1-2. Zadoki vuandaka nani? (1 Bansangu 12:22, 26-28)

 KANISA diambu yayi. Grupe mosi ya bantu kuluta 340 000 sanganaka samu na kukumisa Davidi ntinu ya Yisaele ya mvimba. Samu na bilumbu tatu, makelele ya masolo ya bantu, miyimbu ya kukumisa, mpe kuseka vuandaka wakana na mongo ya mabanga pembeni ya Hebroni. (1 Bans. 12:39) Na kati ya grupe yango ya bantu, yavuandaka na ntuenia mosi ya bakala yina vuandaka na nkumbu ya Zadoki. Kondua ntembe bantu mingi vuandaka tudila yandi ve dikebi. Nzokande, Yehova salaka nionso samu beto zaba ti Zadoki vuandaka na kisika yango. (Tanga 1 Bansangu 12:22, 26-28.) Zadoki vuandaka nani?

² Zadoki vuandaka nganga-nzambi mosi yina vuandaka sala pembeni ya Nganga-nzambi ya nene Abiatare. Nzambi pesaka diaka Zadoki nduenga mingi mpe dikoki ya kubakusa luzolo na Yandi. (2 Sam. 15:27) Bantu vuandaka kuenda na Zadoki ntangu bavuandaka na nsatu ya malongi ya nduenga. Yandi vuandaka diaka bakala mosi ya kibakala. Na disolo yayi beto kelonguka mutindu Zadoki monisaka kibakala.

3. (a) Samu na yinki bisadi ya Yehova fueti vuanda na kibakala? (b) Yinki beto kelonguka na disolo yayi?

³ Na bilumbu yayi ya nsuka, Satana kena kunuanisa ngolo bisadi ya Nzambi. (1 Pie. 5:8) Beto fueti vuanda na kibakala lokola beto kena kuvingila Yehova kufua Satana mpe yinza na yandi ya yimbi. (Nk. 31:24) Beto tadila mitindu tatu yina beto lenda landa kifuani ya kibakala ya Zadoki.

PESAKA KIMFUMU YA NZAMBI MABOKO

4. Samu na yinki bisadi ya Yehova fueti vuanda na kibakala samu na kupesa Kimfumu ya Nzambi maboko? (Tala diaka foto.)

⁴ Lokola beto kele bisadi ya Yehova, beto kepesaka Kimfumu ya Nzambi maboko na ntima ya mvimba, kasi mbala mingi  beto kevuandaka na nsatu ya kibakala samu na kusala yau. (Mat. 6:33) Na kifuani na yinza yayi ya yimbi, beto fueti vuanda na kibakala samu na kuzitisa bansikudukusu ya Yehova mpe kusamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu. (1 Bate. 2:2) Mpe mbala mingi yakelombaka kibakala samu na kumanga kukota na mambu ya politiki na yinza yayi bukabuani kena kutatamana kukuma mingi. (Yoa. 18:36) Bisadi ya Yehova mingi kena kukutana na mikakatano ya mbongo, bakena kuniokuama na nzutu, to bakena kukota baboloko samu bakena kumanga kupesa maboko na mambu ya politiki to na kisalu ya kisoda.

5. Samu na yinki Zadoki vuandaka na nsatu ya kibakala samu na kupesa Davidi maboko?

⁵ Zadoki kuendaka kaka ve na Hebroni samu na feti yina bavuandaka tula Davidi ntinu. Yandi bakaka binuanunu na yandi mpe yandi vuandaka ya kukubama samu na mvita. (1 Bans. 12:38) Yandi vuandaka pene ya kulanda Davidi na mvita mpe kukotila Yisaele na ntuala ya bambeni na yau. Zadoki zabaka ntete ve mambu mingi na diambu metadila kisalu ya kisoda, kasi yandi vuandaka na kibakala mpenza.

6. Yinki mutindu Davidi bikaka kifuani ya mbote ya kibakala yina Zadoki landaka? (Nkunga 138:3)

⁶ Yinki kisika nganga-nzambi Zadoki longukaka kuvuanda na kibakala? Yandi zabaka babakala mingi yina vuandaka na ngolo mpe na kibakala. Kondua ntembe yandi longukaka na nzila ya kifuani na bau. Na kifuani, lokola Davidi vuandaka ntuadisi mpe soda mosi ya kibakala, bantu nionso ya Yisaele vuandaka na nsatu bakumisa yandi ntinu. (1 Bans. 11:1, 2) Davidi vuandaka tudila Yehova ntima ntangu nionso samu yandi sadisa yandi na ntuala ya bambeni na yandi. (Nk. 28:7; tanga Nkunga 138:3.) Zadoki longukaka diaka na nzila ya babakala yankaka yina vuandaka na kibakala​—na kifuani Yehoyada mpe muana na yandi ya soda Benaya, mpe na nzila ya bamfumu yankaka ya mabuta 22 yina pesaka Davidi maboko.  (1 Bans. 11:22-25; 12:26-28) Babakala yango nionso salaka mambu ya mfunu samu na kupesa kimfumu ya Davidi maboko.

