1-2. Yinki mambu ya mpasi beto kena kukutana na yau bubu yayi yina mekokana na yina Lota kutanaka na yau?

 KANA beto metala bikadulu ya yimbi ya bantu ya yinza yayi, beto kekukimona mutindu Lota kukimonaka. Yandi ‘vuandaka kukitungisa mingi samu na mambu ya yimbi ya kukondua nsoni yina bantu yina kekufuaka nsiku vuandaka sala,’ na kuzabaka ti Tata na beto ya dizulu keyinaka bikadulu ya yimbi. (2 Pi. 2:7, 8) Kubanga Nzambi mpe kuzola yandi tindaka Lota na kumanga bikadulu ya yimbi ya bantu ya buala na yandi. Beto diaka beto kezingaka na bantu kezitisaka mingi ve to kezitisaka ve bansikudukusu ya Yehova na yina metadila bikadulu ya mbote. Atako plina, beto lenda bikana ya kuvedila na bikadulu kana beto kena kutanina nzola na beto samu na Nzambi mpe beto kena kukuna kikadulu ya kubanga yandi na mutindu ya mbote.​—Bin. 14:2.

² Yehova kena kusadisa beto beto sala mutindu yina na nzila ya lukindusu yina beto kekuta na mukanda ya Bingana. Baklisto nionso, babakala mpe banketo, bantuenia mpe biboba, lenda baka mpenza mambote na kutadilaka malongi ya nduenga yina kele kuna.

3. Na kutadila Bingana 17:3, yinki kele mfunu yina beto fueti tanina ntima na beto? (Tala diaka foto.)

³ Mfunu ya ngudi yina beto fueti tanina ntima na beto ya kifuani kele samu Yehova ketalaka ntima na beto. Yazola monisa ti yandi kesukaka kaka ve na kumona yina bantu yankaka kemonaka na nganda, kasi yandi kemonaka mutindu beto kele mpenza na kati. (Tanga Bingana 17:3.) Yandi kezola beto kana beto kena kutatamana kukanisa na zulu ya malongi na yandi, yina lenda sadisa beto beto zinga mvula na mvula. (Yoa. 4:14) Beto kebika ve nzila na bikadulu ya yimbi mpe na luvunu ya Satana mpe bantu ya yimbi ya yinza na  yandi bebisa beto. (1 Yn. 5:18, 19) Kana beto kena kupusana penepene na Yehova, nzola mpe luzitu na beto samu na yandi kekula. Lokola beto kezolaka ve kupesa Tata na beto mpasi, beto keyina ata dikanisi ya kusala disumu. Kana beto mekutana na ntotolo ya kusala diambu ya yimbi, beto kekukiyuvusa, ‘Yinki mutindu munu lenda sala mpasi na nko nionso na Muntu yina monisinaka munu nzola mingi?’​—1 Yn. 4:9, 10.

4. Yinki mutindu kubanga Yehova taninaka mpangi mosi ya nketo na ntotolo?

⁴ Marta, mpangi mosi ya nketo na Croatie yina kutanaka na ntotolo ya kusala pite, mesonika: “Yavuandaka mpasi samu na munu kuvuanda na makanisi ya mbote mpe kunuanisa nsatu ya kusala diambu ya yimbi. Kasi kubanga Yehova taninaka munu.” b Yinki mutindu kubanga Nzambi salaka yau? Marta tubaka ti yandi vuandaka yindula na mpinda na mambu ya yimbi yina lendaka bima kana yandi bakaka nzengolo ya yimbi. Beto lenda sala kaka mutindu yina. Diambu yina meluta yimbi kele, beto kepesa Yehova kiadi mpe beto kevuanda diaka ve na mulongo ya bantu yina kesambilaka yandi samu na mvula na mvula.​—Kuy. 6:5, 6.

5. Yinki dilongi nge lenda baka na kifuani ya Leo?

⁵ Kana beto kena kubanga Yehova, beto kekenga samu na kubika ve nzila na bikadulu ya yimbi. Leo, yina kezingaka na Congo, bakaka dilongi samu na diambu yango. Bamvula yiya na manima ya mbotama na yandi, yandi kumaka kusangana na bankundi ya yimbi. Yandi vuandaka kanisa ti lokola yandi vuandaka sala ve mambu ya yimbi, yandi vuandaka sadila ve Yehova disumu. Kasi, ntangu fioti na manima, bankundi ya yimbi tindaka yandi na kubanda kukolua malavu mpe kusala pite. Na manima, yandi bandaka kukanisa na mambu yina bibuti na yandi Baklisto vuandaka longa yandi mpe kiese yina yandi zimbisaka. Yinki yabimisaka? Yandi vutukilaka makanisi ya mbote. Na lusadusu ya bankulutu, yandi vutukilaka  Yehova. Bubu yayi, yandi kena kusala na kiese nionso lokola nkulutu mpe mpasudi nzila ya nene.

