1. Yinki bupusi mpeve ya kuwelana lenda vuanda na bantu?

BUBU yayi na yinza, mpeve ya kuwelana kele na bupusi na bantu mingi. Na kifuani, muntu yina kesalaka mumbongo lenda sadila mayele ya mutindu na mutindu samu na kososa kuluta bantu yankaka. Muntu yina kesalaka bansaka ya kuzawula lenda sala diata muninga ya ekipe yankaka na nko samu kaka yandi nunga na bansaka yango. Muana kalasi mosi lenda yiba ba point (tricher) samu kaka yandi vuanda na dikoki ya kusonama na iniversite mosi yina mezabana. Lokola beto kele Baklisto, beto mezaba ti kikadulu yango kele yimbi; yakele mosi ya ‘bisalu ya nzutu.’ (Bag. 5:19-21) Kasi, yalenda salama ti bisadi ya Yehova kuma na kikadulu ya kuwelana na kimvuka kondua kutu bazaba? Yakele kiuvu mosi ya mfunu samu mpeve ya kuwelana lenda vuanda na bupusi na bumosi ya kimvuka.

2. Yinki beto ketubila na disolo yayi?

² Na disolo yayi, beto ketubila bikadulu ya yimbi yina lenda sala ti beto kuma kuwelana na bampangi na beto. Beto ketubila diaka bifuani ya babakala mpe ya banketo ya kukuikama ya ntangu ya ntama yina bikilaka ve kikadulu ya kuwelana nzila. Ya ntete, beto tubila mutindu beto lenda tadila makanisi yina ketindaka beto beto sala mambu.

3. Yinki biuvu beto fueti kukiyuvusa?

³ Konso ntangu, yakele mbote beto tadilaka makanisi yina ketindaka beto beto sala mambu. Beto fueti kukiyuvusa: ‘Munu kekukimonaka mbote kaka kana mukena kukanisa ti munu meluta muntu yankaka? Kikadulu ya kukimona ti mambu munu kesalaka meluta ya bantu yankaka kele na bupusi samu na munu? To munu kekukimonaka ti munu meluta mpangi mosi ya nketo to ya bakala?  To munu kesalaka kaka ngolo samu musepedisa Yehova?’ Samu na yinki beto fueti kukiyuvusa biuvu yango? Tala yina Mpova ya Nzambi metuba.

4. Na kutadila Bagalatia 6:3, 4, samu na yinki beto fueti manga kukifuanikisa na bantu yankaka?

⁴ Biblia kena kukindisa beto ti beto bika kikadulu ya kukifuanikisa na bantu yankaka. (Tanga Bagalatia 6:3, 4.) Samu na yinki? Na ndambu mosi, kana beto mekanisa ti beto kena kusala mbote kuluta bampangi na beto, beto lenda kuma na lulendo. Na ndambu yankaka, kana beto kena kukanisa ti bampangi na beto kena kusala mbote kuluta beto, beto lenda lemba nzutu. Samu na kutuba kedika, makanisi nionso zole yina kele ya nduenga ve. (Bar. 12:3) Mpangi mosi ya nketo na nkumbu ya Katerina, * yina kevuandaka na Grèce, metuba: “Munu vuandaka na kikadulu ya kukifuanikisa na bantu yina vuandaka monana kitoko, bayina vuandaka ngolo na kisalu ya kusamuna, mpe bayina vuandaka ngolo na kusala kinkundi. Yau salaka ti, munu kukimona lokola kaka mukele na mfunu ve.” Beto fueti zimbakana ve ti Yehova bendaka beto na yandi, yakele ve samu beto kele kitoko kuluta, beto ketubaka mbote, to beto mezabana na bantu mingi, kasi samu beto kezolaka yandi mpe beto kekuwaka Muana na yandi.—Yoa. 6:44; 1Bk. 1:26-31.

