1. Yinki mutindu Petelo kukimonaka ntangu Yesu sadisaka yandi na nzila ya kimangu ya kuloba bambizi mingi?

 PETELO lutisaka mpipa ya mvimba na kuloba mbizi kondua kubaka ata kima. Diambu ya kukamua, Yesu tubilaka yandi: ‘Kuenda kisika yina kele mudindu, mpe beno loza bafile na beno samu na kukanga bambizi.’ (Luka 5:4) Petelo tulaka ntembe ti yandi lenda kanga mbizi, kasi yandi salaka diambu yina Yesu tubilaka yandi. Petelo mpe bantu yina vuandaka sala kintuadi na yandi kangaka bambizi mingi mpe bafile bandaka kuzengana. Lokola Petelo mpe bantu yina vuandaka sala kintuadi na yandi bakusaka ti yavuandaka kimangu, ‘bakamuaka mingi.’ Mpe Petelo tubaka: ‘Mfumu, katuka na ntuala na munu, samu munu kele muntu ya masumu.’ (Luka 5:6-9) Kondua ntembe, Petelo kukimonaka ti yandi bonga ve kuvuanda na ntuala ya Yesu.

2. Samu na yinki yakele na mfunu samu na beto na kutadila kifuani ya Petelo?

² Petelo vuandaka na rezon​—yandi vuandaka “muntu ya masumu.” Masonukua memonisa ti na bambala yankaka yandi vuandaka tuba to kusala mambu yina vuandaka niongisa yandi na manima. Na bantangu yankaka nge kekukimonaka lokola Petelo? Yakele na diambu mosi na kimuntu na nge yina nge kena kunuana samu na kubongisa, to nge kena kusala ngolo samu na kununga bulembu mosi? Kana yakele plina, nge lenda baka lukindusu kana nge melonguka kifuani ya Petelo. Na yinki mutindu? Tadila diambu yayi: Yehova vuandaka na dikoki ya kusala ti banzimbala ya ntumua Petelo bika sonama na Biblia. Kasi, yandi sonikisaka yau samu beto bakila yau malongi. (2 Tm. 3:16, 17) Kulonguka mambu metadila  muntu yango yina vuandaka na bulembu mpe banguilu lokola beto kesadisa beto samu beto mona ti Yehova kelombaka beto ve beto vuanda bantu ya kukoka. Yandi kele na nsatu ti beto tatamana kusadila yandi​—beto tatamana kumeka—​atako beto kele na babulembu.

3. Samu na yinki beto fueti tatamana kusadila Yehova?

³ Samu na yinki yakele na mfunu beto tatamana? Samu kana beto kena kutatamana kusala diambu mosi, nsukansuka beto kebanda kusala yau mbote. Na kifuani, kana muntu kele na nsatu ya kulonguka kubula gitare mbote, yalenda baka yandi bamvula mingi. Na ntangu yango yandi lenda sala banzimbala mingi, kasi kana yandi metatamana kusala bangalasisi, yandi kezaba kubula yau. Ata kana yandi mekuma kubula gitare mbote, na bantangu yankaka yandi lenda sala nzimbala. Atako plina yandi kebikaka ve, yandi ketatamanaka kubula yau. Mutindu mosi, ata kana beto memona ti beto menunga bulembu mosi, beto lenda sala diaka nzimbala yango. Kasi beto ketatamana kulanda lukanu na beto ya kusala bansobolo. Beto nionso beto ketubaka to beto kesalaka mambu yina keniongisaka beto na manima; nzokande, kana beto lemba ve, Yehova ketatamana kusadisa beto samu beto tatamana kukuenda na ntuala. (1 Pi. 5:10) Beto tadila kifuani ya Petelo na diambu metadila kutatamana kusadila Nzambi. Ntima kiadi yina Yesu monisinaka yandi atako banzimbala na yandi lenda kindisa beto samu beto tatamana kusadila Yehova.

