Kisika yango ya kukotila vuandaka sadisa samu na kukota na kisika ya Nlongo ya tempelo. Na kutadila Biblia—Libongoli ya Mokili ya Sika yina bimaka tekila 2023, “yinzo ya kukotila yina vuandaka na ntuala vuandaka na yinda ya ba coudée 20; yinda na yau kokanaka na nene ya yinzo. Ntela na yau vuandaka 120.” (2 Nt. 3:4) Bambangudulu yankaka diaka metuba ti kisika yango ya kukotila vuandaka na ntela ya “ba coudée 120,” yina zola monisa ti ya vuandaka yinzo’a zulu ya bametre 53!

Nzokande, Biblia—Libongoli ya Mokili ya Sika yina bimaka na 2023 metuba samu na kisika ya kukotila ya tempelo ya Salomo ti: “Ntela na yau vuandaka ya ba coudée 20 ,” to ya bametre kana 9. a Beto tadila ndambu ya bamfunu yina metinda beto beto sala nsobolo yango.

Biblia tubila ve ntela ya kisika yango ya kukotila na 1 Bakonzi 6:3. Na verse yango, nsoniki Yeremia tubilaka bunene mpe mpinda ya kisika yango ya kukotila, kasi yandi tubilaka ve ntela na yau. Na manima, na kikapu melanda, yandi sasilaka na sikisiki bitini yankaka ya tempelo, na kifuani Kima ya nene ya kulundila maza yina salamaka na kisengo yina bayokaka na tiya, bashario 10, mpe makunzi zole ya kuivre yina vuandaka na ntuala ya kisika ya kukotila. (1 Bak. 7:15-37) Kana kisika yango vuandaka mpenza na ntela ya bametre kuluta 50 mpe yavuandaka yinda kuluta tempelo nionso, samu na yinki Yeremia tubilaka ve ntela yango? Ata bankama ya bamvula na manima, bantu ya istuare ya Bayuda tubaka ti kisika yango ya kukotila vuandaka ve yinda kuluta tempelo nionso ya Salomo.

Bantu ya mayele kendimaka ve ti bibaka ya tempelo lendaka simba kisika ya kukotila yina vuandaka na ntela ya ba coudée 120. Na ntama, bima ya nene yina metungama na mabanga mpe na babriki, na kifuani, baporte ya batempelo na Ezipito, vuandaka na bafondasion ya mpinda mpenza mpe yavuandaka ya yinda mpenza. Kasi tempelo ya Salomo vuandaka ya kusuasana na yau. Bantu ya mayele kendimaka ti bibaka na yau vuandaka ve na yinda kuluta ba coudée 6 to bametre 2,7 ya nene. Muntu mosi ya istuare ya arshitektire na nkumbu ya Theodor Busink tubaka ti: “Na kutadila nene ya kibaka ya [kisika ya kukotila ya tempelo], kisika yango ya kukotila lendaka vuanda ve na [ntela] ya ba coudée 120.”

Yalenda vuanda ti basalaka mbote ve kopi ya 2 Ntango 3:4. Atako baminiskri yankaka ya ntama metubila “120” na verse yango, masonukua yankaka yina bantu kendiminaka, na kifuani Codex Alexandrinus ya siekle ya 5 mpe Codex Ambrosianus ya siekle ya 6, metubila “ba coudée 20.” Samu na yinki mbala yankaka nsoniki mosi salaka nzimbala ya kusonika “120”? Bampova yina bakesadilaka samu na kutubila “100” mpe “coudée” kele mutindu mosi na ndinga ya Ebreo. Na yau yalenda vuanda ti nsoniki mosi sonikaka mpova “100” na kisika ya kusonika “coudée.”

Ya kedika, atako beto kena sosa kubakusa mbote mambu yango mpe kumona na sikisiki mutindu tempelo ya Salomo vuandaka, beto ketulaka mingimingi dikebi na diambu yina tempelo yango vuandaka monisa​—tempelo ya nene ya kimpeve. Beto kele na butondi na Yehova mutindu yandi bokidisaka beto nionso bisadi na yandi samu beto sambila yandi na tempelo ya kimpeve!​—Ebr. 9:11-14; Em. 3:12; 7:9-17.