1-2. Yinki beto fueti sala ntangu beto kena kuvingila yinza ya yimpa?

 BETO kele na butondi na nsilulu ya Yehova ya kukumisa yinza yayi yinza ya yimpa ya lunungu. (2 Pi. 3:13) Atako beto zaba ve ntangu yina yinza yango ya yimpa kekuiza, kasi mambu yina kena kusalama na yinza kena kumonisa beto ti yamekuma pene.​—Mat. 24:32-34, 36; Bis. 1:7.

² Kasi, tekila nsilulu yango kokisama, beto nionso beto fueti kumisa kiminu na beto ngolo na nsilulu yango, yavuanda kana beto mesala bamvula yikua na kedika. Samu na yinki? Samu ata kiminu ya ngolo lenda lemba. Kutu, ntumua Paulo bokidilaka kukondua kiminu, ‘disumu yina kekangaka beto kondua mpasi.’ (Ebr. 12:1) Samu kiminu na beto bika lemba, beto fueti tatamana kuyindula na mpinda na zulu ya mambu yina kena kumonisa ti yinza ya yimpa kena kuiza ntama mingi ve.​—Ebr. 11:1.

3. Yinki beto ketubila na disolo yayi?

³ Na disolo yayi, beto ketubila mambu tatu yina beto lenda sala samu na kukumisa kiminu na beto ngolo na nsilulu ya Yehova yina metubila yinza ya yimpa: (1) na kuyindulaka na mpinda na zulu ya nkudulu, (2) na kukanisaka na zulu ya kilendo ya Yehova, mpe (3) na kulutisaka ntangu na mambu ya kimpeve. Na manima beto ketubila mutindu nsangu yina Yehova pesaka Habakuki lenda kumisa kiminu na beto ngolo bubu yayi. Ya ntete, beto tubila mambu yina beto kena kukutana na yau bubu yayi yina kelombaka kuvuanda na kiminu ya ngolo na nsilulu ya Nzambi yina metubila yinza ya yimpa.

 MAMBU YINA KELOMBAKA KUVUANDA NA KIMINU YA NGOLO

4. Yinki banzengolo yina kelombaka kuvuanda na kiminu ya ngolo?

⁴ Konso kilumbu, beto kebakaka banzengolo yina kelombaka kuvuanda na kiminu ya ngolo. Na kifuani, beto kebakaka banzengolo na diambu metadila bankundi na beto, ndutusulu ya ntangu, kalasi, dikuela, bana, mpe kisalu ya kinsuni yina beto kesala. Yakevuanda mbote beto kukiyuvusa, ‘Banzengolo na munu kemonisaka ti munu kendimaka ti yinza yayi kele kaka samu na ntangu ya nkufi mpe ntama mingi ve yinza ya yimpa ya Nzambi kebaka kisika na yau? To banzengolo na munu kemonisaka ti munu kele lokola bantu yina kendimaka ve ti luzingu ya mvula na mvula kele diambu ya kedika?’ (Mat. 6:19, 20; Luka 12:16-21) Beto kebaka banzengolo ya mbote kana beto kena kukumisa kiminu na beto ngolo ti yinza ya yimpa mekuma pene.

5-6. Samu na yinki beto fueti vuanda na kiminu ya ngolo na bantangu ya mpasi? Pesa kifuani.

⁵ Beto kekutanaka diaka na mambu ya mpasi yina kelombaka kuvuanda na kiminu ya ngolo. Beto lenda kutana na mambu lokola kutelemina, maladi yina kemanisaka ve to mambu yankaka yina lenda lembisa beto. Na ebandeli, beto lenda vuanda na dikoki ya kukanga ntima na bampasi na beto. Kasi mbala mingi bampasi ya mutindu yina kezingilaka ntangu ya yinda, na yau beto kevuanda na nsatu ya kiminu ya ngolo samu na kukangila bampasi yango ntima mpe kutatamana kusadila Yehova na kiese nionso.​—Bar. 12:12; 1 Pi. 1:6, 7.

⁶ Kana beto mekutana na diambu mosi ya mpasi, beto lenda kukimona neti yinza ya yimpa ya Yehova kesala kuiza ve. Yazola monisa ti kiminu na beto kele ya kulemba? Ve. Beto tadila kifuani mosi. Kana bamvula kena kunoka konso sabala, beto lenda kanisa ti muini kesala bima diaka ve. Mpe nsukansuka muini kebimaka kaka. Mutindu mosi, kana beto melemba mpenza nzutu, beto lenda kukimona neti yinza ya yimpa kesala kuiza ve. Na yau, kana kiminu na beto kele ngolo, beto mezaba ti bansilulu ya Nzambi kekokisama kaka. (Nk. 94:3, 14, 15; Ebr. 6:17-19) Na kuvuandaka na kivuvu ya mutindu yina, beto lenda tatamana kutula nsambudulu na beto na Yehova na kisika ya ntete na luzingu na beto.

