1. Samu na yinki nge kesepelaka na bantu ya ntima yinda?

 BETO nionso beto kesepeleka na bantu ya ntima yinda. Samu na yinki? Beto kesepelaka na bantu yina kevuandaka na dikoki ya kuvingila diambu mosi kondua ti batungisama. Beto kesepelaka kana bantu yankaka kena kumonisina beto ntima yinda ntangu beto mesala banzimbala. Mpe beto kevuandaka na butondi mutindu nlongisi na beto ya Biblia vuandaka na ntima yinda samu na beto ntangu beto vuandaka sala ngolo samu na kulonguka, kundima, to kusadila malongi ya Biblia. Yina meluta nionso, beto kevuandaka mpenza na butondi mutindu Yehova Nzambi kemonisinaka beto ntima yinda!​—Bar. 2:4.

2. Na yinki mambu yalenda vuanda mpasi samu na beto na kuvuanda ntima yinda?

² Atako beto kesepelaka na kikadulu ya ntima yinda ya bantu yankaka, mbala yankaka yalenda vuanda mpasi samu na beto mosi na kuvuanda ntima yinda. Na kifuani, yalenda vuanda mpasi samu na beto na kuvuanda niee kana beto mekangama na ambuteyaje mosi, mingimingi kana beto kele na retare ya kukuenda kisika mosi. Beto lenda kuma na nganzi ya ngolo kana bantu yankaka mefuemisa beto. Mpe na bantangu yankaka, yalenda vuanda mpasi samu na beto na kuvingila bansilulu ya Yehova samu na yinza ya yimpa. Nge kesepela kuvuanda na ntima yinda mingi kuluta? Na disolo yayi, beto kemona yinki zola monisa kuvuanda ntima yinda mpe samu na yinki yakele na mfunu. Beto ketubila diaka mambu yina lenda sadisa beto samu beto kudisa kikadulu ya ntima yinda.

3. Yinki muntu ya ntima yinda kesalaka kana muntu mosi mesokosa yandi?

³ Beto tadila mitindu yiya yina beto lenda monisina ntima yinda. Ya ntete, muntu ya ntima yinda kefuemaka ve na nsualu. Yandi kesalaka nionso samu na kuvuanda niee mpe yandi kesadilaka ve bantu yina mefuemisa yandi mambu mutindu bamesadila yandi. Yandi kesadilaka mpe ve bantu yankaka mambu na nganzi kana  yandi kena kutungisama na makanisi. Mpova ‘kekuwaka nganzi malu ve’ memonana na Biblia samu na mbala ya ntete ntangu bamemonisa Yehova lokola ‘Nzambi yina kewilaka bantu kiadi mpe kefuilaka bau nkenda, yandi kekuwaka nganzi malu ve mpe yandi kele ya kufuluka na nzola ya kukuikama mpe na kedika.’​—Kub. 34:6.

4. Yinki muntu ya ntima yinda kesalaka kana yamelomba yandi vingila?

⁴ Ya zole, muntu ya ntima yinda lenda vingila na kiyenge nionso. Kana diambu mosi mebaka ntangu mingi kuluta mutindu yalombaka, muntu ya ntima yinda kesalaka nionso samu yandi bika tungisama mingi to kufuema. (Mat. 18:26, 27) Yakele na mambu mingi yina kelombaka beto vingila na kiyenge nionso. Na kifuani, beto fueti kuwa na ntima yinda nionso ntangu muntu kena kutuba, kondua ti beto zenga yandi. (Yobi 36:2) Beto lenda vuanda diaka na ntima yinda ntangu beto kena kusadisa nlonguki mosi samu yandi bakusa malongi ya Biblia to yandi bika kifu mosi ya yimbi.

5. Yinki kele mutindu yankaka ya kumonisa ntima yinda?

⁵ Ya tatu, muntu ya ntima yinda kesalaka ve diambu na nsualu kondua kukanisa. Ya kedika, na bantangu yankaka yakelomba beto sala mambu na nsualu. Kasi, kana muntu ya ntima yinda kele na diambu mosi ya kusala, yandi kevuandaka ve prese samu na kubanda to kumanisa yau. Kasi, yandi kebongisaka nde programe ya mbote samu na mambu yina yandi kesala. Na manima yandi kebakaka ntangu ya kusala diambu yango mbote.

