1. Yinki mutindu ntuenia mosi ya bakala monisaka kivuvu na yandi na diambu metadila mfutumukunu?

 NTUENIA mosi ya bakala na nkumbu Matthew vuandaka na maladi mosi ya ngolo yina vuandaka lomba basala yandi baoperasion mingi. Ntangu yandi vuandaka na bamvula 7, yandi mpe dibuta na yandi vuandaka tala programe ya emision ya konso ngonda na TV JW^®. Na nsuka ya programe yango, balandaka video ya miziki yina vuandaka tubila mutindu beto keyamba bantu yina beto vuandaka zola mingi yina kefutumuka. b Na manima ya programe yango, Matthieu pusanaka pene ya bibuti na yandi, yandi simbaka bau, mpe yandi tubaka: “Papa mpe mama, beno memona? Ata kana mekufua, munu kefutumuka. Beno lenda vingila munu; munu kefutumuka.” Nge lenda kanisa na mutindu yina bibuti yango lendaka kukimona ntangu babakusaka ti kivuvu ya mfutumukunu vuandaka mpenza diambu ya kedika na muana na bau?

2-3. Samu na yinki yakele mbote samu na beto na kukanisa na nsilulu ya mfutumukunu?

² Yakele mbote samu na beto kukanisaka ntangu nionso na nsilulu ya Biblia na yina metadila mfutumukunu samu na bilumbu kena kuiza. (Yoa. 5:28, 29) Samu na yinki? Samu beto zaba ve ntangu yina beto lenda kutana na maladi mosi ya ngolo to ntangu yina beto lenda zimbisa muntu yina beto kezolaka na kintulumukina. (Lon. 9:11; Yak. 4:13, 14) Kivuvu na beto ya mfutumukunu lenda sadisa beto beto kanga ntima na mambu ya mpasi ya mutindu yina. (1 Te. 4:13) Masonukua kena kukindisa beto ti Tata na beto ya dizulu mezaba beto mbote, mpe yandi kezolaka beto mingi mpenza. (Luka 12:7) Yafueti lomba ti Yehova zaba beto mbote samu yandi koka kufutumuna beto na kimuntu mpe na makanisi yina beto vuandaka na yau. Mpe Yehova kezolaka beto mingi mpe yandi salaka nionso samu beto vuanda na diluaku ya kubaka luzingu ya mvula na mvula, ata kana beto mekufua, yandi kefutumuna beto.

 ³ Na disolo yayi, beto ketubila ntete mfunu yina beto fueti ndimina nsilulu ya mfutumukunu. Na manima, beto ketubila disolo ya Biblia yina kena kukumisa kiminu ngolo yina kele na bampova ya yintu ya diambu ya disolo yayi: ‘Mpangi na nge kefutumuka.’ (Yoa. 11:23) Mpe na nsuka, beto kelonguka mutindu beto kekumisa kivuvu ya mfutumukunu diambu ya kedika samu na beto.

4. Samu na kundima nsilulu mosi, na yinki diambu beto fueti kukindimisa? Pesa kifuani.

⁴ Samu na kundima nsilulu mosi, beto fueti kukindimisa ti muntu yina mepesa beto nsilulu yango kele na nsatu mpe na kilendo, to na dikoki ya kukokisa yau. Beto tubila kifuani mosi: Kanisa ti yinzo na nge mebebisama ngolo na mupepe mosi ya ngolo. Nkundi mosi mekuiza mpe yandi mepesa nge nsilulu ti: ‘Munu kesadisa nge samu na kutunga diaka yinzo na nge.’ Yandi kena kutuba kedika, mpe nge mendimisama ti yandi kele na nsatu ya kusadisa nge. Kana yandi kele mason ya makoki mpe yandi kele na bisadulu ya kusadila kisalu yango, nge kendima ti yandi kele na dikoki ya kusadisa nge. Yau yina nge mendima nsilulu na yandi. Kasi, bosi na yina metadila nsilulu ya Nzambi na diambu metadila mfutumukunu? Yandi kele mpenza na nsatu mpe na kilendo ya kukokisa yau?

5-6. Samu na yinki beto fueti kukindimisa ti Yehova kele na nsatu ya kufutumuna bantu yina mekufuaka?

