1. Samu na yinki beto lenda tuba ti kivuvu ya Abrahami vuandaka yina bongaka mpenza?

 YEHOVA pesaka nkundi na yandi Abrahami nsilulu ti makanda nionso ya ntoto kebaka lusakumunu na nzila ya nkuna na yandi. (Kuy. 15:5; 22:18) Lokola Abrahami vuandaka na kiminu ya ngolo na Nzambi, yandi kukindimisaka ti nsilulu ya Nzambi kekokisama. Atako plina, ntangu Abrahami kumaka na bamvula 100 mpe nketo na yandi na bamvula 90, bankuelani yango ya kukuikama vuandaka kaka ve na muana. (Kuy. 21:1-7) Kasi Biblia metuba: ‘[Abrahami] tulaka kivuvu mpe yandi vuandaka na kiminu ti yandi kekuma tata ya makanda mingi na nguizani na mambu yina bametubaka.’ (Bar. 4:18) Nge mezaba ti kivuvu ya Abrahami kokisamaka. Yandi kumaka tata ya Yisaka, muana yina yandi vuandaka vingila banda ntama. Samu na yinki Abrahami tulaka ntima ti Nzambi kekokisa nsilulu na yandi?

2. Samu na yinki Abrahami kukindimisaka ti nsilulu ya Yehova kekokisama?

² Samu yandi vuandaka na nguizani ya ngolo na Yehova, Abrahami vuandaka ‘ndima mpenza ti Nzambi kekokisa mambu yina yandi pesilaka nsilulu.’ (Bar. 4:21) Yehova ndimaka Abrahami mpe yandi tangaka yandi muntu ya lunungu samu na kiminu na yandi. (Yak. 2:23) Mutindu Baroma 4:18 memonisa yau, kiminu ya Abrahami mpe kivuvu na yandi vuandaka na nguizani. Ntangu yayi beto tadila mambu yina ntumua Paulo metuba samu na kivuvu, mutindu yamesonama na Baroma kikapu 5.

3. Yinki Paulo mesasila na diambu metadila kivuvu?

³ Paulo mesasila samu na yinki beto lenda tula ntima ti ‘kivuvu [na beto] kefuisaka ve nsoni.’ (Bar. 5:5) Yandi mesadisa beto diaka na kubakusa mutindu kivuvu na beto ya Buklisto lenda kuma ngolo. Ntangu beto kena kutadila mutindu Paulo metubila mambu yina kele na Baroma 5:1-5, mona mutindu yametadila luzingu  na nge. Na kusalaka plina, nge kebakusa mpenza ti mutindu bamvula kena kuenda, kivuvu na nge diaka ya Buklisto mpe kena kuma ngolo. Disolo na beto kemonisa diaka mutindu nge lenda kumisa kivuvu na nge ngolo kuluta mutindu yakele bubu yayi. Beto tadila ntete kivuvu mosi ya kitoko yina Paulo metuba ti yakefuisa nsoni ve.

4. Yinki mambu Baroma 5:1, 2 metubila?

⁴ Tanga Baroma 5:1, 2. Paulo sonikaka bampova yango na bampangi ya kimvuka ya Roma. Bampangi yina vuandaka kuna, longukaka mambu metadila Yehova mpe Yesu, bamonisaka kiminu, mpe bakumaka Baklisto. Kasi Nzambi ‘tangaka [bau] lokola bantu ya lunungu samu na kiminu,’ mpe yandi tulaka bau mafuta na nzila ya mpeve ya nlongo. Ya kedika, babakaka kivuvu mosi ya kedika mpe ya kitoko.

5. Yinki kivuvu Baklisto yina metulua mafuta na kimpeve kele na yau?

⁵ Na manima Paulo sonikinaka Baklisto yina tuluaka mafuta na kimpeve yina vuandaka zinga na Efezo samu na kivuvu yina Nzambi pesaka bau. Kivuvu yango sangisaka ‘kubaka dikabu samu na bantu ya nlongo.’ (Efe. 1:18) Mpe Paulo monisaka diaka Baklisto ya Kolose kisika bakebakila n’sendo na bau. Yandi bokidilaka yau ‘kivuvu yina bamelundila beno na dizulu.’ (Kol. 1:4, 5) Na yau, kivuvu ya Baklisto yina metulua mafuta na kimpeve kele, bafutumuka samu babaka luzingu ya mvula na mvula na dizulu kisika bakeyala kintuadi na Klisto.​—1 Te. 4:13-17; Kus. 20:6.