6. Yinki muntu ya ntima yinda kesalaka kana yandi kena kukutana na bampasi to banzomono?

⁶ Ya yiya, muntu ya ntima yinda kesalaka nionso samu na kukanga ntima na bampasi kondua kunionga. Samu na yau, kikadulu ya ntima yinda kevuandaka mpenza na nguizani na kikadulu ya kukanga ntima. Ya kedika, yakele yimbi ve kupusana na nkundi mosi ya ntima mpe kutubila yandi mutindu beto kena kukimona samu na diambu ya mpasi yina mekumina beto. Kasi, muntu ya ntima yinda kesala nionso yina yandi lenda samu na kutatamana kukanga ntima na kutaninaka  makanisi ya mbote. (Kol. 1:11) Lokola beto kele Baklisto, beto fueti monisa ntima yinda na mambu yango nionso. Samu na yinki? Beto tadila ndambu ya bamfunu.

7. Na kutadila Yakobo 5:7, 8, samu na yinki ntima yinda kele na mfunu? (Tala diaka foto.)

⁷ Ntima yinda kele na mfunu samu na kuvuka. Mutindu mosi kaka na bisadi ya Nzambi ya kukuikama ya ntama, beto fueti vingila na ntima yinda nionso Nzambi kokisa bansilulu na yandi. (Ebr. 6:11, 12) Biblia kena kufuanikisa beto na kisadi ya bilanga. (Tanga Yakobo 5:7, 8.) Kisadi ya bilanga kesalaka ngolo samu na kukuna mpe kulozila mbutu na yandi maza, kasi yandi kezabaka ve ntangu mpenza yina yakekula. Na yau kisadi ya bilanga kevingilaka na ntima yinda nionso, na kutulaka ntima ti yandi kebuka mbutu. Mutindu mosi, beto kesalaka ngolo samu na kuvuanda banlonguki ya Yesu, ata kana beto ‘zaba ve kilumbu yina Mfumu na [beto] kekuiza.’ (Mat. 24:42) Beto kena kuvingila na ntima yinda nionso, na kutulaka ntima ti na ntangu yina mebonga, Yehova kekokisa mambu nionso yina yandi lakaka. Kana beto melemba kuvuanda na ntima yinda, beto lenda lemba kuvingila mpe malembemalembe beto kebika kedika. Beto lenda banda diaka kulanda mambu yina beto kena kukanisa ti yakepesa beto kiese bubu yayi. Kasi kana beto kele na ntima yinda, beto lenda kanga ntima tii na nsuka mpe beto kevuka.​—Mika 7:7; Mat. 24:13.

8. Yinki mutindu ntima yinda lenda sadisa beto na nguizani na beto na bantu yankaka? (Bakolosai 3:12, 13)

⁸ Beto fueti vuanda na ntima yinda samu na kuvuanda na nguizani ya mbote na bantu yankaka. Yakesadisaka beto beto kuwa na dikebi ntangu bantu yankaka kena kutuba. (Yak. 1:19) Ntima yinda kesadisaka beto diaka samu beto vuanda na kiyenge na bantu. Yaketaninaka beto na kusala diambu na nsualu to kutuba diambu mosi kondua kimpombo ntangu beto kena kutungisama na makanisi. Mpe kana beto kele na ntima yinda, beto kefuema ve na nsualu kana muntu mesala beto mpasi. Na kisika ya kuvutula yimbi, beto ‘tatamana kukanga ntima muntu na muntu na mambu ya muntu yankaka mpe [beto] nlemvukilanaka na ntima ya mvimba.’​—Tanga Bakolosai 3:12, 13.

9. Yinki mutindu ntima yinda kesadisaka beto ntangu beto zola baka banzengolo? (Bingana 21:5)

⁹ Ntima yinda lenda sadisa beto samu beto baka banzengolo ya mbote kuluta. Na kisika ya kusala mambu na nsualu to kunatumuka na nganzi, beto kebaka ntangu ya kusosasosa mpe na manima kubaka nzengolo yina meluta mbote. (Tanga Bingana 21:5.) Na kifuani, kana beto kena kusosa kisalu, beto lenda ndima mbala mosi kisalu ya ntete yina kemonana, ata kana kisalu yango ketula nguizani na beto na Yehova na kivonza. Kasi, kana beto kele na ntima yinda, beto kebaka ntangu ya kutadila mambu lokola, kisika yakele, bawola, mpe bupusi yina kisalu yango kevuanda na yau samu na dibuta mpe kimpeve na beto. Na kuvuandaka na ntima yinda, yakevuanda mpasi samu beto baka nzengolo ya yimbi.