7. (a) Yinki kele bifuani ya kibakala ya bilumbu na beto yina beto lenda longuka? (b) Yinki dilongi beto mebaka na kifuani ya mpangi Nsilu, mutindu video memonisa yau?

⁷ Beto kebakaka ngolo mpe kibakala ntangu beto ketadilaka bifuani ya bantu yina pesaka kimfumu ya Yehova maboko na kibakala nionso. Ntinu na beto, Yesu Klisto mangaka na kibakala nionso kupesa maboko na mambu ya politiki ya yinza ya Satana ntangu yandi vuandaka na ntoto. (Mat. 4:8-11; Yoa. 6:14, 15) Yandi vuandaka ntangu nionso kutudila Yehova ntima samu na kubaka ngolo. Beto kele diaka na bifuani ya bantuenia mingi ya ntangu na beto yina mangaka kukota na kisalu ya kisoda mpe yina mangaka kupesa maboko na mambu ya politiki. Samu na yinki ve kutala ndambu ya masolo na bau na jw.org? a

SADISAKA BAMPANGI NA NGE

8. Yinki ntangu bankulutu kevuandaka na nsatu ya kibakala samu na kupesa lusadusu na bampangi na bau?

⁸ Bisadi ya Yehova kezolaka kusalasana. (2 Bak. 8:4) Nzokande na bantangu yankaka, yakelombaka kibakala samu na kusala yau. Na kifuani, kana mvita mebanda bankulutu ya kimvuka kezabaka ti bampangi na bau kele na nsatu ya lukindusu, ya lusadusu, mpe mbala yankaka ya madia ya kimpeve to ya kinsuni. Lokola bakezolaka mameme, bankulutu ketulaka luzingu na bau na kivonza samu na kupesa bau bima nionso yina bakele na yau nsatu. (Yoa. 15:12, 13) Na mutindu yango, bakelandaka kifuani ya kibakala ya Zadoki.

9. Mutindu 2 Samuele 15:27-29 memonisa yau, yinki Davidi tubilaka Zadoki yandi sala? (Tala diaka foto.)

⁹ Luzingu ya Davidi vuandaka na kivonza. Muana na yandi Absalome vuandaka na nzengolo ya kuyiba kimfumu na yandi. (2 Sam. 15:12, 13) Yalombaka Davidi tina Yerusaleme na nsualu! Yandi bokilaka bisadi na yandi: ‘Beno telema mpe beto tina, samu ata muntu mosi  ve na kati na beto kevuka na maboko ya Absalome!’ (2 Sam. 15:14) Ntangu bisadi na yandi vuandaka tina, Davidi bakusaka ti yalombaka muntu mosi bikana na Yerusaleme samu na kuzaba mambu yina Absalome vuandaka kana kusala na manima. Na yau, Davidi tindaka Zadoki mpe banganga-nzambi yankaka bavutuka na mbanza samu bavuanda bantu yina kebanda kupesa bau bansangu. (Tanga 2 Samuele 15:27-29.) Yalombaka bavuanda ya kukenga mpenza. Diambu yina Davidi lombaka banganga-nzambi yango basala vuandaka kivonza mpe yalendaka natina bau ata mpe lufua. Kanisa mutindu Absalome vuandaka​—muntu ya kinkesi, ya lulendo, mpe ya luvunu—​kanisa mambu yandi zolaka sala Zadoki mpe banganga-nzambi yankaka kana yandi bakusaka ti bavuandaka landela yandi na mayele samu na kutanina Davidi!

10. Yinki Zadoki mpe bantu yina vuandaka kintuadi na yandi salaka samu na kutanina Davidi?

¹⁰ Davidi salaka plan mosi yina sangisaka Zadoki mpe Hushai yina vuandaka nkundi yankaka ya kukuikama ya Davidi. (2 Sam. 15:32-37) Na kulandaka plan yango, Hushai vuandaka vuna kupesa Absalome maboko mpe yandi pesaka yandi malongi samu na mutindu ya kunuanisa Davidi, yau pesaka Davidi ntangu ya kubongama samu na mvita. Na manima, Hushai tubilaka Zadoki mpe Abiatare plan yango. (2 Sam. 17:8-16) Mpe babakala yango nionso zole vuandaka na dikoki ya kutinda nsangu na Davidi. (2 Sam. 17:17) Na lusadusu ya Yehova, Zadoki mpe bankundi na yandi banganga-nzambi pesaka maboko samu na kutanina luzingu ya Davidi.​—2 Sam. 17:21, 22.