6. Yinki mpangi mosi ya bakala yina metulua mafuta na kimpeve tubaka samu na kivuvu na yandi?

⁶ Baklisto yina metulua mafuta na kimpeve kesepelaka na kivuvu yango. Mosi kati na bau, mpangi Frederick Franz, tubaka mutindu yandi vuandaka kukimona samu na kivuvu yango: “Kivuvu na beto kekokisama mpenza, mpe mosimosi kati na beto bantu yina kele na kati ya bantu 144 000 kebaka nsilulu yina Yehova lakaka beto, n’sendo na beto kevuanda mbote kuluta konso kima yina beto kele na yau.” Na manima ya kusadila Nzambi na kukuikama nionso  bamvula mingi, na mvula 1991 Mpangi Franz tubaka: “[Beto] kena kutatamana kubaka kivuvu na beto na valere mingi. . . . Kana beto metatamana kuvingila yau beto ketatamana kumonisa ti beto kele na butondi samu na yau. Kuvingila yau kele diambu mosi ya mfunu, ata kana yakelomba bamilion ya bamvula. Munu kena kusepela na kivuvu na beto mingi kuluta mutindu munu vuandaka sepela na yau.”

7-8. Yinki kivuvu bisadi mingi ya Yehova kele na yau? (Baroma 8:20, 21)

⁷ Bantu mingi yina kena kusambila Yehova bubu yayi kele na kivuvu yankaka. Yakele kivuvu yina Abrahami vuandaka na yau​—kuvuanda na luzingu ya mvula na mvula na ntoto na yinsi ya Kimfumu ya Nzambi. (Ebr. 11:8-10, 13) Paulo sonikaka samu na mambu ya kitoko yina kena kuvingila bantu yina kele na kivuvu yango. (Tanga Baroma 8:20, 21.) Ntangu nge longukaka samu na mbala ya ntete nsilulu ya Nzambi samu na bilumbu kena kuiza, yinki sepedisaka nge mingi samu na yau? Yavuandaka samu kilumbu mosi nge kevuanda muntu ya kukoka, ti nge kevuanda diaka ve muntu ya masumu? To nge sepelaka kulonguka ti bantu yina nge vuandaka zola yina mekufuaka kezinga diaka na ntoto yina kekuma Paradiso? Samu na kivuvu yina Nzambi mepesa beto nge kele na mambu mingi ya kuvingila.

⁸ Yavuanda beto kena kuvingila luzingu ya mvula na mvula na dizulu to awa na ntoto, beto kele na kivuvu ya kitoko yina kena kupesa beto mfunu ya kusepela. Mpe kivuvu na beto ya kiese lenda kuma ngolo kuluta. Mambu yina Paulo mesonika na manima kena kusasila mutindu yalenda salama. Beto tadila mambu yina yandi sonikaka na diambu metadila kivuvu na beto. Kusala mutindu yina kesala ti beto tatamana kutula ntima ti kivuvu na beto ketatamana kukuma ngolo mpe yakesala lemba ata fioti ve.

9-10. Mutindu kifuani ya Paulo memonisa yau, yinki Baklisto lenda vingila? (Baroma 5:3) (Tala diaka bafoto.)

⁹ Tanga Baroma 5:3. Simba ti bampasi lenda sala ti kivuvu kuma diaka ngolo. Yalenda kamuisa beto. Ya kedika, banlonguki nionso ya Klisto fueti zaba ti balenda kutana na bampasi. Beto  tadila kifuani ya Paulo. Yandi tubilaka Baklisto ya Tesalonika: ‘Ntangu beto vuandaka na beno, beto vuandaka zabisa beno na ntuala ti beto kekutana na bampasi, mpe yasalamaka plina.’ (1 Te. 3:4) Mpe na Baklisto ya Korinto, yandi sonikaka: ‘Beto zola ti beno zaba mpasi yina beto kutanaka na yau . . . Beto zabaka ve kana beto zolaka zinga.’​—2 Bk. 1:8; 11:23-27.

¹⁰ Bubu yayi diaka Baklisto fueti zaba ti balenda kutana na bampasi ya mutindu mosi to yankaka. (2 Tm. 3:12) Yinki beto ketuba samu na nge? Bameteleminaka nge samu na kiminu na nge samu na Yesu, mpe samu nge bandaka kulanda yandi? Mbala yankaka bankundi mpe bampangi ya dibuta vuandaka vueza nge. Mbala yankaka bavuandaka sadila nge mambu ata na kinkesi. Nzengolo na nge ya kubikana ya kukuikama na mambu nionso natinaka nge mambu ya mpasi na kisalu? (Ebr. 13:18) Bamfumu ya Leta teleminaka nge samu nge vuandaka tubila bantu yankaka kivuvu na nge? Yavuanda mpasi ya yinki mutindu beto lenda kutana na yau, Paulo tubaka beto fueti vuanda na kiese. Samu na yinki?

