဂ့ၤ​ဒ်လဲၣ်​ဂ့ၤ​သနာ်က့ မ်​ပ​ကွၢ်လိမၤဒိး ယဟိဝၤ​ယွၤ​ဒီး​ယ့ၣ်ၡူး ဒီး​ဆဲး​မၤ​ပ​တၢ်မၤ​ဆူၣ်ဆူၣ်​တက့ၢ်. ဒီး​ပ​က​ဘၣ်​သ့ၣ်နီၣ်​ထီၣ်​လၢ ပ​တၢ်မၤ​လၢ အရ့ဒိၣ်​ကတၢၢ်​တခါ​န့ၣ်​မ့ၢ်ဝဲ တၢ်မၤ​ယဟိဝၤ​ယွၤ​အ​တၢ်မၤ​ဒီး တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ ဘီမုၢ်​တၢ်သးခု​ကစီၣ်​န့ၣ်​လီၤ. ပ​မ့ၢ်​မၤ​ဒ်​န့ၣ်​န့ၣ်​ ပ​က​ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​ တၢ်သးခု​နီၢ်ကီၢ်​လီၤ.