1-2. Yinki “kisalu mosi ya mbote” yina nkulutu fueti sala?

 KANA nge kesalaka lokola nsadisi na kisalu banda ntama, kondua ntembe nge mesala ngolo samu na kukudisa bikadulu mingi yina kelombamaka samu na kukuma nkulutu. Nge kesepela kusala ‘kisalu [yango] ya mbote’ yina bankulutu kesalaka?​—1 Tim. 3:1.

² Yinki bisalu bankulutu kesalaka? Baketuadisaka kisalu ya kusamuna, bakesalaka kisalu ya ngolo samu na kutanina mpe kulonga, mpe bakekindisaka kimvuka na bampova mpe kifuani na bau. Yau yina Biblia mebokidila bankulutu yina kesalaka kisalu ya ngolo “makabu yina kele bantu.”​—Ef. 4:8.

3. Yinki mutindu mpangi ya bakala lenda kuma nkulutu? (1 Timote 3:1-7; Tito 1:5-9)

³ Yinki mutindu nge lenda kuma nkulutu? Yakele ve makoki yina muntu kele na yau nde kekumisaka yandi nkulutu. Mbala mingi nge lenda baka kisalu ya kinsuni kana nge kele na makoki yina mfumu ya kisalu kena kusosa. Nzokande, kana nge kele na nsatu ya kukuma nkulutu, nge fueti vuanda kaka ve na makoki ya kusamuna mpe kulonga. Nge fueti kokisa mambu yina Biblia metubila na 1 Timote 3:1-7 mpe Tito 1:5-9. (Tanga.) Disolo yayi ketubila mitindu 3 ya mambu yina kelombamaka samu na kukuma nkulutu: kuzabana lokola muntu ya mbote na kimvuka mpe na nganda ya kimvuka, kuvuanda kifuani ya mbote lokola mfumu ya dibuta, mpe kuvuanda pene ya kusadila kimvuka.

KUZABANA LOKOLA MUNTU YA MBOTE

4. Yinki zola monisa kuvuanda “muntu yina bamefunda ata na diambu mosi ve”?

⁴ Samu na kukuma nkulutu, nge fueti vuanda “muntu yina bamefunda  ata na diambu mosi ve,” yazola monisa, kuzabana lokola muntu ya mbote na kimvuka samu nge kele na bikadulu ya mbote. Katula yau, nge fueti vuanda ‘muntu yina bantu ya nganda kena kutubila mambu ya mbote.’ Bantu yina kele ve Baklisto lenda vueza bindimeli na beto ya Buklisto. Kasi bafueti vuanda na mfunu ata mosi ve yina kesala ti bakuma na ntembe ti nge kele muntu ya mbote mpe ya kukuikama. (Dan. 6:4, 5) Kukiyuvusa: ‘Munu mezabana lokola muntu ya mbote na kimvuka mpe na nganda ya kimvuka?’

5. Yinki mutindu nge lenda monisa ti nge kele “muntu yina kezolaka mambu ya mbote”?

⁵ Kana nge kele “muntu yina kezolaka mambu ya mbote,” nge kesosa mambu ya mbote na bantu yankaka mpe nge kepesa bau bafelisitasion samu na bikadulu na bau ya mbote. Nge kevuanda diaka na kiese ya kusadila bantu yankaka mambu ya mbote, ata kana balomba nge ve nge sala yau. (1 Tes. 2:8; Tito 1:8.) Samu na yinki kikadulu yango kele na mfunu samu na bankulutu? Samu bakelutisaka ntangu na bau mingi na kutanina kimvuka mpe na kukokisa biyekua na bau. (1 Pe. 5:1-3) Atako plina, kiese yina kekatukaka na kusadila bantu yankaka meluta konso diambu yina bakekukiyiminaka.​—Mis. 20:35.

6. Yinki kele ndambu ya mitindu ya kumonisa “kikadulu ya kuyamba banzenza”? (Baebre 13:2, 16; tala diaka foto.)

⁶ Nge kemonisa ti nge ‘keyambaka banzenza’ kana nge kena kusadila bantu yankaka mambu ya mbote, yavuanda bantu yina kele ve bankundi na nge ya penepene. (1 Pe. 4:9) Mukanda mosi metuba mutindu yayi samu na muntu yina keyambaka banzenza: “Porte ya yinzo na yandi​—mpe ya ntima na yandi—​fueti vuanda ya kuzibuka samu na banzenza.” Kukiyuvusa: ‘Yinki mutindu bantu mezabila munu na diambu metadila kuyamba banzenza?’ (Tanga Baebre 13:2, 16.) Muntu yina keyambaka banzenza kekabulaka bima yina yandi kele na yau na banzenza, yamesangisa bamputu, bantu yina kesalaka kisalu ya ngolo, na kifuani bankengi ya kizungidila mpe bampovi yina kekatukaka na bimvuka yankaka.​—Eba. 18:2-8; Mas. 3:27; Luka 14:13, 14; Mis. 16:15; Rom. 12:13.