11. Samu na yinki beto fueti vuanda na nzengolo ya kukanga ntima na konso nzomono?

¹¹ Beto lenda vuanda na kiese ata ntangu beto kena kuniokuama samu beto mezaba ti yalenda sadisa beto beto kudisa kikadulu mosi ya mfunu. Mutindu Baroma 5:3 metuba, ‘mpasi kebutaka kukanga ntima.’ Baklisto nionso kekutana na bampasi, na yau Baklisto nionso fueti vuanda na kikadulu ya kukanga ntima. Beto fueti vuanda na nzengolo ya kukanga ntima yavuanda yinki nzomono beto kekutana na yau. Kaka na manima ya kusala mutindu yina nde beto kemona kukokisama ya kivuvu na beto. Beto kezola ve kuvuanda mutindu mosi na bantu yina Yesu fuanikisaka na bambutu yina kubuaka na ntoto ya mabanga. Na ebandeli bayambaka Mpova na kiese kasi ‘ntangu mpasi to kutelemina’ bimaka, babulaka dibaku. (Mat. 13:5, 6, 20, 21) Ya kedika, kukutana na kutelemina to bampasi kevuandaka ve diambu ya pete to ya kusepedisa, kasi kukangila yau ntima kenataka mambote ya mvimbamvimba. Na yinki mutindu?

12. Yinki mutindu beto kebaka, mambote ntangu beto kekangaka ntima na banzomono?

¹² Nlonguki Yakobo tubilaka mambote ya kukangila banzomono ntima. Yandi sonikaka: ‘Bika kukanga ntima manisa kisalu na yau, samu beno vuanda ya kukoka mpe [bantu] yina mekondua nzimbala na mambu nionso, mpe beno kondua ata kima mosi ve.’ (Yak. 1:2-4) Yakobo metubila kukanga ntima lokola yakele na kiyekua, to kisalu ya kukokisa. Yinki kisalu kikadulu ya kukanga ntima kele na kiyekua ya kukokisa? Yalenda sadisa nge na kukudisa na mutindu mosi ya ngolo bikadulu lokola ntima yinda, kiminu, mpe kutudila Nzambi ntima. Kasi, beto kebakaka mambote yankaka ya mfunu kana beto kena kukanga ntima.

13-14. Yinki mambu kikadulu ya kukanga ntima kebimisaka, mpe yinki mutindu yakele na nguizani na kivuvu? (Baroma 5:4)

¹³ Tanga Baroma 5:4. Paulo metuba ti kukanga ntima kesalaka ti muntu ‘ndimama na Nzambi.’ Kikadulu na nge ya kukanga ntima kesala ti Yehova ndima nge. Yazola monisa ve ti Yehova kesepelaka ntangu nge kekutanaka na kumekama to mambu ya mpasi. Nzambi kendimaka nde nge kasi bampasi na nge ve. Kikadulu na nge ya kukanga ntima kesalaka ti nge ndimama na Nzambi. Yakele diambu ya kukindisa kuzaba ti ntangu beto kekangaka ntima, beto kesepedisaka Yehova!​—Nk. 5:12.

¹⁴ Kuzimbakana ve ti ntangu Abrahami kutanaka na banzomono mpe ntangu yandi kangilaka yau ntima na kukuikama nionso, Yehova sepelaka na yandi. Yehova tadilaka yandi lokola nkundi na Yandi mpe yandi tangaka Abrahami muntu ya lunungu. (Kuy. 15:6; Bar. 4:13, 22) Yalenda vuanda kaka mutindu yina samu na beto.  Yehova kendimaka beto ve na kutadila ntalu ya biyekua yina beto kele na yau na kisalu na yandi, to kisika yina beto kena kusadila yandi. Yehova kesepelaka na beto ntangu beto kena kubikana ya kukuikama atako beto kena kukutana na banzomono. Yavuanda yinki mvula beto kele na yau, yinki mambu beto kena kukutana na yau, to yinki makoki beto kele na yau, beto nionso beto lenda kanga ntima. Nge kena kukanga ntima na nzomono mosi bubu yayi mpe nge kena kubikana ya kukuikama na Yehova? Kana yakele plina, zaba ti Nzambi kena kundima nge. Kuzaba ti Nzambi kena kundima beto, lenda vuanda na bupusi ya ngolo na zulu na beto. Yalenda kumisa kivuvu na beto ngolo.

