1. Yinki balukanu ya kimpeve yina beto lenda kukitudila?

 LOKOLA beto kele Baklisto ya kedika, beto kezolaka Yehova mingi. Beto kevuandaka na nsatu ya kusala yina beto lenda sala na kisalu ya Yehova. Kasi samu na kusala konso diambu yina beto lenda sala samu na Yehova, beto fueti kukitudila balukanu ya kimpeve, na kifuani kukuna bikadulu ya Buklisto, kukudisa makoki ya mfunu, mpe kusosa mitindu ya kusadila bantu yankaka. *

2. Samu na yinki beto fueti kukitudila balukanu ya kimpeve mpe kusala ngolo samu na kukokisa yau?

² Samu na yinki beto fueti vuanda na nsatu ya kukuma bisadi ya mbote ya Yehova? Ya ntete, samu beto kele na nsatu ya kusepedisa Tata na beto ya nzola ya dizulu. Yehova kevuandaka na kiese ntangu yandi kemonaka beto kena kusadila makoki na beto samu na kusala mingi na kisalu na yandi. Katula yau, beto kele na nsatu ya kukula diaka na kimpeve samu beto vuanda na dikoki ya kusadisa bampangi na beto ya babakala mpe ya banketo. (1Te 4:9, 10) Yavuanda yinki bamvula yina beto mesala na kedika, beto nionso beto lenda tatamana kukula na kimpeve. Beto tala mutindu beto lenda sala yau.

3. Na kutadila 1 Timoteo 4:12-16, yinki ntumua Paulo kindisaka Timote yandi sala?

³ Ntangu ntumua Paulo sonikaka letre na yandi ya ntete na Timote, ntuenia yango ya bakala vuandaka deja nkulutu ya makoki. Kasi, Paulo kindisaka yandi yandi tatamana kukuenda na ntuala na kimpeve. (Tanga 1 Timoteo 4:12-16.) Ntangu nge kena kukanisa  na bampova ya Paulo, nge kemona ti yandi zolaka Timote kudisa makoki na yandi na mambu zole: na kukunaka bikadulu ya Buklisto lokola nzola, kiminu, mpe bikadulu ya bunkete mpe na kukudisaka diaka makoki na yandi na diambu metadila kutanga na meso ya bantu mingi, kusiamisa, mpe kulonga. Na kuvuandaka na kifuani ya Timote na makanisi, beto tala mutindu ya kukitudila balukanu yina lenda sadisa beto beto kula na kimpeve. Beto ketadila diaka ndambu ya mitindu yina lenda sadisa beto beto sala diaka mingi na kisalu ya Yehova.

4. Na kutadila Bafilipi 2:19-22, yinki vuandaka sala ti Timote vuanda kisadi ya Yehova ya mfunu?

⁴ Yinki vuandaka sala ti Timote vuanda kisadi ya Yehova ya mfunu? Yakele bikadulu na yandi ya mbote ya Buklisto. (Tanga Bafilipi 2:19-22.) Na kutadila mambu yina Paulo tubaka samu na Timote, beto lenda mona ti yandi vuandaka muntu ya kumikitisa, ya kukuikama, muntu yina kekukipesaka, mpe yandi vuandaka ve kizitu samu na bampangi. Yandi vuandaka zola, mpe yandi vuandaka kutudila bampangi dikebi mingi. Yau salaka ti Paulo zola Timote mpe yandi vuandaka banga ve kutudila yandi ntima na kupesaka yandi biyekua ya mpasi. (1Bk. 4:17) Mutindu mosi, Yehova kezola beto mingi mpe beto kevuanda na mfunu na kimvuka ntangu beto kena kukuna bikadulu yina yandi kezolaka.—Nk. 25:9; 138:6.

5. (a) Yinki mutindu nge lenda kukitudila lukanu ya kukudisa kikadulu mosi ya Buklisto? (b) Mutindu foto memonisa yau, yinki mutindu mpangi mosi ya nketo kena kusala ngolo samu na kukokisa lukanu na yandi ya kukitula na kisika ya bantu?