7. Yinki mutindu nkulutu kemonisaka ti yandi kele ‘muntu yina kele ve na nzola ya mbongo’?

⁷ ‘Muntu yina kele ve na nzola ya mbongo.’ Yazola monisa ti nge ketulaka ve makanisi na nge nionso na bima ya kinsuni. Yavuanda nge kele mvuama to mputu, nge ketulaka mambote ya Kimfumu na kisika ya ntete na mambu nionso ya luzingu na nge. (Mat. 6:33) Nge kesadilaka ntangu,  ngolo, mpe bima na nge yankaka samu na kusambila Yehova, kukokisa bansatu ya dibuta na nge mpe kusadila kimvuka. (Mat. 6:24; 1 Yoa. 2:15-17) Kukiyuvusa: ‘Yinki mutindu munu ketadilaka mbongo? Munu kesepelaka na bima ya mfunu yina munu kele na yau? To munu ketulaka makanisi na munu kaka na kusosa mbongo mpe kuvuanda na bima mingi ya kinsuni?’​—1 Tim. 6:6, 17-19.

8. Yinki kele ndambu ya mitindu yina kemonisa ti nge kele “muntu yina kelutisaka ndilu ve na bikadulu na [nge]” mpe “muntu yina kekukipekisaka”?

⁸ Kana nge kele “muntu yina kelutisaka ndilu ve na bikadulu na [nge]” mpe “muntu yina kekukipekisaka,” nge kevuanda na bukatikati na mambu nionso ya luzingu na nge. Yamesangisa kumanga kulutisa ndilu na kudia, na kunua malavu, na kuvuata, na kutula munzele mpe na kusala bandutusulu ya ntangu. Nge kevuanda ve nanga ya mimeseno ya yinza. (Luka 21:34; Yak. 4:4) Nge fueti tanina kiyenge ata kana bantu yankaka kena kuntota nge. Nge fueti vuanda “ve muntu yina kekoluaka malavu”; to kuzabana lokola muntu yina kekunuaka malavu mingi. Kukiyuvusa: ‘Nzingulu na munu kemonisaka ti munu kelutisaka ve ndilu na bikadulu na munu mpe munu kekukipekisaka?’

9. Yinki zola monisa kuvuanda “muntu ya makanisi ya mbote” mpe “muntu ya mvualangani ve”?

⁹ Kana nge kele “muntu ya makanisi ya mbote,” nge ketadila mambu mbotembote na kusadilaka bansikudukusu ya Biblia, yakesala ti nge bakusa mambu mbote kuluta mpe nge baka banzengolo ya nduenga. Nge kebaka ve banzengolo na nsualu. Kasi, nge kekukindimisa ti nge mezaba mambu nionso samu na diambu yango. (Mas. 18:13) Yakesala ti nge baka banzengolo ya bukatikati yina kele na nguizani na makanisi ya Yehova. Kana nge kele ‘muntu ya mvualangani ve,’ nge kesala mambu na mulongo mpe nge kezitisa ntangu. Nge kezabana lokola muntu yina balenda tudila ntima mpe yina kelandaka lutuadusu. Bikadulu yango kesala ti nge zabana lokola muntu ya mbote. Beto tadila mutindu beto lenda kokisa mambu yina Biblia melomba na diambu metadila kuvuanda kifuani ya mbote lokola mfumu ya dibuta.

VUANDA KIFUANI YA MBOTE LOKOLA MFUMU YA DIBUTA

10. Yinki mutindu bakala yina kele ya kukuela ketuadisaka “dibuta na yandi mosi na mutindu ya mbote mpenza”?

¹⁰ Kana nge kele bakala ya kukuela mpe nge kele na nsatu ya kukuma nkulutu, bantu ya dibuta na nge diaka fueti vuanda bifuani ya mbote. Nge fueti vuanda muntu yina “ketuadisaka dibuta na yandi mosi na mutindu ya mbote mpenza.” Nge fueti zabana lokola mfumu ya dibuta ya nzola mpe yina kekokisaka bansatu ya dibuta na yandi. Yazola monisa kutuadisa mambu nionso yina metadila nsambudulu na beno. Samu na yinki yakele mpenza na mfunu? Ntumua Paulo tubaka: “Kana muntu zaba ve kutuadisa dibuta na yandi mosi, yinki mutindu yandi ketanina kimvuka ya Nzambi?”​—1 Tim. 3:5.

