1. Yinki kele diambu ya ngudi yina kevuandaka na bupusi na kimuntu na beto?

 YAVUANDA kana yamesala bilumbu fioti to bamvula mingi banda beto mebakaka mbotama, beto nionso beto kevuandaka na nsatu ya kuvuanda na kimuntu yina Yehova kezolaka. Samu na kuvuanda na kimuntu ya mutindu yina, beto fueti yadila makanisi na beto. Samu na yinki? Samu kima ya ngudi yina kevuandaka na bupusi na kimuntu na beto kele makanisi na beto. Kana beto kena kukanisa ntangu nionso na mambu yina kesepedisaka beto, beto ketuba mpe beto kesala mambu ya yimbi. (Efe 4:17-19) Na ndambu yankaka, kana beto kena kufulusa makanisi na beto na mambu ya mbote, beto kebanda kutuba mpe kusala mambu na mutindu yina kesepedisa Tata na beto ya dizulu, Yehova.—Bag. 5:16.

2. Yinki beto ketadila na disolo yayi?

² Mutindu kaka beto monaka yau na disolo meluta, beto lenda pekisa ve makanisi nionso ya yimbi yakota na makanisi na beto. Kasi beto lenda pona kumanga kusala mambu na kulandaka makanisi yango. Tekila beto baka mbotama, beto fueti lemba kutuba mpe kusala mambu yina Yehova keyinaka. Yau nde kele diambu ya ntete mpe ya mfunu yina beto fueti sala samu na kuloza kimuntu ya ntama. Kasi, samu na kusepedisa mbotembote Yehova, beto fueti zitisa diaka ntumu yayi: ‘Beno vuata kimuntu ya yimpa.’ (Kol. 3:10) Na disolo yayi, beto kepesa mvutu na biuvu yayi melanda: Yinki kele ‘kimuntu ya yimpa’? Yinki mutindu beto lenda vuata kimuntu ya yimpa mpe kutanina yau?

3. Na kutadila Bagalatia 5:22, 23, yinki kele ‘kimuntu ya yimpa,’ mpe yinki mutindu muntu yandi mosi lenda vuata yau?

³ ‘Kimuntu ya yimpa’ kele mutindu ya kukanisa mpe ya kusala mambu yina kena kumonisa kimuntu ya Yehova. Muntu yandi mosi lenda  vuata kimuntu ya yimpa na kumonisaka mbuma ya mpeve ya Nzambi, na kubikaka mpeve ya nlongo tuadisa makanisi, banguilu, mpe bisalu na yandi. (Tanga Bagalatia 5:22, 23.) Na kifuani, yandi kezolaka Yehova mpe bisadi na Yandi. (Mat. 22:36-39) Muntu ya mutindu yina ketaninaka kiese na yandi ata kana yandi kena kukutana na bampasi. (Yak. 1:2-4) Yandi kele muntu yina ketulaka kiyenge. (Mat. 5:9) Yandi kevuandaka na ntima yinda mpe na kimpombo na bantu yankaka. (Kol. 3:13) Yandi kezolaka mambu ya mbote mpe yandi kesadilaka yau. (Luka 6:35) Yandi kemonisaka na bisalu na yandi ti yandi kele na kiminu ya ngolo na Tata na yandi ya dizulu. (Yak. 2:18) Yandi kevuandaka ya kulembama kana bantu kena kusokosa yandi mpe yandi kekukiyalaka kana bakena kuntota yandi.—1Bk. 9:25, 27; Tito 3:2.

4. Samu na kuvuata kimuntu ya yimpa, yalenda lomba beto kudisa mbala mosi bikadulu yina Bagalatia 5:22, 23 memonisa? Sasila.

