1. Yinki bantu mingi kekanisaka na diambu metadila kuzinga mvula na mvula?

 BANTU mingi kekengaka samu na bima yina bakekudiaka mpe bakesalaka bangalasisi mbala na mbala samu na kuvuanda na mavimpi ya mbote. Kasi bakezabaka ti kusala plina kesala ve ti babika kuma biboba mpe bakufua. Kondua ntembe bamezaba ti balenda zinga ve samu na mvula na mvula. Nzokande, Yesu tubilaka “luzingu ya mvula na mvula” na mutindu ya mbote, mutindu Yoane 3:16 mpe 5:24 memonisa yau.

2. Yinki Yoane kikapu 6 metuba samu na luzingu ya mvula na mvula? (Yoane 6:39, 40)

² Kilumbu mosi, Yesu dikilaka mafunda ya bantu na nzila ya kimangu ya mampa 5 mpe bambizi zole. a Yavuandaka diambu mosi ya kukamua, kasi mambu yina yandi tubaka kilumbu landaka kamuisaka mingi kuluta. Bantu yango landaka yandi tii na Kapernaume, pembeni ya dibongo ya Galile, kuna yandi tubilaka bau ti muntu lenda futumuka mpe kuzinga mvula na mvula. (Tanga Yoane 6:39, 40.) Na kutadila diambu yango, kanisa na bankundi na nge mpe bantu yina nge vuandaka zola yina mekufuaka. Bampova ya Yesu memonisa ti bantu mingi yina mekufuaka lendaka futumuka, mpe nge lenda zinga mvula na mvula kintuadi na bantu yina nge kezolaka. Kasi, bampova ya Yesu yina kele na Yoane kikapu 6 vuandaka mpasi na kubakusa samu na mingi kati na bantu yango. Yinki Yesu tubaka?

3. Yinki Yesu tubaka na Yoane 6:51?

³ Na Kapernaume bantu yango monaka nguizani yina kele  kati na mampa yina Yesu katukaka kudikila bau mpe mana yina Yehova pesaka bankaka na bau. Ya kedika, Biblia mebokidila mana yango “dimpa yina katukaka na dizulu.” (Nz. 105:40; Yoa. 6:31) Na manima, Yesu sadilaka mana samu na kulonga bau diambu mosi ya mfunu kuluta. Atako mana vuandaka kimangu yina katukaka na Nzambi, bantu yina kudiaka yau nsukansuka bakufuaka. (Yoa. 6:49) Nzokande, Yesu kukibokidilaka “dimpa ya kedikakedika yina mekatuka na dizulu,” “dimpa ya Nzambi,” mpe “dimpa ya luzingu.” (Yoa. 6:32, 33, 35) Yesu monisaka lusuasanu ya mfunu yina kele kati na mana mpe yandi mosi. Yandi tubaka: “Munu kele dimpa ya luzingu yina mekatuka na dizulu. Kana muntu mekudia dimpa yango yandi kevuanda na luzingu mvula na mvula.” (Tanga Yoane 6:51.) Bayuda yango kukitungisaka. Yinki mutindu Yesu lendaka tuba ti yandi katukaka na dizulu lokola “dimpa” yina meluta mana yina Nzambi pesaka bankaka na bau na kimangu? Na manima Yesu tubilaka bau: “Dimpa yina munu kepesa kele nsuni na munu.” Yinki yandi zolaka tuba? Beto fueti bakusa yau samu mvutu na yau memonisa mutindu beto mpe bantu yina beto kezolaka lenda baka luzingu ya mvula na mvula. Beto tadila nsasulu ya mambu yina Yesu tubaka.

DIMPA YA LUZINGU MPE NSUNI NA YANDI

4. Samu na yinki bantu yankaka bulaka dibaku samu na mambu yina Yesu tubaka?

⁴ Bantu yankaka yina vuandaka kuwa Yesu bulaka dibaku ntangu yandi tubaka ti yandi kepesa ‘nsuni na yandi samu na luzingu ya yinza.’ Mbala yankaka bakanisaka ti yandi kepesa bau mpenza nsuni na yandi samu bakudia. (Yoa. 6:52) Tala diambu ya kukamua yina Yesu buelaka: “Kana beno kudia ve nsuni ya Muana ya muntu mpe beno kunua ve menga na yandi, beno kele ve na luzingu kati na beno.”​—Yoa. 6:53.

