1. Yinki mfunu dimpa vuandaka na yau na ntangu ya ntama?

 DIMPA vuandaka madia ya mfunu na ntangu ya ntama. (Eba. 14:18; Luka 4:4) Yavuandaka na mfunu mpenza, yau yina Biblia kesadilaka mpova “dimpa” samu na kutubila madia. (Mat. 6:11) Yesu sadilaka mampa na bimangu na yandi zole yina mezabana mingi. (Mat. 16:9, 10) Mosi ya bimangu yango kele na Yoane kikapu 6. Ntangu beto kena kutadila disolo yango, beto kesosa malongi yina beto lenda sadila bubu yayi.

2. Na yinki ntangu mafunda ya bantu vuandaka na nsatu ya madia?

² Bantumua ya Yesu lembaka mpenza na manima kusamuna mingi mpe bavuandaka na nsatu ya kupema. Na yau bamonteke na bato kintuadi na Yesu mpe bazengisaka Nzadi ya Galile. (Mrk. 6:7, 30-32; Luka 9:10) Bakumaka na kisika yina bavuandaka kaka bau mosi pembeni ya Betesaida. Kasi, yazingilaka ve mafunda ya bantu kuizaka mpe bakutakanaka. Yesu salaka ve lokola yandi monaka bau ve. Na nzola nionso, yandi bakaka ntangu samu na kulonga bau mambu metadila Kimfumu mpe yandi belusaka bantu ya maladi. Lokola ntangu pusanaka, banlonguki kukiyuvusaka yinki mutindu bantu yango nionso lendaka baka kima ya kudia. Mbala yankaka ndambu ya bantu yango vuandaka na mua bima ya kudia, kasi yalombaka mingi kati na bau kuenda na babuala samu na kusumba bima ya kudia. (Mat. 14:15; Yoa. 6:4, 5) Yinki Yesu salaka?

KIMANGU YA MAMPA

3. Yinki Yesu tubilaka bantumua na yandi basala samu na kimvuka ya bantu? (Tala diaka ya kuvertire.)

³ Yesu tubilaka bantumua na yandi: “Bakele na mfunu ya kukuenda ve, beno mosi beno pesa bau kima ya kudia.” (Mat. 14: 16) Yavuandaka mpasi samu yavuandaka na babakala kana 5 000. Mpe beto meka tanga banketo mpe bana, mbala yankaka yalombaka kudikila bantu 15 000. (Mat. 14:21) Andre tubaka: “Muana bakala mosi ya fioti kele na mampa 5 ya orje mpe bambizi zole ya fioti. Kasi yinki yakele samu na bantu mingi mutindu yayi?” (Yoa. 6:9) Mampa ya orje vuandaka mampa yina bantu yango vuandaka kudia mbala na mbala, mpe mbala yankaka bambizi yango ya fioti vuandaka na mungua mpe ya kuyuma. Kasi, mua bima yina muana yango vuandaka na yau lendaka dikila ve bantu yango mingi!

4. Yinki malongi beto lenda baka na Yoane 6:11-13? (Tala diaka bafoto.)

⁴ Lokala Yesu vuandaka na nsatu ya kumonisina kimvuka yango ya bantu kimpombo, yandi tubilaka bau bavuanda na matiti, na bagrupe. (Mrk. 6:39, 40; tanga Yoane 6:11-13.) Biblia metuba ti Yesu pesaka matondo na Tata na yandi samu na mampa mpe bambizi yango. Yabongaka mpenza kupesa Nzambi matondo, samu yandi kele Yinto ya bima ya kudia. Yakele mbote kulanda kifuani ya Yesu na kusambilaka tekila kudia, yavuanda kana beto kele beto mosi to na bantu mingi. Na manima, Yesu tubaka bakabula bima yango ya kudia, mpe bantu nionso kudiaka mpe bayukutaka. Kutu madia mingi bikanaka. Yesu zolaka ve baloza bima yango ya kudia. Na yau, yandi lombaka basangisa yau, mbala yankaka samu basadila yau na manima. Yesu sadilaka bima yina yandi vuandaka na yau na nduenga. Yakele kifuani ya mbote samu na beto. Kana nge kele kibuti, nge lenda tadila disolo yayi  kintuadi na bana na nge mpe kutubila malongi yina balenda baka na diambu metadila kisambu, kuyamba banzenza, mpe kukaba.