⁵ Pona kikadulu yina nge kesepela kukudisa. Sambila mpe kanisa na zulu ya mambu yina nge fueti sadila ngolo na kimuntu na nge. Pona kikadulu mosi yina nge kesepela kukudisa. Na kifuani, nge lenda kuna, kikadulu ya kukitula na kisika ya bantu, to kuvuanda na nsatu ya ngolo ya kusadisa bampangi na nge Baklisto? To nge lenda meka kukuma muntu yina ketulaka kiyenge mpe yina kenlemvukilaka? Yalenda vuanda mfunu samu na nge na kulombaka nkundi yina nge ketudilaka ntima samu yandi sadisa nge nge zaba mambu yina nge fueti sadila ngolo.—Bin. 27:6.

6. Yinki mutindu nge lenda kudisa kikadulu mosi?

⁶ Sala nionso samu na kukokisa lukanu na nge. Yinki mutindu nge lenda sala yau? Mosi ya mitindu kele na kulongukaka na dikebi kikadulu yina nge kele na nsatu ya kukudisa. Kanisa ntete nge kele na nsatu ya kukuna kikadulu ya kunlemvukila bantu yankaka. Nge lenda banda kutanga mpe kuyindula na mpinda bifuani ya Biblia  ya bantu yina nlemvukilaka bantu yankaka na ntima na bau ya mvimba mpe bantu yina mangaka kunlemvukila. Kanisa na kifuani ya Yesu. Yandi vuandaka pene ya kunlemvukila bantu yankaka. (Luka 7:47, 48) Diaka, yandi vuandaka tula ve dikebi na banzimbala na bau, kasi nde na mambu yina bavuandaka na dikoki ya kusala. Kasi Bafalisai yina vuandaka zinga na ntangu ya Yesu, ‘vuandaka mona bayankaka mpamba.’ (Luka 18:9) Na manima ya kuyindula na bifuani yango, kukiyuvusa: ‘Yinki mutindu munu ketadilaka bayankaka? Yinki bikadulu ya mbote bakele na yau yina munu mepona kutudila dikebi?’ Kana nge kele na mukakatano ya kunlemvukila muntu, meka kusonika bikadulu nionso ya mbote ya muntu yango. Na manima kukiyuvusa: ‘Yinki mutindu Yesu ketadilaka muntu yango? Yandi lendaka nlemvukila yandi?’ Kana beto mesala plina beto lenda soba mutindu na beto ya kukanisa. Na ebandeli, beto fueti sala ngolo samu na kunlemvukila muntu yina mesala beto mpasi. Kasi kana beto metatamana kukudisa kikadulu yango, na manima ya mua ntangu beto kekuma na dikoki ya kunlemvukila.

7. Na nguizani na Bingana 22:29, na yinki mitindu Yehova kesadilaka bisadi ya makoki bubu yayi?

⁷ Lukanu yankaka nge lenda kukitudila kele ya kulonguka dikoki mosi ya mfunu. Kanisa na ntalu ya bisadi yina kena kulombama samu na kutunga Babetele, Bayinzo ya balukutakanu ya nene, mpe Bayinzo ya Kimfumu. Mingi ya bisadi yango kumaka na makoki na kusalaka kintuadi na bampangi ya babakala mpe ya banketo yina kele na makoki. Mutindu foto memonisa yau, bampangi ya babakala mpe ya banketo kena kulonguka kuvuanda na makoki samu na kupesa maboko na kutanina Bayinzo ya balukutakanu ya nene mpe Bayinzo ya Kimfumu. Na mutindu yango mpe na mitindu yankaka, Yehova Nzambi, ‘Ntinu yina mekondua nsuka,’ mpe Klisto Yesu, ‘Ntinu ya . . . bantinu,’ kena kusadila bisadi ya makoki samu na kusala mambu ya nene. (1Tm. 1:17; 6:15; tanga Bingana 22:29.) Beto kele na nsatu ya kusala ngolo mpe kusadila makoki na beto samu na kukumisa Yehova, kasi beto mosi ve.—Yoa. 8:54.