⁴ Samu na kuvuata kimuntu ya yimpa, beto fueti kudisa bikadulu nionso yina Bagalatia 5:22, 23 metubila mpe yina baverse yankaka ya Biblia metubila. * Bikadulu yango kele ve lokola bilele na beto yina beto kevuataka mbala mosi kaka. Ya kedika, mingi ya bikadulu yango mekokana na bikadulu yankaka. Na kifuani, kana nge kele na nzola samu na finangani na nge, nge kevuanda na ntima yinda mpe na ntima ya mbote samu na yandi. Mpe samu na kuvuanda mpenza mbote, nge fueti monisa kimpombo mpe kukiyala.

5. Yinki zola monisa ‘kuvuanda na mabanza ya Klisto,’ mpe samu na yinki beto fueti longuka luzingu ya Yesu? (1 Bakorinto 2:16)

⁵ Tanga 1 Bakorinto 2:16. Samu na kuvuata kimuntu ya yimpa, yakena kulomba beto ‘vuanda na mabanza ya Klisto.’ Na bampova yankaka, beto fueti longuka mutindu ya Yesu ya kukanisa, mpe na manima kulanda kifuani na yandi. Yesu monisaka mbuma ya mpeve ya Nzambi na mutindu ya kukoka. Mutindu mosi kaka na ditalatala yina ya mbote, yandi monisaka bikadulu ya Yehova mutindu yakele mpenza. (Ebr 1:3) Kana beto kena kukanisa lokola Yesu, beto kesala mambu lokola yandi mpe yakesala ti beto vuata kimuntu na yandi.—Fil 2:5.

6. Yinki mambu beto fueti zimbakana ve ntangu beto kena kumeka kuvuata kimuntu ya yimpa?

⁶ Yalenda salama ti beto landa mpenza kifuani ya Yesu? Beto lenda tuba: ‘Yesu kele muntu ya kukoka. Munu kekokana ata fioti ve na yandi!’ Kana nge kekanisaka mutindu yina, kuzimbakana ve mambu yayi. Ya ntete, nge salamaka samu na kuvuanda lokola Yehova mpe Yesu. Na yau nge  lenda pona kulanda kifuani na bau, mpe nge lenda nunga kusala yau, ata na diambu mosi to yankaka. (Kuy. 1:26) Ya zole, mpeve ya nlongo ya Nzambi kele ngolo yina meluta bangolo nionso na luyalanganu. Na lusadusu na yau, nge lenda kokisa mambu yina nge kekoka ata fioti ve kukokisa na ngolo na nge mosi. Ya tatu, Yehova kena kulomba nge ve nge monisa mbuma ya mpeve na mutindu ya kukoka bubu yayi. Ya kedika, Tata na beto ya nzola metula bamvula 1000 na bantu yina kele na kivuvu ya kuzinga mvula na mvula awa na ntoto samu bakuma bantu ya kukoka. (Kus. 20:1-3) Diambu yina Yehova kena kulomba beto bubu yayi kele, beto sosa kusala yina beto kekoka kusala mpe beto lomba yandi sadisa beto.

7. Yinki beto ketadila?

⁷ Na yinki mutindu beto lenda landa mpenza kifuani ya Yesu? Beto ketadila mbotembote bikadulu yiya yina mpeve ya Nzambi kemonisaka. Na konso diambu, beto kemona yinki dilongi beto lenda baka na mutindu Yesu monisaka bikadulu yango. Mpe beto ketadila ndambu ya biuvu yina lenda sadisa beto beto kukitadila kana beto menunga kuvuata kimuntu ya yimpa.

8. Yinki mutindu Yesu monisaka nzola?

⁸ Nzola ya mpinda yina Yesu vuandaka na yau samu na Yehova, tindaka yandi yandi kukiyimina samu na Tata na yandi mpe samu na beto. (Yoa. 14:31; 15:13) Yesu monisaka nzola ya ngolo yina yandi vuandaka na yau samu na bantu na mutindu yandi vuandaka lutisila luzingu na yandi awa na ntoto. Konso kilumbu, yandi vuandaka monisina bantu nzola, mpe ntima kiadi, ata ntangu bavuandaka telemina yandi. Mutindu ya ngudi yina yandi vuandaka monisa nzola yina yandi vuandaka na yau samu na bantu vuandaka na kulongaka bau Kimfumu ya Nzambi. (Luka 4:43, 44) Yesu monisaka diaka nzola na yandi yina mekondua muyimi samu na Nzambi mpe samu na bantu, na kuvuandaka pene ya kuniokuama mpe ya kufua samu na bantu ya masumu. Na mutindu yango yandi zibudilaka beto nionso nzila ya kubaka luzingu ya mvula na mvula.