5. Samu na yinki beto lenda ndima ti Yesu tubilaka ve bantu bakunua menga na yandi na mutindu ya kedika?

⁵ Na ntangu ya Noa, Nzambi pekisaka bantu kudia menga. (Eba. 9:3, 4) Na manima, Yehova pesaka diaka ntumu yango na Bayisaele. Yalombaka “bakufua” konso muntu yina mekudia menga. (Lev. 7:27) Yesu teleminaka ve Nsiku yango. (Mat. 5:17-19) Na yau, yandi lendaka lomba ata fioti ve na Bayuda yango bakudia mpenza nsuni na yandi to bakunua mpenza menga na yandi. Kasi, na kutubaka bampova yango ya kukamua, Yesu vuandaka na nsatu ya kulonga nde bantu mutindu ya kubaka luzingu​—“luzingu ya mvula na mvula.”​—Yoa. 6:54.

6. Samu na yinki beto lenda tuba ti bampova ya Yesu na diambu metadila kudia nsuni na yandi mpe kunua menga na yandi vuandaka bampova ya kifuani?

⁶ Yinki Yesu zolaka tuba? Yamemonana puelele ti Yesu sadilaka bampova ya kifuani, mutindu yandi salaka yau ntangu fioti na ntuala ntangu yandi tubilaka nketo Musamaria: “Muntu yina kekunua maza yina munu kepesa yandi yandi kemona diaka nsatu ya maza ata fioti ve, kasi maza yina munu kepesa yandi kekuma na kati na yandi yinto ya maza yina kena kubimabima samu na kupesa luzingu ya mvula na mvula.” (Yoa. 4:7, 14) b Yesu vuandaka tuba ve ti nketo Musamaria yango lenda baka luzingu ya mvula na mvula kaka kana yandi mekunua maza ya mpamba. Mutindu mosi, Yesu vuandaka tubila ve kimvuka ya bantu na Kapernaume ti bakezinga mvula na mvula kana bamekudia nsuni na  yandi mpe bamekunua menga na yandi na mutindu ya kedika.

DILUAKU YANKAKA YINA YESU SADILAKA BAMPOVA YANGO

7. Yinki mambu bantu yankaka ketubaka samu na bampova ya Yesu yina kele na Yoane 6:53?

⁷ Bantu ya mabundu yankaka ketubaka ti bampova ya Yesu yina kele na Yoane 6:53 yina metadila kudia nsuni na yandi mpe kunua menga na yandi vuandaka kifuani samu na Madia ya nkokila ya Mfumu, samu na nkinzi yango yandi sadilaka diaka bampova ya mutindu yina. (Mat. 26:26-28) Baketubaka ti muntu nionso yina mekutakana na Madia ya nkokila ya Mfumu fueti kudia dimpa mpe kunua vinu yina bakelutisaka na lukutakanu yango. Yakele mutindu yina? Yakele na mfunu beto tala kana dibanza yango mebonga samu konso mvula bamilion ya bantu na yinza ya mvimba kesanganaka na beto na nkinzi yango. Beto ketubila ndambu ya balusuasanu yina kele kati na mambu yina kele na Yoane 6:53 mpe mambu yina Yesu tubaka samu na Madia ya nkokila ya Mfumu.