15. Yinki Paulo metuba na Baroma 5:4, 5 mpe yinki kiuvu yalenda bimisa?

¹⁵ Mutindu Paulo sasilaka yau, beto kendimamaka na Yehova kana beto kena kukanga ntima na banzomono na kukuikama nionso. Tala mutindu Paulo metatamana kutuba: ‘Kundimama na Nzambi kebutaka kivuvu, mpe kivuvu kefuisaka ve nsoni.’ (Bar. 5:4, 5) Yalenda kamuisa bantu yankaka. Samu na yinki? Samu na ebandeli, mutindu Baroma 5:2 memonisa yau, Paulo tubaka ti Baklisto yango ya Roma vuandaka deja na kivuvu, “kivuvu ya kubaka nkembo ya Nzambi.” Samu na yau, muntu yankaka lenda yuvusa, ‘Kana Baklisto yango vuandaka deja na kivuvu, samu na yinki na manima Paulo metubila diaka kivuvu?’

16. Yinki mutindu kivuvu ya muntu kebandaka kukula? (Tala diaka bafoto.)

¹⁶ Beto lenda bakusa mambu yina Paulo zolaka tuba na kulundaka na makanisi ti kivuvu kele lokola kima yina kekulaka. Na kifuani: Nge kena kuzaba diaka ntangu nge kuwaka samu na mbala ya ntete kivuvu ya kitoko yina kele na Mpova ya Nzambi? Na ntangu yango, nge lenda kanisa ti kuzinga mvula na mvula na Paradiso awa na ntoto lenda salama ve. Kasi, na manima ya kulonguka mambu mingi yina metadila Yehova mpe bansilulu yina kele na kati ya Biblia, nge bandaka kundimisama mingi ti kivuvu yango kekokisama.

17. Yinki mutindu kivuvu na nge tatamanaka kukula na manima ya kukipesa mpe kubaka mbotama?

 ¹⁷ Ata na manima ya kukipesa mpe kubaka mbotama, kivuvu na nge tatamanaka kukuma ngolo lokola nge vuandaka longuka mpe kukula na kimpeve. (Ebr. 5:13–6:1) Nge monaka mpenza kedika ya mambu yina kele na Baroma 5:2-4. Nge kutanaka na bampasi ya mutindu na mutindu, kasi nge kangilaka yau ntima mpe nge monaka ti nge ndimamaka na Nzambi. Lokola nge mezaba ti Nzambi kezolaka nge mpe yandi kena kusepela na nge, bubu yayi nge kele na mfunu ya nene ya kuvingila ti nge baka mambu yina yandi lakaka. Kivuvu na nge kumaka ngolo kuluta yina nge vuandaka na yau na ebandeli. Yamekuma mpenza ya kedika samu na nge mpe nge kena kumona ti yametadila mpenza nge. Yakena kusimba mpenza ntima na nge, yakele na bupusi na konso diambu ya luzingu na nge mpe yau mesoba mutindu na nge ya kusadila bantu ya dibuta na nge mambu, mutindu na nge ya kubaka banzengolo, ata mpe mutindu na nge ya kusadila ntangu.

18. Yinki ndanga Yehova mepesa?

¹⁸ Ntumua Paulo mebuela diambu mosi ya mfunu mpenza na kutadila kivuvu yina nge kele na yau na manima ya kundimama na Nzambi. Yandi mendimisa nge ti kivuvu na nge kekokisama. Samu na yinki nge lenda ndima yau mpenza? Paulo mebuela ndanga yayi mepemama na Nzambi na Baklisto: ‘Kivuvu kefuisaka ve nsoni; samu Nzambi mefulusaka nzola na yandi na bantima na beto na nzila ya mpeve ya nlongo yina yandi pesaka beto.’ (Bar. 5:5) Nge kele na bamfunu yina mebonga ya kundimina kivuvu yango​—kundimina kivuvu yina Yehova pesaka nge.

19. Na yinki diambu nge lenda kukindimisa na yau na diambu metadila kivuvu na nge?

¹⁹ Kanisa na nsilulu yina Yehova pesaka Abrahami mpe mutindu Yehova ndimaka yandi mpe Yehova tadilaka yandi lokola nkundi na Yandi. Kivuvu ya Abrahami vuandaka ya mpamba ve. Biblia metuba: ‘Abrahami na manima ya kumonisa ntima yinda, yandi bakaka nsilulu na yandi.’ (Ebr. 6:15; 11:9, 18; Bar. 4:20-22) Ya kedika, yandi kufuaka nsoni ve. Nge diaka nge lenda kukindimisa ti kana nge mebikana ya kukuikama, nge kebaka n’sendo ya kivuvu na nge. Kivuvu na nge kele ya kedika, yakele diambu yina kepesaka kiese; kasi yakefuisaka nsoni ve! (Bar. 12:12) Paulo sonikaka: ‘Nzambi yina kepesaka kivuvu pesa beno kiese mingi mpe kiyenge mingi samu beno ketudilaka yandi ntima, samu kivuvu na beno kuma ngolo na lusadusu ya kilendo ya mpeve ya nlongo.’​—Bar. 15:13.