1-2. Na yinki mutindu Muklisto lenda vuanda lokola yinzo ya yinda ya etaje? (1 Bakorinto 15:58)

 NA 1978, batungaka yinzo mosi ya yinda na Tokyo, na Japon. Bantu vuandaka kukiyuvusa yinki mutindu yalenda siama lokola kuningana ya ntoto kevuandaka mingi na mbanza yango. Yinki vuandaka sekele? Bainjeniere tungaka yau samu yavuanda ngolo mpe yavuandaka na dikoki ya kumesana na kuningana ya ntoto. Baklisto kele lokola yinzo yango ya etaje. Na yinki mutindu?

² Muklisto fueti vuanda na bukatikati kati na kukangama ngolo mpe kumesana na diambu. Na diambu metadila kuzitisa bansiku mpe bansikudukusu ya Yehova, yandi fueti vuanda ngolo mpe kukangama na yau. (Tanga 1 Bakorinto 15:58.) Yandi kevuandaka ‘pene ya kuzitisa’ mpe yandi kebikaka ve nzila batinda yandi na kusala mambu ya yimbi. Na ndambu yankaka, yandi fueti ‘vuanda ve mambu ngolo’, to kumesana na diambu, kana dikoki kele. (Yak. 3:17) Muklisto yina melonguka kuvuanda na bukatikati kevuandaka ve mambu ngolo to kebikaka ve nzila na mambu nionso. Na disolo yayi, beto ketadila mutindu beto lenda vuanda ngui. Beto kemona diaka mitindu 5 yina Satana kemekaka kusala ti yavuanda mpasi samu na beto na kutatamana kuzitisa Yehova mpe beto kelonguka mutindu beto lenda telemina bangolo na yandi.

3. Yinki kele bansiku yina kele na Bisalu 15:28, 29 ya Muntu yina meluta yinsua ya kupesa bansiku?

³ Lokola Yehova kele Muntu yina meluta yinsua ya kupesa bansiku, yandi kepesaka ntangu nionso bisadi na yandi bansiku ya puelele. (Yez. 33:22) Na kifuani, kimvuka ya ntuadisi ya siekle ya ntete monisaka mitindu tatu yina Baklisto fueti bikana ngui: (1) na kumangaka kusambila biteke, mpe na kusambilaka kaka Yehova, (2) na kuzitisaka nsiku ya Yehova ti menga kele nlongo, mpe (3) na  kuzitisaka nsiku ya Biblia ya kutina pite (Tanga Bisalu 15:28, 29.) Yinki mutindu Baklisto ya bubu yayi kezitisaka Yehova na mambu yayi tatu?

4. Yinki mutindu beto fueti kangama kaka na Yehova? (Kusonga 4:11)

⁴ Beto manga nsambudulu ya biteke, mpe beto sambila kaka Yehova. Yandi lombaka Bayisaele basambila kaka yandi. (Kul. 5:6-10) Mpe ntangu bantotaka yandi na Diabulu, Yesu monisaka puelele ti beto fueti sambila kaka Yehova. (Mat. 4:8-10) Na yau, beto fueti sambila ve biteke ya mabundu. Diaka beto fueti sambila ve bantu​—yavuanda bamfumu ya mabundu, bamfumu ya politiki, to bantu yina mezabana mingi na bansaka mpe ndutusulu ntangu—​kumona bau lokola banzambi. Beto kesambila kaka muntu yina ‘semaka bima nionso.’​—Tanga Kusonga 4:11.

5. Samu na yinki beto kezitisaka nsiku ya Yehova yina metuba ti luzingu mpe menga kele nlongo?

⁵ Beto kezitisaka nsiku ya Yehova yina metuba ti luzingu mpe menga kele nlongo. Samu na yinki? Samu Yehova metuba ti menga kemonisaka luzingu, yakele dikabu ya valere yina mekatuka na yandi. (Lev. 17:14) Ntangu Yehova pesaka bantu nzila samu na mbala ya ntete bakudia musuni ya bibulu, yandi tubilaka bau bakudia menga ve. (Kuy. 9:4) Yandi vutukilaka ntumu yango ntangu yandi pesaka Bayisaele Minsiku ya Mose. (Lev. 17:10) Yandi lombaka na kimvuka ya ntuadisi ya siekle ya ntete na kupesa ntumu na Baklisto nionso ti ‘batatamana kumanga . . . menga.’ (Bis. 15:28, 29) Beto kekangamaka ngolo na ntumu yango ntangu beto kebakaka banzengolo samu na lusadusu ya munganga yina beto kendima. b