8. Yinki mutindu nge lenda kukitudila lukanu ya kulonguka dikoki mosi?

⁸ Pona dikoki mosi ya sikisiki yina nge kesepela kulonguka. Yinki kele dikoki mosi yina nge lenda longuka? Yuvusa bankulutu ya kimvuka na beno mbala yankaka nkengi ya kizungidila na beno samu bazabisa nge dikoki yina nge lenda kudisa. Na kifuani, kana bamezabisa nge nge kudisa makoki na nge ya kutuba mpe kulonga, lomba bau basadisa nge nge mona dikoki mosi ya sikisiki ya kutuba yina nge fueti sadila ngolo. Na manima sala ngolo samu na kukudisa yau. Yinki mutindu nge lenda sala yau?

9. Yinki mutindu nge lenda sala samu na kukokisa lukanu na nge ya kulonguka dikoki mosi?

⁹ Sala nionso samu nge kokisa lukanu na nge. Kanisa ntete nge kele na nsatu ya kukudisa dikoki na nge ya kulonga. Nge lenda longuka na dikebi mua mukanda Bongisá ndenge na yo ya kotánga mpe ya koteya. Kana bamepesa nge devuare mosi na lukutakanu ya katikati ya sabala, nge lenda lomba mpangi mosi ya makoki yandi kuwa nge tekila nge sala yau na lukutakanu mpe yandi pesa nge makanisi ya mambu yina nge lenda bongisa. Bongisaka badevuare na nge na ntangu yina mebonga samu bantu mona nge lokola muntu yina kesalaka kisalu ya ngolo mpe yina balenda tudila ntima.—Bin. 21:5; 2Bk 8:22.

10. Pesa kifuani mosi yina kena kumonisa mutindu ya kukuenda na ntuala samu na kukudisa dikoki mosi.

¹⁰ Bosi kana dikoki yina nge kele na nsatu ya kukudisa kena kulomba diambu mosi yina kevuanda mpasi samu na nge na kusala? Kubika ve! Mpangi mosi ya bakala na nkumbu ya Garry vuandaka na mukakatano ya kutanga mbote. Yandi kena kuzaba diaka mutindu yandi vuandaka kukimona mbote ve ntangu yandi vuandaka  meka kutanga ngolo na balukutakanu ya kimvuka. Kasi yandi tatamanaka kusala ngolo samu na kukudisa kikadulu yango. Bubu yayi, yandi metuba ti formasion yina yandi bakaka mesala ti yandi vuanda na dikoki ya kusala badiskur na Bayinzo ya Kimfumu, na balukutakanu ya nene!

11. Lokola Timote, yinki kesadisa beto beto vuanda na dikoki ya kusala diaka mingi na kisalu ya Yehova?

¹¹ Timote kumaka mpovi mpe nlongisi ya mbote? Biblia tubila yau ve. Kasi kondua ntembe Timote kumaka na makoki mingi ya mbote na diambu metadila kukokisa biyekua na yandi samu yandi landaka malongi ya Paulo. (2Tm. 3:10) Mutindu mosi, kana beto mekudisa makoki na beto, beto kevuanda na dikoki ya kusala diaka mingi na kisalu ya Yehova.

12. Yinki mambote nge bakaka na kusadilaka bantu yankaka?

¹² Beto nionso beto kebakaka mambote kana beto kena kusadila bantu yankaka. Kana beto kele na opitale, beto kevuandaka na butondi kana beto mebaka viziti ya bankulutu ya Komite ya kusosa lusadusu ya minganga to Grupe ya bampangi yina kekuendaka tala bantu ya maladi. Kana diambu mosi ya mpasi mekumina beto na luzingu, beto kevuandaka na butondi ntangu bankulutu ya nzola kebakaka ntangu samu na kuwa beto mpe kubomba beto. Kana beto kele na nsatu ya lusadusu samu na ndongokolo ya Biblia, beto kevuandaka na kiese kana mpasudi nzila mosi mendima kukuenda kintuadi na beto mpe yandi kena kupesa mabanza na yandi. Bampangi yango nionso kevuandaka na kiese ya kusadisa beto. Beto lenda kabula kiese yango kana beto kele ya kukubama samu na kusadila bampangi na beto. Yesu tubaka: ‘Kiese ya kupesa kevuandaka mingi kuluta ya kubaka.’ (Bis. 20:35) Kana nge kele na nsatu ya kusala mingi na kisalu ya Yehova na mutindu yango to na mitindu yankaka, yinki kesadisa nge nge kokisa balukanu na nge?

