1. Beto kena kukindimisa na yinki diambu, mpe samu na yinki?

 KANA nge kena kutala mutindu mambu kena kusalama na yinza, yakevuandaka mpasi samu nge ndima ti mambu kebonga? Bantu na mabuta kena kuzolana diaka ve. Bantu kena kukuma kaka na kinkesi mpe muyimi. Yakele mpasi samu na bantu mingi batudila bamfumu ntima. Kasi kaka mambu yango lenda ndimisa nge ti mambu kebonga. Samu na yinki? Samu bantu kena kusala kaka mutindu mbikudulu mosi ya kukamua samunaka na diambu metadila “bilumbu ya nsuka.” (2 Tm. 3:1-5) Kasi, muntu mosi ve ya kukuikama lenda tula ntembe ti mbikudulu yango kena kukokisama. Mpe yakele bidimbu ya kukoka yina kena kumonisa ti Klisto Yesu kumaka Mfumu ya Kimfumu ya Nzambi. Kasi, yakele kaka mosi na kati ya bambikudulu mingi yina metubila Kimfumu ya Nzambi. Yakevuanda diambu ya kukindisa samu na beto na kutadila bambikudulu yankaka yina mekokisama na bamvula yayi.

2. Yinki beto ketadila na disolo yayi, mpe samu na yinki? (Sasila foto ya kuvertire.)

² Na disolo yayi, beto ketadila (1) bambikudulu yina kena kusadisa beto beto zaba ntangu yina Kimfumu ya Nzambi tulamaka, (2) mbikudulu mosi yina kena kusadisa beto beto bakusa ti Yesu kumaka Mfumu ya Kimfumu ya Nzambi na dizulu, mpe (3) bambikudulu yina kena kumonisa mutindu bambeni ya Kimfumu ya Nzambi kebebisama. Beto kemona ti bambikudulu yango kena kukangasana lokola bitini ya bansaka ya puzzle samu yabimisa kifuanusu mosi ya puelele ya kisika yina beto mekuma na kalandriye ya Yehova.

3. Mbikudulu yina kele na Daniele 7:13, 14 kena kundimisa beto yinki na yina metadila Mfumu ya Kimfumu ya Nzambi?

³ Mbikudulu yina kele na Daniele 7:13, 14 kena kundimisa beto ti Klisto Yesu kevuanda Ntinu yina meluta mbote ya Kimfumu ya Nzambi. Bantu ya makanda nionso ‘kesadila yandi,’ mpe yakevuanda na mfumu mosi ve yina kebaka kisika na yandi. Mbikudulu yankaka ya mukanda ya Daniele samunaka ti Yesu kebaka Kimfumu na yandi na nsuka ya kilokola mosi yina bakebokidilaka bantangu nsambuadi. Dikoki kele ya kuzaba ntangu yina Yesu kumaka Ntinu?

4. Yinki mutindu Daniele 4:10-17 kena kusadisa beto beto zaba ntangu yina yalombaka Klisto kuma Mfumu ya Kimfumu ya Nzambi. (Tala diaka noti na yinsi ya paje.)

⁴ Tanga Daniele 4:10-17. ‘Bantangu nsambuadi’ kena kumonisa kilokola mosi ya bamvula 2 520. Kilokola ya bantangu yango bandaka na mvula 607 T.N.B. ntangu bantu ya Babiloni katulaka ntinu ya nsuka na kiti ya kimfumu ya Yehova na Yerusaleme. Yamanisaka na mvula 1914 N.B. ntangu Yehova tulaka Yesu​—‘muntu yina kele na yinsua yina mefuana’—​lokola Mfumu ya Kimfumu ya Nzambi. *​—Eze. 21:25-27.

5. Yinki kele mosi ya mutindu yina beto lenda baka mambote na mbikudulu yina metadila ‘bantangu nsambuadi’?

⁵ Yinki mambote mbikudulu yango lenda natina beto? Kana beto mebakusa mbikudulu yina metubila ‘bantangu nsambuadi’ yakendimisa beto ti Yehova kekokisaka bansilulu na yandi na ntangu yina mebonga. Mutindu kaka yandi tulaka ntangu yina mefuana samu Kimfumu na yandi banda kuyala, yandi kesala diaka nionso samu bambikudulu nionso yankaka kokisama na kutadila kalandriye na yandi. Ya kedika, kilumbu ya Yehova ‘kekuiza ve na manima ya ntangu!’​—Hab. 2:3.