5. Yinki dilongi beto mebaka na disolo ya mpangi Hyun?

⁵ Kiuvu yankaka beto fueti kukiyuvusa kele yayi, ‘Munu mezabana lokola muntu yina ketulaka kiyenge, to munu kevuandaka kaka ntangu nionso na mantata na bantu?’ Tala disolo ya mpangi mosi ya bakala na nkumbu ya Hyun, yina kezingaka na Corée du Sud. Na bantangu yankaka, yandi vuandaka kukimona ti bampangi yina kele na biyekua na kimvuka meluta yandi. Yandi metuba, “Munu vuandaka sepela ve na bampangi yango, mpe mbala mingi muvuandaka ndima kutu ve mambu bavuandaka tuba.” Kikadulu yango salaka yinki? Yandi metuba, “Kikadulu na munu kabulaka kimvuka.” Ndambu ya bankundi ya Hyun sadisaka yandi yandi bakusa yina vuandaka diambu na yandi. Hyun salaka bansobolo, mpe bubu yayi yandi kele nkulutu mosi ya mbote. Kana beto memona ti beto mebanda kukuma na kikadulu ya kuwelana na kisika ya kutula kiyenge, beto fueti sala bansobolo na nsualu.

6. Na kutadila Bagalatia 5:26, yinki bikadulu ya yimbi yina kesalaka ti muntu kuma na mpeve ya kukifuanikisa na bantu yankaka?

⁶ Tanga Bagalatia 5:26. Yinki bikadulu ya yimbi yina lenda nata na mpeve ya kukifuanikisa na bantu yankaka? Mosi na yau kele lulendo. Muntu ya lulendo kevuandaka muyimi mpe yandi kekanisaka kaka mambote na yandi mosi. Kikadulu yankaka ya yimbi kele kimpala. Muntu ya kimpala kesukaka kaka ve na kulula kima yina muntu yankaka kele na yau kasi yandi kesosaka diaka kubotola yandi yau. Na yau, kana muntu mekuma na kimpala samu na muntu yankaka yandi kebandaka kuyina yandi. Beto fueti manga bikadulu yango ya yimbi lokola maladi ya yimbi yina kena kumuangana!

7. Yinki kifuani nge lenda pesa samu na kumonisa kivonza yina lulendo mpe kimpala lenda nata?

⁷ Beto lenda fuanikisa bikadulu ya yimbi ya lulendo mpe kimpala lokola banselele yina mekota na dibaya to yinti mpe bakena kubebisa yau. Yinti mpe dibaya lenda vuanda mbote mpe kitoko, kasi kana banselele mekotila yau, balenda banda kubebisa yau malembe malembe tii yinti yango kekubua to dibaya yango kefusa. Mutindu mosi mpe, muntu lenda sadila Yehova samu na mua ntangu. Kasi kana yandi mebika nzila na kumikumisa mpe kimpala, yandi kekubua to kefusa. (Bin. 16:18) Yandi kebika kusadila Yehova, yandi kekukisala mpasi mpe yandi kesala bantu yankaka mpasi. Na yau, yinki beto lenda sala,  samu beto bika kuma na kikadulu ya lulendo mpe kimpala?

8. Yinki mutindu beto lenda nuanisa kikadulu ya lulendo?

⁸ Beto lenda nuanisa kikadulu ya lulendo kana beto kena kulunda na makanisi dilongi yina Paulo pesaka Bafilipi: ‘Beno sala ve ata diambu mosi na mpeve ya kuwelana to samu na kumonisa ti beno meluta bayankaka, kasi na kumikitisa nionso beno tadila bayankaka ti bameluta beno.’ (Fil 2:3) Kana beto kena kutadila bantu yankaka ti bameluta beto, beto kekukifuanikisa ve na bantu yina kele na biyekua to na makoki kuluta beto. Kutu, beto kevuanda nde na kiese samu na bau. Yakemonana mpenza kedika kana bakena kusadila makoki na bau na kisalu ya Yehova samu na kupesa yandi lokumu. Na ndambu yankaka, kana mpangi mosi ya bakala to ya nketo yina kele na makoki mingi kena kusadila dilongi ya Paulo, yandi kevuanda na dikoki ya kumona bikadulu na beto ya mbote. Yakesala ti beto nionso beto tula kiyenge mpe bumosi na kimvuka.