11-12. Samu na yinki bikadulu ya bana na kati ya dibuta metadila diaka mambu yina kelombamaka na tata ya dibuta yina zola kuma nkulutu? (Tala diaka foto.)

¹¹ Kana nge kele tata, bana na nge ya fioti fueti vuanda “bana yina kele na luzitu mpe yina kebakaka ve mambu na maseki.” Nge fueti longa mpe kupesa bau formasion na nzola. Ya kedika, nge kevuanda na nsatu bavuanda na kiese, basekaka mpe basekanaka lokola bana nionso. Kasi lokola nge kepesaka bau formasion ya mbote, bakevuanda bana yina kekuwaka, ya luzitu mpe yina kele na bikadulu ya mbote. Diaka, nge fueti sala nionso yina nge lenda samu na kusadisa bana na nge bakudisa nguizani ya mbote na Yehova, bazitisa bansikudukusu ya Biblia, mpe babaka mbotama.

¹² ‘Muntu yina kele na bana yina kele bankuikizi yina fundama ve samu na nzingulu ya yimbi mpe bakele ve batomboki.’ Kana muana mosi yina  kele nkuikizi yina kele ntete na yinzo ya tata na yandi mesala disumu ya nene, yinki mutindu baketadila tata na yandi? Kana tata yango vuandaka pesa ve formasion mpe disiplini na muana yango, kondua ntembe yandi kekokisa diaka ve mambu yina kelombamaka samu na kuvuanda nkulutu.​—Tala Linɔ́ngi ya Mosɛnzɛli ya 15 octobre 1996 paje 21, paragrafe 6-7.

SADILAKA KIMVUKA

13. Yinki mutindu nge lenda monisa ti nge kele “muntu ya mambu ngolongolo ve,” mpe “muntu ya yintu ngolo ve”?

¹³ Bampangi ya bakala yina kele na bikadulu ya mbote kevuandaka mpenza lusadusu samu na kimvuka. Bakala yina kevuandaka “muntu ya mambu ngolongolo ve” kesosaka kutula kiyenge. Kana nge kele na nsatu ya kuzabana lokola muntu ya mambu ngolongolo ve, kuwaka bantu yankaka mpe bakusaka makanisi na bau. Na kifuani, kana bankulutu mingi mendima nzengolo mosi yina kele na nguizani na bansikudukusu ya Biblia, nge kendima nzengolo yango ata kana nge zolaka sepela babaka nzengolo yankaka? Kuvuanda “muntu ya yintu ngolo ve” zola monisa ti nge kesosaka mambu salama kaka ve na mutindu na nge. Nge kesepelaka kuwa makanisi ya bantu mingi. (Eba. 13:8, 9; Mas. 15:22) Kuvuanda ve ‘muntu yina kezonzaka na bantu’ to ‘muntu yina kefuemaka mpambampamba.’ Yazola monisa ti nge kekonduaka ve luzitu na bantu yankaka mpe nge kezonzisaka bau ve. Kasi, nge kemonisinaka bau kimpombo. Lokola nge kele muntu ya kiyenge, nge kesalaka ngolo samu na kutula kiyenge ata kana yakele mpasi. (Yak. 3:17, 18) Bampova na nge ya kimpombo lenda kitisa nganzi ya bantu yankaka, yavuanda nganzi ya bambeni.​—Bas. 8:1-3; Mas. 20:3; 25:15; Mat. 5:23, 24.

14. ‘Kuvuanda ve nkuikizi ya yimpa’ mpe “muntu ya kukuikama” zola monisa yinki?

¹⁴ Mpangi ya bakala yina zola kuma nkulutu fueti vuanda ve “nkuikizi ya yimpa.” Ata kana yalomba kaka ve nge sala bamvula mingi banda nge mebakaka mbotama, yakelombaka ntangu samu na kukuma Muklisto yina meyela na kimpeve. Tekila nge ponama lokola nkulutu, nge fueti monisa ti nge kele na kumikitisa mpe nge kesepelaka  kusadila Yehova na mitindu nionso, lokola Yesu. (Mat. 20:23; Flp. 2:5-8) Nge lenda monisa ti nge kele “muntu ya kukuikama” na kukangamaka na Yehova mpe na bansikudukusu na yandi ya lunungu mpe na kulandaka lutuadusu yina mekatuka na nkubukulu na yandi.​—1 Tim. 4:15.

