1. Na kutadila Baebreo 12:1, yinki beto fueti sala samu na kumanisa kuzawula na beto samu na luzingu?

 BIBLIA kefuanikisaka luzingu ya Baklisto na nsaka ya kuzawula. Bantu yina kezawulaka tii na nsuka kebaka luzingu ya mvula na mvula. (2 Tm. 4:7, 8) Beto fueti sala nionso yina beto lenda samu na kutatamana kuzawula, mingimingi lokola beto mekuma mpenza penepene ya nsuka ya kuzawula. Ntumua Paulo, yina manisaka mbote kuzawula na yandi samu na luzingu, tubilaka mambu yina kesadisa beto samu beto nunga nsaka yango ya kuzawula. Yandi lombaka beto beto ‘katula . . . konso kizitu mpe . . . beto zawula na kukanga ntima nionso na nsaka ya kuzawula yina bametula na ntuala na beto.’​—Tanga Baebreo 12:1.

2. Yinki zola monisa ‘kukatula . . . konso kizitu’?

² Ntangu Paulo sonikaka ti beto fueti ‘katula . . . konso kizitu,’ yandi zolaka tuba ti yavuandaka na kizitu mosi ve yina Muklisto fueti nata? Ve, yau ve vuandaka dikanisi na yandi. Kutu, yandi zolaka tuba nde beto fueti katula bizitu nionso yina kele na mfunu ve. Bizitu ya mutindu yina lenda pekisa beto kuzawula mbote mpe yalenda lembisa beto. Samu na kukanga ntima, beto fueti mona mpe kukatula na nsualu konso kizitu yina mekondua mfunu yina lenda pekisa beto kuzawula mbote. Kasi, kaka na diluaku yango beto fueti katula ve bizitu yina beto fueti nata. Kana beto melemba kunata bizitu yango, bakekatula beto na nsaka ya kuzawula. (2 Tm. 2:5) Yinki bizitu beto fueti nata?

3. (a) Na kutadila Bagalatia 6:5, yinki beto fueti nata? (b) Yinki beto ketadila na disolo yayi, mpe samu na yinki?

³ Tanga Bagalatia 6:5. Paulo tubilaka kima yina beto fueti  nata. Yandi sonikaka ti ‘konso muntu kenata kilo na yandi mosi.’ Awa Paulo vuandaka tubila mambu yina Nzambi kelombaka mosimosi kati na beto, mambu yina muntu yankaka lenda sadila beto ve. Na disolo yayi, beto ketadila mambu yina kele na kati ya “kilo” na beto mpe mutindu beto lenda nata yau. Diaka, beto kemona bizitu yina kele na mfunu ve yina beto kenataka mpe kulonguka mutindu beto lenda katula yau. Kunata kilo na beto mpe kukatula kizitu yina kele na mfunu ve kesadisa beto samu beto manisa mbote kuzawula samu na luzingu.

4. Samu na yinki yakele mpasi ve kukokisa ndefi na beto ya kukipesa na Yehova? (Tala diaka foto.)

⁴ Ndefi ya kukipesa. Kana beto mekukipesa na Yehova, beto kesalaka ndefi ti beto kesambila yandi mpe beto kesala luzolo na yandi. Beto fueti kokisa ndefi yango. Kusadila nionso yina beto lakaka Yehova kele kiyekua ya nene, kasi yakevuandaka ntangu nionso mpasi ve samu na beto. Kutu, Yehova salaka beto samu na kusala luzolo na yandi. (Kus. 4:11) Yandi salaka beto na nsatu ya kuzaba mpe kusambila yandi mpe yandi salaka beto na kifuani na yandi. Yau kesalaka ti beto  vuanda na dikoki ya kupusana penepene na yandi mpe kumona kiese ya kusala luzolo na yandi. (Nk. 40:8) Diaka, kana beto kena kusala luzolo ya Nzambi mpe beto kena kulanda Muana na yandi beto kebaka ‘kupema’ samu na beto mosi.​—Mat. 11:28-30.