13. Ntangu beto kena kukitudila lukanu mosi, yinki beto fueti lunda na makanisi?

¹³ Kukitudila ve lukanu yina kele ve ya sikisiki. Na kifuani, nge lenda tuba, ‘munu kesepelaka kusala mingi na kimvuka.’ Kasi yalenda vuanda mpasi kuzaba mutindu ya kukokisa lukanu ya mutindu yina, mpe yalenda vuanda mpasi samu na nge na kuzaba ntangu yina nge lenda kokisa yau. Na yau, pona lukanu mosi ya sikisiki mpe ya puelele. Nge lenda ata mpe kusonika lukanu yango mpe mutindu yina nge kena kukana kukokisa yau.

14. Samu na yinki beto fueti vuanda ve na mambu ya ngolo ntangu beto kena kukitudila balukanu?

 ¹⁴ Diaka, beto fueti vuanda na mambu ya ngolo ve ntangu beto kena kukitudila balukanu. Samu na yinki? Samu beto kezabaka ve mambu nionso yina kekumina beto na luzingu. Na kifuani: Ntumua Paulo pesaka maboko samu na kusalama ya kimvuka ya yimpa na mbanza ya Tesalonika. Mpe kondua ntembe yandi vuandaka na lukanu ya kubikana kuna mpe kusadisa Baklisto yango ya yimpa. Kasi bambeni zolaka ve Paulo bikana na mbanza yango. (Bis. 17:1-5, 10) Kana Paulo bikanaka kuna, yandi zolaka tula bampangi na yandi na kivonza. Kasi Paulo bikaka ve kusadisa bau. Kutu, yandi mesanaka na nsobolo yina salamaka na luzingu na yandi. Na manima, yandi tindaka Timote samu na kusadisa Baklisto ya yimpa ya Tesalonika samu bavuanda na kiminu ya ngolo. (1Te 3:1-3) Baklisto ya Tesalonika vuandaka mpenza na kiese na mutindu Timote vuandaka pene ya kusala konso kisika yina bavuandaka na nsatu na yandi!

15. Na yinki mutindu mambu ya luzingu na beto lenda soba balukanu na beto? Pesa kifuani.

¹⁵ Beto lenda baka malongi na kifuani ya Paulo na Tesalonika. Beto lenda kukitudila lukanu mosi, kasi mambu ya luzingu na beto lenda soba mpe yalenda pekisa beto beto kokisa lukanu na beto. (Lon. 9:11) Kana yakele mutindu yina samu na nge, vuanda pene ya kukitudila lukanu yankaka yina nge lenda kokisa. Yau nde diambu bankuelani mosi na nkumbu ya Ted mpe Hiedi salaka. Lokola mavimpi na bau vuandaka mbote ve, yalombaka babika Betele. Kasi nzola na bau samu na Yehova tindaka bau basosa mitindu yankaka ya kusala diaka mingi kisalu na bau. Ya ntete, bakumaka bampasudi nzila ya ngonda na ngonda. Na manima ya mua ntangu baponamaka lokola bampasudi nzila ya nene, mpe Ted bakaka formasion samu na kukuma nsadisi ya nkengi ya kizungidila. Na manima, nsobolo salamaka na diambu metadila bamvula yina nkengi ya kizungidila fueti vuanda na yau. Ted mpe Hiedi bakusaka ti bavuandaka diaka ve na dikoki ya kusala lokola nkengi ya kizungidila samu bapusanaka na bamvula. Atako balembaka nzutu, babakusaka ti balenda sadila Yehova na mitindu yankaka. Ted metuba, “Beto bakusaka ti beto lenda sadila diaka Yehova mingi na mitindu yankaka.”

