1. Tubila mambu yina salamaka ntangu Yesu salaka kimangu na yandi ya ntete.

 KANISA na mambu yina salamaka na nsuka ya mvula 29 N.B. ntangu Yesu bandaka kisalu na yandi ya kusamuna. Babokidisaka Yesu, mama na yandi Maria, mpe banlonguki na yandi yankaka na feti mosi ya dikuela na buala ya Kanana, buala yina vuandaka na nord ya Nazareti, mbanza ya Yesu. Maria vuandaka nkundi ya dibuta ya bantu yina kuelanaka, mpe kondua ntembe yandi vuandaka pesa maboko samu na kusadisa bantu yina babokidisaka na feti yango. Kasi, ntangu feti yango ya dikuela vuandaka salama, diambu mosi salamaka yina mbala yankaka tungisaka mpenza dibuta mpe bankuelani yango​—vinu manisaka. b Mbala yankaka ntalu ya bantu yina kuizaka na feti yango kumaka mingi kuluta bantu yina babokidisaka. Na nsualu nionso, Maria kuendaka na muana na yandi Yesu, mpe yandi tubaka: ‘Bakele na vinu ve.’ (Yoa. 2:1-3) Yinki Yesu salaka? Yandi salaka diambu mosi ya kukamua​—yandi salaka kimangu ya kusoba maza na ‘vinu ya mbote.’​—Yoa. 2:9, 10.

2-3. (a) Yinki mutindu Yesu vuandaka sadila kilendo na yandi ya kusala bimangu? (b) Yinki mambote beto lenda baka na kulongukaka bimangu ya Yesu?

² Yesu salaka bimangu mingi yankaka ntangu yandi vuandaka sala kisalu na yandi. c Yandi sadilaka kilendo na yandi ya kusala bimangu samu na kusadisa mafunda ya bantu. Na kifuani, kaka na bimangu na yandi zole—na mosi na yau, yandi dikilaka babakala 5 000, mpe na kimangu yankaka yandi dikilaka babakala 4 000—kana beto mesangisa  bamama mpe bana yina vuandaka vana, yalenda pesa ntalu ya bantu kuluta 27 000. (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Na maluaku yango zole, Yesu belusaka diaka bantu mingi ya maladi. (Mat. 14:14; 15:30, 31) Kanisa na mutindu bagrupe yango ya bantu kamuaka na mutindu Yesu belusaka mpe yandi dikilaka bantu na kusalaka bimangu!

³ Bimangu ya Yesu kele na mfunu mingi samu na beto bubu yayi. Na disolo yayi beto ketubila ndambu ya malongi yina kekumisaka kiminu ngolo, yina bimangu yango lenda longa beto. Na manima, beto ketubila mutindu beto lenda landa kifuani ya kumikitisa mpe ntima kiadi yina Yesu monisaka ntangu yandi vuandaka sala bimangu.

4. Bimangu ya Yesu kena kulonga beto malongi yina kekumisaka kiminu na beto ngolo samu na banani?

⁴ Bimangu ya Yesu kelongaka beto malongi yina kekumisaka kiminu ngolo yina beto lenda baka kaka na yandi mosi ve kasi mpe na Tata na yandi. Yakele mutindu yina samu kilendo ya kusala bimangu yango vuandaka katuka nde na Yehova, yina kele Yinto ya bimangu. Bisalu 10:38 metubila beto: ‘Nzambi tulaka yandi mafuta na mpeve ya nlongo mpe yandi pesaka yandi kilendo, mpe yandi tambulaka na buala ya mvimba samu na kusala mambu ya mbote mpe kubelusa bantu nionso yina Diabulu vuandaka monisa mpasi, samu Nzambi vuandaka na yandi.’ Zaba ti, na mambu nionso yina Yesu salaka mpe yina yandi tubaka—​buela diaka bimangu yina yandi salaka​—yandi monisaka na mutindu ya kukoka makanisi mpe banguilu ya Tata na yandi. (Yoa. 14:9) Beto tadila malongi tatu yina beto lenda baka na bimangu ya Yesu.

