1. Yinki kiuvu beto lenda kukiyuvusa?

NA BANTANGU yankaka yakekuminaka nge nge kukitungisa ntangu nge kekanisaka mambu yina beto kemona ntama mingi ve?—kubebisama ya mabundu ya luvunu, mutindu Goge ya Magoge ketelemina bisadi ya Nzambi, mpe mvita ya Armagedoni? Nge mekukiyuvusaka ti: ‘Lokola ntangu yango kena kupusana, mukevuanda na dikoki ya kubikana ya kukuikama ntangu mambu yango ya kubangisa kesalama?’ Kana yamekuminaka nge nge kanisa na zulu ya biuvu yango, mambu yina Yesu tubaka na verse ya yintu ya diambu lenda sadisa nge. Yesu zabisaka banlonguki na yandi ti: ‘Beno bika ve ti bantima na beno tungisama. Beno monisa kiminu.’ (Yoa. 14:1) Kuvuanda na kiminu ya ngolo kesadisa beto beto kanga ntima na konso diambu yina kesalama na bilumbu kena kuiza.

2. Yinki mutindu beto lenda kumisa kiminu na beto ngolo, mpe yinki beto ketadila na disolo yayi?

² Kana beto kena kukanisa na yina beto kesalaka bubu yayi ntangu beto kena kukutana na mambu yina kemekaka kiminu na beto, beto kezaba yina beto lenda sala samu na kukumisa kiminu na beto ngolo. Kana beto kena kukanisa samu na diambu yango, beto kemona mambu yina beto fueti kumisina kiminu na beto ngolo. Konso ntangu yina beto kekangaka ntima na diambu ya mpasi, kiminu na beto kekumaka ngolo. Yekesadisa beto beto nunga mambu ya mpasi na bilumbu kena kuiza. Na disolo yayi, beto ketadila diaka mambu yiya yina memonisa ti yalombaka na banlonguki ya Yesu bavuanda na kiminu mingi. Na manima, beto kemona mutindu beto lenda kutana na mambu ya mpasi ya mutindu yina bubu yayi, mpe mutindu yalenda bongisa beto samu na mambu yina kebima na bilumbu kena kuiza.

3. Bampova ya Yesu yina kele na Matayo 6:30, 33 kena kusadisa beto beto bakusa yinki?

³ Yakele diambu ya mbote na mfumu ya dibuta yandi sosa bima ya kudia, bilele mpe yinzo samu na nketo mpe bana na yandi. Yakele pete ve  kusala yau na ntangu yayi ya mpasi. Mutindu mosi diaka, bampangi na beto Baklisto zimbisaka kisalu na bau, mpe atako bakena kusala ngolo, kasi bakena kubaka ve bisalu yankaka. Bayankaka mangaka bisalu yina bonga ve samu na Baklisto. Na mambu nionso yina, beto fueti vuanda na kiminu ya ngolo ti yavuanda na yinki mutindu Yehova kesala ti beto baka bima yina beto kele na yau nsatu samu na dibuta na beto. Yesu tubaka yau puelele na banlonguki na yandi na disolo na zulu ya mongo. (Tanga Matayo 6:30, 33.) Kana beto kena kundimisama mpenza ti Yehova kesundola beto ve, beto ketula dikebi na beto na diambu yina meluta mfunu—kusadila Yehova. Ntangu beto kena kumona mutindu Yehova kena kusadisa beto beto kokisa bansatu na beto ya kinsuni, yandi kekuma muntu ya kedika samu na beto mpe kiminu na beto kekuma ngolo.

4-5. Yinki sadisaka dibuta mosi ntangu bavuandaka kukitungisa na diambu metadila bansatu na bau ya kinsuni?

⁴ Beto tadila mutindu dibuta mosi na Venezuela monaka lusadusu ya Yehova ntangu bakutanaka na mitungisi na diambu metadila bansatu na bau ya kinsuni. Na ntangu mosi, dibuta ya Castro vuandaka na luzingu mosi ya mbote ntangu bavuandaka sala na ferme na bau. Na manima bantu mosi yina vuandaka na minduki kotilaka bau na ferme na bau mpe bakukaka bau na ferme yango. Miguel yina kele tata na bau, metuba: “Bubu yayi beto kena kuzinga kaka na bima yina beto lenda kuna na ntoto yina beto devaka ya bantu yankaka. Munu bandaka kulomba Yehova konso kilumbu yandi pesa beto yina beto kele na yau nsatu samu na kilumbu yango.” Luzingu kumaka mpasi samu na dibuta yango, kasi na kuvuandaka na kiminu mingi na dikoki yina Tata na beto ya nzola kele na yau samu na kukokisa bansatu na bau ya konso kilumbu, dibuta ya Castro kekuendaka mbala na mbala na balukutakanu ya kimvuka mpe na kisalu ya kusamuna. Kusadila Yehova kele diambu yina meluta mfunu na luzingu na bau, mpe Yehova kepesaka bau yina bakevuandaka na yau nsatu.

