1-2. Yinki kele mosi ya bamfunu yina beto fueti sepela na mukanda ya Kusonga?

 BAMELOMBAKA nge nge tala albume ya bafoto ya muntu yankaka? Ntangu nge kena kutala bafoto yango, nge memona bantu mingi yina nge zaba ve. Kasi foto mosi mebenda mpenza dikebi na nge. Samu na yinki? Samu nge mekukimona na kati ya foto yango. Ntangu nge kena kutala yau, nge kena kumeka kusosa kuzaba yinki ntangu mpe yinki kisika bakangilaka foto yango. Nge kena kumeka kusosa kuzaba diaka konso muntu yina kele na kati ya foto yango. Foto yango kele na mfunu mingi samu na nge.

² Mukanda ya Kusonga kele lokola foto yango. Samu na yinki? Mingimingi samu na bamfunu zole. Ya ntete, mukanda yango ya Biblia sonamaka samu na beto. Na verse na yau ya ntete, beto ketangaka bampova yayi: ‘Kusonga ya Yesu Klisto, yina Nzambi pesaka yandi, samu na kumonisa bananga na yandi mambu yina fueti salama ntama mingi ve.’ (Kus. 1:1) Na yau, mambu yina sonamaka na mukanda yango, kele samu na bantu nionso ve kasi samu na beto, samu beto kele bisadi ya Nzambi. Lokola beto kele bisadi ya Nzambi, beto fueti kamua ve na kuzaba ti beto kena kupesa maboko na kukokisama ya bambikudulu yina kele na mukanda yango ya kitoko. Na bampova yankaka, beto kekukimonaka “na kati ya foto yango.”

3-4. Na kutadila mukanda ya Kusonga, yinki ntangu yalombaka bambikudulu na yau kokisama?

³ Mfunu ya zole yina beto fueti sepela na bambikudulu yina kele na mukanda ya Kusonga, kele samu na ntangu yina bambikudulu yango kekokisama. Yoane monisaka ntangu yina bambikudulu  yango kekokisama, ntangu yandi tubaka: ‘Na nzila ya mpeve ya nlongo, munu kumaka na kilumbu ya Mfumu.’ (Kus. 1:10) Ntangu Yoane sonikaka bampova yango kana na mvula 96 N.B., “kilumbu ya Mfumu” bandaka ntete ve. (Mat. 25:14, 19; Luka 19:12) Kasi na kutadila bambikudulu ya Biblia, kilumbu yango bandaka na mvula 1914 ntangu Yesu kumaka Mfumu na dizulu. Bambikudulu ya mukanda ya Kusonga yina metadila bisadi ya Nzambi, bandaka kukokisama na mvula yango. Ee, bubu yayi beto kena kuzinga na “kilumbu ya Mfumu”!

⁴ Lokola beto kena kuzinga na ntangu mosi ya kukamua, beto kele bantu yina fueti tula dikebi mingi mpenza na malongi ya nzola yina kele na Kusonga 1:3: ‘Kiese na muntu yina kena kutanga na ndinga ya ngolo mpe na bantu yina kena kuwa mambu yina kele na mbikudulu yayi, mpe yina kena kuzitisa mambu yina bamesonika na kati na yau, samu ntangu yina bametulaka mekuma pene.’ Na yau, beto fueti ‘tanga na ndinga ya ngolo,’ ‘kuwa mambu yina kele na mbikudulu yayi,’ mpe ‘kuzitisa’ yau. Yinki kele ndambu ya mambu yina beto fueti zitisa?

5. Yinki mutindu mukanda ya Kusonga kena kupesa mfunu ya kukindimisa ti Yehova kendimaka nsambudulu yina beto kepesaka yandi?