6. Yinki bangolo beto kesalaka samu na kuzitisa bansiku ya Yehova ya kutina pite?

⁶ Beto kezitisaka bansiku ya Yehova yina metadila bikadulu ya mbote. (Ebr. 13:4) Na kusadilaka ntubulu ya kifuani yina mebonga, ntumua Paulo longaka beto ti beto ‘kufua’ bitini ya nzutu na beto​—yazola tuba, kubaka banzengolo ya ngolo samu na kukatula bansatu ya yimbi ya kinsuni. Beto kemanga kutala to kusala konso diambu yina lenda nata beto na kusala pite. (Kol. 3:5; Yobi 31:1) Kana beto mekutana na ntotolo ya kusala diambu mosi ya yimbi, beto kemangaka na mbala mosi konso dikanisi to kusala konso diambu yina lenda bebisa nguizani na beto na Nzambi.

7. Beto fueti baka nzengolo ya kusala yinki, mpe samu na yinki?

⁷ Yehova kena kulomba beto beto ‘zitisa na ntima ya mvimba.’ (Bar. 6:17) Mambu yina yandi ketubilaka beto beto sala kevuandaka samu na mambote na beto, mpe beto lenda soba ve bansiku na yandi. (Yez. 48:17, 18; 1 Bk. 6:9, 10) Beto kesalaka ngolo samu na kusepedisa Yehova mpe kumonisa kikadulu yina nsoniki ya nkunga monisaka ntangu yandi tubaka: ‘Munu mebakaka lukanu ya kuzitisa bansiku na nge ntangu nionso, tii na nsuka.’ (Nk. 119:112) Kasi, Satana kemekaka kulembisa nzengolo na beto. Yinki mayele yandi kesadilaka?

8. Yinki mutindu Satana kesadilaka banzomono na lukanu ya kulembisa nzengolo na beto?

⁸ Banzomono. Diabulu kesadilaka kinkesi mpe yandi ketulaka beto mbamba samu na kulembisa nzengolo na beto. Lukanu na yandi kele ya ‘kudia’ beto, ya kubebisa nguizani na beto na Yehova. (1 Pi. 5:8) Baniokolaka, babulaka, mpe bakufuaka Baklisto ya siekle ya ntete samu na nzengolo na bau ya kubikana ngui. (Bis. 5:27, 28, 40; 7:54-60) Bubu yayi diaka, Satana kena kutatamana kusadila banzomono. Yakena kumonana puelele na mambu ya mpasi yina bakena kusadila bampangi na beto na Russie mpe na babuala  yankaka, mpe na mambu ya mpasi yina bambeni na beto kena kusadila mosimosi kati na beto.

9. Monisa mfunu yina beto fueti keba na bambamba yina kemonanaka mbala mosi ve.

⁹ Bambamba yina kemonanaka mbala mosi ve. Satana kesadilaka diaka ‘mayele ya yimbi’ samu na kuniokola beto. (Efe. 6:11) Beto baka kifuani ya mpangi mosi ya bakala na nkumbu ya Bob, yina kotaka opitale samu basala yandi operasion mosi ya nene. Yandi tubilaka minganga ti yandi kendima ata fioti ve bavutula yandi menga. Munganga tubaka ti yandi kezitisa nzengolo na yandi. Kasi na mpipa tekila basala yandi operasion, munganga yankaka kuizaka tala Bob ntangu bantu ya dibuta na yandi vutukaka na yinzo. Yandi tubilaka Bob ti bakevutula yandi menga ve kasi bakevuanda na menga pembeni samu kana yamelomba basadila yau. Mbala yankaka munganga kanisaka ti Bob lendaka soba makanisi na yandi kana dibuta na yandi kele ve vana. Kasi Bob kangamaka kaka na nzengolo na yandi, na kutubaka ti yandi kendima menga ve ata kana yinki diambu mebima.