9. Yinki mutindu beto lenda landa kifuani ya Yesu na diambu metadila kumonisa nzola?

⁹ Beto kekukipesaka na Yehova mpe beto kebakaka mbotama samu beto kezolaka Tata na beto ya dizulu. Na yau, mutindu mosi na Yesu, beto fueti monisa nzola samu na Yehova na mutindu beto kesadilaka bantu yankaka mambu. Ntumua Yoane sonikaka: ‘Muntu yina kezolaka ve mpangi na yandi yina yandi kemonaka, yandi lenda zola ve Nzambi, yina yandi kemonaka ve.’ (1 Yoa. 4:20) Beto lenda kukiyuvusa: ‘Munu mekudisa nzola ya ngolo samu na bantu? Munu kemonisaka ntima kiadi samu na bantu yankaka, ata kana bakele na luzitu ve na ntadisi na munu? Nzola ketindaka munu munu sadila ntangu mpe bima yina munu kele na yau samu na kusadisa bantu yankaka balonguka Yehova? Munu kevuandaka pene ya kusala yau ata kana bantu mingi kena kusepela ve na bangolo yina munu kena kusala, to bakena kutelemina munu? Munu lenda sosa mitindu ya kulutisa ntangu mingi na kisalu ya kukumisa bantu banlonguki?’—Efe 5:15,16.

10. Na yinki mutindu Yesu vuandaka muntu yina ketulaka kiyenge?

¹⁰ Yesu vuandaka muntu yina ketulaka kiyenge. Ntangu bantu vuandaka sadila yandi mambu na mutindu ya yimbi, yandi vuandaka vutudila bau ve yimbi na yimbi. Kasi yandi vuandaka sadila bau nde mambu ya mbote. Yandi vuandaka sosa diluaku samu na kutula kiyenge mpe yandi vuandaka kindisa bantu yankaka babika kuwelana. Na kifuani, yandi longaka bau ti bafueti tula kiyenge na bampangi kana bazola Yehova ndima nsambudulu na bau. (Mat. 5:9, 23, 24) Mpe mbala mingi yandi vuandaka sadisa bantumua na yandi samu babongisa mantata yina bavuandaka na yau na diambu metadila kuzaba nani meluta nene na kati na bau.—Luka 9:46-48; 22:24-27.

11. Yinki mutindu beto lenda vuanda bantu yina ketulaka kiyenge?

¹¹ Samu na kuvuanda muntu yina ketulaka kiyenge, beto fueti suka kaka ve na kumanga kubimisa mantata. Beto fueti sala ngolo samu na kutula  kiyenge na bantu yankaka mpe kukindisa bampangi na beto ya babakala mpe ya banketo na kubongisa mantata na bau. (Fil 4:2, 3; Yak. 3:17, 18) Beto lenda kukiyuvusa biuvu yayi: ‘Munu kevuandaka pene ya kusala ngolo samu na kutula kiyenge na bantu yankaka? Kana mpangi mosi ya bakala to ya nketo meluadisa munu, munu ketatamanaka kuvuanda na nganzi samu na yandi? Munu kevingilaka muntu yankaka nde banda kukuiza sala kiyenge na munu, to munu nde kebandaka kukuenda kutula kiyenge, ata kana yamemonana ti muntu yango nde bandaka kubimisa mantata na munu? Na ndambu yankaka, munu kekindisaka bantu yina kele na mantata samu batula kiyenge?’