4. Na kutadila Luka 5:5-10, yinki Petelo tubaka samu na yandi mosi, kasi yinki mutindu Yesu kindisaka yandi?

⁴ Masonukua tuba ve mfunu yina Petelo kukimonaka lokola “muntu ya masumu” to yinki masumu yina yandi vuandaka kanisa. (Tanga Luka 5:5-10.) Kasi yalenda vuanda ti yandi salaka banzimbala ya nene. Yesu zabaka ti Petelo vuandaka banga, mbala yankaka samu yandi vuandaka kukimona ti yandi vuandaka muntu yina bonga ve. Yesu zabaka diaka ti Petelo lendaka bikana muntu ya kukuikama. Na yau Yesu tubilaka Petelo na kimpombo nionso ‘kubanga diaka ve.’ Lokola Yesu vuandaka tudila Petelo ntima, yau salaka ti luzingu na yandi soba. Na manima Petelo na mpangi na yandi Andre sundolaka kisalu na bau ya kuloba mbizi mpe bakumaka banlonguki ya ntangu nionso ya Masiya, nzengolo yina natinaka bau balusakumunu mingi.​—Mar. 1:16-18.

5. Yinki balusakumunu Petelo bakaka na kunungaka kubanga na yandi mpe na kundimaka kulanda Yesu?

⁵ Petelo kutanaka na mambu mingi ya mbote lokola yandi vuandaka nlonguki ya Klisto. Yandi monaka mutindu Yesu vuandaka belusa bantu ya maladi, kubimisa bademon, ata mpe kufutumuna bantu. b (Mat. 8:14-17; Mar. 5:37, 41, 42) Petelo  monaka diaka vizion mosi ya kukamua ya kiyekua ya Yesu na bilumbu kena kuiza lokola ntinu na Kimfumu ya Nzambi, Petelo salaka zimbakana ve diambu yango. (Mar. 9:1-8; 2 Pi. 1:16-18) Ya kedika, Petelo monaka mambu yina yandi zolaka mona ve kana yandi vuandaka ve nlonguki ya Yesu. Kondua ntembe, yandi vuandaka na kiese mutindu yandi nungaka banguilu ya yimbi mpe yandi bakaka balusakumunu nionso yina!

6. Petelo nungaka babulembu na yandi mbala mosi? Sasila.

⁶ Atako yandi monaka mpe yandi kuwaka mambu nionso yina, Petelo tatamanaka kunuanisa babulembu na yandi. Beto tadila ndambu ya bifuani. Ntangu Yesu sasilaka mutindu yandi keniokuama mpe yandi kekufua samu na kukokisa bambikudulu ya Biblia, Petelo tubilaka Yesu ti yakekumina yandi ve. (Mar. 8:31-33) Mbala mingi, Petelo mpe bantumua yankaka vuandaka zonza samu na kuzaba nani meluta nene na kati na bau. (Mar. 9:33, 34) Na mpipa ya nsuka tekila Yesu kufua, na nganzi nionso Petelo zengaka dikutu ya bakala mosi. (Yoa. 18:10) Kaka na mpipa yango, Petelo bikaka wonga yala yandi mpe yandi wanganaka mbala tatu ti yandi zaba ve nkundi na yandi Yesu Klisto. (Mar. 14:66-72) Yau salaka Petelo dila ngolo.​—Mat. 26:75.

7. Yinki diluaku Petelo vuandaka na yau na manima ya mfutumukunu ya Yesu?

⁷ Yesu sundolaka ve ntumua na yandi yina lembaka nzutu. Na manima ya mfutumukunu na yandi, Yesu pesaka Petelo diluaku ya kumonisa yandi ti, yandi vuandaka tatamana kuzola yandi. Yesu lombaka Petelo na kumikitisa nionso ti yandi sala lokola mvungi ya mameme na yandi. (Yoa. 21:15-17) Petelo vuandaka ya kukubama samu na kusala diambu yina Yesu lombaka yandi. Yandi vuandaka na Yerusaleme na kilumbu ya Pantekoti mpe yandi vuandaka na kati ya bantu ya ntete yina tuluaka mafuta na kimpeve.