5. Yinki bantu zolaka sala Yesu na kilumbu yango, mpe yinki Yesu salaka?

⁵ Mutindu ya Yesu ya kulonga mpe bimangu na yandi vuandaka kamuisa bantu. Bazabaka ti Moize tubaka ti Nzambi ketinda mbikudi mosi ya nene, na yau mbala yankaka bakanisaka ti Yesu vuandaka mbikudi yango. (Mib. 18:15-18) Kondua ntembe bakanisaka ti Yesu kevuanda n’yadi mosi ya nene, yina kevuanda na dikoki ya kupesa bima ya kudia na Bayisaele nionso. Na yau, kimvuka yango ya bantu ‘zolaka kanga Yesu samu na kutula yandi ntinu.’ (Yoa. 6:14, 15) Kana Yesu bikaka ti diambu yango salama, yandi zolaka kota na mambu ya politiki ya Bayuda, yina vuandaka na yinsi ya luyalu ya Baroma. Yandi salaka plina? Ve. Biblia metuba ti Yesu ‘katukaka vana mpe yandi kuendaka na mongo.’ Na yau, atako bantu yankaka tulaka yandi mbamba, yandi mangaka kukota na mambu ya politiki. Yakele dilongi ya mbote samu na beto!

6. Yinki mutindu beto lenda landa kifuani ya Yesu? (Tala diaka foto.)

⁶ Ya kedika, bantu kelomba beto ve beto bimisa bima ya kudia na kimangu, beto belusa bambevo, to beto kuma bantinu. Kasi balenda tinda beto beto kota na mambu ya politiki na kukuendaka vote to na kutubaka mambote ya muntu mosi yina bakena kumona ti yandi  kebongisa mambu. Kasi, kifuani ya Yesu kele puelele. Yandi mangaka kukota na mambu ya politiki, kutu na manima yandi tubaka: “Kimfumu na munu kele ya yinza yayi ve.” (Yoa. 17:14; 18:36) Bubu yayi, Baklisto kekanisaka mpe kesalaka mambu lokola Yesu. Beto kepesaka maboko, beto kepesaka kimbangi, mpe beto kesambilaka samu na Kimfunu yango. (Mat. 6:10) Beto lenda baka malongi yankaka na kifuani ya Yesu ya mampa.

“MFUNU YA KIMANGU YA MAMPA”

7. Yinki Yesu salaka, mpe yinki bantumua salaka? (Yoane 6:16-20)

⁷ Na manima ya kudikila kimvuka yango ya bantu, Yesu vutulaka bantumua na yandi na Kapernaume na bato mpe yandi monteke na mongo, samu na kutina bantu yina vuandaka sosa kukumisa yandi ntinu. (Tanga Yoane 6:16-20.) Ntangu bantumua vuandaka kuenda na bato, maza ya nzadi bandaka kuningana samu mupepe mosi ya ngolo vuandaka bula. Na manima Yesu vuandaka pusana kisika bavuandaka na kutambulaka na zulu ya maza. Mpe yandi lombaka diaka ntumua Petelo yandi tambula na zulu ya maza. (Mat. 14:22-31) Ntangu Yesu kumaka na bato, mupepe yango kitaka. Banlonguki kamuaka mpe batubaka: “Nge kele mpenza Muana ya Nzambi.” a (Mat. 14:33) Kasi, bamonaka ve nguizani yina vuandaka kati na kimangu yango mpe kimangu ya mampa. Marko mebuela diambu yayi: ‘Bantumua kamuaka mingi mpenza, samu lokola bakangaka ve mfunu ya kimangu ya mampa, bantima na bau vuandaka bakusa mpenza ve.’ (Mrk. 6:50-52) Ya kedika, babakusaka ve bunene ya kilendo yina Yehova pesaka Yesu ya kusala bimangu. Kasi yazingilaka ve, Yesu yandi mosi tubilaka diaka kimangu ya mampa mpe yandi bimisaka malongi samu na beto.

8-9. Samu na yinki kimvuka ya bantu landaka Yesu? (Yoa. 6:26, 27)

⁸ Kimvuka yango ya bantu yina Yesu dikilaka tulaka makanisi na bau nionso na kukokisa bansatu na bau ya kinsuni. Na yinki mutindu? Kilumbu landaka, bamonaka ti Yesu mpe bantumua katukaka na kisika yango. Na yau kimvuka yango ya bantu monteke na babato yankaka yina kumaka na Tiberiase samu na kukuenda kutana na Yesu na Kapernaume. (Yoa. 6:22-24) Basalaka mutindu yina samu na kuzaba diaka mambu mingi yina metadila Kimfumu? Ve. Bavuandaka kanisa ntetentete bima ya kudia. Yinki mutindu beto mezaba yau?