12. Yinki mutindu Yesu monisaka ntima ya mbote?

¹² Yesu vuandaka na ntima ya mbote. (Mat. 11:28-30) Yandi monisaka ntima ya mbote na mutindu yandi vuandaka na kimpombo mpe yandi vuandaka kukitula na kisika ya bantu, ata ntangu yavuandaka mpasi samu na kusala yau. Na kifuani, ntangu nketo mosi ya buala ya Fenisia lombaka yandi yandi vukisa muana na yandi, na ebandeli, yandi salaka ve diambu yina nketo yango lombaka yandi, kasi ntangu nketo yango monisaka kiminu ya nene, na kimpombo nionso yandi vukisaka muana na yandi. (Mat. 15:22-28) Atako yandi vuandaka ntima ya mbote, Yesu vuandaka manga ve kupesa malongi. Na bantangu yankaka, yandi vuandaka monisa ntima ya mbote na kubikanaka ya kukangama na banzengolo na yandi na ntadisi ya bantu yina yandi vuandaka zola. Na kifuani, ntangu Petelo mekaka kulembisa Yesu samu yandi sala lukanu ya Yehova, Yesu sembaka yandi na ntuala ya banlonguki yankaka. (Mar. 8:32, 33) Yandi salaka yau ve samu na kukitisa Petelo, kasi samu na kupesa yandi disiplini mpe kukebisa banlonguki yankaka samu babika vuanda bantu ya lunangu. Kondua ntembe yatungisaka Petelo, kasi disiplini yango natinaka yandi mambote.

13. Yinki mutindu beto lenda vuanda mpenza na kimpombo?

¹³ Samu na kuvuanda mpenza na kimpombo na bantu yina nge kezolaka, na bantangu yankaka yalenda lomba nge tuba na bau na mutindu ya puelele. Ntangu nge kena kusala plina, landa kifuani ya Yesu na kusalaka ti malongi na nge katuka na bansikudukusu yina kele na Mpova ya Nzambi. Vuanda na kimpombo. Sosa mambote na bau, tula kivuvu ti bantu yango yina kezolaka Yehova mpe kezolaka nge kendima malongi ya mbote yina nge kena kupesa bau. Kukiyuvusa biuvu yayi: ‘Munu kevuandaka na kibakala ya kutuba diambu mosi kana munu memona muntu mosi yina munu kezolaka mesala diambu mosi ya yimbi? Kana munu kele na nsatu ya kupesa malongi, munu ketubaka na kimpombo, to munu ketubaka na nganzi? Yinki ketindaka munu munu pesa malongi? Munu kepesaka yau samu munu kele na nganzi samu na muntu yango to munu kesalaka yau samu na kusadisa yandi?’

14. Yinki mutindu Yesu monisaka mambote?

¹⁴ Yesu sukaka kaka ve na kuzaba yina kele mbote, kasi yandi vuandaka sala diaka mambote. Yesu kezolaka Tata na yandi, na yau yandi kesalaka ntangu nionso mambu yina kele mbote na makanisi ya mbote. Muntu ya mbote kesosaka ntangu nionso maluaku ya kusadisa bantu yankaka mpe yandi kesalaka mambu ya mbote samu na bau. Beto fueti suka kaka ve na kuzaba diambu yina kele mbote na kusala; kasi beto fueti sala diambu ya mbote na makanisi ya mbote. Beto lenda kukiyuvusa: ‘Yalenda salama ti muntu sala diambu ya mbote na makanisi ya yimbi?’ Ee, yalenda salama. Na kifuani, Yesu tubaka samu na bantu yina vuandaka pesa bamputu makabu, kasi na kukindimisaka ti bantu kena kumona mambu yina bakena kusala mpe bavuandaka sosa bakumisa bau. Atako mambu yina bavuandaka sala vuandaka mbote, Yehova vuandaka sepela na bau ve.—Mat. 6:1-4.