15. Nkulutu fueti vuanda kaka mpovi ya makoki mingi? Sasila.

¹⁵ Masonukua memonisa puelele ti bankengi fueti vuanda ‘bantu yina mezaba kulonga.’ Yazola monisa ti nge fueti vuanda kaka mpovi ya makoki mingi? Ve. Bankulutu nionso ve kevuandaka bampovi ya makoki mingi. Kasi, ntangu bakena kusamuna, mpe bakena kusala baviziti pastorale, bankulutu fueti vuanda na makoki ya kusadila Biblia samu na kulonga mpe kukindisa bampangi. (Fuanikisa na 1 Timote 3:2; 1 Bakorinti 12:28, 29 mpe Baefese 4:11.) Atako plina, nge fueti salaka ntangu nionso bangolo samu na kukudisa makoki na nge ya kulonga. Yinki mutindu nge lenda sala yau?

16. Yinki mutindu nge lenda kudisa makoki na nge ya kulonga? (Tala diaka foto.)

¹⁶ ‘Muntu yina mekangama ngolo na mpova ya kukuikama.’ Samu na kukuma nlongi ya makoki, badiskur na nge mpe malongi yina nge kepesaka bampangi fueti katuka na Mpova ya Nzambi. Vuanda nlonguki ya mbote ya Biblia mpe ya mikanda na beto. (Mas. 15:28; 16:23; Tito 1:9.) Ntangu nge kena kulonguka, tulaka dikebi na mutindu mikanda na beto kesasilaka baverse ya Biblia samu nge sadila yau na mutindu ya mbote. Mpe ntangu nge kena kulonga, sala ngolo nge simba bantima ya bantu yina kena kuwa nge. Nge lenda kudisa makoki na nge ya kulonga kana nge meyuvusa mpe nge mesadila malongi ya bankulutu yina mezingila. (1 Tim. 5:17) Bankulutu fueti “zaba kukindisa” bampangi na bau; kasi, na bantangu yankaka bankulutu fueti pesa malongi ata mpe “kusemba” bau. Na maluaku yango nionso, bankulutu fueti vuanda ntangu nionso na kimpombo. Kana nge kele na kimpombo, na nzola mpe malongi na nge kesimbamaka na Mpova ya Nzambi, nge kevuanda nlongi ya makoki samu nge kelanda kifuani ya Nlongi ya Nene, Yesu.​—Mat. 11:28-30; 2 Tim. 2:24.

 TATAMANA KUSALA BANGOLO

17. (a) Yinki lenda sadisa bansadisi na kisalu batatamana kusala bangolo? (b) Yinki bankulutu fueti lunda na makanisi ntangu bakena kutadila bampangi yina lenda ponama lokola bankulutu? (Tala ankadre “ Beno vuanda na kumikitisa ntangu beno kena kutadila bantu yankaka.”)

¹⁷ Na manima ya kutadila mambu yina kelombamaka samu na kukuma nkulutu, bansadisi ya kisalu yankaka lenda kanisa ti bakesala kokisa ata fioti ve mambu yango. Kasi zaba ti Yehova mpe nkubukulu na yandi kelombaka ve beto kokisa mambu yango na mutindu ya kukoka. (1 Pe. 2:21) Mpe yakele kilendo ya mpeve ya Yehova nde kesadisa nge nge kokisa mambu yango. (Flp. 2:13) Yakele na kikadulu mosi yina nge kesepela kukudisa? Sambila Yehova samu na yau. Sosasosa samu na kikadulu yango, mpe yuvusa makanisi ya nkulutu mosi samu na kukudisa kikadulu yango.

18. Yinki bansadisi na kisalu nionso fueti sala?

¹⁸ Bika beto nionso, yavuanda bampangi yina kele deja bankulutu, beto tatamana kukudisa bikadulu yina beto metubila na disolo yayi. (Flp. 3:16) Nge kele nsadisi na kisalu? Tatamana kusala bangolo! Lomba Yehova pesa nge formasion samu nge kuma na makoki mingi ya kusadila yandi mpe kimvuka. (Yis. 64:8) Bika Yehova sakumuna mingi bangolo yina nge kena kusala samu na kukuma nkulutu.