10. Samu na yinki makanisi ya bantu yina kemangaka bansiku ya Yehova kevuandaka kivonza? (1 Bakorinto 3:19, 20)

¹⁰ Makanisi ya bantu yina kemangaka bansiku ya Yehova. Kana beto kena kukanisa lokola bantu yina kesalaka mambu yina kebukaka bansiku ya Yehova, beto diaka beto lenda banda kumanga Yehova mpe bansiku na yandi. (Tanga 1 Bakorinto 3:19, 20.) Mbala mingi ‘nduenga ya yinza yayi’ ketindaka bantu na kumanga kuzitisa Yehova. Ndambu ya Baklisto ya Pergame mpe ya Tiyatire kumaka kusala nsambudulu ya biteke mpe pite mutindu bavuandaka mona yau na bantu yina vuandaka na bambanza yango. Yesu pesaka dilongi ya ngolo na bimvuka yango zole mutindu bavuandaka bika nzila na pite. (Kus. 2:14, 20) Bubu yayi, bantu yayi kele nzinganzinga na beto lenda tinda beto beto ndima makanisi ya yimbi. Bantu ya dibuta na beto mpe bantu yina beto mezabana na bau lenda tuba ti beto kele mambu ngolo mpe balenda tinda beto beto buka bansiku ya Yehova. Na kifuani, balenda tuba ti yakele na yau na mfunu ve na kubikana ya kuvedila na makanisi mpe ti bansikudukusu ya Biblia na yina metadila bikadulu ya mbote mekumaka ya ntama.

11. Ntangu beto kena kubikana ngui, yinki beto fueti manga?

¹¹ Na bantangu yankaka, beto lenda kanisa ti malako yina Yehova kepesaka beto kele mpenza puelele ve. Beto lenda banda kumanga ‘kulanda kaka mambu yina mesonamaka.’ (1 Bk. 4:6) Bamfumu ya mabundu na ntangu ya Yesu vuandaka sala disumu yango. Bavuandaka buela bansiku na bau mosi na nsiku ya Yehova, mpe yavuandaka sala mpasi samu na bantu na kuzitisa yau. (Mat. 23:4) Yehova kepesaka beto malako ya puelele na nzila ya Mpova na yandi mpe nkubukulu na yandi. Beto kele na mfunu ve ya kubuela makanisi na beto na malako yina yandi kepesaka beto. (Bin. 3:5-7) Na yau, beto kelanda kaka mambu yina mesonamaka na Biblia to beto ketudila ve bampangi na beto Baklisto bansiku na mambu yina metadila muntu na muntu.

12. Yinki mutindu Satana kesadilaka ‘luvunu ya mpambampamba’?

¹² Luvunu. Satana kesadilaka ‘luvunu ya mpambampamba’ mpe ‘mambu ya fiotifioti ya yinza’ samu na kuvuna mpe kukabula bantu. (Kol. 2:8) Na siekle ya ntete, mambu yango sangisaka malongi ya filozofi yina mesimbama na makanisi ya bantu, malongi ya Bayuda yina vuandaka ve na masonukua, mpe malongi yina vuandaka tuba ti Baklisto fueti zitisa Minsiku ya Mose. Yavuandaka luvunu samu yavuandaka katula dikebi ya bantu na Yehova yina kele Yinto ya nduenga ya kedika. Bubu yayi, Satana kesadilaka televizion, radio, Internet mpe basite ya kusolola na bantu samu na kumonisa mambu mpe bansangu ya luvunu yina metadila bamfumu ya politiki. Bansangu ya mutindu yina monanaka mingi na ntangu  ya maladi ya COVID-19. c Bambangi ya Yehova yina kuwaka malako yina pesamaka na nkubukulu na beto tungisamaka ve na makanisi mutindu yavuandaka samu na bantu yankaka yina vuandaka landa bansangu yango ya luvunu.​—Mat. 24:45.