⁵ Na ntangu yango ya mpasi, Miguel mpe nketo na yandi Yurai, tulaka makanisi na bau na mutindu yina Yehova vuandaka kokisa bansatu na bau. Na bantangu yankaka, Yehova vuandaka sadila bampangi samu na kupesa bau bima yina bavuandaka na yau nsatu mpe samu na kusadisa Miguel yandi baka kisalu. Na bantangu yankaka diaka, Yehova vuandaka sadila filiale samu na kupesa bau bima yina bavuandaka na yau nsatu. Yehova sundolaka bau ata mbala mosi ve. Yau salaka ti bamona mutindu kiminu ya dibuta na bau kumaka ngolo. Na manima ya kutubila diambu mosi yina Yehova sadisilaka bau, Yoselin muana na bau ya nketo ya mbuta metuba: “Yavuandaka diambu ya kukindisa kumona mutindu Yehova sadisaka beto. Yandi kele nkundi na munu mpe mukele na kivuvu ti yandi ketatamana kusadisa munu.” Yandi mebuela ti: “Mambu ya mpasi yina dibuta na beto kutanaka na yau, yabongisaka beto samu na bampasi ya ngolo yina beto lendaka kutana na yau na bilumbu kena kuiza.”

6. Yinki mutindu nge lenda kumisa kiminu na nge ngolo ntangu nge kena kukutana na mikakatano ya mbongo?

⁶ Nge kena kukutana na mikakatano na diambu metadila mbongo? Kana yakele mutindu yina, kondua ntembe yakele ntangu mosi ya mpasi samu na nge. Kasi, yavuanda nge kena kukutana na mpasi ya yinki mutindu, nge lenda sadila ntangu yango samu na kukumisa kiminu na nge ngolo. Sambila Yehova  mpe tanga bampova ya Yesu yina kele Matayo 6:25-34 mpe yindula na mpinda na zulu na yau. Tadila bifuani ya ntangu na beto yina kena kumonisa ti Yehova kekokisaka bansatu ya bantu yina kekukipesaka na mambu ya kimpeve. (1Bk. 15:58) Kana nge mesala mutindu yina, yakekumisa kiminu na nge ngolo ti Yehova kesadisa nge mutindu kaka yandi sadisa bantu yina kutanaka na mambu yina nge kena kukutana na yau. Yandi mezaba bansatu na nge, mpe yandi mezaba yinki mutindu yandi kekokisa yau. Ntangu nge kena kumona lusadusu ya Yehova na luzingu na nge, kiminu na nge kekuma diaka ngolo mpe nge lenda kanga ntima na bampasi ya ngolo na bilumbu kena kuiza.—Hab. 3:17, 18.

7. Na kutadila Matayo 8:23-26, yinki mutindu “mupepe ya ngolo” mekaka kiminu ya banlonguki?

⁷ Ntangu Yesu mpe banlonguki na yandi vuandaka sala vuayaje na masuwa, na mbala mosi mupepe mosi ya ngolo bandaka, Yesu sadilaka diluaku yango samu na kusadisa banlonguki na yandi bazaba ti bafueti kumisa kiminu na bau ngolo. (Tanga Matayo 8:23-26.) Mupepe yango vuandaka ngolo mpenza mpe maza bandaka kukota na kati ya masuwa na bau, kasi Yesu vuandaka ya kuleka kondua kukitungisa. Ntangu banlonguki lamusaka yandi samu bavuandaka banga mpe balombaka yandi vukisa bau, Mfumu yuvusaka bau na kimpombo ti: ‘Samu na yinki beno kena kubanga, beno bantu yina kele na kiminu ya fioti?’ Yalombaka na banlonguki yango yina vuandaka banga bazaba ti Yehova vuandaka na dikoki mpenza ya kuvukisa Yesu mpe bantu yina vuandaka kintuadi na yandi na mpasi. Yinki kele dilongi samu na beto? Kiminu ya ngolo lenda sadisa beto beto nunga ‘mipepe ya ngolo,’ to konso diambu ya mpasi yina lenda kokana na mupepe.

8-9. Yinki mutindu kiminu ya Anel mekamaka, mpe yinki sadisaka yandi?