7. Yinki mutindu ya kukanisa yina beto fueti manga?

⁷ Beto fueti vuanda diaka na kiminu ya ngolo samu na kisalu ya kusamuna. Bantu mingi yina beto kekutanaka na bau na kisalu ya kusamuna kemonaka ti “nsangu ya mbote” yina metadila yinza ya yimpa ya Nzambi yina kekuiza kekokisama ve. (Mat. 24:14; Eze. 33:32) Beto fueti kenga na kubikaka kutula ntembe na mambu yina Yehova kelongaka beto mutindu bantu yango kesalaka. Samu na kutina mambu yina lenda bima, beto fueti tatamana kukumisa kiminu na beto ngolo. Beto tadila mitindu tatu yina beto lenda sala yau.

YINDULAKA NA MPINDA NA ZULU YA NKUDULU

8-9. Na yinki mutindu kukanisa na zulu ya nkudulu kekumisaka kiminu na beto ngolo?

⁸ Mutindu ya ntete yina beto lenda kumisa kiminu na beto ngolo kele na kukanisaka na mpinda na zulu ya nkudulu. Nkudulu kendimisaka beto ti bansilulu ya Nzambi kekokisama. Ntangu beto keyindulaka na mpinda na zulu ya nkudulu mpe mambu yina yasalaka, beto kekumisaka kiminu na beto ngolo na kukokisama ya nsilulu ya Nzambi ya luzingu ya mvula na mvula na yinza yina meluta mbote. Samu na yinki beto lenda tuba mutindu yina?

⁹ Na yau, nkudulu kena kusangisa yinki mambu? Yehova tindaka Muana na yandi ya ntete ya nzola, nkundi na yandi ya ntima, na kubika dizulu samu yandi butuka lokola muntu ya kukoka awa na ntoto. Ntangu Yesu vuandaka na ntoto, yandi kangaka ntima na mambu ya mutindu na mutindu ya mpasi. Na manima yandi niokuamaka ngolo mpe yandi kufuaka lufua mosi ya mpasi. Yakele ntalu ya nene Yehova futaka! Nzambi na beto ya nzola lendaka pesa ve nzila na Muana na yandi na kumona mpasi mpe kufua samu na  kupesa beto luzingu mosi ya mbote kasi samu na ntangu ya nkufi. (Yoa. 3:16; 1 Pi. 1:18, 19) Na kufutaka ntalu ya nene ya mutindu yina, Yehova kesala nionso samu beto vuanda na dikoki ya kubaka luzingu ya mvula na mvula na yinza ya yimpa.

KANISAKA NA ZULU YA KILENDO YA YEHOVA

10. Na kutadila Baefezo 3:20, yinki Yehova kele na dikoki ya kusala?

¹⁰ Mutindu ya zole ya kukumisa kiminu na beto ngolo kele na kukanisaka na zulu ya kilendo ya Yehova. Yandi kele na kilendo ya kukokisa konso diambu yina yandi pesilaka nsilulu. Ya kedika, kukokisama ya nsilulu yina metubila luzingu ya mvula na mvula na yinza ya yimpa lenda monana diambu ya mpasi samu na bantu yankaka. Kasi Yehova kepesaka mbala na mbala bansilulu na mambu yina ata muntu mosi ve lenda vuanda na dikoki ya kusala. Yandi kesala yau, samu yandi kele Nzambi-Nkua-Ngolo-Nionso. (Yobi 42:2; Mar. 10:27) Na yau, yakele diambu ya kukamua ve ntangu yandi kena kupesa beto bansilulu ya kusadila beto mambu yina meluta kitoko mpenza!​—Tanga Baefezo 3:20.

11. Pesa kifuani ya mosi ya bansilulu ya kukamua ya Nzambi. (Tala ankadre “ Ndambu ya bansilulu ya kukamua yina kokisamaka.”)

