BANDA bamvula mingi, Bayisaele vuandaka pesa mbongo samu na kupesa maboko na nsambudulu ya kedika. Kasi na ntangu ya Yesu Bayuda kumaka kufuta bampaku mingi, yau salaka ti luzingu na bau kuma ya mpasi.

Samu na kupesa maboko na bisalu ya tabernakle yina kumaka tempelo na manina, yalombaka na Bayuda nionso ya bambuta na kufuta ndambu ya shekele (badrakme zole). Na ntangu ya Yesu, bavuandaka sadila mpaku yango samu na kubongisa mpe kupesa bankayilu na tempelo yina Herode tungaka. Bayuda yuvusaka Petelo kana Yesu vuandaka futa mpaku yango, mpe Yesu tubaka yavuandaka yimbi ve kufuta yau. Yau yina, yandi lombaka Petelo yandi baka mbongo mosi ya kisengo samu na kufuta mpaku yango.—Mat. 17:24-27.

Yavuandaka lomba diaka na bisadi ya Nzambi ya ntangu ya ntama bafuta dime, yina fuananaka na ndambu mosi kati ya bandambu kumi ya bima yina bavuandaka baka konso mvula na bilanga to na bisalu na bau. (Lev. 27:30-32; Kut. 18:26-28) Bamfumu ya mabundu vuandaka lomba bantu bafuta mpaku yango kukondua kukakula samu na konso kisalu na bau ya bilanga, ata na bima lokola ‘manti, aneti mpe kumini.’ Yesu tubaka ve ti kupesa dime kele yimbi, kasi yandi monisaka nde puelele luvunu ya bansoniki mpe ya Bafalisai samu na mutindu ya kulombila yau.—Mat. 23:23.

Kasi na ntangu yango, Bayuda vuandaka futa diaka bampaku mingi na Baroma, bayina vuandaka yadila bau. Na kifuani yavuandaka lomba na bayina vuandaka na bantoto ya kusadila bilanga, na kufuta mpaku ya mbongo to ya bima. Yavuandaka lomba bantu futa kati na 20 tii 25 % ya bima yina bavuandaka baka na bantoto na bau. Konso Yuda vuandaka futa diaka mpaku mosi ya mpasi mingi. Yavuandaka mpaku yango nde Bafalisai yuvusaka Yesu. Yandi monisaka mutindu beto fueti tadila diambu ya kufuta mpaku ntangu yandi tubaka: ‘Beno pesa bima ya Kaisala na Kaisala, kasi, bima ya Nzambi na Nzambi.’—Mat. 22:15-22.

Yavuandaka diaka na mpaku yina bavuandaka futisa samu na konso kima yina kekota to kebima na buala. Bavuandaka baka mpaku yango na bapore, na bapon, na ba rond-point, mpe na baporte samu na kukota na mbanza to na bazandu.

Bampaku nionso yina Bayuda vuandaka futa ntangu bavuandaka na yinsi ya luyalu ya Baroma, yavuandaka kizitu. Tacitus, muntu ya Roma yina vuandaka tadila mambu ya istuare metuba: Ntango Amperere Tiberius vuandaka yala ntangu Yesu vuandaka awa na ntoto, “bantu ya Siri mpe ya Yuda, lembaka samu na bizitu na bau mpe bavuandaka lomba bakitisa bampaku yankaka samu yakumaka mpasi samu na bau kupesa yau.”

Mutindu bavuandaka bakila bampaku yango kumaka mpenza kizitu. Yinsua ya kusala kisalu yango ya kubaka mpaku vuandaka pesama na muntu yina vuandaka pesa mbongo mingi. Muntu yina vuandaka pesa mbongo mingi, yandi nde vuandaka baka kiyekua yango, na kutulaka na mabanza ti yandi diaka yandi kebakila yau mambote, na nzila ya bantu yina yandi kepona samu na kusala yau. Yamemonana ti Zakai vuandaka na bantu na yandi yina vuandaka kuenda kongola mpaku na yinsi ya lutuadusu na yandi. (Luka 19:1, 2) Kondua ntembe, bantu vuandaka sepela ve na bantu yina vuandaka kuenda kongola mpaku mpe bavuandaka na makanisi ya yimbi samu na bau.