⁸ Beto tadila mutindu Anel mpangi mosi ya nketo ya mpupa kezingaka na Porto Rico, kumaka na kiminu ya ngolo samu na diambu mosi ya mpasi yina kuminaka yandi. “Mupepe ya ngolo” yina yandi kutanaka na yau, vuandaka ya puelele. Kumekama bandaka na 2017 ntangu mupepe mosi ya ngolo na nkumbu ya Maria bebisaka yinzo ya Anel. Diaka, mupepe yango salaka ti yandi zimbisa kisalu na yandi. Anel metuba: “Na bilumbu yango ya mpasi, muvuandaka tungisama na makanisi, kasi mulongukaka kutudila Yehova ntima na nzila ya kisambu mpe mubikaka ve ti kutungisama na makanisi lembisa munu.”

⁹ Anel metuba diambu yankaka yina sadisaka yandi samu yandi nunga bampasi na yandi—luzitu. Yandi metuba: “Kuzitisa malako yina nkubukulu vuandaka pesa, yasadisaka munu munu tanina kiyenge. Yehova vuandaka sadisa munu na nzila ya bampangi. Bavuandaka kindisa munu mpe bavuandaka pesa munu bima ya kinsuni yina muvuandaka na yau nsatu.” Yandi mebuela: “Yehova pesaka munu bima mingi kuluta kutu yina mulendaka lomba, mpe kiminu na munu kumaka ngolo mingi.”

10. Yinki nge lenda sala kana nge kena kukutana na “mupepe ya ngolo”?

¹⁰ Nge kena kukutana na “mupepe ya ngolo” na luzingu na nge? Mbala yankaka nge mekutana na kisumbula ya nene yina kebimaka yau mosi. To yalenda vuanda mupepe ya kifuani, lokola maladi ya ngolo yina kena kulembisa nge nzutu mpe yakena kupekisa  nge nge sala yina nge lendaka sala. Na bantangu yankaka nge lenda tungisama na makanisi, kasi kubika ve ti kutungisama na makanisi pekisa nge kutudila Yehova ntima. Pusana penepene na yandi na nzila ya bisambu yina kena katuka na ntima. Kumisa kiminu na nge ngolo na kukanisaka na mpinda na mutindu Yehova sadisaka nge na ntama. (Nk. 77:11, 12) Nge lenda ndimisama ti yandi kesundola nge ve—ata kilumbu mosi ve.

11. Samu na yinki beto fueti baka nzengolo ya kuzitisa bantu yina kena kutuadisa beto?

¹¹ Yinki diaka kesadisa nge nge kanga ntima na bampasi? Anel tubaka ti yakele luzitu. Longuka kutula ntima na bantu yina Yehova mpe Yesu ketudilaka ntima. Na bantangu yankaka, bantu yina meponama samu na kutuadisa beto, lenda pesa malako yina kena kusepedisa beto ve. Kasi, Yehova kesakumunaka bantu yina kezitisaka. Beto mezaba na nzila ya Mpova na yandi mpe na nzila ya bifuani ya bisadisa na yandi ya kukuikama ti luzitu kevukisaka baluzingu. (Kub. 14:1-4; 2Bs. 20:17) Yindula na mpinda na bifuani ya mutindu yina. Kusala mutindu yina kekumisa nsatu na nge ngolo ya kuzitisa malako yina nkubukulu ya Yehova kepesaka banda bubu yayi mpe na bilumbu kena kuiza. (Ebr 13:17) Nge kevuanda na mfunu mosi ve ya kubanga mpasi ya nene yina kena kuiza ntama mingi ve.—Bin. 3:25.