¹¹ Beto tadila ndambu ya mambu yina Yehova pesaka nsilulu na bisadi na yandi na ntama mpe yavuandaka monana lokola yakesala salama ve. Yandi zabisaka Abrahami mpe Sara ti bakebuta muana bakala atako bapusanaka na bamvula. (Kuy. 17:15-17) Yandi zabisaka diaka Abrahami ti nkuna na yandi kebaka buala ya Kanana. Bamvula mingi yina Bayisaele, nkuna ya Abrahami lutisaka na Ezipito lokola bananga, yamonanaka lokola ti nsilulu yango kesala kokisama ata fioti ve. Kasi yakokisamaka. Na manima, Yehova samunaka ti Elizabeti yina pusanaka na bamvula kebuta muana. Yandi zabisaka diaka Maria, yina zabaka ntete bakala ve ti yandi kebuta Muana na yandi, yina kekokisa nsilulu yina Yehova pesaka mafunda ya bamvula na ntuala, kaka na ebandeli na bilanga ya Edeni​—yakele nsilulu yankaka yina kokisamaka!​—Kuy. 3:15.

12. Yinki Yozue 23:14 mpe Yezaya 55:10, 11 mendimisa beto na diambu metadila kilendo ya Yehova?

¹² Ntangu beto kena kukanisa na bansilulu nionso yina Yehova pesaka mpe mutindu yandi kokisaka yau, beto kebakusaka ti yandi kele na kilendo mingi. Na manima, kiminu na beto kekuma ngolo na nsilulu na yandi yina metubila yinza ya yimpa. (Tanga Yozue 23:14; Yezaya 55:10, 11.) Yau kesalaka ti beto vuanda ya kukubama mbotembote samu na kusadisa bantu yankaka babakusa ti nsilulu yina metubila yinza ya yimpa kele ndozi ve, yakele mpe bisavu ve. Yehova yandi mosi tubaka samu na dizulu ya yimpa mpe ntoto ya yimpa ti: ‘Bampova yayi kele ya kukuikama mpe ya kedika.’​—Kus. 21:1, 5.

SALAKA MAMBU YINA KESALA TI NGE PUSANA PENEPENE YA NZAMBI

13. Yinki mutindu balukutakanu ya kimvuka lenda kumisa kiminu na beto ngolo? Sasila.

¹³ Mutindu ya tatu ya kukumisa kiminu na beto ngolo kele na kulutisaka ntangu na mambu ya kimpeve. Na kifuani, beto tadila mutindu beto kebakaka mambote na balukutakanu ya kimvuka. Mpangi Anna, b yina lutisaka bamvula mingi na bisalu ya mutindu na mutindu ya ntangu nionso, metuba: “Balukutakanu kesadisaka munu samu munu vuanda na kiminu ya ngolo. Ata kana muntu yina kena kusala disolo kele na makoki mingi ve ya kulonga to yandi tuba ve diambu ya yimpa, mbala mingi munu kekuwaka ata diambu mosi yina ketindaka munu na kubakusa mbotembote kedika ya Biblia, mpe yakekumisaka kiminu na munu ngolo.” Kondua ntembe, kiminu na beto lenda kuma diaka ngolo ntangu beto kena kuwa bakomantere ya bampangi na beto ya babakala mpe ya banketo na balukutakanu.​—Bar. 1:11, 12; 10:17.

14. Yinki mutindu kisalu ya kusamuna kekumisaka kiminu na beto ngolo?

 ¹⁴ Beto kekumisaka diaka kiminu na beto ngolo ntangu beto kena kupesa maboko na kisalu ya kusamuna. (Ebr. 10:23) Mpangi Barbara, yina kesadilaka Yehova yameluta bamvula 70, metuba: “Munu kemonaka ntangu nionso ti kisalu ya kusamuna kekumisaka kiminu ngolo. Ntangu munu kena kukipesa mingi na kutubila bantu yankaka bansilulu ya kitoko ya Yehova, yakesalaka ti munu tanina kiminu na munu mpe yakuma ngolo.”

15. Yinki mutindu ndongokolo ya Biblia ya beto mosi kekumisaka kiminu na beto ngolo? (Tala diaka foto.)

¹⁵ Beto tadila diaka kisalu yankaka ya kimpeve yina kekumisaka kiminu na beto ngolo: ndongokolo na nge mosi. Mpangi Susan kemonaka mfunu ya kusala programe na yandi ya ndongokolo. Yandi metuba: “Na Kilumbu ya lumingu, munu kelongukaka Yinzo’a zulu ya Nkengi samu na sabala yina kelanda. Na Kilumbu ya ntete mpe ya zole, munu kebongisaka lukutakanu ya katikati ya sabala. Samu na bilumbu yina mebikana, munu kesalaka ndongokolo na munu mosi samu na mambu yankaka.” Na kuvuandaka na programe ya ndongokolo ya mbote, Susan ketatamanaka kukumisa kiminu na yandi ngolo. Mpangi Irene, yina mesala bamvula mingi na biro ya nene, kumisaka kiminu na yandi ngolo na kulongukaka bambikudulu ya Biblia na ndongokolo na yandi mosi. Yandi metuba: “Yakele diambu ya kukamua kumona mutindu bambikudulu ya Yehova kekokisamaka na sikisiki.” c