5. Yinki kesadisa nge samu nge kokisa kukipesa na nge? (1 Yoane 5:3)

⁵ Yinki mutindu nge lenda nata kizitu na nge? Mambu zole lenda sadisa nge. Ya ntete, tatamana kukumisa nzola na nge samu na Yehova ngolo. Nge lenda sala yau na kuyindulaka na mpinda na zulu ya mambu nionso ya mbote yina yandi salaka samu na nge mpe mambu ya mbote yina yandi kesala samu na nge. Kana nzola na nge samu na Nzambi kena kula, yakevuanda pete samu na nge na kuzitisa yandi. (Tanga 1 Yoane 5:3.) Ya zole, landa kifuani ya Yesu. Yandi nungaka kusala luzolo ya Nzambi samu yandi sambilaka Yehova samu na kulomba lusadusu mpe yandi tulaka makanisi na yandi nionso na n’sendo na yandi. (Ebr. 5:7; 12:2) Mutindu mosi, sambilaka Yehova samu na kulomba ngolo mpe lunda na makanisi kivuvu ya luzingu ya mvula na mvula. Kana nzola na nge samu na Yehova kena kukula mpe nge kena kulanda kifuani ya Muana na yandi, nge kevuanda na dikoki ya kukokisa kukipesa na nge.

6. Samu na yinki beto fueti tula dikebi na biyekua na beto na dibuta? (Tala diaka foto.)

⁶ Biyekua na beto na dibuta. Na nsaka na beto ya kuzawula samu na luzingu, beto fueti zola Yehova mpe Yesu mingi kuluta bantu ya dibuta na beto. (Mat. 10:37) Kasi, yazola monisa ve ti beto fueti kokisa ve biyekua na beto ya dibuta, mpe kusala lokola yakena kupekisa beto kusepedisa Nzambi mpe Klisto. Kutu, samu na kundimama na Nzambi mpe Klisto, beto fueti kokisa kiyekua na beto na kati ya dibuta. (1 Tm. 5:4, 8) Ntangu beto kena kusala plina, beto kevuanda na kiese kuluta. Yehova mezaba ti mabuta kevuanda na kiese kana bakala mpe nketo kena kusalana mambu na nzola mpe na luzitu, kana bibuti kena kuzola mpe kupesa bana na bau disiplini, mpe kana bana kena kuzitisa bibuti na bau.​—Efe. 5:33; 6:1, 4.

7. Yinki mutindu nge lenda kokisa kiyekua na nge na dibuta?

⁷ Yinki mutindu nge lenda nata kizitu na nge? Yavuanda yinki kiyekua nge kele na yau na kati ya dibuta, tula ntima na nduenga yina kele na kati ya Biblia na kisika ya kutula ntima na banguilu na nge, na nzingulu ya kisika beno kevuandaka, to na yina bantu ya mayele kena kutuba nge sala. (Bin. 24:3, 4) Sadila mbote mikanda na beto yina kesasilaka Biblia. Yakevuandaka na makanisi ya mfunu samu na mutindu ya kusadila bansikudukusu ya Biblia. Na kifuani, kitini “Lisalisi mpo na libota” kele na masolo ya kitoko yina metubila mambu ya mpasi yina bankuelani, bibuti, mpe bantuenia kena kukutana na yau bubu yayi. b Vuanda na nzengolo ya kusadila mambu yina Biblia metuba, ata kana bantu yankaka ya dibuta kena kusala yau ve. Kana nge mesala plina, dibuta na beno kebaka mambote, mpe nge kebaka balusakumunu ya Yehova.​—1 Pi. 3:1, 2.