10. Yinki mutindu Muklisto lenda kudisa mpe kutanina ntima yinda?

¹⁰ Sambilaka samu na kukuma mpenza na ntima yinda. Ntima yinda kele mosi ya bikadulu ya mbuma ya mpeve. (Bag. 5:22, 23) Na yau, beto lenda sambila samu na kulomba mpeve ya nlongo mpe kulomba Yehova sadisa beto samu beto kuna mbuma na yau. Kana beto mekutana na diambu mosi yina memeka ntima yinda na beto, beto ‘tatamana kulomba’ mpeve ya nlongo samu yasadisa beto beto vuanda na ntima yinda. (Luka 11:9, 13) Beto lenda lomba diaka Yehova yandi sadisa beto beto tadila mambu mutindu yandi ketadilaka yau. Na manima ya kusambila, beto fueti sala nionso yina beto lenda samu na kuvuanda  na ntima yinda konso kilumbu. Kana beto kena kusambila samu na kikadulu ya ntima yinda mpe beto kena kusala ngolo samu na kuvuanda na ntima yinda, kikadulu yango kebaka misisa na ntima na beto mpe yakekuma na kati ya kimuntu na beto.

11-12. Yinki mutindu Yehova monisaka ntima yinda?

¹¹ Yindulaka na mpinda na zulu ya bifuani ya Biblia. Biblia kele na bifuani mingi ya bantu yina vuandaka na ntima yinda. Na kuyindulaka na mpinda na zulu ya masolo yango, beto lenda longuka mitindu ya kumonisa ntima yinda. Tekila beto tadila ndambu ya bifuani yango, beto tadila ntete kifuani yina meluta nene ya ntima yinda, Yehova.

¹² Na bilanga ya Edeni, Satana sambuisaka nkumbu ya Yehova na kutindaka Eva yandi tula ntembe ti Yehova kele N’yadi ya lunungu mpe ya nzola. Na kisika ya kufua mbala mosi muntu yango ya luvunu, Yehova sadilaka ntima yinda mpe kukiyala, na kuzabaka ti yakebaka ntangu samu na kumonisa ti ngiadulu na Yandi meluta mbote. Mpe tii bubu yayi, yandi kena kukanga ntima na kusambua nionso yina bakena kusala na nkumbu na yandi. Diaka, Yehova kena kuvingila na ntima yinda nionso samu bantu mingi vuanda na diluaku ya kubaka luzingu ya mvula na mvula. (2 Pi. 3:9, 15) Yau mesala ti, bamilion ya bantu zaba yandi. Kana beto metula dikebi na mambote yina ntima yinda ya Yehova mebimisa, kondua ntembe yakevuanda pete samu na beto na kuvingila ntangu yina yandi ketula nsuka.

13. Yinki mutindu Yesu landaka kifuani ya ntima yinda ya Tata na yandi na mutindu ya kukoka? (Tala diaka foto.)

¹³ Yesu landaka ntima yinda ya Tata na yandi na mutindu ya kukoka, mpe yandi monisaka kikadulu yango ntangu yandi vuandaka na ntoto. Yavuandaka ntangu nionso pete ve samu na yandi na kumonisa ntima yandi, mingimingi na ntuala ya bansoniki mpe Bafalisai ya luvunu. (Yoa. 8:25-27) Kasi mutindu mosi na Tata na  yandi, Yesu vuandaka fuema na nsualu ve. Yandi vuandaka vutula ve ntangu bavuandaka finga to kusokosa yandi. (1 Pi. 2:23) Yesu kangaka ntima na bampasi na kuvuandaka na ntima yinda kondua ti yandi nionga. Yakele diambu ya kukamua ve ti Biblia metubila beto ‘tadila na dikebi nionso muntu yina kangaka ntima na mambu ya kimbeni yina bansumuki vuandaka tuba’! (Ebr. 12:2, 3) Na lusadusu ya Yehova, beto diaka beto lenda kanga ntima na konso mpasi na kuvuandaka na ntima yinda.

