Beto kelandaka dilongi ya Biblia na diambu metadila kalasi. Mbangi mosimosi ya Yehova kesadilaka kikansasa na yandi yina melongua na Biblia samu na kuzaba mutindu ya kusadila dilongi ya Biblia na mambu lokola yayi. a

•  Kalasi kele na mfunu

•  Kutadila kalasi na mutindu ya mbote

•  Bakalasi ya yinda lenda bebisa bikadulu ya muntu mpe kinkundi na yandi na Nzambi

•  Bambangi ya Yehova kevuandaka na ekodime?

 Kalasi kesadisaka muntu yandi kuma na “nduenga mpe na dikoki ya kukanisa,” bikadulu yina Biblia kekumisaka mingi. (Masese 2:10, 11; 3:21, 22) katula yau, Yesu tubilaka banlonguki na yandi bavuanda banlongi ya mambu yina yandi pesaka bau ntumu. (Matai 28:19, 20) Na yau, beto kekindisaka mpe beto kesadisaka bantu yina kele na dibundu na beto batanga kalasi ya mbote, bavuanda mpe na dikoki ya kuzaba kutanga, kusonika, mpe kuzaba kusolola na bantu, b mpe kuzaba mambu metadila mabundu mpe mimesano yankaka.​—1 Bakorinti 9:20-22; 1 Timote 4:13.

 Bamfumu ya Leta kebakaka mpe kalasi na valere mpe mbala mingi bakelombaka bantuenia na kumanisa kalasi ya primere mpe ya sekondere. Beto kezitisaka bansiku yina ya Leta mpe beto kezitisaka nsiku yayi ya Biblia: “Bika konso muntu zitisa bamfumu yina kele na ntuala,” to baguvernema. (Baroma 13:1) Katula yau, beto kekindisaka bana na beto bakukipesa na kalasi mpe basala nionso yina balenda sala, kasi basuka kaka ve na kusala mua fioti. c Samu Mpova ya Nzambi ketubaka ti: “Nionso yina beno kena kusala, beno sala yau na muela na beno ya mvimba lokola samu na Yehova kasi samu na bantu ve.”​—Bakolose 3:23, Good News Translation.

 Kalasi kesadisaka beto na kukokisa bansatu ya dibuta na beto. Biblia metuba ti: “Ya kedika, kana muntu kena kukokisa ve bansatu ya bantu na yandi, mingimingi ya bantu ya yinzo na yandi, yandi mewangana kiminu mpe yandi kele yimbi kuluta muntu yina kele ve na kiminu.” (1 Timote 5:8) Kutanga kalasi lenda sadisa beto na kukokisa kiyekua yina Nzambi mepesaka beto ya kukokisa bansatu ya dibota na beto. Mutindu mukanda mosi (World Book Encyclopedia) ketubaka, mfunu mpenza ya kalasi kevuandaka ya “kusadisa bantu na kukuma bantu ya mfunu na buala . . . lokola bantu yina kena kumontese ekonomi ya buala.” Muntu yina metangaka kalasi mbote mpe mezaba kisalu, yandi kevuandaka na dikoki ya kukokisa bansatu ya dibota na yandi kondua mpasi mpe na mutindu yina mebonga kuluta muntu yina zaba ve kisalu mpe yina tangaka ve.​—Masese 22:29.

 Bibuti mpe kena kukokisa bansatu ya bana na bau na mutindu bakena kubongisa bau samu na luzingu ya bilumbu yayi, mpe kalasi lenda sadisa mingi na diambu yango. (2 Bakorinti 12:14) Beto kekindisaka bibuti na kukotisa bana na bau na kalasi ata kana bakevuandaka na bisika yina kalasi kele ofele ve to yakele ntama, to mpe yawizana ve na mumeseno ya buala. d Beto kepesaka mpe bibuti malongi ya mfunu samu balandela kalasi ya bana na bau. e

 Beto ketadilaka mbotembote yinki kalasi beto ketanga. Biblia metuba: “Muntu ya kukondua mayele kendimaka mambu nionso, kasi muntu ya kukenga ketadilaka konso kitambi na yandi.” (Masese 14:15) Beto kesadilaka nsikudukusu yango ntangu beto ketadilaka mbotembote yinki kalasi beto ketanga diaka na manima ya kumanisa kalasi ya sekondere, mbongo yina yakelomba mpe valere na yau. Na kifuani, mbala mingi kubaka formasion samu na kisalu mosi kesadisaka beto na kusadila ntangu na mutindu yina mebonga.