13. Samu na yinki beto fueti kenga na mambu yina kekatulaka dikebi?

¹³ Mambu yina kekatulaka dikebi. Beto fueti tula dikebi na beto na ‘mambu yina meluta mfunu.’ (Fil. 1:9, 10) Mambu yina kekatulaka beto dikebi lenda baka beto ntangu mingi mpe yalenda katula beto dikebi na mambu yina meluta mfunu. Mambu yina beto kesalaka mbala na mbala na luzingu​—na kifuani, kudia, kunua, ndutusulu ya ntangu, mpe kisalu ya kinsuni—​lenda katula dikebi na beto kana beto kena kubikila yau nzila yakuma mambu yina meluta mfunu na luzingu na beto. (Luka 21:34, 35) Diaka, konso kilumbu, beto kekuwaka mpe beto ketangaka bansangu yina metadila kuwelana ya bantu mpe mambu ya politiki. Beto fueti kukindimisa ti beto ketulaka dikebi na beto ve na kuwelana yango. Kana beto keba ve, beto lendaka banda kupesa bau maboko na makanisi mpe na ntima na beto. Satana kesadilaka mayele nionso yina beto metubila na lukanu ya kulembisa nzengolo na beto ya kusala mambu yina kele mbote. Beto tadila yinki mutindu beto lenda telemina bangolo na yandi mpe kubikana ngui.

14. Yinki diambu mosi yina lenda sadisa beto beto bikana ngui na ndambu ya Yehova?

¹⁴ Kanisaka na mfunu yina nge kukipesaka na Yehova mpe nge bakaka mbotama. Nge salaka mambu nionso yina samu nge vuandaka na nsatu ya kuvuanda na ndambu ya Yehova. Kanisa na diambu yina sadisaka nge nge ndima ti nge memona kedika. Nge bakaka nzayilu ya sikisiki ya Yehova mpe nge bandaka kuzitisa yandi mpe kuzola yandi lokola Tata na nge ya dizulu. Nge kudisaka kiminu na nge mpe yatindaka nge na kubalula ntima. Ntima na nge tindaka nge na kubika mambu ya yimbi mpe kuvuanda na luzingu yina kele na nguizani na luzolo ya Nzambi. Nge kukimonaka mbote ntangu nge zabaka ti Yehova menlemvukila nge. (Nk. 32:1, 2) Nge bandaka kukuenda na balukutakanu mpe kutubila bantu  yankaka mambu ya kitoko yina nge vuandaka longuka. Lokola nge kele Muklisto yina mekukipesaka mpe mebakaka mbotama, bubu yayi nge kena kutambula na nzila ya luzingu, mpe nge kesala nionso yina nge lenda samu na kutatamana kutambula na nzila yango.​—Mat. 7:13, 14.

15. Samu na yinki kulonguka mpe kuyindula na mpinda kele mbote?

¹⁵ Longukaka Mpova ya Nzambi mpe yindulaka na mpinda na zulu na yau. Yinti lenda telema ngolo kana misisa na yau kele ya kukita na mpinda, na yau kana beto kele na kiminu ya ngolo na Yehova beto kevuanda na dikoki ya kutelema ngui. Kana yinti kena kuyunduka, misisa na yau kekotaka na yinsi mpe yakekuendaka ntama. Kana beto kena kulonguka mpe kuyindula na mpinda, beto kekumisa kiminu na beto ngolo mpe beto kendimisama mpenza ti banzila ya Nzambi meluta mbote. (Kol. 2:6, 7) Kanisa na mutindu malako, lutuadusu mpe latununu ya Yehova sadisaka bisadi na yandi ya ntama. Na kifuani, Ezekiele vuandaka tula mpenza dikebi ntangu mbasi vuandaka baka mbotembote bamezire ya tempelo yina yandi monaka na vizion. Vizion yango kindisaka Ezekiele, mpe yakena kupesa beto malongi ya mfunu samu ya mutindu beto lenda zitisa bansikudukusu ya Yehova samu na nsambudulu ya kuvedila. d (Eze. 40:1-4; 43:10-12) Beto diaka beto kebaka mambote kana beto kena kubaka ntangu ya kulonguka yau mpe kuyindula na zulu ya mambu ya mpinda ya Mpova ya Nzambi.