6. (a) Yinki mambu beto kena kumona na ntoto yina kena kumonisa ti Klisto kena kuyala na dizulu? (b) Yinki mutindu mbikudulu yina kele na Kusonga 6:2-8 kena kumonisa kidimbu yango?

⁶ Pene ya nsuka ya kisalu na yandi na ntoto, Yesu samunaka ndambu ya mambu yina kemonana na yinza yina kesadisa banlonguki na yandi bazaba ti yandi mebanda kuyala na dizulu. Na kati ya mambu yango, yandi tangaka bamvita, bansatu, mpe kuningana ya ntoto. Yandi samunaka diaka ti yakevuanda na bamaladi ya yimbi, to bimbevo, “na bisika ya mutindu na mutindu”​—na kifuani maladi yayi ya yimbi ya COVID-19. Mambu yango kele na kati ya yina Biblia mebokidila “kidimbu” ya kuvuanda ya Klisto. (Mat. 24:3, 7; Luka 21:7, 10, 11) Bamvula kuluta 60 na manima ya kufua mpe kuvutuka na yandi na dizulu, Yesu pesaka ntumua Yoane diambu yankaka yina kendimisa ti mambu yango kesalama. (Tanga Kusonga 6:2-8.) Mambu yango nionso bandaka kusalama banda ntangu Yesu bakaka Kimfumu na 1914.

7. Samu na yinki mambu mingi ya yimbi bimaka na ntoto ntangu Yesu kumaka Ntinu?

⁷ Samu na yinki mambu ya yinza bebaka diaka kuluta ntangu Yesu kumaka Ntinu? Kusonga 6:2 memonisa diambu mosi ya mfunu​—diambu ya ntete yina Yesu salaka na manima ya kukuma Mfumu ya Kimfumu ya Nzambi vuandaka kunuana mvita. Na nani? Na Diabulu mpe bademo na yandi. Na kutadila Kusonga kikapu 12, Satana nungaka ve na mvita yango, yandi mpe bademo na yandi balozaka bau na ntoto. Satana kubamaka samu  na kubimisa nganzi na yandi na bantu, yau kena kubimisa mambu ya ‘kiadi na ntoto.’​—Kus. 12:7-12.

8. Lokola beto kena kumona bambikudulu yina metadila Kimfumu kena kukokisama, yinki mutindu beto lenda bakila yau mambote?

⁸ Yinki mambote bambikudulu yango lenda natina beto? Mambu yina kena kusalama na yinza mpe kidimbu yina kena kumonisa kusoba ya bikadulu ya bantu lendaka sadisa beto beto zaba ti Yesu mekuma Ntinu. Na yau, na kisika ya kufuema kana beto kena kumona bantu kena kusala mambu na mutindu ya muyimi mpe na kinkesi, beto fueti kukibambuka ti mambu yina bakena kusala kena kukokisa mbikudulu ya Biblia. Kimfumu ya Nzambi kena kuyala! (Nk. 37:1) Mpe beto fueti zaba ti bampasi kekuma diaka mingi na yinza lokola Armagedoni kena kukuma pene. (Mar. 13:8; 2 Tm. 3:13) Beto kele mpenza na butondi mutindu Tata na beto ya nzola ya dizulu kena kusadisa beto beto zaba samu na yinki bampasi kele mingi na yinza.

9. Yinki mutindu mbikudulu yina kele na Daniele 2:28, 31-35, kena kutubila kilendo ya nsuka ya yinza ya mvimba, mpe yinki ntangu yabandaka kuyala?

⁹ Tanga Daniele 2:28, 31-35. Beto kena kumona kukokisama ya mbikudulu yango bubu yayi. Ndozi ya Nebukadenezare kena kumonisa mambu yina kesalama ‘na kilokola ya nsuka ya bilumbu,’ na manima ya kubanda luyalu ya Klisto. Bambeni ya Yesu awa na ntoto mesangisa diaka kilendo ya nsuka ya yinza ya mvimba yina Biblia samunaka, yina memonusua na ‘bitambi na yau ya kisengo mpe ya ntoto ya ntuma.’ Kilendo yango ya yinza ya mvimba kena kuyala deja. Yabandaka kuyala na ntangu ya Mvita ya ntete ya yinza ya mvimba ntangu Grande-Bretagne mpe  États-Unis bandaka kusala kintuadi, luwawanu ya Anglo-américaine. Ndozi ya Nebukadenezare yina metadila kiteke samunaka diaka ti bima zole yina metadila kilendo yango ya yinza ya mvimba kesuasikisa yau na bimfumu yina melutaka deja.