11. Yinki mutindu beto lenda landa kifuani ya kibakala ya Zadoki ntangu beto kena kusadisa bampangi na beto?

¹¹ Kana bamebokila beto samu beto pesa lusadusu na bampangi na beto na bantangu ya mpasi, yinki mutindu beto lenda monisa kibakala lokola ya Zadoki? (1) Landaka lutuadusu. Na maluaku ya mutindu yina, yakele na mfunu beto bikana na bumosi. Zitisaka malako yina mekatuka na filiale ya buala na beno. (Baeb. 13:17) Bankulutu fueti tadilaka mbala na mbala malako  yina metadila kukibongisa samu na bisumbula mpe mambu ya kusala ntangu kisumbula mosi mebima. (1 Bk. 14:33, 40) (2) Vuandaka na kibakala kasi kengaka. (Bing. 22:3) Kanisaka tekila ya kusala diambu. Kutula ve luzingu na nge na kivonza kaka mpamba. (3) Tudilaka Yehova ntima. Kuzimbakana ve ti Yehova zola mpenza nge mpe bampangi na nge, beno vuanda na lutanunu. Yandi lenda sadisa nge samu nge sadisa bampangi na nge na lutanunu nionso.

12-13. Yinki dilongi nge mebaka na disolo ya Viktor mpe Vitalii? (Tala diaka foto.)

¹² Beto tadila kifuani ya Viktor mpe Vitalii, bankulutu zole yina vuandaka sala samu na kupesa bima ya kudia mpe maza na bampangi na bau Baklisto na Ukraine. Viktor metuba, “Beto vuandaka sosa bisika nionso samu na kubaka bima ya kudia. Mbala mingi beto vuandaka kuwa makelele ya masasi nzinganzinga na beto. Mpangi mosi ya bakala pesaka bima ya kudia yina vuandaka na magazen na yandi. Dikabu yango sadisaka bansamuni mingi babaka bima yina bavuandaka na yau nsatu samu na mua ntangu. Ntangu beto vuandaka nata bima yango na ntomabilu, bombi mosi kubuaka na bametre 20 pene na beto. Munu vuandaka sambila Yehova kilumbu ya mvimba samu na kulomba yandi yandi pesa munu kibakala yina munu vuandaka na yau nsatu samu na kutatamana kusadisa bansamuni.”

¹³ Vitalii metuba, “Yalombaka kuvuanda na kibakala mingi. Vuayaje na munu ya ntete bakaka bawola 12. Munu vuandaka sambila Yehova nzilanzila.” Vitalii vuandaka na kibakala, kasi yandi vuandaka kenga diaka. Yandi mebuela: “Munu vuandaka tatamana kulomba Yehova nduenga mpe kumikitisa. Munu vuandaka tambula kaka na banzila yina bamfumu ya Leta pesaka yinsua. Kiminu na munu kumaka ngolo ntangu munu monaka mutindu bampangi vuandaka sala kintuadi. Bakatulaka bima nionso yina vuandaka kanga nzila, basangisaka bima ya kudia, bilele, mpe bima yankaka ya mfunu mpe batulaka yau na ntomabilu, na manima bapesaka beto madia mpe batubilaka beto bisika ya kupema na nzila.”

BIKANA YA KUKUIKAMA NA YEHOVA

14. Yinki mutindu beto lenda kukimona kana muntu mosi yina beto kezolaka mebika Yehova?

¹⁴ Mosi ya mambu yina kesalaka beto mpasi kuluta kele kana mpangi mosi ya dibuta to nkundi mosi ya ntima mebika Yehova. (Nk. 78:40; Bing. 24:10) Kana nge kezolaka muntu yango mingi, yalenda vuanda mpasi mingi samu nge kangila diambu yango ntima. Kana nge mekutanaka na diambu ya mpasi ya mutindu yina, kifuani ya kukuikama ya Zadoki lenda kindisa nge.