‘YAKEKOKISAMA KAKA’

16. Samu na yinki bampova yina Yehova zabisaka Habakuki kele na mfunu samu na beto bubu yayi? (Baebreo 10:36, 37)

¹⁶ Bisadi yankaka ya Yehova kevingilaka banda ntama nsuka ya yinza yayi. Bayankaka kekanisaka, kukokisama ya nsilulu ya Nzambi kena kuzingila. Kasi Yehova mezaba mutindu bisadi na yandi kekukimonaka samu na diambu yango. Na yau, yandi zabisaka mbikudi Habakuki ti: ‘Mbona meso kele ntete samu na ntangu yina bametulaka, mpe yakena kuiza na nsualu tii na kukokisama  na yau, mpe yakevuna ve. Ata kana yakena kuzingila, tatamana kuvingila yau! Samu yakekokisama kaka. Yakezingila ve!’ (Hab. 2:3) Mambu yina Nzambi tubaka na verse yayi vuandaka kaka samu na mambote ya Habakuki? To bampova yango kele diaka na mfunu samu na beto bubu yayi? Na nzila ya mpeve ya nlongo, ntumua Paulo sadilaka bampova yango na Baklisto yina vuandaka vingila yinza ya yimpa. (Tanga Baebreo 10:36, 37.) Ya kedika, beto lenda kukindimisa ti ata kana nsilulu ya luvuluzu na beto kena kumonana lokola yakena kuzingila, ‘yakekokisama kaka. Yakezingila ve!’

17. Yinki mutindu mpangi mosi ya nketo sadilaka dilongi yina Yehova pesaka Habakuki?

¹⁷ Banda bamvula mingi, bisadi mingi ya Yehova sadilaka dilongi ya Yehova yina metuba, ‘tatamana kuvingila yau.’ Na kifuani, mpangi Louise, bandaka kusadila Yehova na bamvula 1939. Yandi metuba: “Na ntangu yango, munu vuandaka kanisa ti Armagedoni kekuiza tekila munu manisa kalasi na munu ya sekondere. Kasi yasalamaka mutindu yina ve. Na bamvula nionso yina, kutanga masolo ya Biblia yina tubilaka bantu yina vingilaka Yehova kokisa bansilulu na yandi sadisaka munu munu vingila Yehova kokisa bansilulu na yandi. Munu tangaka disolo ya Noa, Abrahami, Yozefi, mpe ya bantu yankaka yina vingilaka bamvula mingi samu na kubaka balusakumunu ya Yehova. Kutatamana kuvingila sadisaka munu mpe bantu yankaka na kundima ti yinza ya yimpa mekuma mpenza pene.” Bampangi mingi yankaka yina mesadila Yehova bamvula mingi kendimaka diambu yango!

18. Yinki mutindu kutala nsemono lenda kumisa kiminu na beto ngolo samu na yinza ya yimpa yina kena kuiza?

¹⁸ Ya kedika, yinza ya yimpa kuiza ntete ve. Kasi, kanisa ntete na bima yayi​—bambuetete, bayinti, bibulu, mpe bafinangani na nge. Muntu mosi ve lenda tula ntembe ti bima yango nionso kele mpenza, ata kana yavuandaka na ntangu mosi yina yavuandaka ve. Bima yango kele bubu yayi, kaka samu Yehova nde salaka yau. (Kuy. 1:1, 26, 27) Nzambi na beto mepesa nsilulu ya kukumisa yinza yayi yinza ya yimpa. Yandi kekokisa nsilulu yango. Na yinza ya yimpa, bantu kesepela na luzingu ya kukoka yina mekondua nsuka na mavimpi ya kukoka. Beto lenda kukindimisa ti yinza ya yimpa kekuiza na ntangu yina Nzambi kanaka ti yakuiza.​—Yez. 65:17; Kus. 21:3, 4.

19. Yinki mutindu nge lenda kumisa kiminu na nge ngolo?

¹⁹ Tekila yinza ya yimpa kuiza, sadila maluaku nionso yina nge kele na yau samu na kukumisa kiminu na nge ngolo. Vuandaka ntangu nionso na butondi samu na nkudulu. Kanisaka na zulu ya kilendo ya Nzambi. Salaka mambu yina kesala ti nge pusana penepene ya Yehova. Na kusalaka mutindu yina, beto lenda vuanda na kati ya ‘bantu yina kebaka bansilulu na nzila ya kiminu mpe ya ntima yinda.’​—Ebr. 6:11, 12; Bar. 5:5.