15. Yinki mutindu beto lenda vuanda mpenza mbote?

¹⁵ Beto lenda vuanda mpenza mbote kaka kana beto kena kusala diambu ya mbote samu na bamfunu yina mekondua muyimi. Na yau nge lenda kukiyuvusa: ‘Munu kesukaka kaka ve na  kuzaba diambu ya mbote yina munu fueti sala, kasi munu kesalaka yau mpenza? Yinki ketindaka munu na kusala mambu ya mbote?’

16. Yinki beto fueti sala konso kilumbu, mpe samu na yinki?

¹⁶ Beto fueti kanisaka ve ti diambu metadila kuvuata kimuntu ya yimpa kesukaka kaka ntangu beto mebaka mbotama. Kimuntu ya yimpa kele lokola ‘bilele ya yimpa’ yina beto fueti tanina mbote. Mosi ya mutindu ya kusala yau kele na kusosaka konso kilumbu maluaku ya kumonisa mbuma ya mpeve ya Nzambi. Samu na yinki? Samu Yehova kele Nzambi yina kesalaka kisalu, mpe mpeve na yandi kele ngolo yina kesalaka kisalu. (Kuy. 1:2) Na yau konso kikadulu ya mbuma ya mpeve lenda mpe yafueti tinda beto na kusala diambu. Na kifuani, nlonguki Yakobo sonikaka ti: ‘Kiminu yina mekondua bisalu kele ya kufua.’ (Yak. 2:26) Beto lenda tuba kaka mutindu yina samu na bikadulu nionso yankaka ya mbuma ya mpeve ya Nzambi. Konso ntangu yina beto kemonisaka yau, beto kepesaka kidimbu yina kena kumonisa ti mpeve ya Nzambi kena kusala na kati na beto.

17. Yinki beto lenda sala kana beto monisa ve mbuma ya mpeve na diluaku mosi?

¹⁷ Ata Baklisto yina mebakaka mbotama yameluta bamvula mingi, bakevuandaka na mpasi ya kumonisa mbuma ya mpeve na bantangu yankaka. Kasi diambu meluta mfunu kele ya kubika ve kumonisa bikadulu yango. Beto tadila kifuani yayi. Kana kinkuti yina nge kezolaka mingi mepasuka fioti, nge keloza yau mbala mosi? Ve. Kondua ntembe nge kelonda mbotembote kisika yina mepasuka kana dikoki kele. Mpe nge kekenga samu na mbala kelanda. Mutindu mosi, kana na diluaku mosi nge mesadila muntu diambu kondua kimpombo, kondua ntima yinda, to kondua nzola, kulemba nzutu ve. Kulomba nlemvo yina mekatuka mpenza na ntima lenda bongisa diambu yango mpe yalenda sala ti nge kuma diaka na nguizani ya mbote na muntu yango. Vuanda na nzengolo ya kusala mbote na mbala kelanda.

18. Nge lenda ndimisama na yinki diambu?

¹⁸ Beto kele na butondi mingi na mutindu Yesu bikilaka beto kifuani! Kana beto kena kulanda kifuani ya mutindu na yandi ya kukanisa mpe ya bikadulu na yandi, yakevuanda pete samu na beto ya kusala mambu lokola yandi. Kana beto kena kusala mambu lokola Yesu, beto kevuanda na dikoki mpenza ya kuvuata beto mosi kimuntu ya yimpa. Na disolo yayi, beto metadila kaka bikadulu tatu ya mbuma ya mpeve ya Nzambi. Yakevuanda mbote samu na nge na kulutisa ntangu samu na kulonguka bikadulu yankaka ya mbuma ya mpeve mpe kukanisa mutindu ya mbote yina nge lenda monisa bikadulu yango. Nge kekuta liste ya masolo yina metubila diambu yango na Buku ya bolukiluki mpo na Batatoli ya Yehova na yintu ya diambu “Bomoi ya Bokristo” mpe “Mbuma ya elimo.” Nge lenda ndimisama ti kana nge mesala yina nge kele na makoki ya kusala, Yehova kesadisa nge samu nge vuata kimuntu ya yimpa mpe nge tanina yau.