9. Yinki mutindu beto lenda manga kukuma na kimpala samu na bampangi na beto?

⁹ Beto lenda kukikenga na kikadulu ya kimpala na ntadisi ya bampangi na beto, kana beto kena ndima ti bakele na makoki ya kusala mambu yina beto kele na makoki ve ya kusala. Kana beto kele na kumikitisa, beto kemeka kutu ve kumonisa ti beto kele mbote kuluta bantu yankaka. Kutu, beto kesosa nde kuzaba mutindu beto lenda longuka mambu mingi na bampangi yina kele na makoki kuluta beto. Na kifuani, kanisa ntete mpangi mosi na kimvuka yina kesalaka badiskur na yandi mbote. Beto lenda yuvusa yandi mutindu yandi kebongisaka badiskur na yandi. Kana mpangi mosi kelambaka mbote, beto lenda yuvusa yandi mua mabanza yina kesadisa beto beto kuma kulamba mbote. Mpe kana mpangi mosi ya ntuenia kemonaka mpasi samu na kubaka bankundi, yandi lenda yuvusa dilongi na muntu yina mezaba kusala kinkundi na bantu yankaka. Na kusalaka mutindu yina nde beto kemanga kimpala mpe beto kekudisa makoki na beto.

10. Yinki diambu ya mpasi Gideoni kutanaka na yau?

¹⁰ Kanisa ntete na diambu yina kuminaka Gideoni, yina vuandaka na dibuta ya Manase, mpe  babakala ya dibuta ya Efrayimi. Na lusadusu ya Yehova, Gideoni na babakala na yandi 300 nungaka na mvita mpe yau lendaka sala ti bakuma na lulendo ya nene. Babakala ya dibuta ya Efrayimi kuendaka kutana na Gideoni, yavuandaka ve samu na kupesa yandi felisitasion, kasi nde samu na kuzonzisa yandi. Yamemonana ti bakumaka na nganzi mutindu Gideoni bokidisaka bau ve tekila mvita yango banda samu bakuiza nuanisa bambeni ya Nzambi kintuadi na yandi. Bavuandaka na nsatu ya kutanina lokumu ya dibuta na bau kasi bazimbakanaka ti diambu lutaka mfunu kele mutindu—Gideoni pesaka maboko samu na kukumisa nkumbu ya Yehova mpe kutanina dibuta na yandi.—Baz. 8:1.

11. Yinki mutindu Gideoni pesaka mvutu na babakala ya dibuta ya Efrayimi?

¹¹ Gideoni tubaka na kumikitisa nionso na babakala ya dibuta ya Efrayimi ti: ‘Mambu yina munu mesala mefuanana na yina beno salaka?’ Mpe na manima yandi pesaka bau kifuani ya mutindu Yehova sakumunaka bau. Ntangu babakala yango kuwaka mutindu yina ‘nganzi na bau kitaka.’ (Baz. 8:2, 3) Gideoni ponaka kumikitisa samu na kutula kiyenge kati na bantu ya dibuta ya Nzambi.