⁵ Kubanda na kikapu ya ntete ya mukanda ya Kusonga, beto kelongukaka ti Yesu kezabaka konso diambu yina kelutaka na bimvuka ya bisadi na yandi. (Kus. 1:12-16, 20; 2:1) Bansangu yina yandi tindaka na bimvuka 7 ya Asie Mineure kena kumonisa yau. Na bansangu yango, yandi pesaka lutuadusu yina mebonga samu na kusadisa Baklisto ya siekle ya ntete, samu bakukindimisa ti Yehova kendimaka nsambudulu yina bakepesaka yandi. Mpe, mambu yina yandi tubaka na kati ya bansangu yango, metadila diaka bisadi ya Nzambi bubu yayi. Yinki kele dilongi samu na beto? Ntuadisi na beto, Klisto Yesu, mezaba mbote mpenza kana beto kele na nguizani ya mbote na Yehova. Yandi kena kutuadisa beto, yandi kena kutanina beto, mpe yandi kena kumona konso diambu. Yandi mezaba mambu yina beto fueti sala samu beto tatamana kundimama na Yehova. Yinki lutuadusu yandi kena kupesa yina beto fueti zitisa bubu yayi?

6. (a) Na kutadila bampova ya Yesu yina kele na Kusonga 2:3, 4, yinki diambu ya mpasi kimvuka ya Efezo vuandaka na yau? (b) Yinki dilongi beto mebaka samu na yau?

⁶ Tanga Kusonga 2:3, 4. Beto fueti zimbisa ve nzola yina beto vuandaka na yau na ebandeli samu na Yehova. Nsangu ya Yesu na bampangi ya kimvuka ya Efezo kena kumonisa ti bavuandaka kanga ntima, mpe bavuandaka tatamana kusadila Yehova atako bavuandaka na bampasi mingi. Atako plina, bazimbisaka nzola yina bavuandaka na yau na ebandeli. Yavuandaka lomba bavutukila nzola yango​—kana ve, nsambudulu na bau kendimama diaka ve. Mutindu mosi bubu yayi, beto fueti suka kaka ve na kukanga ntima. Beto fueti kanga ntima samu na bamfunu ya mbote. Nzambi na beto kesepelaka kaka ve samu na mambu yina beto kesalaka, kasi diaka samu na yinki beto kena kusala yau. Mambu yina ketindaka beto beto sala diambu kele na mfunu mingi samu na yandi, samu yandi zola nsambudulu na beto simbama na nzola ya mpinda mpe na butondi samu na yandi.​—Bin. 16:2; Mar. 12:29, 30.

7. (a) Mutindu Kusonga 3:1-3 memonisa yau, yinki mambu ya mpasi vuandaka na kimvuka ya Sarde? (b) Yinki beto fueti sala?

⁷ Tanga Kusonga 3:1-3. Beto fueti tatamana kuvuanda ya kulamuka. Bampangi ya kimvuka ya Sarde vuandaka na mambu ya mpasi yina mesuasana. Atako bavuandaka sadila  Nzambi na ntama, kasi na manima bavuandaka sadila yandi diaka ve. Yesu luengisaka bau ti ‘balamuka.’ Yinki kele dilongi ya nduengoso samu na beto? Ya kedika, Yehova kezimbakana ve kisalu na beto. (Ebr. 6:10) Nzokande, beto fueti kanisa ve ti lokola beto sadilaka Yehova na ntama, yakele diaka na mfunu ve beto sadila yandi bubu yayi. Ata kana makoki na beto kele diaka ve mutindu yavuandaka na ntama, beto fueti tatamana kuvuanda na mingi ya kusala na ‘kisalu ya Mfumu,’ kubikana ya kulamuka tii na nsuka.​—1 Bk. 15:58; Mat. 24:13; Mar. 13:33.