⁵ Yehova kele na nsatu ya kufutumuna bantu yina mekufuaka? Kondua ntembe yandi kele na nsatu ya kusala yau. Na nzila ya mpeve ya nlongo, yandi tindaka ndambu ya bansoniki ya Biblia basonika nsilulu na yandi ya mfutumukunu samu na bilumbu kena kuiza. (Yez. 26:19; Hos. 13:14; Kus. 20:11-13) Mpe kana Yehova mepesa nsilulu mosi, yandi kekokisaka yau kaka. (Yoz. 23:14) Ya kedika, Yehova kele na nsatu ya ngolo ya kuvutusa na luzingu bantu yina mekufuaka. Samu na yinki beto lenda tuba mutindu yina?

⁶ Kanisa na bampova yina Yobi tubaka. Yandi ndimisamaka ti ata kana yandi mekufua, Yehova kevuanda na nsatu ya ngolo ya kuvutula yandi diaka na luzingu. (Yobi 14:14, 15, nyp.) Mutindu mosi Yehova kele na nsatu ya ngolo ya kuvutusa na luzingu bisadi na yandi nionso yina mekufuaka. Yandi kele na nsatu ya ngolo ya kuvutusa bau na luzingu, na mavimpi ya mbote mpe na kiese. Kasi bosi bamilion ya bantu yina mekufuaka yina bakaka ve diluaku ya kulonguka kedika yina metadila Yehova? Nzambi na beto ya nzola kele na nsatu ya kufutumuna bau diaka. (Bis. 24:15) Yandi kele na nsatu bavuanda na diluaku ya kukuma bankundi na yandi mpe kuzinga mvula na mvula awa na ntoto. (Yoa. 3:16) Yakele puelele ti Yehova kele na nsatu ya kufutumuna bantu yina mekufuaka.

7-8. Samu na yinki beto fueti kukindimisa ti Yehova kele na kilendo ya kufutumuna bantu yina mekufuaka?

⁷ Yehova kele diaka na kilendo ya kufutumuna bantu yina mekufuaka? Ee yakele mutindu yina! Samu yandi kele ‘Nkua-Ngolo-Nionso.’ (Kus. 1:8) Na yau yandi kele na kilendo ya kununga konso mbeni, ata mpe lufua. (1 Bk. 15:26) Kuzaba diambu yango kepesaka beto ngolo mpe yakebombaka beto. Beto tadila kifuani ya mpangi mosi ya nketo na nkumbu ya Emma Arnold. Yandi mpe dibuta na yandi kutanaka na mambu mingi ya mpasi yina tulaka kiminu na bau na kumekama na ntangu ya Mvita ya zole ya yinza ya mvimba. Samu na kubomba muana na yandi ya nketo samu na bampangi na bau yina bakezolaka mingi yina kufuaka na kan ya Banazi, Emma tubaka: “Kana bantu yina mekufuaka lenda vutuka diaka ve na luzingu, yau memonisa ti mbeni na beto lufua meluta Nzambi na ngolo.” Ya kedika, kima mosi ve meluta Yehova na ngolo! Nzambi Nkua-Ngolo-Nionso yina salaka luzingu kele na dikoki ya kuvutusa bantu yina mekufuaka na luzingu.

⁸ Mfunu yankaka yina beto mezaba ti Nzambi kele na dikoki ya kufutumuna bantu yina mekufuaka kele samu makanisi na yandi kele na nsuka ve. Yandi kebokilaka konso mbuetete na nkumbu na yau. (Yez. 40:26) Mutindu mosi mpe, yandi mezaba bantu nionso yina mekufuaka. (Yobi 14:13; Luka 20:37, 38) Yandi mezaba mbotembote  mambu ya fiotifioti samu na bantu nionso yina yandi kefutumuna, buela diaka mutindu bantu yango vuandaka, mambu ya luzingu na bau mpe mambu yina bazabaka.

9. Samu na yinki beto fueti ndimina nsilulu ya Yehova ya mfutumukunu na bilumbu kena kuiza?

⁹ Ya kedika, beto fueti ndimina bansilulu ya Yehova ya mfutumukunu na bilumbu kena kuiza samu beto mezaba ti yandi kele na nsatu mpe na kilendo ya kukokisa yau. Beto tadila mfunu yankaka yina beto fueti ndimina nsilulu ya Nzambi ya mfutumukunu: Yehova mefutumunaka deja bantu. Na ntangu ya ntama, yandi pesaka babakala ya kukuikama, buela diaka Yesu, kilendo ya kufutumuna bantu ya kufua. Beto tadila disolo mosi ya mfutumukunu yina Yesu salaka, yina kele na mukanda ya Yoane kikapu 11.