12. Yinki malongi beto mebaka na kifuani ya bantu ya Efrayimi mpe kifuani ya Gideoni?

¹² Yinki dilongi beto lenda baka na disolo yayi? Na kifuani ya bantu ya dibuta ya Efrayimi, beto melonguka ti beto fueti tula kaka dikebi ve na kusosa kutanina lokumu na beto na kisika ya kutanina lokumu ya Yehova. Kana beto kele bamfumu ya dibuta to bankulutu, beto lenda baka dilongi na kifuani ya Gideoni. Kana muntu mosi metungisama samu na diambu mosi beto salaka, beto fueti sosa kubakusa samu na yinki yandi kena kukitungisa. Beto lenda pesa diaka muntu yango felisitasion samu na diambu yina yandi salaka mbote. Yau kelomba beto vuanda na kumikitisa samu na kusala yau, mingi mingi kana yakena monana puelele ti muntu yango nde kele na foti. Kasi kuvuanda na kiyenge na bantu yankaka kele mfunu kuluta kusosa mambote na beto mosi.

13. Yinki mambu ya mpasi Ana kutanaka na yau, mpe yinki mutindu yandi nungaka yau?

¹³ Kanisa diaka na disolo ya Ana. Yandi kuelanaka na molevi mosi na nkumbu ya Elkana, yina vuandaka zola yandi mingi. Kasi Elkana vuandaka na nketo yankaka na nkumbu ya Penina. Elkana zolaka mingi Ana kuluta Penina; ‘Penina vuandaka na bana, kasi Ana vuandaka ve na bana.’ Samu na yau, Penina vuandaka sokusa Ana mingi samu na ‘kufuemisa yandi.’ Yinki Ana salaka samu na diambu yango? Yandi kumaka kumitungisa mingi! ‘Yandi vuandaka kudila mpe kudia ve.’ (1Sa 1:2, 6, 7) Kasi, Biblia tuba ve ti Ana sosaka kuvutula yimbi na Penina. Na kisika ya kusala mutindu yina, yandi tubilaka Yehova mpasi yina yandi vuandaka kuwa na ntima mpe yandi tulaka ntima ti yandi kesadisa yandi. Kasi kikadulu ya Penina na ntadisi ya Ana sobaka? Biblia tubila yau ve. Kasi beto mezaba ti Ana bakaka  mpe yandi taninaka kiyenge na yandi ya kati ya ntima. ‘Yilungi na yandi vuandaka diaka ve kiadikiadi.’—1Sa 1:10, 18.

14. Yinki dilongi beto mebaka na kifuani ya Ana?

¹⁴ Yinki dilongi beto lenda baka na kifuani ya Ana? Kana muntu mosi kena kusokusa nge na mutindu mosi to yankaka, kuzimbakana ve ti nge nde kele na kiyekua ya kutula kiyenge. Nge fueti kukikotisa ve na kuwelana. Na kisika ya kuvutula yimbi na yimbi, sosa kutula kiyenge na muntu yango. (Bar. 12:17-21) Ata kana yandi kena kutatamana kusokusa nge, nge tatamana kutula kiyenge.

15. Yinki mambu fuanikisaka Apolosi mpe Paulo ?

¹⁵ Samu na kumanisa, beto tala dilongi beto lenda baka na kifuani ya nlonguki Apolosi mpe ntumua Paulo. Babakala yango nionso zole zabaka mbote Masonukua. Bau nionso zole vuandaka banlongisi ya mbote mpe bazabanaka mingi. Mpe bau nionso zole pesaka maboko samu na kukumisa bantu mingi banlonguki. Kasi mosi ve kati na bau vuandaka na kimpala samu na muninga.