8. Yinki dilongi beto lenda baka na bampova ya Yesu na bantu ya Laodikia, mutindu Kusonga 3:15-17 memonisa yau?

⁸ Tanga Kusonga 3:15-17. Beto fueti pesa Yehova nsambudulu na vema mpe na ntima ya mvimba. Nsangu ya Yesu na bantu ya Laodikia monisaka diaka mambu ya mpasi yina mesuasana. Bavuandaka ‘mua tiya’ na nsambudulu na bau. Lokola bavuandaka mafumafu, Yesu zabisaka bau ti bavuandaka ‘bantu ya mpasi mpe bantu ya kiadi.’ Yalombaka bamonisa vema ya ngolo samu na Yehova mpe nsambudulu na yandi. (Kus. 3:19) Yinki kele dilongi samu na beto? Kana beto mezimbisaka ndambu ya vema na beto, beto fueti monisa butondi na mambu nionso ya mbote yina Yehova mpe nkubukulu na yandi kesalaka samu na beto. (Kus. 3:18) Beto fueti meka ata fioti ve kusala ngolo samu na kuvuanda na luzingu ya mbote bubu yayi, yina kesala ti nsambudulu na beto samu na Yehova vuanda na mfunu ve na luzingu na beto.

9. Mutindu nsangu ya Yesu na Baklisto ya Pergame mpe ya Tiyatire memonisa yau, yinki kivonza beto fueti manga?

⁹ Beto fueti manga malongi ya bapengui. Yesu teminaka bantu yankaka na Pergame samu bakotisaka bukabuani na kati ya bampangi. (Kus. 2:14-16) Yandi pesaka felisitasion na bantu ya Tiyatire yina mangaka na puelele ‘mambu ya mpinda ya Satana,’ mpe yandi kindisaka bau ‘basimba ngolo’ kedika. (Kus. 2:24-26) Yalombaka na Baklisto ya bulembu yina bandaka kulanda malongi yango ya luvunu babalula ntima. Yinki beto ketuba samu na beto bubu yayi? Beto fueti manga konso dilongi yina keteleminaka makanisi ya Yehova. Bapengui lenda ‘monana lokola bakezolaka mambu ya Nzambi,’ kasi mambu bakesalaka kemonisaka ti bakemangaka ‘kilendo ya mambu yango.’ (2 Tm. 3:5) Yakevuanda pete samu na kumona mpe kumanga malongi ya luvunu kana beto kele banlonguki ya mbote ya Mpova ya Nzambi.​—2 Tm. 3:14-17; Yude 3, 4.

10. Yinki dilongi yankaka beto lenda baka na mambu yina Yesu tubilaka bimvuka ya Pergame mpe ya Tiyatire?

 ¹⁰ Beto fueti manga mitindu nionso ya mambu ya yimbi. Bampangi ya Pergame mpe ya Tiyatire vuandaka diaka na mambu yankaka ya mpasi. Yesu teleminaka bantu yankaka ya bimvuka yango samu bavuandaka manga ve mambu ya yimbi. (Kus. 2:14, 20) Yinki kele dilongi samu na beto? Beto lenda sosa ve ti Yehova bika nzila na mutindu mosi ya diambu ya yimbi samu na mambote na beto, ata kana beto kesadilaka yandi banda bamvula mingi, mpe bubu yayi beto kele na biyekua mingi. (1 Sa. 15:22; 1 Pi. 2:16) Yandi kena kulomba beto beto tatamana kutanina malongi na yandi ya kukoka yina metadila bikadulu ya mbote, yavuanda kana bikadulu ya yinza yayi ya yimbi mebeba diaka mbotembote.​—Efe. 6:11-13.

11. Yinki beto mekatuka longuka? (Tala diaka ankadre “ Malongi samu na beto bubu yayi.”)

¹¹ Na nkufi yinki beto lenda tuba samu na mambu nionso yayi beto mekatuka longuka? Beto mekatuka mona mfunu yina beto fueti kukindimisa ti Yehova kendimaka nsambudulu yina beto kepesaka yandi. Kana beto kena kusala diambu mosi yina kesala ti nsambudulu na beto ndimama ve, beto fueti sala bansobolo mbala mosi samu beto ndimama na Nzambi. (Kus. 2:5, 16; 3:3, 16) Kasi, Yesu monisaka diaka diambu yankaka na bansangu na yandi na bimvuka. Yakele yinki?