6. Yinki banketo zole ya kifuani beto zola tubila?

⁶ Beto tadila Bingana kikapu 9, kuna beto ketangaka diambu metadila nduenga mpe buzoba, yina memonusua na banketo zole. (Fuanikisa Baroma 5:14; Bagalatia 4:24.) Na kusalaka mutindu yina, lunda na makanisi ti yinza ya Satana mefuluka na pite mpe na pornografi. (Efe. 4:19) Na yau, yakele na mfunu beto tatamana kukuna kikadulu ya kubanga Nzambi mpe kutina mambu ya yimbi. (Bin. 16:6) Nzokande, beto nionso yavuanda babakala to banketo, beto lenda baka mambote na yina kikapu yango metuba. Bametubila mosimosi na kati ya banketo yango zole lokola bantu yina kena kupesa mbokodoso na bantu yina mekondua mayele​—bayina ‘mekondua mabanza ya mbote.’ Mosimosi kati na bau kena kutuba bampova lokola yayi, ‘Kuiza na yinzo na munu mpe kudia madia.’ (Bin. 9:1, 5, 6, 13, 16, 17) Kasi mambu yina kuminaka bantu yina ndimaka konso mbokodoso mesuasana mpenza.

7. Na kutadila Bingana 9:13-18, yinki kena kukumina bantu yina kena kundima mbokodoso ya nketo ya zoba? (Tala diaka foto.)

⁷ Beto tubila mbokodoso ya “nketo ya zoba.” (Tanga Bingana 9:13-18.) Yandi kena kubokila kondua nsoni bantu yina mekondua mabanza ya mbote, ti beno ‘kuiza awa’ mpe basala feti na yandi. Yinki mekumina bau? Yandi kena kunata ‘bantu yina mekondua ngolo na lufua.’ Mbala yankaka nge kena kubambuka na bampova ya kifuani ya plina yina kele na ebandeli ya mukanda ya Bingana. Bamekebisa beto samu na ‘nketo ya yintu ngolo’ mpe ‘nketo ya pite.’ Bamezabisa beto: ‘Yinzo na yandi kena kukita na lufua.’ (Bin. 2:11-19) Bingana 5:3-10 kele na nduengoso samu na ‘nketo [yankaka] ya yintu ngolo’ yina ‘makulu na yandi kena kukita na lufua.’

8. Yinki nzengolo beto fueti baka?

⁸ Bantu yina kena kuwa “nketo ya zoba” fueti pona: Bakendima mbokodoso na yandi to bakemanga yau? Beto diaka beto fueti baka nzengolo ya mutindu yina. Yinki beto kesala kana muntu mosi kena kumeka kutinda beto na kusala pite to kana beto metala na kintulumukina pornografi?

9-10. Yinki kele ndambu ya bamfunu yina beto fueti manga kusala pite?

⁹ Yakele na bamfunu ya mbote yina beto fueti manga pite. Bametubila “nketo ya zoba” lokola muntu yina kena kutuba: ‘Maza ya kuyiba kevuandaka kitoko.’ Yinki kele ‘maza ya kuyiba’? Biblia kena kufuanikisa kusangisa nzutu ya nketo na bakala lokola maza yina kekitisaka ntima. (Bin. 5:15-18) Bakala mpe nketo yina mekuelana na meso ya Leta to ya bantu mepesama nzila ya kusangisa nzutu. Kasi yinki mutindu yamesuasana na ‘maza ya kuyiba.’ Yalenda monisa kusangisa  nzutu yina mepekisama. Yakesalamaka mingimingi na kinsueki, mutindu kaka muyibi keyibaka mingimingi na kinsueki. ‘Maza ya kuyiba’ lenda monana kitoko mingimingi kana bantu yina kena kusala yau kena kukanisa ti bamenunga kusueka disumu na bau. Yakele diambu ya kiadi! Yehova kemonaka mambu nionso. Kubebisa nguizani na beto na Yehova kele diambu yina meluta yimbi, mpe kondua ntembe yakele ve diambu ya “kitoko.” (1 Bk. 6:9, 10) Kasi yakele na mambu yankaka ya mpasi.