10. Yinki salamaka ntangu Yesu vuandaka samuna na ndambu ya Yordani, mpe yinki yandi salaka? (Yoane 11:1-3)

¹⁰ Tanga Yoane 11:1-3. Kanisa na diambu yina salamaka na Betani na nsuka ya mvula 32 N.B. Yesu vuandaka na bankundi ya ntima na buala yango​—Lazare mpe bampangi na yandi zole ya banketo, Maria mpe Marta. (Luka 10:38-42) Kasi Lazare bandaka kubela mpe bampangi na yandi ya banketo bandaka kukitungisa mingi. Batindaka nsangu na Yesu, yina vuandaka na ndambu ya Yordani, samu na kukuma na Betani yalombaka kusala bilumbu zole. (Yoa. 10:40) Diambu ya kiadi, Lazare kufuaka kaka na ntangu yina Yesu bakaka nsangu yango. Atako Yesu zabaka ti nkundi na yandi mekufua, yandi bikanaka kaka kisika yina yandi vuandaka bilumbu zole mpe na manima yandi kuendaka na Betani. Na yau ntangu Yesu kumaka na Betani, yasalaka deja bilumbu yiya banda Lazare kufuaka. Yesu salaka diambu mosi yina natinaka bankundi na yandi mambote mpe yina pesaka Nzambi nkembo.​—Yoa. 11:4, 6, 11, 17.

11. Na disolo yayi, yinki dilongi beto lenda baka na diambu metadila kinkundi?

¹¹ Na disolo yayi beto kebaka dilongi mosi na yina metadila kinkundi. Tadila diambu yayi: Ntangu Maria mpe Marta tindaka nsangu na Yesu, balombaka yandi ve ti yandi kuiza na Betani. Batubaka kaka ti nkundi na yandi vuandaka bela. (Yoa. 11:3) Ntangu Lazare kufuaka, Yesu lendaka futumuna yandi atako yandi vuandaka ntama. Kasi, Yesu ponaka kukuenda na Betani samu yandi vuanda kintuadi na bankundi na yandi Maria mpe Marta. Nge kele na nkundi mosi yina lenda sadisa nge kondua ti nge lomba yandi lusadusu? Mpe nge mezaba ti nge lenda tudila yandi mpenza ntima samu yandi kesadisa nge na “bantangu ya mpasi.” (Bin. 17:17) Lokola Yesu, beto lenda vuanda nkundi ya mutindu yina samu na bantu yankaka! Bika beto vutukila mbala yayi disolo yango mpe beto mona mambu yina salamaka na manima.

12. Yinki nsilulu Yesu pesaka Marta, mpe samu na yinki yandi fueti ndima nsilulu yango? (Yoane 11:23-26)

¹² Tanga Yoane 11:23-26. Marta zabaka ti Yesu vuandaka pene ya Betani. Yandi kuizaka na nsualu samu na kukutana na Yesu mpe yandi tubaka: ‘Mfumu, kana nge vuandaka awa, mpangi na munu zolaka kufua ve.’ (Yoa. 11:21) Ya kedika, yandi vuandaka na dikoki ya kubelusa Lazare. Kasi Yesu vuandaka na makanisi ya kusala diambu mosi yina kebenda mpenza dikebi. Yandi pesaka nsilulu ti: ‘Mpangi na nge kefutumuka.’ Yandi pesaka diaka Marta mfunu yankaka ya kundimina nsilulu na yandi,  na kutubaka: ‘Munu kele mfutumukunu mpe luzingu.’ Ee, Nzambi pesaka Yesu kilendo ya kufutumuna bantu ya kufua. Na ebandeli, yandi futumunaka ntuenia mosi ya nketo yina katukaka kufua ntama mingi ve mpe yandi futumunaka diaka ntuenia mosi ya bakala, yalenda vuanda kaka na kilumbu yina ntuenia yango ya bakala kufuaka. (Luka 7:11-15; 8:49-55) Kasi yandi lenda futumuna muntu yina kufuaka yameluta bilumbu yiya mpe yina nzutu na yandi mebanda kubola?

13. Mutindu Yoane 11:32-35 memonisa yau, yinki Yesu salaka ntangu yandi monaka Maria mpe bantu yankaka kena kudila? (Tala diaka foto.)