8. Yinki nzimbala ya nene Petelo salaka na Antiokia?

⁸ Ata na manima ya kukuma Muklisto yina metulua mafuta na kimpeve, yalombaka Petelo tatamana kunuanisa babulembu na yandi. Na mvula 36 N.B. Nzambi tindaka Petelo na Korneyi yina vuandaka ve Muyuda. Kuna, Nzambi tulaka Korneyi mafuta na kimpeve, yamonanaka puelele ti ‘Nzambi keponaponaka ve’ mpe bantu ya makanda yankaka lendaka vuanda na kati ya kimvuka ya Buklisto. (Bis. 10:34, 44, 45) Na manima na yau, Petelo bandaka kudia na Bantu ya makanda, diambu yina yandi lendaka sala ve na ebandeli. (Bag. 2:12) Kasi, Bayuda yankaka yina vuandaka Baklisto, vuandaka mona ti Bayuda mpe Bantu ya makanda yankaka fueti kudia ve kisika mosi. Ntangu ndambu ya Bayuda yina vuandaka na makanisi yango kumaka na Antiokia, Petelo lembaka kudia na bampangi na yandi Bantu ya makanda, kondua ntembe samu yandi vuandaka banga Baklisto yina vuandaka Bayuda. Ntumua Paulo monaka diambu yina Petelo salaka mpe yandi sembaka yandi na ntuala ya bantu nionso yankaka. (Bag. 2:13, 14) Atako nzimbala yango, Petelo tatamanaka kusadila Nzambi. Yinki sadisaka yandi?

9. Yinki mutindu Yoane 6:68, 69 kena kumonisa kukuikama ya Petelo?

⁹ Petelo vuandaka muntu ya kukuikama; yandi bikaka nzila na diambu mosi ve pekisa yandi kulanda Yesu. Yandi monisaka kukuikama na yandi na diluaku mosi ntangu Yesu tubaka diambu mosi yina banlonguki na yandi bakusaka ve. (Tanga Yoane 6:68, 69.) Kondua kuvingila to kusosa bansasulu, bantu mingi lembaka kulanda Yesu. Kasi Petelo tatamanaka. Yandi zabaka ti Yesu kaka kele na ‘bampova ya luzingu ya mvula na mvula.’

10. Yinki mutindu Yesu monisaka ti yandi vuandaka tudila Petelo ntima? (Tala diaka foto.)

¹⁰ Yesu sundolaka ve Petelo. Na mpipa ya nsuka ya luzingu na yandi na ntoto, Yesu zabaka ti Petelo na bantumua na yandi yankaka kesundola  yandi. Kasi Yesu tubilaka Petelo ti, yandi vuandaka na kivuvu ti Petelo kevutukila yandi mpe yandi kebikana ya kukuikama. (Luka 22:31, 32) Yesu bakusaka ti ‘mpeve kele ngolo, kasi nsuni kele ngolo ve.’ (Mar. 14:38) Na yau, ata ntangu Petelo wanganaka yandi, Yesu bikaka ve ntumua na yandi. Na manima ya mfutumukunu na yandi Yesu biminaka Petelo​—kondua ntembe ntangu Petelo vuandaka yandi mosi. (Mar. 16:7; Luka 24:34; 1 Bk. 15:5) Kanisa ntete mutindu diambu yango kindisaka Petelo yina vuandaka mpenza na kiadi samu na mambu yina yandi salaka!