12. Yinki mambu Yesu tubaka samu na bampangi ya Simirna mpe ya Filadelfia yina fueti vuanda na mfunu samu na beto bubu yayi? (Kusonga 2:10)

¹² Beto tadila ntangu yayi bansangu ya Yesu na bimvuka ya Simirna mpe Filadelfia. Yandi tubilaka Baklisto yina vuandaka kuna babanga ve mikakatano, samu Yehova kepesa bau n’sendo kana bamebikana ya kukuikama. (Tanga Kusonga 2:10; 3:10) Yinki kele dilongi samu na beto bubu yayi? Beto fueti zaba ti beto kekutana na mikakatano mpe beto fueti vuanda pene samu na kukangila yau ntima. (Mat. 24:9, 13; 2 Bk. 12:10) Samu na yinki dilongi yango kele na mfunu?

13-14. Yinki kuminaka bisadi ya Nzambi na kutadila mambu yina Kusonga kikapu 12 metuba?

¹³ Mukanda ya Kusonga kena kuzabisa beto ti bisadi ya Nzambi fueti kutana na mikakatano na bilumbu na beto ya nsuka​—“Kilumbu ya Mfumu.” Kusonga kikapu 12 kena kumonisa mvita mosi yina bimaka na dizulu mbala mosi na manima ya kubutuka ya Kimfumu ya Nzambi. Mikaele​—Yesu Klisto yina vuandaka na nkembo—​mpe bambasi na yandi nuanaka na Satana mpe bademo. (Kus. 12:7, 8) Yau salaka ti banunga bambeni yango ya Nzambi mpe balozaka bau na ntoto, kisika bakena kubimisina bantu bampasi ya ngolo. (Kus. 12:9, 12) Kasi yinki mambu yabimisaka samu na bisadi ya Nzambi?

¹⁴ Mukanda ya Kusonga mezabisa beto na manima, yina Satana kena kusala. Yandi kele  diaka ve na diluaku ya kuvuanda na Kimfumu ya dizulu, na yau yandi kena kumonisa nganzi na yandi na Baklisto yina metulua mafuta na kimpeve yina kele ntete awa na ntoto, yina kele bamonisi ya Kimfumu ya Nzambi awa na ntoto mpe ‘yina kele na kisalu ya kupesa kimbangi samu na Yesu.’ (Kus. 12:17; 2 Bk. 5:20; Efe. 6:19, 20) Yinki mutindu mbikudulu yango kokisamaka?

15. Banani memonusua na ‘bambangi zole’ yina Kusonga kikapu 11 metubila, mpe yinki kuminaka bau?

¹⁵ Satana bimisaka bambeni samu na kunuanisa bampangi yina metulua mafuta na kimpeve, yina kena kutuadisa kisalu ya kusamuna Kimfumu. Babakala yango memonusua na ‘bambangi zole’ yina bakufuaka mutindu mukanda ya Kusonga memonisa yau. * (Kus. 11:3, 7-11) Na mvula 1918, bavuninaka bampangi 8 yina vuandaka tuadisa nkubukulu mambu, bapesaka bau foti mpe bazengilaka bau kitumbu ya buloko. Bantu mingi kanisaka ti kisalu ya bampangi yina metulua mafuta na kimpeve ‘kufuaka.’

16. Yinki diambu ya kukamua salamaka na mvula 1919, kasi yinki Satana bandaka kusala banda ntangu yango?

¹⁶ Mbikudulu yina kele na Kusonga kikapu 11 metuba diaka ti ‘bambangi zole’ yango fueti vutuka na luzingu na manima ya mua ntangu fioti. Mbikudulu yango kokisamaka na mutindu ya kukamua, kaka na ebandeli ya mvula yina landaka, mvula yina bakangaka bau. Na ebandeli ya mvula 1919 bampangi yango yina metulua mafuta na kimpeve bimaka na buloko mpe na manima bakatulaka kitumbu na bau. Mbala mosi bampangi vutukilaka kisalu na bau​—kisalu ya Kimfumu. Kasi yalembisaka ve Satana kunuanisa bisadi ya Nzambi. Banda ntangu yango, Satana bimisaka “nzadi” ya mikakatano na bisadi ya Nzambi. (Kus. 12:15) Ya kedika, ‘yakena kulomba kukanga ntima mpe kuvuanda na kiminu’ na konso muntu kati na beto.​—Kus. 13:10.