8. Yinki mutindu banzengolo na beto lenda vuanda na bupusi na zulu na beto?

⁸ Kiyekua yina beto kele na yau samu na banzengolo yina beto kebakaka. Yehova pesaka beto dikabu ya kimpuanza ya kupona, mpe yandi kezolaka beto sepela na mambote yina kekatukaka na kubakaka banzengolo ya mbote. Kasi kana beto mebaka banzengolo ya yimbi, yandi kebikaka nzila beto kutana na mambu yina yau kenataka. (Bag. 6:7, 8) Samu na yau, beto kendimaka mambu ya mpasi yina kekuminaka beto samu beto bakaka nzengolo ya yimbi, beto tubaka diambu  mosi kondua kuyindula, to beto salaka diambu mosi ya yimbi. Na kutadila diambu yina beto salaka, beto lenda vuanda na kikansasa yina kena kutungisama. Kasi, kana beto mezaba ti beto fueti ndima kiyekua ya banzengolo na beto, yau lenda tinda beto beto funguna masumu na beto, beto bongisa banzimbala na beto, mpe beto bika vutukila banzimbala yango. Kusala mutindu yina lenda sadisa beto beto tatamana kuzawula samu na luzingu.

9. Yinki nge lenda sala kana nge bakaka nzengolo ya yimbi? (Tala diaka foto.)

⁹ Yinki mutindu nge lenda nata kizitu na nge? Yinki nge lenda sala, kana nge bakaka nzengolo ya yimbi? Ndima ti nge lenda soba ve mambu yina nge salaka deja. Kusadila ve ntangu na nge mpe ngolo na nge samu na kukinungisa, kukipesa foti to kupesa bantu yankaka foti samu na banzengolo na nge ya yimbi. Na kisika ya kusala mutindu yina, ndima banzimbala na nge mpe sala mambu ya mbote yina nge kele na dikoki ya kusala bubu yayi. Kana nge kena kutungisama samu na diambu mosi ya yimbi yina nge salaka, sambila Yehova na kumikitisa nionso, ndima nzimbala na nge, mpe lomba yandi nlemvukila nge. (Nk. 25:11; 51:3, 4) Lomba nlemvo na bantu yina nge pesaka mpasi, mpe kana yakele na mfunu, sosa lusadusu ya bankulutu. (Yak. 5:14, 15) Baka malongi na banzimbala na nge, manga kuvutukila yau. Kana nge mesala mutindu yina, nge lenda ndimisama ti Yehova kemonina nge kiadi mpe yandi kepesa nge lusadusu yina nge kele na yau nsatu.​—Nk. 103:8-13.

10. Samu na yinki yakele kizitu kukanisa ti beto fueti sala ntangu nionso mingi kuluta? (Bagalatia 6:4)

¹⁰ Kukanisa ti beto fueti sala ntangu nionso mingi kuluta. Beto lenda kuma na kizitu kana beto kena kukifuanikisa na bantu yankaka. (Tanga Bagalatia 6:4.) Kana beto kena kukifuanikisa ntangu nionso na bantu yankaka, beto lenda kuma na kimpala mpe kusosa kuluta bantu yankaka. (Bag. 5:26) Kana beto kena kumeka kusala mambu yina bantu yankaka kena kusala ata kana beto kele mpenza ve na dikoki ya kusala yau, beto lenda kukisala mpasi beto mosi. Mpe kanisa diambu yayi: Biblia metubila beto ti beto lenda lemba nzutu kana beto kena kuvingila diambu mosi. (Bin. 13:12) Na yau, beto kelemba nzutu mingi kuluta kana beto kena kuvingila diambu yina beto kesala baka ve! Kana beto mesala mutindu yina, beto lenda lemba mpenza mpe beto kevuanda diaka ve na dikoki ya kuzawula samu na luzingu.​—Bin. 24:10.