14. Yinki dilongi beto lenda baka na kifuani ya ntima yinda ya Abrahami? (Baebreo 6:15) (Tala diaka foto.)

¹⁴ Mbala yankaka mingi kati na beto vuandaka na kivuvu ti nsuka kezingila ve samu yakuiza, mpe bubu yayi beto kena kubanga ti beto kezinga diaka mingi ve samu na kumona nsuka mekuiza. Yinki kesadisa beto samu beto tatamana kuvingila na ntima yinda nionso? Beto tadila kifuani ya Abrahami. Ntangu Abrahami vuandaka na bamvula 75 kondua muana, Yehova lakaka yandi: ‘Munu kekumisa nge dikanda mosi ya nene.’ (Kuy. 12:1-4) Abrahami monaka kukokisama ya nsilulu yango? Yandi monaka yau ve na mvimba na yau. Na manima ya kuzengisa nzadi ya Efrate mpe kuvingila bamvula 25, Abrahami monaka kimangu ya kubutuka ya muana na yandi Yisaka, mpe na manima ya bamvula 60 diaka, bantekolo na yandi Ezau mpe Yakobi butukaka. (Tanga Baebreo 6:15.) Kasi Abrahami salaka mona ve nkuna na yandi mekuma dikanda ya nene mpe bamebaka Ntoto ya nsilulu. Kasi, bakala yango ya kukuikama vuandaka na nguizani ya mbote na Mvangi na yandi. (Yak. 2:23) Mpe ntangu Abrahami kefutumuka, yandi kevuanda mpenza na kiese ya kuzaba ti kiminu mpe ntima yinda na yandi nataka balusalukumu samu na makanda nionso! (Kuy. 22:18) Yinki kele dilongi? Beto lenda mona ve kukokisama ya bansilulu nionso ya Yehova bubu yayi. Kasi, kana beto kele na ntima yinda  lokola Abrahami, beto lenda ndimisama ti Yehova kepesa beto n’sendo bubu yayi mpe mingi mpenza na yinza ya yimpa na Yandi.​—Mar. 10:29, 30.

15. Yinki mambu beto lenda tadila na ndongokolo ya beto mosi?

¹⁵ Biblia kele na bifuani mingi yankaka ya bantu yina vuandaka na ntima yinda. (Yak. 5:10) Yakevuanda mbote samu na nge kulonguka bifuani yango. b Na kifuani, Atako Davidi vuandaka mpenza ntuenia ntangu baponaka yandi samu na kuvuanda ntinu ya Yisaele, yalombaka yandi vingila bamvula mingi tekila yandi kuma ntinu. Simeoni mpe Ana vuandaka sadila Yehova na kukuikama nionso na ntangu bavuandaka vingila Masiya yina lakamaka. (Luka 2:25, 36-38) Ntangu nge kena kulonguka masolo yango, sosa bamvutu na biuvu yayi melanda: Yinki sadisaka muntu yango samu yandi monisa ntima yinda? Yinki mutindu yandi bakaka mambote na kuvuandaka na ntima yinda? Yinki mutindu munu lenda landa kifuani na yandi? Nge lenda baka diaka mambote na kulongukaka masolo ya bantu yina monisaka ve ntima yinda. (1 Sa. 13:8-14) Nge lenda kukiyuvusa: ‘Yinki salaka ti bakondua ntima yinda? Yinki mambu ya yimbi yabimisinaka bau?’

16. Yinki kele ndambu ya mambote ya kuvuanda na ntima yinda?

¹⁶ Tadilaka mambote ya kuvuanda na ntima yinda. Kana beto kele na ntima yinda, beto kevuanda na kiese mpe na kiyenge. Mpe ntima yinda lenda bongisa mavimpi na beto ya makanisi mpe ya nzutu. Kana beto kena kumonisa ntima yinda na bantu yankaka, beto kevuanda na nguizani ya mbote na bau. Kimvuka na beto kekuma mpenza na bumosi. Kana muntu mesokosa beto, mpe beto fuema ve na nsualu, beto kesala ve ti diambu yango kuma ya nene. (Nk. 37:8, nyp.; Bin. 14:29) Kasi yina meluta nionso, kana beto nionso beto kele na ntima yinda, beto kelanda kifuani ya Tata na beto ya dizulu mpe beto kekuma diaka penepene na yandi.

17. Beto fueti baka nzengolo ya kusala yinki?

¹⁷ Ya kedika, ntima yinda kele kikadulu mosi ya kitoko mpe yina kenatinaka beto mambote! Atako yakevuandaka ntangu nionso pete ve samu na beto kuvuanda na ntima yinda, na lusadusu ya Yehova, beto lenda tatamana kukuna kikadulu yango. Mpe ntangu beto kena kuvingila na ntima yinda nionso yinza ya yimpa, beto lenda tula ntima ti ‘meso ya Yehova ketalaka bantu yina kebangaka yandi, bantu yina kevingilaka nzola na yandi ya kukuikama.’(Nk. 33:18) Bika beto nionso beto baka nzengolo ya kutatamana kuvuata ntima yinda.