11. Yinki mutindu Yesu kindisaka Petelo ti Yehova kevuanda na yandi?

¹¹ Yesu kindisaka Petelo ti Yehova kesadisa yandi. Yesu yina futumukaka, pesaka Petelo mpe bankundi na yandi bantumua kimangu yankaka ya kuloba mbizi. (Yoa. 21:4-6) Kondua ntembe kimangu yango ndimisaka Petelo ti Yehova kepesa bau na pete bima ya kinsuni yina bakele na yau nsatu. Mbala yankaka ntumua yango bambukaka na bampova ya Yesu ti Yehova kekokisaka bansatu ya bantu yina ketatamanaka “kusosa ntete Kimfumu.” (Mat. 6:33) Mambu nionso yina, sadisaka ntumua Petelo samu yandi tula kisalu ya kusamuna na kisika ya ntete, kasi ve kisalu na yandi ya kuloba mbizi. Yandi samunaka na kibakala nionso na kilumbu ya Pantekoti ya mvula 33 N.B., na kusadisaka mafunda ya bantu bandima nsangu ya mbote. (Bis. 2:14, 37-41) Na manima yandi sadisaka bantu ya Samaria mpe Bantu ya makanda bandima Klisto. (Bis. 8:14-17; 10:44-48) Kondua ntembe Nzambi sadilaka Petelo na mutindu mosi ya kilendo samu na kunata bantu ya mitindu nionso na kimvuka ya Buklisto.

12. Na kulundaka kifuani ya Petelo na makanisi, yinki beto fueti zimbakana ve kana beto kena kunuana na bulembu mosi yina mezingila?

¹² Yehova lenda sadisa beto samu beto tatamana kusadila yandi. Yalenda vuanda mpasi kutatamana kusadila yandi, mingimingi kana beto kena kunuana na bulembu mosi yina mezingila. Na bantangu yankaka, babulembu na beto lenda monana mpasi kuluta yina Petelo kutanaka na yau. Kasi Yehova lenda pesa beto ngolo samu beto lemba ve. (Nk. 94:17-19) Na kifuani, mpangi mosi ya bakala kukipesaka na luzingu ya kusangisa nzutu babakala na babakala bamvula mingi tekila yandi longuka kedika. Yandi mesobaka mpenza luzingu na yandi, mpe na manima yandi kena kuzinga na nguizani na bansikudukusu ya Nzambi. Kasi, na bantangu yankaka yandi kenuanaka na bansatu ya yimbi. Yinki kesadisaka yandi samu na kutatamana kusadila Yehova? Yandi metuba: “Yehova kepesaka beto ngolo.” Yandi mebuela:  “Na lusadusu ya mpeve ya Yehova, . . .  munu longukaka ti dikoki kele beto tatamana na nzila ya kedika . . . Yehova vuandaka na dikoki ya kusadila munu, mpe atako banzimbala na munu yandi tatamanaka kupesa munu ngolo.”

13. Yinki mutindu beto lenda landa kifuani ya Petelo mutindu Bisalu 4:13, 29, 31 memonisa yau? (Tala diaka foto.)

¹³ Mutindu beto memona yau, Petelo salaka banzimbala ya nene samu yandi vuandaka banga bantu. Kasi na kusambilaka samu na kulomba kibakala, Petelo vuandaka sala mambu na kibakala nionso. (Tanga Bisalu 4:13, 29, 31.) Beto diaka beto lenda nunga kubanga na beto. Beto tadila mambu yina kuminaka Horst, mpangi mosi ya bakala ya ntuenia yina zingaka na Allemagne na ntangu ya Mvita ya zole ya yinza ya mvimba. Mbala mingi, yandi vuandaka kubua na mbamba yina bavuandaka tula yandi na ekole na kutubaka “Hitler kevuluza beto!” Na kisika ya kutemina yandi, bibuti ya Horst vuandaka sambila kintuadi na yandi, bavuandaka lomba Yehova pesa yandi kibakala. Na lusadusu ya bibuti na yandi mpe na kutudilaka Yehova ntima, nsukansuka Horst bakaka ngolo ya kubikana ngui. Na manima yandi tubaka: “Yehova bikaka munu ve.” c