¹⁰ Pite lenda sala ti muntu mona nsoni, yandi kukimona lokola yandi mekondua mfunu, yalenda nata buemba yina kanamaka ve, mpe yalenda nata mpasi na mabuta. Yakele puelele, diambu ya nduenga kele ya kumanga kukota na “yinzo” ya nketo ya zoba mpe kumanga kudia madia na yandi. Katula kubebisa nguizani na bau na Yehova, bantu mingi yina kesalaka pite kebakaka bamaladi yina lenda nata bau na lufua. (Bin. 7:23, 26) Verse 18 ya kikapu 9 mesukisa na kutuba: ‘Bantu yina yandi kebokidisaka kele na bisika ya mudindu ya Diziami.’ Kasi samu na yinki bantu mingi kendimaka mbokodoso na yandi yina kenataka mpasi?​—Bin. 9:13-18.

11. Samu na yinki kutala pornografi kele yimbi kuluta?

¹¹ Ntambu yina kebakaka bantu mingi kele pornografi. Bantu yankaka kekanisaka ti kutala pornografi kele yimbi ve. Nzokande pornografi kebebisaka bantu, yakesalaka ti babika vuanda na luzitu samu na bau mosi mpe samu na bantu yankaka, mpe yakele mpasi mpenza kubika kifu yango kana muntu kena kutatamana kutala yau. Bifikula yina kemonisaka mambu ya nsoni kevuandaka na kilendo; yakevuandaka mpasi kukatula yau na makanisi. Yina meluta yimbi kele, pornografi kesadisaka ve muntu na kukatula bansatu ya yimbi, yakekumisaka kutu bansatu yango ngolo kuluta. (Kol. 3:5; Yak. 1:14, 15) Ya kedika, bantu mingi yina ketalaka pornografi, bakekubuaka na pite.

12. Yinki mutindu beto lenda monisa ti beto kena kukenga samu na bifikula yina kelamusaka bansatu ya kusangisa nzutu?

¹² Lokola beto kele Baklisto, yinki beto lenda sala kana kifikula mosi ya pornografi mebima na kintulumukina na baapareyi na beto? Beto fueti katula yau kondua kuvingila. Yakevuanda pete samu na beto kusala plina kana beto kena kuzimbakana ve ti diambu yina meluta na valere samu na beto kele nguizani na beto na Yehova. Mbala mingi, ata bifikula yina bantu ketadilaka ti yakele ve pornografi lenda lamusa bansatu ya nzutu. Samu na yinki beto fueti manga yau? Samu beto kezola ve kusala diambu yina ketinda beto na kusala ekobo na ntima na beto. (Mat. 5:28, 29) Nkulutu mosi na Thaïlande na nkumbu ya David metuba: “Munu kekukiyuvusaka: ‘Ata kana bifikula kele ve ya pornografi, Yehova kesepela kana munu kena kutatamana kutala yau?’ Kukanisa mutindu yina kesadisaka munu na kusala mambu na nduenga.”

13. Yinki kesadisa beto beto sala mambu na nduenga?

¹³ Kubanga kusala diambu yina kesepedisa ve Yehova, ketinda beto na kusala mambu na nduenga. Kubanga Nzambi kele ‘ebandeli ya nduenga.’ (Bin. 9:10) Bamemonisa yau na mutindu ya mbote na kitini ya ebandeli ya Bingana kikapu 9, kuna beto ketangaka mambu metadila nketo yankaka ya kifuani, yina memonusua lokola ‘nduenga ya kedika.’

14. Yinki mbokodoso yina mesuasana kele na Bingana 9:1-6?

¹⁴ Tanga Bingana 9:1-6. Awa beto ketangaka mbokodoso yina mekatuka na Yehova, yina kele Mvangi mpe Yinto ya nduenga nionso. (Bin. 2:6; Bar. 16:27) Kifuani bamesadila awa kele ya yinzo mosi ya nene yina kele na makunzi 7. Yakena kumonisa ti Yehova kekabaka mpe yandi kena kubokila bantu nionso yina kesepela kusadila nduenga na yandi na luzingu na bau.

15. Yinki Nzambi kena kulomba beto beto sala?

 ¹⁵ Yehova kekabaka, yandi kele na bima mingi ya kupesa. Na kifuani ya nketo yina kena kumonisa ‘nduenga ya kedika’ na Bingana kikapu 9, beto kena kumona ti Yehova kekabaka mpe yandi kepesaka beto bima mingi ya mbote. Disolo yango kena kumonisa ti nketo yango ya kifuani lambaka mpenza misuni, yandi bongisaka vinu, mpe yandi bongisaka meza na kati ya yinzo na yandi. (Bin. 9:2, nyp.) Kasi, na verse 4 mpe 5: “Yandi [nduenga ya kedika] kena kutubila muntu yina mekondua mabanza ya mbote: ‘Kuiza, kudia dimpa na munu.’” Samu na yinki beto fueti kuiza na yinzo ya nduenga ya kedika mpe kudia madia yina yandi kena kupesa? Yehova zola bana na yandi vuanda na nduenga mpe na lutanunu. Yandi zola ve beto sala ntete banzimbala yina kenatina beto mpasi tekila beto kuma na nduenga. Yau yina ‘yandi kelundaka mbotembote nduenga samu na bantu ya mbote.’ (Bin. 2:7) Kana beto kebangaka Yehova na mutindu ya mbote, beto kesosa kusepedisa yandi. Beto kekuwaka malongi na yandi ya nduenga, mpe beto kevuandaka na kiese ya kusadila yau.​—Yak. 1:25.