10. (a) Yinki mambu beto kena kumona na kilendo ya yinza ya mvimba ya Anglo-américaine bubu yayi yina mbikudulu ya Daniele samunaka? (b) Yinki kivonza beto fueti keba na yau? (Tala ankadre “ Kenga na ntoto ya ntuma!”)

¹⁰ Ya ntete, na lusuasanu na bilendo ya yinza ya mvimba yina kele na vizion yango, luwawanu yango ya Anglo-américaine memonusua ve na kisengo mosi ya ngolo lokola wolo to palata, kasi na kusangana ya kisengo na ntoto ya ntuma. Ntoto yango ya ntuma kena kumonisa “bana ya bantu,” to bantu nionso. (Dan. 2:43, nyp.) Bubu yayi, beto lenda mona na puelele nionso ti bupusi yina bantu kele na yau na diambu metadila kupona bamfumu yina keyala, bakampanye samu na kunuanina yinsua ya bana ya buala, kutomboka ya bana ya buala, mpe basendika kena kusala ti yavuanda mpasi samu na bantuadisi ya kilendo yango ya yinza ya mvimba bakokisa yina bazola.

11. Yinki mutindu luyalu ya kilendo ya yinza ya mvimba ya Anglo-américaine kena kukumisa kivuvu na beto ngolo ti beto kena kuzinga na ntangu ya nsuka?

¹¹ Ya zole, mutindu bitambi ya kiteke yango ya nene memonisa yau, Anglo-américaine kele kilendo ya yinza ya mvimba ya nsuka yina Biblia samunaka. Yakevuanda ve na kilendo yankaka ya politiki na manima na yau. Kasi, Kimfumu ya Nzambi kebebisa yau na mvita ya Armagedoni kintuadi na baguvernema nionso ya yinza ya mvimba. *​—Kus. 16:13, 14, 16; 19:19, 20.

12. Yinki kele bidimbu yankaka ya mbikudulu ya Daniele yina kena kubomba beto mpe yina kena kupesa beto kivuvu?

¹² Yinki mambote mbikudulu yango lenda natina beto? Mbikudulu ya Daniele kena kupesa bidimbu yankaka yina kena kumonisa ti beto kena kuzinga na ntangu ya nsuka. Yameluta bamvula 2 500, Daniele samunaka ti na manima ya luyalu ya Babiloni, bilendo yiya yankaka ya yinza ya mvimba kevuanda na bupusi na zulu ya bisadi ya Nzambi. Katula yau, yandi monisaka ti kilendo ya yinza ya mvimba ya Anglo-américaine kevuanda ya nsuka. Yakena kubomba beto mpe yakena kupesa beto kivuvu na kuzaba ti ntama mingi ve Kimfumu ya Nzambi kekatula baluyalu nionso ya bantu mpe yakeyadila ntoto ya mvimba.​—Dan. 2:44.

13. ‘Ntinu ya 8’ mpe ‘bantinu 10,’ yina kele na Kusonga 17:9-12, kena kumonisa yinki, mpe yinki mutindu mbikudulu yango kokisamaka?

¹³ Tanga Kusonga 17:9-12. Mambu ya yimbi yina Mvita ya ntete ya yinza ya mvimba bimisaka, yanataka na kukokisama ya mbikudulu yankaka ya Biblia yina metadila bilumbu ya nsuka. Bantuadisi ya yinza ya mvimba vuandaka na nsatu ya kutula kiyenge na yinza ya mvimba. Na yau, na Janvier 1920 batulaka nkubukulu Societé de Nations, yina kumaka na manima ONU na Octobre 1945. Nkubukulu yango mebokulua ‘ntinu ya 8.’ Kasi yakele kilendo ya yinza ya mvimba ve. Yakele na kilendo kaka na zulu ya baguvernema yina kepesaka yau maboko. Biblia kebokidilaka baguvernema yango ‘bantinu 10.’

14-15. (a) Kusonga 17:3-5 kena kumonisa yinki na yina metadila ‘Babiloni ya nene’? (b) Yinki mambu kena kusalama na yina metadila kupesa mabundu ya luvunu maboko?