8. Yinki kele ndambu ya balusuasanu kati na maluaku yango zole? (Tala diaka bafoto.)

⁸ Beto tubila mambu zole yina mesuasikisa maluaku yango zole. Ya ntete, yinki ntangu mpe yinki kisika Yesu tubaka bampova yina kele na Yoane 6:53-56? Yandi tubaka yau na grupe mosi ya Bayuda na Galile na mvula 32 N.B. Yavuandaka kana mvula mosi tekila  yandi bandisa Madia ya nkokila ya Mfumu na Yerusaleme. Ya zole, na banani yandi tubilaka bampova yango? Mingi ya bantu yina vuandaka kuwa yandi na Galile vuandaka tula mingi dikebi na kukokisa bansatu na bau ya kinsuni kuluta bansatu na bau ya kimpeve. (Yoa. 6:26) Na yau, ntangu Yesu tubaka diambu yina bamonaka mpasi samu na kubakusa, kiminu na bau samu na yandi lembaka na nsualu. Ata ndambu ya banlonguki na yandi lembaka kulanda yandi. (Yoa. 6:14, 36, 42, 60, 64, 66) Bantu yango vuandaka mpenza ya kusuasana na bantumua 11 ya kukuikama yina vuandaka kintuadi na Yesu kana mvula mosi na manima, na mvula 33 N.B. ntangu yandi bandisaka Madia ya nkokila ya Mfumu. Na diluaku yango, bantumua na yandi 11 ya kukuikama bikanaka kintuadi na yandi atako babakusaka mbote ve mambu nionso yina yandi vuandaka longa bau. Kasi, na lusuasanu na mingi ya bantu yina vuandaka na Galile, bantumua na yandi ya kukuikama ndimisamaka ti Yesu vuandaka Muana ya Nzambi yina katukaka na dizulu samu na kukuiza na ntoto. (Mat. 16:16) Yandi tubilaka bau: “Beno kele bantu yina mekangama na munu ngolo na kumekama na munu.” (Luka 22:28) Balusuasanu zole yango kena kumonisa ti na Yoane 6:53, Yesu vuandaka tubila ve mambu yina kesalama na Madia ya nkokila ya Mfumu. Mpe yakele diaka na mambu yankaka yina kena kundimisa lusuasanu yango.

YAMETADILA NGE

9. Bampova yina Yesu tubaka na Madia ya nkokila ya Mfumu metadila yinki grupe ya bantu?

⁹ Na Madia ya nkokila ya Mfumu, Yesu pesaka dimpa yina mekondua levire na bantumua na yandi mpe yandi tubilaka bau ti yakena kumonisa nzutu na yandi. Na manima yandi pesaka bau vinu mpe yandi tubaka ti yazola monisa “menga ya luwawanu.” (Mrk. 14:22-25; Luka 22:20; 1 Ko. 11:24) Mambu yango vuandaka na mfunu mpenza. Luwawanu ya yimpa salamaka na ‘bantu ya Yisaele ya kimpeve’​—yina kevuanda na “Kimfumu ya Nzambi”—​kasi ve na bantu nionso. (Ebr. 8:6, 10; 9:15) Bantumua bakusaka ve mambu nionso yina metadila luwawanu na ntangu yango, kasi bavuandaka pene samu na kuponama na nzila ya mpeve ya nlongo mpe kukota na luwawanu ya yimpa samu na kuvuanda kintuadi na Yesu na dizulu.​—Yoa. 14:2, 3.

10. Yinki mutindu mambu yina Yesu tubaka na Galile mesuasana mpenza na mambu yina yandi tubaka na Madia ya nkokila ya Mfumu? (Tala diaka foto.)

¹⁰ Beto simba ti na Madia ya nkokila ya Mfumu, Yesu tulaka dikebi na “kimvuka ya fioti.” Bantumua na yandi ya kukuikama yina vuandaka vana kintuadi na yandi nde vuandaka bantu ya ntete ya grupe yango ya fioti. (Luka 12:32) Bau nde vuandaka na yinsua ya kudia dimpa mpe kunua vinu. Bantu yankaka yina kekota na grupe yango na manima bau diaka kebaka yinsua yango. Bakele bantu yina kebaka kisika na dizulu kintuadi na Yesu. Mambu yina Yesu tubilaka bantumua na yandi na diluaku yango mesuasana na mambu yina yandi tubaka na kimvuka ya bantu na Galile, kuna yandi tubilaka bantu mingi. Bampova yango metadila bantu mingi.

11. Yinki mambu Yesu tubaka na Galile yina memonisa ti yandi vuandaka tubila ve grupe mosi ya fioti ya bantu?

¹¹ Ntangu Yesu vuandaka na Galile na mvula 32 N.B., yandi vuandaka tubila mingimingi Bayuda yina vuandaka sosa yandi pesa bau bima ya kudia. Kasi, yandi bendaka dikebi na bau na kima yina kepesaka mambote kuluta madia ya kinsuni. Yandi tubaka ti na nzila na yau balendaka baka luzingu ya mvula na  mvula. Mpe Yesu tubaka ti bantu yina mekufuaka lendaka futumuka na bilumbu ya nsuka mpe balenda zinga mvula na mvula. Yandi vuandaka tubila ve kimvuka ya fioti ya bantu yina meponamaka, mutindu yandi salaka yau na Madia ya nkokila ya Mfumu. Kutu, na Galile yandi tubilaka lusakumunu yina bantu nionso kebaka. Na yau, yandi tubaka: “Kana muntu mekudia dimpa yango, yandi kevuanda na luzingu ya mvula na mvula . . . Dimpa yina munu kepesa kele nsuni na munu samu na luzingu ya yinza.”​—Yoa. 6:51. c