16. Yinki mutindu kuvuanda na ntima ngui taninaka Bob? (Nkunga 112:7)

¹⁶ Kumisa ntima na nge ngui. Ntinu Davidi tubaka ti yandi kezimbisa ata fioti ve nzola na yandi samu na Yehova ntangu yandi yimbilaka: ‘Ntima na munu kele ngolo, O Nzambi.’ (Nk. 57:7) Beto diaka beto lenda vuanda na ntima ya ngolo, na kutudilaka Yehova ntima na beto ya mvimba. (Tanga Nkunga 112:7.) Beto tala mutindu yasadisaka Bob, yina beto tubilaka na ebandeli. Ntangu batubilaka yandi ti bakevuanda na menga pembeni kana mambu mesoba, yandi pesaka mvutu mbala mosi ti kana bakevuanda na diluaku ya kuvutula yandi menga, yandi kebima na opitale yango kondua kuvingila. Na manima, Bob tubaka, “Munu kakatanaka ve mpe  munu kukitungisaka ve na mambu yina kekumina munu.”

17. Yinki dilongi beto lenda baka na kifuani ya Bob? (Tala diaka foto.)

¹⁷ Bob kangamaka ngolo samu yandi bakaka nzengolo na yandi ya kubikana ngui tekila yandi kuenda na opitale. Diambu ya ntete, yandi vuandaka na nsatu ya kusepedisa Yehova. Diambu ya zole, yandi vuandaka longuka mbotembote yina Biblia mpe mikanda yina kesasilaka Biblia metuba samu na kinlongo ya luzingu mpe menga. Diambu ya tatu, yandi kukindimisaka ti kulanda lutuadusu ya Yehova kenataka mambote yina kezingilaka mvula na mvula. Beto diaka beto lenda vuanda na ntima ya ngolo yavuanda yinki nzomono yina beto lenda kutana na yau.

18. Yinki mutindu kifuani ya Baraki kena kulonga beto diambu metadila kutudila Yehova ntima? (Tala foto ya kuvertire.)

¹⁸ Tudila Yehova ntima. Beto tala mutindu Baraki nungaka samu yandi tudilaka lutuadusu ya Yehova ntima. Na ntangu yango Bayisaele vuandaka ve ya kubongama samu na kunuana mvita, bavuandaka ata na kinuanunu mosi ve, kasi Yehova tubilaka Baraki yandi kuenda mpe yandi nuanisa Sisera mfumu ya bantu ya Kanana mpe basoda na yandi yina vuandaka na binuanunu mingi. (Baz. 5:8) Mbikudi ya nketo Debora tubilaka Baraki bakita na n’dimba ya bamongo samu na kukutana na Sisera na makalu na yandi 900. Yavuandaka mpasi samu na bantu ya Yisaele kununga bantu yina vuandaka na makalu ya nsualu samu bavuandaka nuana na kisika ya patatalu, atako Baraki zabaka yau, yandi zitisaka. Ntangu basoda vuandaka kita na kukatukaka na mongo ya Tabor, Yehova tindaka mvula mosi ya ngolo kukatuka na dizulu. Makalu ya Sisera bandaka kukangama na potopoto, mpe Yehova nungisaka Baraki. (Baz. 4:1-7, 10, 13-16) Mutindu mosi, Yehova kenungisa beto kana beto kena kutudila yandi ntima mpe beto kena kutula ntima na lutuadusu yina yandi kepesaka beto na nzila ya bantu yina yandi kena kusadila samu na kutuadisa beto.​—Kul. 31:6.

19. Samu na yinki nge fueti bikana ya kukangama ngolo?

¹⁹ Mvita na beto ya kutatamana kubikana ngolo ketatamana ntangu nionso yina beto ketatamana kuzinga na yinza yayi ya Satana. (1 Tm. 6:11, 12; 2 Pi. 3:17) Bika beto vuanda na nzengolo ya kubika banga banzomono, mbamba yina kemonanaka mbala mosi ve, makanisi ya bantu yina kemangaka bansiku ya Yehova, luvunu, mpe mambu yina kekatulaka dikebi. (Efe. 4:14) Kasi, beto bikana ngui, beto kangama ngolo na nsambudulu na beto samu na Yehova mpe beto tatamana kuzitisa bansiku na yandi. Diaka, beto vuanda mpe na mambu ngolo ve. Na disolo kelanda, beto ketubila mutindu Yehova mpe Yesu kele bifuani ya kukoka na diambu metadila kuvuanda na mambu ngolo ve.