11. Yinki lenda sadisa beto samu beto bika kukanisa ti beto fueti sala ntangu nionso mingi kuluta?

¹¹ Yinki mutindu nge lenda katula kizitu yango? Kusosa ve kusala mambu mingi kuluta yina Yehova kena kulomba nge nge sala. Yandi kelombaka ve nge sala mambu yina nge kele ve na dikoki ya kusala. (2 Bk. 8:12) Ndimisama ti Yehova kefuanikisaka ve mambu yina nge kesalaka na yina bantu yankaka kena kusala. (Mat. 25:20-23) Yandi kebakaka na valere kisalu yina nge kesalaka na muela ya mvimba, kukuikama na nge, mpe kukanga ntima na nge. Ndima na kumikitisa nionso ti mvula na nge, mavimpi na nge, mpe mambu ya luzingu lenda pekisa nge nge sala mambu nionso yina nge kele na nsatu ya kusala. Mutindu mosi na Barzilai, vuanda pene ya kumanga kiyekua kana mavimpi to mvula na nge kesala ti yavuanda mpasi samu na nge na kukokisa. (2 Sa. 19:35, 36) Mutindu mosi na Mose, ndima lusadusu, mpe pesa bantu yankaka biyekua kana yamelomba nge sala yau. (Kub. 18:21, 22) Kuvuanda na kumikitisa ya mutindu yina kesala ti nge bika kanisa ti nge fueti sala ntangu nionso mingi kuluta samu nge bika lemba kuzawula samu na luzingu.

12. Beto fueti kukipesa foti samu na banzengolo ya yimbi yina bantu yankaka kebakaka? Sasila.

¹² Kumona ti beto kele na foti samu na banzengolo ya yimbi yina bantu yankaka kebakaka. Beto lenda bakila ve bantu yankaka banzengolo;  beto lenda tanina bau mpe ve samu na mambu yina banzengolo na bau ya yimbi kebimisaka. Na kifuani, nsukansuka muana ya bakala to ya nketo lenda baka nzengolo ya kulemba kusadila Yehova. Nzengolo yango lenda pesa bibuti mpasi mingi. Kasi, bibuti yina kekukipesaka foti samu na nzengolo ya yimbi ya muana na bau, kenataka kizitu ya kilo. Yau ve kizitu yina Yehova kena kulomba bau banata.​—Bar. 14:12.

13. Yinki mutindu kibuti lenda nunga nzengolo ya yimbi ya muana na yandi?

¹³ Yinki mutindu nge lenda katula kizitu yango? Zaba ti Yehova pesaka konso muntu kati na beto kimpuanza ya kupona. Yandi kebikaka konso muntu baka banzengolo samu na yandi mosi. Ata mpe nzengolo ya kusadila yandi. Yehova mezaba ti nge kele ve kibuti ya kukoka; yandi kezolaka kaka nge sala yina nge lenda sala. Nzengolo ya muana na nge metala yandi mosi, kasi yatala nge ve. (Bin. 20:11) Nge lenda tatamana kukanisa banzimbala yina nge salaka lokola nge kele kibuti. Kana yakele mutindu yina, tubila Yehova mutindu nge kena kukimona mpe lomba yandi nlemvukila nge. Yandi mezaba ti nge lenda vutuka diaka ve na mambu yina melutaka mpe kusoba mambu yina salamaka. Mpe yandi kena kulomba nge ve nge pekisa muana na nge yandi buka mambu yina yandi kunaka. Lunda na makansi ti kana muana na nge mesala bangolo samu na kuvutukila Yehova, yandi keyamba yandi na kiese nionso.​—Luka 15:18-20.