¹⁴ Tanga Kusonga 17:3-5. Na vizion yina katukaka na Nzambi, ntumua Yoane monaka  nketo mosi ya ndumba, ‘Babiloni ya nene,’ yina kena kumonisa ampire ya yinza ya mvimba ya mabundu ya luvunu. Yinki mutindu vizion yango kokisamaka? Banda ntama nkubukulu ya mabundu ya luvunu kesalaka kintuadi na baguvernema ya yinza mpe yakepesaka bau maboko. Kasi, ntama mingi ve Yehova ketula na bantima ya bilendo ya politiki ‘dikanisi ya kukokisa dibanza na yandi.’ Yinki mambu yakebimisa? Bilendo yango ya politiki, ‘bantinu 10,’ kebalukila nkubukulu ya mabundu ya luvunu mpe bakebebisa yau.​—Kus. 17:1, 2, 16, 17.

¹⁵ Yinki mutindu beto mezaba ti nsuka ya Babiloni ya nene mekuma pene? Samu na kupesa mvutu na kiuvu yango, yakele mfunu kubambuka ti bamaza ya Nzadi ya Efrate vuandaka tanina kitini ya mbanza ya Babiloni ya ntama. Mukanda ya Kusonga kefuanikisaka bamilion ya bantu yina kepesaka Babiloni ya nene maboko na ‘bamaza’ ya lutanunu. (Kus. 17:15) Kasi yakena kumonisa diaka ti bamaza yango ‘keyuma,’ yazola tuba ti bantu mingi kelemba kupesa maboko na ampire ya yinza ya mvimba ya mabundu ya luvunu. (Kus. 16:12) Bubu yayi, mbikudulu yango  kena kukokisama samu bantu mingi kele diaka ve na mabundu mpe bakena kusosa bisika yankaka samu na kusosa basolision ya bampasi na bau.

16. Yinki mutindu beto lenda baka mambote na mbakusulu ya bambikudulu yina metadila kubima ya ONU mpe nsuka ya Babiloni ya nene?

¹⁶ Yinki mambote bambikudulu yango lenda natina beto? Kubima ya ONU mpe kumona ti bantu mingi kena kulemba kupesa maboko na mabundu ya luvunu kele kidimbu yina kena kumonisa diaka ti beto kena kuzinga na bilumbu ya nsuka. Atako bantu mingi kena kulemba kupesa maboko na Babiloni ya nene, yakena kumonisa ve ti yau nde kesala ti nkubukulu ya mabundu ya luvunu bebisama. Mutindu beto mekatuka mona yau ntama mingi ve, Yehova ketula na bantima ya ‘bantinu 10’​—bilendo ya politiki yina kena kupesa maboko na ONU—​‘dikanisi ya kukokisa dibanza na yandi.’ Makanda yango kebebisa Babiloni ya nene na kintulumukina, yau kesala ti yinza ya mvimba kamua. * (Kus. 18:8-10) Kubebisama ya Babiloni ya nene kevuanda na bupusu na yinza ya mvimba mpe yalenda bimisa bampasi mingi, kasi bisadi ya Nzambi kevuanda na bamfunu zole ya kusepela. Mabundu ya luvunu yina vuandaka mbeni ya Yehova Nzambi banda ntama kevuanda diaka ve, mpe ntama mingi ve beto ketuadusua diaka ve na yinza yayi ya yimbi!​—Luka 21:28.

17-18. (a) Yinki mutindu beto lenda tatamana kukumisa kiminu na beto ngolo? (b) Mpe yinki beto ketadila na disolo yina melanda?

¹⁷ Daniele samunaka ti ‘nzayilu ya kedika kekuma mingi.’ Mpe yamekuma mingi! Beto kena kubakusa bambikudulu yina metadila ntangu na beto. (Dan. 12:4, 9, 10) Kukokisama mbotembote ya bambikudulu yango kena kusala ti luzitu na beto samu na Yehova kuma ngolo mpe na Mpova na yandi yina mepemama. (Yez. 46:10; 55:11) Na yau, tatamana kukumisa kiminu na nge ngolo na kulongukaka na dikebi nionso Masonukua mpe na kusadisaka bayankaka bakudisa nguizani mosi ya mbote na Yehova. Yandi kevukisa bayina kena kutudila yandi mpenza ntima, mpe yandi kepesa bau ‘kiyenge ya ntangu nionso.’​—Yez. 26:3.

¹⁸ Na disolo melanda, beto ketubila bambikudulu yina metadila kimvuka ya Buklisto na ntangu ya nsuka. Mutindu beto kelonguka yau, bambikudulu yango kena kumonisa ti beto kena kuzinga mpenza na bilumbu ya nsuka. Na manima, beto kemona kidimbu yina kena kumonisa ti Yesu​—yina kele bubu yayi Ntinu na beto—​kena kutuadisa banlonguki na yandi ya kukuikama.