⁹ Tala mambu yina salamaka ntangu bantu yango kutanaka na Yesu pembeni ya Kapernaume. Yesu tubaka puelele ti bavuandaka sosa ntetentete kukokisa bansatu na bau ya kinsuni. Atako “bakudiaka mampa mpe bayukutaka” Yesu tubaka ti madia yango vuandaka madia yina “kebebaka.” Yandi kindisaka bau basala nde samu na “madia yina kezingilaka samu na luzingu ya mvula na mvula.” (Tanga Yoane 6:26, 27.) Yesu tubaka ti Tata na yandi lendaka pesa madia ya mutindu yina. Kuzaba ti madia lendaka nata na luzingu ya mvula na mvula kamuisaka bau! Yinki mutindu madia lendaka sala yau, mpe yinki mutindu bantu yina vuandaka kuwa Yesu lendaka baka yau?

10. Yinki yalombaka bantu sala samu babaka “luzingu ya mvula na mvula?”

¹⁰ Yamemonana ti Bayuda yango vuandaka kanisa ti bafueti sala mambu to bisalu samu na kubaka madia ya mutindu yina. Mbala yankaka bavuanda kanisa na “bisalu” ya Nsiku ya Moize. Kasi, Yesu tubilaka bau: “Yayi kele kisalu ya Nzambi, ti beno monisa kiminu na  muntu yina yandi tindaka.” (Yoa. 6:28, 29) Kumonisa kiminu na monisi ya Nzambi, vuandaka na mfunu samu na kubaka “luzingu ya mvula na mvula.” Ya kedika, Yesu tubilaka diambu yango ntangu fioti na ntuala. (Yoa. 3:16-18, 36) Mpe na manima yandi tubilaka diaka mambu mingi samu na mutindu yina beto lenda bakila luzingu ya mvula na mvula.​—Yoa. 17:3.

11. Yinki mutindu Bayuda monisaka ti bavuandaka kaka na nsatu ya kubaka bima ya kudia? (Nzembo 78:24, 25)

¹¹ Bayuda ndimaka ve ti bafueti vuanda na kiminu na Yesu. Bayuvusaka yandi: “Yinki kimangu nge kesala, samu beto mona yau mpe beto ndima nge?” (Yoa. 6:30) Batubaka ti bankaka na bau na bilumbu ya Moize bakaka mana, yina vuandaka lokola mampa. (Neh. 9:15; tanga Nzembo 78:24, 25.) Yakele puelele ti makanisi na bau nionso vuandaka kaka na mampa ya kinsuni. Kutu babakusaka ve nsasulu ya Yesu ntangu yandi tubilaka “dimpa ya kedikakedika yina mekatuka na dizulu,” yina vuandaka lokola mana yina vuandaka pesa luzingu yina katukaka na dizulu. (Yoa. 6:32) Batulaka makanisi na bau nionso na bansatu na bau ya kinsuni na yau bamangaka bakedika ya kimpeve yina Yesu vuandaka sosa kulonga bau. Yinki disolo yango lenda longa beto?

DIAMBU YINA MELUTA MFUNU SAMU NA BETO

12. Yinki mutindu Yesu monisaka diambu yina meluta mfunu?

¹² Yayi nde dilongi ya mfunu samu na beto na Yoane kikapu 6. Diambu yina meluta mfunu samu na beto fueti vuanda bansatu na beto ya kimpeve. Kuzimbakana ve ti Yesu tubilaka diambu yango ntangu yandi vuandaka telemina bantotolo ya Satana. (Mat. 4:3, 4) Mpe na Disolo na zulu ya Mongo, yandi bulaka nsoso na diambu metadila kukokisa bansatu ya kimpeve. (Mat. 5:3) Na nguizani na diambu yango, beto lenda kukiyuvusa: ‘Nzingulu na munu kemonisaka ti munu ketulaka dikebi mingi na kukokisa bansatu na munu ya kimpeve kuluta bansatu na munu ya kinsuni?’