12. Yinki nguizani beto kekuta na Luka 18:1-8 kati na kuvuanda na kiminu mpe kukanga ntima na mambu ya kukondua lunungu?

¹² Yesu zabaka ti mambu ya kukondua lunungu kemeka banlonguki na yandi. Samu na kusadisa bau banunga yau, yandi pesaka kifuani yina beto kekuta na mukanda ya Luka. Yesu bulaka disolo ya nketo mosi yina mefuilaka bakala yina tatamanaka kulomba bamonisina yandi lunungu na zuzi mosi ya kukondua lunungu. Nketo yango ndimisamaka ti nsuka nsuka zuzi yango lendaka sadisa yandi kana yandi metatamana kulomba. Nsuka nsuka, zuzi yango sadisaka yandi. Yinki yamelonga beto? Yehova kele muntu ya kukondua lunungu ve. Na yau, Yesu tubaka: ‘Nzambi kezenga ve mambu na lunungu samu na bantu yina yandi meponaka, bayina kedidilaka yandi mpipa mpe muini?’ (Tanga Luka 18:1-8.) Na manima Yesu buelaka: ‘Ntangu Muana ya muntu kekuiza, yandi kekuta mpenza kiminu yayi na ntoto?’ Ntangu beto kena kuniokuama samu na mambu mekondua lunungu, beto fueti monisa na nzila ya mvibudulu na beto mpe na nzila ya kutatamana ti beto kele na kiminu ya ngolo lokola kiminu ya nketo yina mefuilaka bakala. Na nzila ya kiminu yango, beto lenda ndimisama ti nsuka nsuka Yehova kesadisa beto. Beto fueti ndima diaka ti bisambu kevuandaka mpenza na kilendo. Na bantangu yankaka, bamvutu ya bisambu na beto lenda pesama na mutindu yina beto vuandaka kanisa ve.

13. Yinki mutindu kisambu sadisaka dibuta mosi yina kutanaka na mambu ya kukondua lunungu?

¹³ Beto tadila kifuani ya mpangi mosi ya nketo na nkumbu ya Vero, yina kezingilaka na République Démocratique du Congo. Vero, bakala na yandi yina kele Mbangi ya Yehova ve, mpe muana na bau ya nketo ya bamvula 15 tinaka buala na bau ntangu basoda kotilaka yau. Ntangu bavuandaka tambula, dibuta yango kumaka na kisika mosi bamekangaka nzila, basoda kangaka bau vana mpe bavuandaka sosa kufua bau. Ntangu Vero bandaka kudila, muana na yandi mekaka kubomba yandi na kusambilaka na  ndinga ya ngolo mpe na kuvutukilaka mbala na mbala nkumbu ya Yehova na kisambu na yandi. Ntangu yandi manisaka kusambila, mfumu ya basoda yango yuvusaka yandi: “Muana, nani longisaka nge kusambila?” Yandi vutusaka: “Mama na munu longisaka munu na kusadilaka kisambu ya kifuani yina kele na Matayo 6:9-13.” Mfumu ya basoda tubaka: “Muana, kuenda na bibuti na nge na kiyenge, mpe bika Yehova Nzambi na beno tanina beno!”

14. Yinki lenda meka kiminu na beto, mpe yinki kesadisa beto beto kanga ntima?

¹⁴ Bifuani ya mutindu yayi kena kulonga beto ti beto bika zimbakanaka mfunu ya kisambu. Kasi yinki beto kesala kana beto kena kumona ti beto kena kubaka ve bamvutu na bisambu na beto to bamvutu yango kena kupesama ve na mutindu beto kanisaka? Mutindu mosi na nketo yina mefuilaka bakala na kifuani ya Yesu, tatamana kusambila, tula ntima ti Nzambi na beto kesundola nge ve mpe yandi kepesa mvutu na bisambu na nge na ntangu yina mebonga mpe na mutindu mosi to yankaka. Tatamana kulomba mpeve ya nlongo ya Yehova. (Fil 4:13) Kuzimbakana ve ti ntama mingi ve Yehova kesakumuna nge mingi mpe nge kezimbakana bampasi nionso yina nge monaka na ntama. Kana nge kena kununga bampasi na lusadusu ya Yehova, nge kekuma na ngolo mpe nge kevuanda na dikoki ya kukanga ntima na bampasi na bilumbu kena kuiza.—1Pi 1:6, 7.

15. Na kutadila Matayo 17:19, 20, yinki diambu ya mpasi banlonguki ya Yesu kutanaka na yau?

¹⁵ Yesu longaka banlonguki na yandi ti kiminu kesadisa bau banunga mambu ya mpasi. (Tanga Matayo 17:19, 20.) Na diluaku mosi, bakokaka ve kubimisa demo, atako bavuandaka na dikoki ya kusala yau na maluaku yankaka. Yinki vuandaka diambu? Yesu tubaka ti yalombaka bavuanda na kiminu mingi. Yandi tubilaka bau, kana bakele na kiminu mingi bakevuanda na dikoki ya kununga bampasi ata kana bampasi yango kele ya ngolo mpe yakena kumonana ti yakele nene lokola bamongo! Bubu yayi, beto diaka beto lenda kutana na mambu ya mpasi yina lenda monana lokola beto kenunga yau ve.