5. Yinki vuandaka tinda Yesu na kusala bimangu? (Matayo 20:30-34)

⁵ Ya ntete, Yesu mpe Tata na yandi kezolaka beto mingi. Ntangu Yesu vuandaka awa na ntoto, yandi monisaka nzola ya mpinda na bantu na kusadilaka kilendo na yandi ya kusala bimangu samu na kusadisa bantu yina vuandaka na mpasi. Na diluaku mosi, babakala zole yina vuandaka na meso ya kufua, bokilaka yandi na ndinga ya ngolo samu na kulomba yandi lusadusu. (Tanga Matayo 20:30-34.) Simba ti Yesu ‘wilaka bau kiadi’ mpe yandi belusaka bau. Mpova ya Greki yina mebangulua na “wilaka bau kiadi” mutindu bamesadila yau awa, zola monisa kiadi ya ngolo yina muntu kekukimonaka na kati ya nzutu na yandi. Ntima kiadi yango ya ngolo yina kemonisaka nzola, tindaka diaka Yesu yandi dikila bantu mpe yandi belusa muntu yina vuandaka na maladi ya buazi. (Mat. 15:32; Mar. 1:41) Beto lenda ndimisama ti Yehova, Nzambi ya ‘kiadi ya nene,’ mpe Muana na yandi Yesu kezolaka beto mingi mpe yakesalaka bau mpasi kumona beto beto kena kuniokuama. (Luka 1:78; 1 Pi. 5:7) Bakele mpenza na nsatu ya ngolo ya kumanisa mambu nionso ya mpasi yina ketungisaka bantu!

6. Yinki kilendo Nzambi pesaka Yesu?

⁶ Ya zole, Nzambi pesaka Yesu kilendo ya kumanisa mambu nionso yina kesalaka bantu mpasi. Na nzila ya bimangu na yandi, Yesu monisaka ti yandi kele na kilendo ya kumanisa mambu nionso ya mpasi yina beto kevuandaka ve na dikoki ya kumanisa na bangolo na beto mosi. Na kifuani, yandi kele na kilendo ya kukatula beto na diambu yina bimisaka bampasi ya bantu—disumu yina Adamu bikilaka beto mpe mambu yina disumu yango kebimisaka na kifuani maladi mpe lufua. (Mat. 9:1-6; Bar. 5:12, 18, 19) Bimangu yina yandi salaka monisaka ti yandi lenda belusa maladi ya ‘mitindu nionso’ ata mpe kufutumuna bantu ya kufua. (Mat. 4:23; Yoa. 11:43, 44) Katula yau, yandi kele na kilendo ya kupekisa mipepe ya ngolo mpe kukatula bantu bampeve ya yimbi. (Mar. 4:37-39; Luka 8:2) Yakele mpenza lukindusu kuzaba ti Yehova pesaka kilendo ya mutindu yina na Muana na yandi!

7-8. (a) Bimangu ya Yesu kena kundimisa beto yinki diambu? (b) Yinki kimangu nge kena kuvingila na nsatu ya ngolo yakokisama na yinza ya yimpa yina kena kuiza?

⁷ Ya tatu, beto lenda ndimisama ti bansilulu ya  mbote yina Kimfumu ya Nzambi kenata kekokisama. Bimangu yina Yesu salaka ntangu yandi vuandaka awa na ntoto, kena kulonga beto yina yandi kesala na ntoto ya mvimba lokola yandi kele Ntinu na Kimfumu ya Nzambi na dizulu. Beto tadila mambu yina beto kemona ntama mingi ve na yinsi ya luyalu ya Klisto. Beto kevuanda na nzutu ya kukoka, samu yandi kekatula maladi nionso mpe kieta yina ketungisaka bantu. (Yez. 33:24; 35:5, 6; Kus. 21:3, 4) Beto kesala mona nsatu ata fioti ve to kukutana na mambu ya mpasi yina bisumbula kebimisaka. (Yez. 25:6; Mar. 4:41) Beto kevuanda na kiese ya ngolo ya kuyamba bantu yina beto vuandaka zola mingi yina kebima na ‘biziami ya makanisi.’ (Yoa. 5:28, 29) Yinki kele kimangu yina nge kena kuvingila na nsatu ya ngolo yakokisama na yinza ya yimpa yina kena kuiza?