16. Yinki mutindu kubanga Nzambi sadisaka Alain na kubaka nzengolo ya nduenga, mpe yinki mambote yabimisaka?

¹⁶ Beto tadila mutindu kubanga Nzambi sadisaka Alain na kubaka nzengolo ya nduenga. Alain kele nkulutu na kimvuka mpe yandi kele nlongisi na ekole mosi. Yandi metuba: “Bankundi na munu mingi ya kisalu vuandaka tadila bafilme ya pornografi lokola bafilme yina kelongaka mutindu ya mbote ya kusangisa nzutu.” Kasi Alain vunukaka ve. Yandi metuba, “na kubangaka Nzambi, munu mangaka na ntima mosi kutala bafilme yango. Munu sasilaka diaka bankundi na munu ya kisalu mfunu yina munu vuandaka manga yau.” Yandi sadilaka dilongi yina katukaka na ‘nduenga ya kedika’ ya ‘kutambula na nzila ya mayele ya kubakusa mambu.’ (Bin. 9:6) Lokola Alain kangamaka na nzengolo na yandi, yasimbaka ntima ya bankundi na yandi ya kisalu mpe ndambu na bau mebanda kulonguka Biblia mpe kusangana na balukutakanu.

17-18. Yinki balusakumunu bantu yina kena kundima mbokodoso ya ‘nduenga ya kedika’ kena kubaka mpe balenda kukivingila na yinki diambu? (Tala diaka foto.)

¹⁷ Yehova mesadila bifuani ya banketo yango zole ya kifuani samu na kumonisa beto mutindu ya kuvuanda na kiese na bilumbu kena kuiza. Bantu yina kendimaka mbokodoso ya “nketo ya zoba” mpe ya makelele, baketulaka kaka dikebi na bau na bansatu ya “kitoko” mpe ya kinsueki. Samu na kutuba kedika, bakezabaka ve ti mambu yina bakena kusala kele na bupusi na mambu yina kekumina bau na bilumbu kena kuiza. Bakesuka na ‘mudindu ya Diziami.’​—Bin. 9:13, 17, 18.

¹⁸ Bantu yina kendimaka mbokodoso ya nketo  yina kena kumonisa ‘nduenga ya kedika’ bakevuanda na luzingu yina mesuasana mpenza na bilumbu kena kuiza. Mpe bakele na kiese samu bakele na bima nionso yina bakele na yau nsatu samu na kubikana penepene ya Yehova. (Yez. 65:13) Na nzila ya mbikudi Yezaya, Yehova tubaka: ‘Beno kuwa munu na dikebi nionso, mpe beno kudia bima ya mbote, mpe beno kevuanda na kiese ya mingi samu na bima yina kele ya mbote mpenza.’ (Yez. 55:1, 2) Beto kena kulonguka kuzola mambu yina Yehova kezolaka mpe kuyina mambu yina yandi keyinaka. (Nk. 97:10) Mpe beto kele na kiese samu beto lenda bokidisa bantu yankaka samu bakuiza longuka ‘nduenga ya kedika.’ Yakele kaka lokola beto fueti “tuba na ndinga ya ngolo na bisika ya kuzangama ya mbanza ti: ‘Konso muntu yina mekondua mayele, yandi kuiza awa.’” Mambote samu na beto mpe bantu yina kena kundima mbokodoso kele kaka ve samu na bubu mpe ntangu yayi. Bakena kukanga ntima na kupesaka beto nzila ya ‘kuzinga’ mvula na mvula lokola kaka beto kena ‘kutambula na nzila ya mayele ya kubakusa mambu.’​—Bin. 9:3, 4, 6.

19. Na nguizani na Longi 12:13, 14, beto fueti baka nzengolo ya kusala yinki? (Tala diaka ankadre “ Kubanga Nzambi kenatinaka beto mambote.”)

¹⁹ Tanga Longi 12:13, 14. Bika kikadulu ya kubanga Nzambi tatamana kutanina ntima na beto mpe kusadisa beto na kuvuanda ya kuvedila na makanisi mpe na kimpeve na bilumbu yayi ya nsuka ya yimbi. Kubanga ya mbote ya Nzambi ketinda beto beto tatamana kubokidisa bantu mingi na kusosa ‘nduenga ya kedika’ mpe kubakila yau mambote.