12. Yinki diambu melombama samu na kubaka mambote na bampova ya Yesu?

¹² Yesu tubaka ve na Bayuda ya Galile ti balusakumunu yango kepesama na bantu nionso yina vuandaka na luzingu to na bantu nionso yina kebutuka. Kaka bantu yina ‘kekudia dimpa yango,’ bantu yina kemonisaka kiminu, nde kebaka mambote. Bantu mingi yina kekukibokidilaka Baklisto kekanisaka ti bakevuka kaka kana ‘bamemonisa kiminu na Yesu’ mpe bametadila yandi lokola mvuluzi na bau. (Yoa. 6:29) Kasi, ndambu ya bantu ya kimvuka yango yina ndiminaka ntete Yesu, sundolaka yandi. Samu na yinki?

13. Yinki muntu fueti sala samu na kuvuanda nlonguki ya kedika ya Yesu?

¹³ Mingi ya bantu yina Yesu dikilaka vuandaka sepela kulanda yandi ntangu nionso yina yandi vuandaka kokisa bansatu na bau. Bavuandaka zola yandi belusa bau, yandi pesa bau madia, mpe yandi tubila bau mambu yina vuandaka sepedisa bau. Kasi, Yesu  monisaka ti banlonguki ya kedika fueti sala mingi kuluta. Yandi kuizaka ve na ntoto kaka samu na kukokisa bansatu ya kinsuni ya bantu. Yalombaka “bakuiza” na yandi, yazola monisa bakuwa mpe bazitisa malongi na yandi nionso.​—Yoa. 5:40; 6:44.

14. Yinki beto fueti sala samu beto baka mambote na nsuni mpe menga ya Yesu?

¹⁴ Yesu longaka bau ti na kupesaka nsuni mpe menga na yandi, bakevuanda na dikoki ya kuzinga samu na mvula na mvula. Yalombaka bandima kedika yango. Kiminu ya mutindu yina vuandaka na mfunu samu na Bayuda yango, mpe yakele kaka na mfunu tii bubu yayi. (Yoa. 6:40) Ya kedika, samu beto baka mambote na nsuni mpe menga ya Yesu, mutindu Yoane 6:53 memonisa yau, beto fueti monisa kiminu na nkudulu. Bantu mingi lenda baka diluaku yango.​—Ef. 1:7.

15-16. Yinki mambu ya mfunu beto melonguka na Yoane kikapu 6?

¹⁵ Mambu yina Biblia metubila na Yoane kikapu 6 kele na valere mingi samu na beto mpe bantu yina beto kezolaka. Yakena kumonisa puelele ti Yesu ketudilaka mpenza bantu dikebi. Ntangu yandi vuandaka na Galile, yandi belusaka bambevo, yandi longaka mambu metadila Kimfumu, mpe yandi pesaka bantu madia ntangu bavuandaka na nsatu na yau. (Luka 9:11; Yoa. 6:2, 11, 12) Diambu meluta mfunu, yandi longaka ti yandi kele “dimpa ya luzingu.”—Yoa. 6:35, 48.

¹⁶ Bantu yina yandi tubilaka lokola “mameme yankaka” kekudiaka ve dimpa mpe kekunuaka ve vinu na Madia ya nkokila ya Mfumu yina kesalamaka konso mvula. (Yoa. 10:16) Kasi, bakebakaka mambote na nsuni mpe menga ya Yesu Klisto. Bakekudiaka yau na kumonisaka kiminu na valere ya nkayilu ya nkudulu. (Yoa. 6:53) Nzokande, bantu yina kekudiaka dimpa mpe kekunuaka vinu kemonisaka ti bakebaka kisika na luwawanu ya yimpa mpe bakele na kivuvu ya kuyala na Kimfumu ya dizulu. Na yau, yavuanda beto kele Baklisto yina metulua mafuta na kimpeve to mameme yankaka, disolo yina kele na Yoane kikapu 6 kele mpenza na mfunu samu na beto. Yakena kulonga beto mfunu ya kuvuanda na kiminu samu na kubaka luzingu ya mvula na mvula.