⁸ Ntangu yandi vuandaka sala bimangu, Yesu monisaka kumikitisa ya ngolo mpe ntima kiadi​—bikadulu yina beto fueti landa. Beto tadila bifuani zole, ya ntete disolo ya feti ya dikuela yina salamaka na Kanana.

9. Yinki Yesu salaka na feti mosi ya dikuela? (Yoane 2:6-10)

⁹ Tanga Yoane 2:6-10. Ntangu vinu manisaka na feti yango ya dikuela, yalombaka Yesu sala diambu? Ve. Yavuandaka na mbikudulu mosi ve yina samunaka ti Masiya kesala kimangu samu na kubimisa vinu. Kasi kanisa na mutindu nge lendaka kukimona kana malavu memanisa na feti na nge ya dikuela. Kondua ntembe, Yesu monaka ntima kiadi samu na dibuta yango, mingimingi samu na bantu yina kuelanaka, mpe yandi zolaka ve bakukitungisa. Na yau, mutindu beto monaka yau na ebandeli, yandi salaka kimangu. Yandi sobaka  kana balitre 390 ya maza​—na vinu mosi ya kitoko. Mbala yankaka, yandi sobaka vinu mingi samu yina kebikana, balendaka vuanda na dikoki ya kusadila yau na manima, to balendaka teka yau samu yasadisa bantu yina mekuelana samu bakukitungisa ve na mambu metadila mbongo. Bankuelani yango ya yimpa vuandaka mpenza na butondi!

10. Yinki kele ndambu ya mambu ya mfunu yina kele na disolo yina beto kekuta na Yoane kikapu 2? (Tala diaka foto.)

¹⁰ Beto tadila ndambu ya mambu ya mfunu ya disolo yango na mukanda ya Yoane kikapu 2. Beno memona ti Yesu ve muntu fulusaka maza na bamvungu yango. Na kisika ya kubenda dikebi na zulu na yandi mosi, yandi tindaka nde bisadi fulusa bamvungu yango. (Verse 6, 7) Mpe na manima ya kusoba maza na vinu, Yesu yandi mosi ve kuendaka pesa ndambu ya vinu na direktere ya feti. Yandi tubilaka nde bisadi sala yau. (Verse 8) Kondua ntembe, Yesu nangunaka ve dikopo ya vinu samu na kumonisa yau na ntuala ya bantu na kutubaka: ‘Beno meka vinu yina munu mesala!’

11. Yinki dilongi beto lenda baka na kimangu yina Yesu salaka?

¹¹ Yinki dilongi beto lenda baka na kimangu ya Yesu ya kusoba maza na vinu? Beto mebaka dilongi ya kuvuanda na kikadulu ya kumikitisa. Yesu monisaka ve kikadulu ya lulendo samu na kimangu yina yandi salaka; yandi salaka monisa ata fioti ve kikadulu ya lulendo na mambu yina yandi salaka. Kutu na kumikitisa nionso, yandi vuandaka pesa mbala na mbala nkembo mpe lokumu na Tata na yandi. (Yoa. 5:19, 30; 8:28) Kana beto melanda kifuani ya Yesu na kuvuandaka na kikadulu ya kumikitisa, beto kekukikumisa ve samu na mambu yina beto kesalaka. Yavuanda yinki diambu beto lenda vuanda na dikoki ya kusala na kisalu ya Yehova, beto kukikumisa ve, kasi beto kumisa nde Nzambi samu na diluaku yina beto kele na yau ya kusadila yandi. (Yer. 9:23, 24) Beto pesa yandi lokumu yina yandi mebonga na yau. Ya kedika, beto lenda sala ata diambu mosi ve ya mbote kondua lusadusu ya Yehova.—1 Bk. 1:26-31.