17. Yinki lusadusu yina bisadi ya Nzambi bakaka kondua kuvingila yau, atako Satana vuandaka nuanisa bau?

¹⁷ Kusonga kikapu 12 metuba na manima ti bisadi ya Nzambi kebaka lusadusu yina kekatuka na kisika yina bakanisaka kutu ve. Yakevuanda lokola kaka “ntoto” memina “nzadi” ya mikakatano. (Kus. 12:16) Yau nde diambu salamaka mpenza. Na bantangu yankaka, bankubukulu ya kilendo ya yinza ya Satana, na kifuani  bankubukulu yina ketadilaka mambu ya kusambisa kotilaka bisadi ya Nzambi. Mbala mingi, Bambangi ya Yehova nungaka bansambusulu yina pesaka bau nzila babaka kimpuanza. Yinki mutindu basadilaka kimpuanza yango? Basadilaka mbotembote maluaku yango samu na kusala kisalu yina Yehova pesaka bau. (1 Bk. 16:9) Kisalu yango mesangisa yinki mambu?

18. Yinki kele kisalu na beto ya ntetentete na bilumbu yayi ya nsuka?

¹⁸ Yesu pesaka mbikudulu ti bisadi ya Nzambi kesamuna ‘nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi’ na ntoto ya mvimba tekila nsuka kuiza. (Mat. 24:14) Na kusalaka mutindu yina, bakebakaka lusadusu ya mbasi mosi to grupe ya bambasi yina memonusua lokola yandi kele na ‘nsangu ya mbote ya mvula na mvula ya kuzabisa na bantu yina kezingaka na ntoto na makanda nionso, na mabuta nionso, na bandinga nionso na bayinsi nionso, mpe na bantu nionso.’​—Kus. 14:6.

19. Yinki kele nsangu yankaka bantu yina kezolaka Yehova fueti samuna?

¹⁹ Nsangu ya mbote ya Kimfumu kele ve kaka nsangu yina bisadi ya Nzambi kesamunaka. Bafueti pesa diaka maboko na kisalu ya bambasi, yina mukanda ya Kusonga kikapu 8 tii 10 metubila. Bambasi kena kusamuna mambu ya mpasi yina kekumina bantu yina kemangaka Kimfumu ya Nzambi. Na yau, Bambangi ya Yehova samunaka nsangu ya nsambusulu, yina mekokana na ‘mabanga mpe tiya,’ yina kena kumonisa bansambusulu ya Nzambi na bankubukulu ya mutindu na mutindu ya yinza ya yimbi ya Satana. (Kus. 8:7, 13) Bantu fueti zaba ti nsuka mekuma pene samu bavuanda na dikoki ya kusala bansobolo yina mefuana na luzingu na bau mpe kuvuka na kilumbu ya nganzi ya Nzambi. (Sef. 2:2, 3) Kasi nsangu yango kena kusamunua mingi ve bubu yayi. Kusamuna yau kelombaka beto vuanda na kibakala. Na mpasi ya nene, nsangu ya nsambusulu ya nsuka kevuanda mutungisi samu na bantu mingi.​—Kus. 16:21.

20. Yinki beto ketadila na masolo zole yina melanda?

²⁰ Beto fueti zitisa mpenza ‘mambu yina kele na mbikudulu yayi’ samu kukokisama ya mambu yina beto ketangaka na mukanda ya Kusonga metadila beto. (Kus. 1:3) Kasi yinki mutindu beto lenda kanga ntima na kukuikama nionso na mikakatano mpe kutatamana kusala yina beto lenda samu na kusamuna nsangu yango na kibakala nionso? Beto kebaka lukindusu na mambu zole: Ya ntete na mambu yina mukanda ya Kusonga memonisa samu na bambeni ya Nzambi, mpe ya zole na balusakumunu yina beto kebaka kana beto mebikana ya kukuikama. Beto ketadila mambu yango zole na masolo zole yina melanda.