 Malongi ya Biblia meluta bakalasi ya kinsuni na valere. Malongi ya Biblia mesuasana na bakalasi ya kinsuni, samu yina ya Biblia kesadisaka bantu na kuzaba Nzambi, mpe yalenda vukisa luzingu ya bantu. (Yoane 17:3) Mpe yakelongaka diaka bikadulu ya mbote, yazola tuba “yina kele lunungu, ya mbote mpe mambu yina mebonga, nzila ya mvimba na yina kele mbote.” (Masese 2:9) Ntumua Paulo tangaka bakalasi yina beto lenda fuanikisa yau na iniversite bubu yayi, atako mutindu yina yandi ndimaka “mfunu ya nene na nzayilu ya Klisto Yesu.” (Bafilipi 3:8; Misala 22:3) Bubu yayi mpe, Bampangi ya Yehova yankaka metangaka bakalasi mingi, ata mutindu yina bakendimaka ti malongi ya Biblia kele na valere kuluta. f

 Kingana mosi ya Biblia ketubaka ti: “Muntu ya kukenga kemonaka kivonza mpe yandi kesuamaka.” (Masese 22:3) Bambangi ya Yehova kemonaka ti mambu yina kesalamaka na bainiversite to na bakalasi yankaka ya yinda lenda bebisa bikadulu ya mbote ya muntu mpe kinkundi na yandi na Nzambi. Yau yina, Bambangi ya Yehova kemangaka kukikotisa to kukotisa bana na bau na bisika ya mutindu yina. Bakemonaka ti mbala mingi na bakalasi yango, bakindisaka bantu na kuvuanda na makanisi yayi ya luvunu:

•   Makanisi ya luvunu: Mbongo nde kepesaka kiese mpe ketaninaka

   Mbala mingi bantu ketubaka ti kana muntu metanga bakalasi ya yinda yakesadisa yandi na kubaka kisalu ya mbongo mingi, yau yina bana mingi ya kalasi kekuendaka ntetentete na iniversite samu na kusosa kubaka mbongo mingi. Bantu yankaka kekanisaka ti mbongo kepesa bau kiese mpe lutanunu, kasi Biblia ketubaka ti kukanisa mutindu yina kele buzoba. (Mosakoli 5:10) Mambu yina meluta mfunu, Biblia kelongaka ti “nzola ya mbongo kele musisa ya mambu ya yimbi ya mitindu nionso” mpe mbala mingi ya ketindaka muntu vuanda diaka ve ya kukuikama. (1 Timote 6:10) Bambangi ya Yehova kesalaka nionso samu na kutina “kilendo ya luvunu ya kimvuama” samu yabika kanga bau na ntambu.​—Matai 13:22.

•   Makanisi ya luvunu: Bakalasi ya yinda lenda pesa muntu lokumu

   Na kifuani, Nika Gilauri, yina kevuandaka mfumu ya baministre na Georgie, sonikaka mfunu ya dikanisi mosi yina bantu kevuandaka na yau na mbanza na yandi: “Diplome ya iniversite kele mpenza na yinsua ya kumonisa kikadulu ya muntu na Georgie. . . . [Na ntangu ya ntama,] bantuenia yina vuandaka baka diplome ve vuandaka fuisa bibuti na bau nsoni.” g Nzokande, Biblia meluengisa beto ti beto fueti sosa ve lokumu na yinza yayi. Yesu yuvusaka na bamfumu ya mabundu yina vuandaka sosa lokumu ti: “Yinki mutindu beno lenda ndima, beno bantu kena kundima nkembo yina beno na beno kepesanaka?” (Yoane 5:44) Iniversite lenda kindisa mpeve ya lulendo, kikadulu yina Nzambi keyinaka.​—Masese 6:16, 17; 1 Petro 5:5.

•   Makanisi ya luvunu: Konso muntu fueti kukitudila bansiku na diambu metadila mbote mpe yimbi

   Bambangi ya Yehova kendiminaka bansiku ya Nzambi na diambu metadila mbote mpe yimbi. (Yisaya 5:20) Kasi, nakutadila disolo yayi bimaka na zulunalo mosi (Journal of Alcohol and Drug Education), bupusi ya bankundi na iniversite kena kunata bana kalasi mingi na “kubaka banzengolo yina wizana ve na nzayilu yina babakaka na diambu metadila mbote to yimbi.” h Diambu yango kele na nguizani na nsikudukusu yayi ya Biblia: “Bankundi ya yimbi kebebisaka bikadulu ya mbote.” (1 Bakorinti 15:33) Na bainiversite, mambu yina Nzambi kemangaka, na kifuani kukolua malavu, kunua drogi, mpe kusangisa nzutu na muntu yina kele ve nkuelani na nge kesalamaka mingi mpe kutu bakekindisaka bantu na kusala yau.​—1 Bakorinti 6:9, 10; 2 Bakorinti 7:1.

•   Makanisi ya luvunu: Bakalasi ya yinda kele mutindu meluta mbote samu na kubongisa yinza

   Beto mezaba ti bantu mingi kena kutanga bakalasi ya yindayinda, kasi ve samu na kukuma na mbongo mingi, kusosa lokumu, kukisepedisa na mutindu ya yimbi, kasi nde samu na kubongisa luzingu na bau mosi mpe samu na yinza. Yakele balukanu ya mbote, kasi Bambangi ya Yehova keponaka nzila yankaka. Mutindu mosi na Yesu, beto kemonaka ti kaka Kimfumu ya Nzambi nde kebongisa yinza yayi. (Matai 6:9, 10) Atako plina, beto kekangaka maboko ve samu na kuvingila Kimfumu yango manisa mitungisi ya yinza. Kutu, lokola Yesu, beto kesamunaka “nsangu ya mbote yayi ya Kimfumu” na ntoto ya mvimba samu na kusadisa bantu mingi mvula na mvula basoba luzingu na bau samu yakuma mbote kuluta. i​—Matai 24:14.