12. Yinki kele mutindu yankaka yina beto lenda landa kifuani ya kumikitisa ya Yesu? Pesa kifuani.

¹² Beto tadila mutindu yankaka yina beto lenda landa kifuani ya kumikitisa ya Yesu. Kanisa na disolo yayi: Nkulutu mosi kena kulutisa ntangu mingi samu na kusadisa nsadisi na kisalu mosi yina kele ntete ntuenia samu na kubongisa diskur na yandi ya ntete. Na manima, ntuenia yango mesala diskur mosi ya kukindisa, yina mesepedisa mpenza bampangi na kimvuka. Mpangi mosi mekuiza kisika nkulutu yango vuandaka mpe yandi metuba: ‘Mpangi kingandi mesala diskur mosi ya kitoko, mutindu yina ve?’ Yamebonga nkulutu yango tuba ti: ‘Ee ya kedika, kasi munu lutisaka ntangu mingi samu na kusadisa yandi’? To na kumikitisa nionso yandi lendaka tuba: ‘Ee, yandi mesala diskur ya kitoko. Munu kena kusepela mpenza na yandi’? Kana beto kele na kumikitisa, beto kesosa ve kubaka lokumu samu na mambu yina beto kena kusala samu na kusadisa bantu yankaka. Beto kevuandaka na kiese na kuzaba ti Yehova kemonaka mpe yandi kebakaka na valere mambu yina beto kesalaka. (Fuanikisa Matayo 6:2-4; Ebr. 13:16) Kondua ntembe beto kesepedisaka Yehova ntangu beto kelandaka kifuani ya Yesu na kumonisaka kikadulu ya kumikitisa.​—1 Pi. 5:6.

13. Yinki diambu Yesu monaka penepene ya mbanza ya Naini, mpe yinki yandi salaka samu na yau? (Luka 7:11-15)

¹³ Tanga Luka 7:11-15. Kanisa na disolo yina Yesu salaka ntangu yandi vuandaka sala kisalu na yandi ya kusamuna. Yandi salaka vuayaje samu na kukuenda na Naini, mbanza mosi ya buala ya Galile, yina vuandaka ntama mingi ve na mbanza ya Shuneme, kisika yina mbikudi Elisha futumunaka muana ya bakala ya mama yango yameluta bamvula 900. (2 Bn. 4:32-37) Ntangu Yesu vuandaka pusana pene ya porte ya mbanza yango, yandi monaka bakena kubimisa mafua mosi na nganda ya mbanza. Yavuandaka mpenza diambu ya kiadi samu nketo mosi yina mefuilaka bakala, mefuila  muana mosi kaka yina yandi vuandaka na yandi. Kasi mama yango vuandaka dila yandi mosi ve; grupe ya nene ya bantu vuandaka kintuadi na yandi na mbanza yango. Yesu telemisaka bantu yango mpe yandi salaka diambu mosi ya kukamua samu na nketo yango yina vuandaka dila​—yandi futumunaka muana na yandi! Yakele mfutumukunu ya ntete na bamfutumukunu tatu yina Yesu salaka yina Baevanjile ketubilaka.

14. Yinki kele ndambu ya mambu ya mfunu yina kele na disolo yina beto kekuta na Luka kikapu 7? (Tala diaka foto.)

¹⁴ Beto tadila mambu yankaka ya mfunu yina kele na disolo yina beto kekuta na Luka kikapu 7. Beno memona ti Yesu “monaka” mama yango kena kudila mpe na manima ‘yandi wilaka yandi kiadi.’ (Verse 13) Na yau, mbala yankaka yandi monaka mama yango kena kudila ntangu yandi vuandaka tambula penepene ya nzutu ya muana na yandi​—Yesu fulukaka na kiadi samu na mama yango. Yesu sukaka ve na kumona kiadi samu na mama yango; kasi yandi monisinaka yandi ti yandi vuandaka kukitula na kisika na yandi. Kondua ntembe, yandi kindisaka yandi na ndinga mosi ya kukindisa, na kutubaka: ‘Bika kudila.’ Na manima yandi salaka diambu mosi samu na kusadisa yandi. Yandi vutulaka muana na yandi na luzingu mpe yandi ‘pesaka yandi na mama na yandi.’​—Verse 14, 15.