¹³ Tanga Yoane 11:32-35. Kanisa na diambu yina salamaka na manima. Maria, mpangi ya Lazare yankaka ya nketo, kuendaka kutana na Yesu. Yandi vutukilaka mambu yina mpangi na yandi Marta tubaka: ‘Mfumu, kana nge vuandaka awa, mpangi na munu zolaka kufua ve.’ Yandi mpe bantu yankaka yina vuandaka kintuadi na yandi vuandaka mpenza na kiadi. Na kumonaka mpe na kuwaka bau bakena kudila, Yesu monaka mpenza kiadi ya ngolo. Na kumonisaka ntima kiadi ya nene na bankundi na yandi, yandi bandaka kudila. Yandi bakusaka mpasi yina kevuandaka ntangu beto mefuila muntu yina beto kezolaka mingi. Ya kedika, yandi vuandaka mpenza na nsatu ya ngolo ya kupangusa mansanga na bau!

14. Diambu yina Yesu salaka ntangu yandi monaka Maria kena kudila lenda longa beto yinki samu na Yehova?

¹⁴ Diambu yina Yesu salaka ntangu yandi monaka Maria kena kudila melonga beto ti Yehova kele Nzambi ya ntima kiadi ya nene. Samu na yinki beto metuba plina? Mutindu beto monaka yau na disolo yina lutaka, Yesu kelandaka mbotembote kifuani ya Tata na yandi na yina metadila kukanisa mpe banguilu. (Yoa. 12:45) Na yau, ntangu beto ketangaka ti Yesu monisaka ntima kiadi ya ngolo na bankundi na yandi yina fuilaka bantu mpe yandi dilaka, yau metinda beto beto ndimisama ti Yehova diaka kekuwaka kiadi ya ngolo ntangu beto mefuila muntu yina beto kezolaka mingi. (Nk. 56:8) Ya kedika, yau ketinda nge nge vuanda na nsatu ya kupusana penepene ya Nzambi na beto ya ntima kiadi.

15. Mutindu Yoane 11:41-44 memonisa yau, yinki mambu salamaka na diziami ya Lazare? (Tala diaka foto.)

¹⁵ Tanga Yoane 11:41-44. Ntangu Yesu kumaka kisika bazikaka Lazare, yandi lombaka bakatusa dibanga yina bafukaka na diziami na yandi. Marta tubilaka Yesu ti nzutu ya Lazare mebanda deja kubola. Yesu tubilaka yandi ti: ‘Munu zabisaka nge  ve ti kana nge mendima, nge kemona nkembo ya Nzambi?’ (Yoa. 11:39, 40) Na manima, Yesu talaka na dizulu mpe yandi sambilaka na meso ya bantu nionso. Yandi vuandaka na nsatu ya kupesa Yehova lokumu nionso samu na diambu yina yandi zola sala. Na manima Yesu tubaka ti: “Lazare, bima!” Mpe Lazare bimaka na nganda ya diziami! Yesu salaka diambu yina bantu yankaka vuandaka kanisa ti yalenda salama ve.​—Tala noti na Yoane 11:17.

16. Yinki mutindu disolo yina kele na Yoane kikapu 11 kena kukumisa kiminu na beto ngolo na kivuvu ya mfutumukunu?

¹⁶ Disolo yina kele na Yoane kikapu 11 kena kukumisa kiminu na beto ngolo na kivuvu ya mfutumukunu. Na yinki mutindu? Kanisa na nsilulu yina Yesu pesaka Marta: ‘Mpangi na nge kefutumuka.’ (Yoa. 11:23) Mutindu mosi na Tata na yandi, Yesu kele na nsatu ya ngolo mpe na kilendo ya kukokisa nsilulu yango. Mutindu Yesu dilaka kena kumonisa ti yandi kele na nsatu ya ngolo ya kufutumuna bantu yina mekufuaka mpe kukatula kiadi yina lufua kenataka na bantu. Mpe na ntangu yina Lazare bimaka na nganda ya diziami, Yesu monisaka diaka ti yandi kele na kilendo ya kufutumuna bantu yina mekufuaka. Kanisa diaka na diambu yina Yesu tubilaka Marta: ‘Munu zabisaka nge ve ti kana nge mendima, nge kemona nkembo ya Nzambi?’ (Yoa. 11:40) Beto kele na bamfunu ya mbote ya kundima ti nsilulu ya Nzambi samu na mfutumukunu kekokisama. Na yau, yinki mutindu beto lenda sala ti nsilulu yango vuanda diambu mosi ya kedika kuluta samu na beto?