15. Samu na yinki Zadoki vuandaka na nsatu ya kibakala samu na kubikana ya kukuikama na Yehova? (1 Bantotila 1:5-8)

¹⁵ Zadoki bikanaka ya kukuikama na Yehova ntangu nkundi na yandi ya ntima Abiatare konduaka kukuikama. Yau salamaka na nsuka ya luyalu ya Davidi. Ntangu Davidi kumaka mbuta mpe pene ya kufua, muana na yandi ya bakala Adoniya mekaka kuziona kiti ya kimfumu yina Yehova lakaka Salomo. (1 Bans. 22:9, 10) Abiatare ponaka kupesa Adoniya maboko. (Tanga 1 Bantotila 1:5-8.) Na kusalaka mutindu yina, Abiatare konduaka kukuikama kaka na Davidi ve, kasi mpe na Yehova! Kanisa kiadi yina Zadoki vuandaka na yau mpe mutindu yandi lembaka nzutu. Samu na bamvula kuluta 40, yandi mpe Abiatare salaka kintuadi lokola banganga-nzambi. (2 Sam. 8:17) Banataka ‘Nkela ya Nzambi ya kedika’ kintuadi. (2 Sam. 15:29) Bau nionso zole, bapesaka Davidi maboko lokola ntinu na bau mpe basalaka mambu mingi yankaka na kisalu ya Yehova.​—2 Sam. 19:11-14.

16. Mbala yankaka yinki sadisaka Zadoki samu yandi bikana ya kukuikama?

¹⁶ Zadoki bikanaka ya kukuikama na Yehova atako Abiatare ponaka kumanga kubikana ya kukuikama. Davidi tulaka ntembe ata fioti ve na kukuikama ya Zadoki. Ntangu mayele ya yimbi  ya Adoniya zabanaka, Davidi ponaka Zadoki, Natane, mpe Benaya samu na kutula Salomo mafuta lokola ntinu. (1 Bant. 1:32-34) Kuvuanda kintuadi na bisadi ya Yehova, lokola Natane mpe bantu yankaka yina vuandaka pesa Ntinu Davidi maboko, kondua ntembe yapesaka Zadoki ngolo mpe kibakala. (1 Bant. 1:38, 39) Ntangu Salomo kumaka ntinu, yandi ‘tulaka Zadoki nganga-nzambi na kisika ya Abiatare.’​—1 Bant. 2:35.

17. Yinki mutindu beto lenda landa kifuani ya Zadoki kana muntu mosi yina beto kezolaka mebika Yehova?

¹⁷ Yinki mutindu nge lenda landa kifuani ya Zadoki? Kana muntu mosi yina nge kezolaka mepona kubika Yehova, monisa Yehova ti nge mepona kubikana ya kukuikama na yandi. (Yoz. 24:15) Yehova kepesa nge ngolo, mpe kibakala yina nge kele na yau nsatu. Tudila yandi ntima na nzila ya kisambu mpe bikana penepene ya bampangi na nge Baklisto ya kukuikama. Yehova kesepelaka na kukuikama na nge, mpe yandi kepesa nge n’sendo samu na yau.​—2 Sam. 22:26.

18. Yinki dilongi beto mebaka na disolo ya Marco mpe Sidse?

¹⁸ Beto tadila kifuani ya Marco mpe nketo na yandi Sidse, yina bana na bau zole ya banketo lembaka kusadila Yehova. Marco metuba: “Beto kezolaka bana na beto mingi banda kaka kilumbu yina bakebutukaka. Beto kesalaka nionso samu na kutanina bau na mambu ya yimbi. Na yau kana bamepona kubika Yehova, yakepesaka mpasi na ntima.” Yandi metatamana: “Kasi Yehova vuandaka na ndambu na beto. Yandi salaka ti, ntangu munu kele ya kulemba nketo na munu vuanda ngolo, mpe ntangu nketo na munu kele ya kulemba munu vuanda ngolo.” Sidse mebuela: “Beto zolaka vuanda na dikoki ve ya kukanga ntima kana Yehova pesaka beto ve ngolo yina beto vuandaka na yau nsatu. Munu vuandaka mpenza na kiadi, mpe munu vuandaka kukimona ti yavuandaka foti na munu kana bana na munu ya banketo lembaka kusadila Yehova, na yau munu tubilaka Yehova mutindu munu vuandaka kukimona. Ntangu fioti na manima, mpangi mosi ya nketo yina munu monaka ve samu na bamvula mingi kuizaka tala munu, yandi tulaka maboko na yandi na mapeka na munu, yandi talaka munu mpe yandi tubaka: ‘Kuzimbakana ve Sidse, yakele ve foti na nge!’ Na lusadusu ya Yehova, munu nungaka kutanina kiese na munu na kisalu na yandi.”

19. Nge kele na nzengolo ya kusala yinki?

¹⁹ Yehova kezolaka ti bisadi na yandi nionso vuanda na kibakala lokola Zadoki. (2 Tim. 1:7) Nzokande, Yandi kezolaka ve beto tula ntima na ngolo na beto mosi. Yandi kezolaka beto tudila yandi ntima. Na yau, kana nge mekutana na diambu mosi yina kena kulomba nge vuanda na kibakala, sambila Yehova. Nge lenda kukindimisa ti yandi kepesa nge kibakala mutindu yandi pesaka Zadoki!​—1 Pie. 5:10.