15. Yinki dilongi beto lenda baka na kimangu ya Yesu?

¹⁵ Yinki dilongi beto mebaka na kimangu ya Yesu ya kufutumuna muana ya nketo yina mefuilaka bakala? Beto mebaka dilongi ya kuvuanda na kikadulu ya kukitula na kisika ya bantu yina mefuila. Ya kedika beto kele ve na dikoki ya kufutumuna muntu yina mekufua, mutindu Yesu salaka yau. Kasi mutindu mosi na Yesu, beto lenda kuna kikadulu ya kukitula na kisika ya bantu yina mefuila na kutudilaka bau dikebi. Beto lenda baka dikanisi ya kumonisa ntima kiadi na kutubaka mpe na kusalaka mambu yina lenda sadisa bau mpe kubomba bau. d (Bin. 17:17; 2 Bk. 1:3, 4; 1 Pi. 3:8) Ata bampova mpe bajeste ya fioti lenda kindisa mpe kubomba bau ngolo.

16. Mutindu foto memonisa yau, yinki dilongi beto lenda baka na disolo ya mama mosi yina katukaka fuila muana na yandi?

¹⁶ Beto tadila disolo yayi. Yameluta bamvula mingi,  mpangi mosi ya nketo vuandaka yimbila na lukutakanu mosi ya kimvuka, mpe yandi monaka mama mosi yina vuandaka pembeni na yandi kena kudila. Muyimbu yango vuandaka tubila kivuvu ya mfutumukunu, mpe ntama mingi ve mama yango fuilaka muana na yandi ya nketo ya ntuenia. Ntangu mpangi yango zabaka diambu yango, yandi kuendaka mbala mosi penepene ya mama yango, yandi simbaka yandi na dipeka bayimbilaka kintuadi muyimbu yango tii na nsuka. Na manima, mama yango tubaka ti: “Munu monaka mpenza nzola ya bampangi na munu.” Yandi vuandaka mpenza na butondi mutindu yandi kuendaka na lukutakanu. Yandi tubaka: “Yinzo ya Kimfumu kele kisika yina beto kebakaka balusadusu.” Beto lenda kukindimisa ti Yehova kemonaka mpe kesepelaka ata na mambu ya fioti yina beto kesalaka samu na kumonisa ntima kiadi na bantu yina mefuila, yina kena ‘kuniokuama na makanisi.’​—Nk. 34:18.

17. Yinki dilongi beto mebaka na disolo yayi?

¹⁷ Beto lenda baka lukindusu ya ngolo ntangu beto kena kulonguka Baevanjile yina ketubilaka bimangu yina Yesu salaka. Yakelongaka beto ti Yehova mpe Yesu kezolaka beto mpenza, Yesu kele na kilendo ya kumanisa mambu nionso yina kesalaka bantu mpasi, mpe beto lenda tula ntima na bansilulu ya kitoko yina kekokisama ntama mingi ve na yinsi ya luyalu ya Kimfumu ya Nzambi. Ntangu beto kena kulonguka mbotembote masolo yango, beto yindulaka na mpinda na mutindu beto lenda landa kifuani ya bikadulu ya Yesu. Samu na yinki ve kusala programe na nge mosi ya ndongokolo ya Biblia to ya nsambudulu ya dibuta samu na kulonguka bimangu yankaka yina Yesu salaka? Tala malongi yina nge lenda baka mpe tubila bantu yankaka mambu yina nge kena kulonguka. Nge kevuanda na masolo mingi ya kukindisa!​—Bar. 1:11, 12.

18. Yinki beto ketubila na disolo melanda?

¹⁸ Na nsuka ya kisalu na yandi, Yesu salaka kimangu na yandi ya mfutumukunu ya tatu mpe ya nsuka yina Biblia metubila. Kasi kimangu yango vuandaka ya kusuasana na yina yankaka​—yandi futumunaka nkundi na yandi ya ntima yina kufuaka yameluta bilumbu yiya. Yinki malongi beto lenda baka na disolo yango ya evanjile yina ketubilaka kimangu yango? Mpe yinki mutindu beto lenda kumisa kiminu na beto ngolo na kivuvu ya mfutumukunu? Disolo melanda kepesa mvutu na biuvu yango.