14. Samu na yinki kukitungisa na makanisi kuluta ndilu kele kizitu yina beto fueti katula?

¹⁴ Kukitungisa na makanisi kuluta ndilu. Kana beto mesala disumu, kukitungisa na makanisi kele yimbi ve. Kasi, kukitungisa na makanisi kuluta ndilu kele kizitu yina lombama ve na beto beto nata. Yakele kizitu yina beto fueti katula. Yinki mutindu beto lenda zaba kana beto kena kukitungisa na makanisi kuluta ndilu? Kana beto mefunguna disumu na beto, beto mebalula ntima, mpe beto kena kusala nionso yina beto lenda samu na kumanga kuvutukila disumu na beto, beto lenda tula ntima ti Yehova menlemvukilaka beto. (Bis. 3:19) Na manima ya kusala mambu yango, Yehova kezolaka ve beto tatamana kukitungisa  na makanisi. Yandi mezaba ti yakesala beto mpasi kana beto metatamana kukitungisa na makanisi. (Nk. 31:10) Kana beto mebika kiadi fuluka na beto, beto lenda bika kuzawula samu na luzingu.​—2 Bk. 2:7.

15. Yinki beto lenda sala samu na kubika kukitungisa na makanisi kuluta ndilu? (1 Yoane 3:19, 20) (Tala diaka foto.)

¹⁵ Yinki mutindu nge lenda katula kizitu yango? Kana nge mebanda kukitungisa na makanisi kuluta ndilu, tula makanisi na nge na ‘kunlemvukila ya kedika nionso’ yina Nzambi kepesaka. (Nk. 130:4) Kana yandi menlemvukila bantu yina kebalulaka mpenza ntima, yandi melaka: ‘Yandi kekanisa diaka ve masumu na bau’ (Yer. 31:34) Yazola monisa ti Yehova kekanisa diaka ve masumu yina yandi menlemvukilaka nge. Na yau, kukanisa ve ti mambu ya mpasi yina nge kena kukutana na yau bubu samu na masumu yina nge salaka, zola monisa ti yandi nlemvukilaka nge ve. Mpe kukipesa ve kitumbu, samu banzimbala na nge ya ntama lenda pekisa nge nge sala yina nge lenda sala bubu yayi na kisalu na yandi. Yehova ketatamanaka ve kukanisa masumu na nge, na yau nge diaka kusala ve mutindu yina.​—Tanga 1 Yoane 3:19, 20.

16. Lokola beto kele bantu yina kena kuzawula, yinki beto fueti zaba?

¹⁶ Ntangu beto kena kuzawula samu na luzingu, beto fueti ‘zawula samu [beto] nunga yau.’ (1 Bk. 9:24) Beto lenda sala yau kana beto mezaba lusuasanu yina kele kati na bizitu yina beto fueti nata mpe bizitu yina beto fueti katula. Na disolo yayi, beto metubila kaka bifuani fioti ya bizitu yina beto fueti nata mpe ya bizitu yina beto fueti katula. Kasi yankaka diaka kele. Yesu tubaka ti beto lenda ‘kuma . . . kizitu na kulutisa ndilu na kudia mpe na kunua mpe na mitungisi ya luzingu.’ (Luka 21:34) Verse yayi mpe baverse yankaka lenda sadisa nge nge mona bisika ya kubongisa ntangu nge kena kuzawula samu na luzingu.

17. Samu na yinki beto lenda ndimisama ti beto kenunga kuzawula samu na luzingu?

¹⁷ Beto lenda ndimisama ti beto kenunga kuzawula samu na luzingu samu Yehova kepesa beto ngolo yina beto kele na yau nsatu. (Yez. 40:29-31) Na yau, kulemba ve! Landa kifuani ya ntumua Paulo, yina zawulaka na ngolo nionso samu na kubaka mfutu yina vuandaka na ntuala na yandi. (Fil. 3:13, 14) Muntu mosi ve lenda zawula na kisika na nge, kasi na lusadusu ya Yehova nge lenda nunga. Yehova lenda sadisa nge samu nge nata kizitu na nge mpe nge katula bizitu yina kele na mfunu ve. (Nk. 68:19) Kana Yehova kele na ndambu na nge, nge kevuanda na dikoki ya kuzawula na kukangaka ntima mpe nge kenunga!