14. Yinki mutindu bamvungi ya dikebi kekindisaka bantu yina melemba nzutu?

¹⁴ Yehova mpe Yesu kebika beto ve. Na manima ya kuwangana Yesu, yalombaka Petelo baka nzengolo ya mfunu. Yandi kebika to yandi ketatamana kuvuanda nlonguki ya Klisto? Yesu lombaka Yehova ti kiminu ya Petelo lemba ve. Yesu tubilaka Petelo kisambu yango mpe yandi tubaka na kivuvu nionso ti yandi kevuanda na dikoki ya kukindisa bampangi na yandi. (Luka 22:31, 32) Petelo vuandaka baka lukindusu ntangu yandi vuandaka kanisa na bampova ya Yesu! Ntangu yakena lomba beto baka nzengolo mosi ya mfunu na luzingu, Yehova lenda sadila bamvungi yina ketudilaka  beto dikebi samu na kukindisa beto samu beto bikana ya kukuikama. (Efe. 4:8, 11) Paul, nkulutu mosi yina mezingila kemekaka kupesa lukindusu ya mutindu yina. Yandi kelombaka na bantu yina kena mona ti bazola lemba, bakanisa na mutindu Yehova bendaka bau na kedika. Na manima yandi kekindisaka bau ti nzola ya kukuikama ya Yehova kepesa Yandi ve nzila na kubika bau. Yandi mesukisa na kutuba ti, “Munu memonaka bantu mingi yina melemba nzutu tatamana kusadila Yehova na lusadusu ya Yehova.”

15. Yinki mutindu kifuani ya Petelo mpe ya Horst memonisa kedika ya Matayo 6:33?

¹⁵ Mutindu kaka Yehova pesaka bima ya kinsuni na Petelo mpe na bantumua yankaka, Yandi kekokisa bansatu na beto ya kinsuni kana beto metula kisalu na yandi na kisika ya ntete na luzingu na beto. (Mat. 6:33) Na manima ya Mvita ya zole ya yinza ya mvimba, Horst yina beto tubilaka na ebandeli, kumaka mpasudi nzila. Kasi yandi vuandaka mpenza mputu, mpe yandi vuandaka kukitungisa samu na mutindu yandi kekokisa bansatu na yandi samu na kubikana na kisalu ya ntangu nionso. Yinki yandi salaka? Yandi bakaka nzengolo ya kumeka Yehova, na kulutisaka sabala ya mvimba na kisalu ya kusamuna na ntangu ya viziti ya nkengi ya kizungidila. Na nsuka ya sabala yango, yandi kamuaka ntangu nkengi ya kizungidila pesaka yandi anvelope mosi yina vuandaka na mbongo na kati, kasi bazabisaka yandi ve nani pesaka yau. Yavuandaka na mbongo yina lendaka sadisa yandi na kisalu ya mpasudi nzila samu na bangonda mingi. Horst monaka kado yango lokola diambu ndimisaka yandi ti Yehova kesadisa yandi. Yandi lutisaka luzingu na yandi nionso na kutulaka Kimfumu ya Nzambi na kisika ya ntete.​—Mal. 3:10.

16. Samu na yinki yakele mbote samu na beto kulonguka kifuani ya Petelo mpe mambu yina yandi sonikaka na mikanda na yandi?

¹⁶ Petelo vuandaka na kiese mutindu Yesu bikaka yandi ve ntama, mutindu yandi lombaka Yesu na ebandeli! Klisto tatamanaka kupesa Petelo formasion samu na kuvuanda ntumua ya kukuikama mpe kifuani ya mbote samu na Baklisto. Formasion yango kele na malongi mingi ya mbote yina beto nionso lenda bakila mambote. Petelo pesaka malongi yango na mikanda zole yina yandi sonikinaka bimvuka na siekle ya ntete mpe yina kele bubu yayi na kati ya Biblia. Disolo kelanda ketubila ndambu ya makundoli ya baletre yango mpe mutindu beto lenda sadila yau bubu yayi.