16. Yinki dilongi beto lenda baka na Bagalatia 6:4?

¹⁶ Beto lenda zaba ve mambu nionso yina kekumina beto na luzingu. Na yau, yakele na mfunu beto kanisaka ve ti beto kevuandaka kaka na valere na meso ya Yehova samu na biyekua yina beto kele na yau mpe beto fueti kukifuanikisaka ve na bantu yankaka yina kele na biyekua yina beto kele na yau ve. Hiedi metuba, “Nge kekondua kiese kana nge kena kukokanisa luzingu na nge na luzingu ya bantu yankaka.” (Tanga Bagalatia 6:4.) Yakele na mfunu beto sosa mitindu  ya kusadisa bantu yankaka mpe ya kusadila Yehova. *

17. Yinki nge lenda sala samu na kundimama samu na kubaka biyekua yankaka?

¹⁷ Nge kevuanda na dikoki ya kusala diaka mingi na kisalu ya Yehova kana nge kena kukumisa luzingu na nge pepele mpe nge kena kumanga bamfuka yina mekondua mfunu. Kukitudila balukanu ya fiotifioti yina kesadisa nge nge kokisa balukanu na nge ya nene. Na kifuani, kana lukanu na nge ya nene kele ya kukuma mpasudi nzila ya ngonda na ngonda, banda bubu yayi nge lenda banda kusala lokola mpasudi nzila ya ntangu ya nkufi? Kana lukanu na nge kele ya kukuma nsadisi na kisalu, nge lenda lutisa ntangu mingi na kisalu ya kusamuna, na kutala bantu ya maladi mpe biboba ya kimvuka na beno? Mambu yina nge kena kusala bubu yayi kezibudila nge porte ya kubaka biyekua yankaka na bilumbu kena kuiza. Vuanda na nzengolo ya kusala nionso yina nge lenda sala samu na konso kiyekua yina bakepesa nge.—Bar. 12:11.

18. Mutindu foto memonisa yau, yinki dilongi beto lenda baka na kifuani ya mpangi Beverley?

¹⁸ Kukanisa ve ti nge lenda diaka ve kukitudila to kukokisa balukanu ya kimpeve samu nge mepusana na bamvula. Tadila kifuani ya mpangi mosi ya nketo na nkumbu ya Beverley yina kele na bamvula 75. Yandi vuandaka na maladi ya ngolo yina vuandaka sala ti kutambula vuanda mpasi samu na yandi. Kasi yandi vuandaka na nsatu ya kusala mingi samu na kupesa maboko na kampanye ya Mbambukulu. Na yau yandi kukitudilaka balukanu ya sikisiki. Ntangu Beverley kokisaka balukanu na yandi samu na kampanye, yandi vuandaka na kiese mingi. Bangolo yina yandi salaka tindaka bantu yankaka diaka basala ngolo na kisalu ya kusamuna. Yehova kebakaka kisalu ya bampangi na beto yina mepusana na bamvula na valere, ata kana mambu ya luzingu na bau kena kupekisa bau basala mingi.—Nk. 71:17, 18.

19. Yinki kele ndambu ya balukanu ya kimpeve yina beto lenda kukitudila?

¹⁹ Kukitudila balukanu yina nge kevuanda na dikoki ya kukokisa. Kuna bikadulu yina kesepedisa Yehova. Longuka makoki yina kesala ti nge vuanda diaka na mfunu mingi na Nzambi mpe na nkubukulu na yandi. Sosa mitindu ya kusadila diaka mingi bampangi na nge ya banketo mpe ya babakala. * Lokola Timote, na lusakumunu ya Yehova ‘bantu nionso kemona ti nge kena kukuenda na ntuala.’—1Tm. 4:15.