17. Yinki beto fueti lunda na makanisi ntangu beto kena kutanga masolo ya Biblia yina metubila mfutumukunu?

¹⁷ Tangaka mpe yindulaka na mpinda na zulu ya bamfutumukunu yina salamaka na ntangu ya ntama. Biblia kele na masolo 8 ya bantu yina futumukaka awa na ntoto. c Samu na yinki ve kulonguka na dikebi nionso konso disolo yango? Ntangu nge kena kusala yau, kuzimbakana ve ti babakala, banketo, mpe bana yina kele na kati ya masolo yango vuandaka bantu ya kedika. Sosa malongi yina nge lenda baka. Kanisa na zulu ya konso kifuani yina kena kumonisa ti Nzambi kele na nsatu  ya ngolo mpe kilendo ya kufutumuna bantu yina mekufuaka. Mpe kanisa na zulu ya mfutumukunu yina meluta mfunu kuluta bamfutumukunu nionso​—mfutumukunu ya Yesu. Kuzimbakana ve ti yavuandaka na bantu mingi yina monaka mfutumukunu ya Yesu mpe yau kena kupesa beto mfunu ya ngolo ya kiminu na beto.​—1 Bk. 15:3-6, 20-22.

18. Yinki mutindu nge lenda sadila mbote miyimbu na beto yina ketubilaka kivuvu ya mfutumukunu? (Tala diaka noti ya yinsi ya paje.)

¹⁸ Sadilaka mbote ‘miyimbu ya kimpeve’ yina ketubilaka kivuvu ya mfutumukunu. d (Efe. 5:19) Miyimbu yango kesalaka ti mfutumukunu vuanda diambu ya kedika mpenza samu na beto mpe yakekumisaka kiminu na beto ngolo na kivuvu yango ya kitoko, kuwaka miyimbu yango. Vutukilaka yau samu nge yimbila mbote, mpe tubilaka bampova na yau ntangu beno kena kusala nsambudulu na kati ya dibuta. Kangaka bampova na yau na yintu mpe yindulaka na mpinda na zulu na yau samu kiminu na nge kuma ngolo mpe yasimba mpenza ntima na nge. Kana nge kena kukutana na mambu ya mpasi na luzingu to kana nge mefuila muntu yina nge vuandaka zola mingi, mpeve ya Yehova kesadisa nge nge bambuka na miyimbu yango mpe yau kebomba nge mpe yakekindisa nge.

19. Yinki mambu beto lenda kanisa samu na mfutumukunu? (Tala ankadre “ Yinki biuvu nge keyuvusa bau?”)

¹⁹ Sadilaka dikoki na nge ya kukanisa. Yehova mepesaka beto dikoki na kukimona na yinza ya yimpa. Mpangi mosi ya nketo mesasila: “Munu kelutisaka ntangu mingi na kukimona na yinza ya yimpa lokola kaka munu kena kuwa nsunga ya kitoko ya bafololo na paradiso.” Kanisa ntangu nge kekutana na babakala mpe banketo ya kiminu ya ntangu ya ntama. Na nani nge kesepela kukutana? Yinki biuvu nge kesepela kuyuvusa muntu yango? Kanisa diaka ntangu nge kekutana na bantu yina nge vuandaka zola mingi yina mekufuaka. Kanisa na mambu ya ntete yina nge ketubila bau, mutindu nge keyamba bau na kiese nionso, mpe mutindu nge kevuanda na kiese ya kumona bau.

20. Yinki fueti vuanda nzengolo na beto?

²⁰ Beto kele na butondi na Yehova samu na nsilulu ya mfutumukunu! Beto lenda kukindimisa ti nsilulu yango kekokisama, samu Yehova kele na nsatu ya ngolo mpe kilendo ya kukokisa yau. Bika beto baka nzengolo ya kukumisa kiminu na beto ngolo na kivuvu yango ya kitoko. Na kusalaka plina, beto kepusana diaka penepene ya Nzambi na beto yina mepesa mosimosi kati na beto nsilulu ti, ‘Bantu yina nge kezolaka yina mekufuaka kefutumuka!’