MIZIKI vuandaka na mfunu mpenza na nzingulu ya Bayisaele. Mbala mingi Biblia metubila bantu kena kubula bisadulu ya miziki mpe bakena kuyimbila. Ya kedika, mikanda mingi ya Biblia kele miyimbu. Na kifuani, mukanda ya Nkunga, Muyimbu ya Salomo, mpe mukanda ya Bidilu, kele miyimbu. Mukanda mosi yina ketubilaka luzingu ya ntangu ya Biblia (Music in Biblical Life) metuba ti Biblia memonisa puelele ti Bayisaele vuandaka sadila miziki na mambu mingi ya luzingu na bau.

Miziki na luzingu ya konso kilumbu. Bayisaele vuandaka bula miziki samu na kubimisa banguilu na bau. (Yis. 30:29) Banketo vuandaka bula bambunda na kuyimbilaka na kiese mpe na kukinaka na bankinzi. Na kifuani ntangu bametula ntinu ya yimpa, ntangu basoda menunga na mvita, mpe na bankinzi ya nsambudulu. (Bas. 11:34; 1 Sa. 18:6, 7; 1 Bak. 1:39, 40) Bayisaele vuandaka yimbila diaka na miyimbu samu na kumonisa kiadi na bau ntangu muntu mosi mekufua. (2 Nt. 35:25) Kondua ntembe, mutindu mukanda mosi (McClintock and Strong’s Cyclopedia) metuba: “Baebreo vuandaka bantu yina vuandaka zola miziki mingi.”

Miziki na yinzo ya ntinu. Bantinu ya Yisaele vuandaka sepela kuwa miziki. Ntinu Saulo bokilaka Davidi na yinzo na yandi samu yandi kuiza sala kisalu ya kubula miziki. (1 Sa. 16:18, 23) Na manima, ntangu yandi mosi Davidi kumaka ntinu, yandi salaka bisadulu ya kubula miziki, yandi sonikaka miyimbu ya kitoko, mpe yandi tulaka grupe ya bantu yina vuandaka yimbila na tempelo ya Yehova. (2 Nt. 7:6; Amo. 6:5) Ntinu Salomo vuandaka na bantu yina vuandaka yimbila na yinzo na yandi ya kintinu.​—Mos. 2:8.

Miziki na nsambudulu. Diambu ya mfunu kuluta, Bayisaele vuandaka sadila miziki samu na kusambila Yehova. Babakala 4 000 vuandaka bula bisadulu ya miziki na tempelo ya Yerusaleme. (1 Nt. 23:5) Bavuandaka bula basembale, bima ya kubudila miziki ya bansinga, bagitare mpe batrompete. (2 Nt. 5:12) Kasi kaka ve bantu yina zabaka kubula miziki mbote nde vuandaka kumisa Yehova na nzila ya miziki. Bayisaele mingi vuandaka yimbila ntangu bavuandaka sala vuayaje samu na kukuenda na Yerusaleme samu na kusala bankinzi kuna. Bavuandaka bokidila miyimbu yango Miyimbu ya kumonte. (Nz. 120-134) Mpe na kutadila masonukua ya Bayuda, Bayisaele vuandaka yimbila Nkunga ya Hallel a na ntangu ya madia ya Paki.

Miziki kele kaka na mfunu samu na bisadi ya Nzambi tii bubu yayi. (Yak. 5:13) Miyimbu kele kitini ya nsambudulu na beto. (Ef. 5:19) Miziki kesangisaka beto na bampangi na beto Baklisto. (Kol. 3:16) Mpe yakekindisaka beto ntangu beto kekutanaka na mambu ya mpasi. (Mis. 16:25) Miziki kele mutindu mosi ya mbote ya kumonisa kiminu mpe nzola na beto samu na Yehova.