16. Apolosi vuandaka muntu ya yinki mutindu?

¹⁶ Apolosi vuandaka ‘muntu ya Alezandria,’ mbanza yango vuandaka kisika ya nene yina bantu vuandaka baka malongi na siekle ya ntete. Yandi zabaka kutuba mbote, mpe yandi zabaka ‘Masonukua mbote-mbote.’ (Bis. 18:24) Ntangu yandi kuendaka sala kisalu na yandi na Korinto, bampangi yankaka na kimvuka monisaka puelele ti bavuandaka sepela mingi na yandi kuluta bampangi yankaka, ata mpe Paulo. (1Bk. 1:12, 13) Apolosi kumaka na kikadulu ya bukabuani? Beto lenda kanisa ve ti yandi kumaka na kikadulu yango. Kasi, ntangu Apolosi katukaka na Korinto na manima ya mua ntangu, Paulo kindisaka yandi vutuka kuna. (1Bk. 16:12) Paulo lendaka sala yau ve kana yandi kanisaka ti Apolosi vuandaka kotisa bukabuani na kati ya kimvuka.  Ya kedika, Apolosi sadilaka makabu yina yandi vuandaka na yau na mutindu ya mbote—kusamuna nsangu ya mbote mpe kukindisa bampangi na yandi. Beto lenda ndimisama diaka ti Apolosi vuandaka muntu mosi ya kumikitisa. Na kifuani, Biblia tuba ata kisika mosi ve ti Apolosi fuemaka ntangu Akila mpe Prisile ‘sasilaka yandi nzila ya Nzambi mbote-mbote.’—Bis. 18:24-28.

17. Yinki mutindu Paulo tulaka kiyenge?

¹⁷ Ntumua Paulo zabaka kisalu ya mbote yina Apolosi salaka. Kasi Paulo vuandaka kukitungisa ve ti bantu kekanisa ti Apolosi vuandaka mbote kuluta yandi. Ntangu beto kena kutanga malongi yina Paulo sonikinaka kimvuka ya Korinto, beto kemona ti yandi vuandaka muntu ya kumikitisa, mpe na bukatikati. Yandi sepelaka ve na bampova yina bantu vuandaka tuba ti ‘Munu kele muntu ya Paulo,’ kasi yandi bendaka nde dikebi na bau na Yehova Nzambi mpe Yesu Klisto.—1Bk. 3:3-6.

18. Na kutadila 1 Bakorinto 4:6, 7, yinki dilongi beto mebaka na bifuani ya Apolosi mpe Paulo?

¹⁸ Yinki dilongi beto lenda baka na bifuani ya Apolosi mpe Paulo? Beto lenda sala kisalu ya ngolo samu na Yehova, mpe beto lenda sadisa bantu mingi bakuenda na ntuala tii na mbotama. Kasi beto mezaba ti mambote yina beto kena kubaka kele samu Yehova kena kusakumuna beto. Bifuani ya Apolosi mpe Paulo, melonga beto dilongi yankaka—ntangu beto kele na biyekua mingi na kimvuka, na ntangu yango nde beto fueti sosa maluaku ya kutula kiyenge. Beto kevuandaka na butondi ntangu bankulutu mpe bansadisi na kisalu kena kusadisa beto beto vuanda na bumosi mpe kiyenge kati na beto, bakesalaka yau kana malongi bakena kupesa mekatuka na Mpova ya Nzambi, bakemonaka ve ti bakele na mfunu mingi kuluta, kasi bakesadisaka kimvuka ya vimba, bazitisa Yesu mpe balanda kifuani na yandi!—Tanga 1 Bakorinto 4:6, 7.

19. Yinki mosi mosi kati na beto lenda sala? (Tala diaka ankadre “ Manga Kubimisa Kuwelana.”)

¹⁹ Konso muntu kati na beto kele na makoki yina Nzambi pesaka yandi. Beto lenda sadila makoki yango ‘samu na kusalasana.’ (1 Pi. 4:10) Beto lenda mona ti kiyekua yina beto kele na yau kele mfunu mpenza ve. Mutindu kaka briki mosi mosi kesadisaka samu na kutunga yinzo, mutindu mosi mpe konso diambu yina beto kele na dikoki ya kusala kesadisa samu kimvuka vuanda na bumosi. Bika beto sala ngolo samu na kukatula konso kidimbu ya mpeve ya kuwelana kati na beto. Beto baka nzengolo ya kusala yina beto lenda samu na kutula kiyenge mpe bumosi na kati ya kimvuka.—Efe 4:3.