13. (a) Samu na yinki yakele yimbi ve kusepela na bima ya kinsuni? (b) Yinki nduengoso beto fueti tudila dikebi? (1 Bakorinti 10:6, 7, 11)

¹³ Yakele yimbi ve kusambila samu na bima ya kinsuni mpe kusepela na yau. (Luka 11:3) Kisalu ya ngolo yina kepesaka beto ‘bima ya kudia mpe ya kunua’ kepesaka beto kiese mpe yakekatukaka “na diboko ya Nzambi ya kedika.” (Mos. 2:24; 8:15; Yak. 1:17) Kasi, beto fueti tula bima ya kinsuni na kisika na yau. Beto lenda longuka mutindu ya kusala yau na mambu yina Paulo sonikinaka Baklisto. Yandi tubilaka mambu yina salamaka na Yisaele ya ntama, na kifuani, mambu yina salamaka na mongo ya Sinai. Yandi luengisaka Baklisto “basepela ve na mambu ya yimbi, mutindu [Bayisaele] salaka.” (Tanga 1 Bakorinti 10:6, 7, 11.) Bayisaele bikaka ti nsatu na bau ya bima ya kudia tinda bau na kutadila bima yina Yehova vuandaka pesa bau lokola “mambu ya yimbi.” (Mit. 11:4-6, 31-34) Mpe ntangu basambilaka kiteke ya muana ngombe ya wolo, bakudiaka, bakunuaka, mpe balutisaka ntangu mosi ya mbote. (Kob. 32:4-6) Paulo tubilaka disolo na bau lokola nduengoso samu na Baklisto yina vuandaka zinga tekila Yerusaleme bebisama na mvula 70 N.B. Bubu yayi, beto kena kuzinga na nsuka ya yinza yayi, na yau beto fueti baka nduengoso ya Paulo na diseki ve.

14. Na diambu metadila bima ya kudia, yinki beto lenda kukivingila na yau na yinza ya yimpa?

¹⁴ Ntangu Yesu tubilaka “mampa na beto samu na kilumbu yayi,” yandi tubilaka ntangu yina luzolo ya Nzambi kesalama “na ntoto, mutindu mosi na dizulu.” (Mat. 6:9-11) Yinza kevuanda yinki mutindu na ntangu yango?  Biblia memonisa ti luzolo ya Nzambi samu na ntoto metadila mpe bima ya kudia ya mbote. Yisaya 25:6-8, metuba ti bima ya kudia ya kinsuni ya kitoko kevuanda mingi na Kimfumu ya Yehova. Nzembo 72:16 samunaka ti: “Madia kevuanda mingi mpenza na ntoto; na nsongi ya bamongo bima kefuluka.” Nge kena kuvungila na nsatu ya ngolo nge lamba madia yina nge kezolaka mingi to madia yina nge lamba ntete ve? Nge lenda vingila diaka na nsatu ya ngolo kudia bambuma ya vinu ya yinti yina nge mosi kunaka. (Yis. 65:21, 22) Mpe nge kevuanda ve nge mosi.

15. Yinki mambu bantu yina kefutumuka kelonguka? (Yoane 6:35)

¹⁵ Tanga Yoane 6:35. Yinki kena kuvingila bantu yina kudiaka mampa mpe bambizi yina Yesu bimisaka? Na mfutumukunu, nge lenda kutana ndambu kati na bau. Ata kana na ntama bamonisaka kiminu ve, balenda futumuka. (Yoa. 5:28, 29) Kasi bafueti longuka nsasulu ya bampova yayi ya Yesu: “Munu kele dimpa ya luzingu. Muntu yina mekuiza na munu kemona diaka nsatu ve, mpe muntu yina kena kumonisa kiminu na munu kemona diaka nsatu ya maza ata fioti ve.” Yakelomba bakudisa kiminu na nkayilu ya nkudulu ya Yesu, kiminu ti yandi pesaka luzingu na yandi samu na bau. Na ntangu yango, yakevuanda na programe mosi ya malongi ya kimpeve samu na bantu yina kefutumuka mpe samu na konso muana yina kebutuka na manima. Yakevuanda diambu mosi ya mbote kupesa maboko na programe yango ya kulonga! Kusala mutindu yina kepesa nge kiese mingi kuluta kudia mampa ya kinsuni. Ya kedika, mambu ya kimpeve kevuanda mambu yina meluta mfunu.

16. Yinki beto ketubila na disolo melanda?

¹⁶ Beto metubila kitini ya disolo yina kele na Yoane kikapu 6, kasi Yesu longaka mambu mingi yina metadila “luzingu ya mvula na mvula.” Yabongaka Bayuda tudila mambu yango dikebi mpe yamebonga beto tudila yau dikebi bubu yayi. Beto ketatamana kutubila Yoane kikapu 6 na disolo melanda.