16. Yinki mutindu kiminu sadisaka Geydi yandi nunga diambu ya mpasi mpe kiadi ya ngolo?

¹⁶ Tala kifuani ya Geydi, mpangi mosi ya nketo yina kezingaka na Guatemala. Kilumbu mosi ntangu bakatukaka na lukutakanu ya kimvuka, mpe ntangu bavuandaka vutuka, bantu ya kinkesi kufuaka bakala na yandi Edi. Yinki mutindu kiminu ya Geydi sadisaka yandi samu yandi nunga mpasi ya ngolo yina yandi vuandaka na yau? Yandi metuba: “Kisambu sadisaka munu munu pesa bizitu na munu na Yehova, yasalaka ti munu vuanda na kiyenge ya ntima. Munu monaka ti Yehova vuandaka tudila munu dikebi na nzila ya dibuta mpe bankundi na munu na kimvuka. Kuvuanda na mingi ya kusala na kisalu ya Yehova salaka ti muvuanda na kiadi mingi ve mpe yasadisaka munu munu tatamana luzingu na munu ya konso kilumbu kondua ti mukukitungisa samu na mbazi. Na manima ya kukutana na diambu yango ya mpasi, munu longukaka ti, konso nzomono yina lenda kuizila munu na bilumbu kena kuiza, mukevuanda na dikoki ya kununga yau na lusadusu ya Yehova, ya Yesu, mpe ya nkubukulu ya Yehova.”

17. Yinki beto lenda sala ntangu beto kena kukutana na mambu ya mpasi yina kele lokola bamongo?

¹⁷ Nge kele na mpasi ya kufuila muntu yina nge vuandaka zola? Baka ntangu ya kukumisa kiminu na  nge ngolo na kivuvu ya mfutumukunu, na kutangaka masolo ya Biblia ya bantu yina futumukaka. Nge kele na kiadi samu mpangi mosi ya dibuta na nge mebimisamaka na kimvuka? Longuka samu na kukindimisa ti mutindu ya Yehova ya kupesa disiplini kevuandaka kaka ya mbote. Yavuanda yinki diambu nge kena kukutana na yau, sadila yau lokola diluaku samu na kukumisa kiminu na nge ngolo. Zabisa Yehova mutindu nge kena kukimona. Kukivambula ve na bantu yankaka, kasi tatamana kuvuanda pene ya bampangi na nge ya babakala mpe ya banketo. (Bin. 18:1) Sala mambu yina kesala ti nge kanga ntima, yavuanda nge kena kudila kana nge mekanisa mutindu diambu yango lutilaka. (Nk. 126:5, 6) Tatamana mumeseno na nge ya kukuenda na balukutakanu, ya kusamuna, mpe ya kutanga Biblia. Mpe tatamana kukanisa na zulu ya mambu ya kitoko yina Yehova melaka kupesa nge na bilumbu kena kuiza. Ntangu nge kena kumona mutindu Yehova kena kusadisa nge, kiminu na nge samu na yandi kekuma diaka ngolo.

18. Kana nge memona ti kiminu na nge mebanda kulemba, yinki nge lenda sala?

¹⁸ Kana mambu ya mpasi, yina nge kutanaka na yau to yina nge kena kukutana na yau bubu yayi melembisa kiminu na nge, kulemba ve. Mona yau lokola diluaku samu na kukumisa kiminu na nge ngolo. Lomba mutindu bantumua ya Yesu lombaka na kutubaka: ‘Pesa beto kiminu mingi.’ (Luka 17:5) Diaka, kanisa na zulu ya bifuani yina beto mekatuka tubila na disolo yayi. Mutindu mosi na Miguel mpe Yurai, kanisa mbala nionso yina Yehova pesaka nge lusadusu. Mutindu mosi na muana ya Vero mpe Anel, sambila Yehova na ntima ya mvimba, mingi mingi ntangu nge kena kukutana na diambu ya mpasi. Mpe mutindu mosi na Geydi, kuzimbakana ve ti Yehova lenda pesa nge lusadusu yina nge kele na yau nsatu na nzila ya dibuta mpe bankundi na nge. Kana nge kena kupesa Yehova nzila yandi sadisa nge na mambu ya mpasi nge kena kukutana na yau bubu yayi, nge kebanda kutula ntima ti yandi kesadisa nge nge kanga ntima na konso diambu ya mpasi yina nge lenda kutana na yau na bilumbu kena kuiza.

19. Yinki kivuvu Yesu vuandaka na yau, mpe yinki kivuvu nge lenda vuanda na yau?

¹⁹ Yesu sadisaka banlonguki na yandi bamona bisika yina bafueti kumisa kiminu na bau mingi, kasi yandi vuandaka na ntembe ve ti na lusadusu ya Yehova balenda nunga konso diambu ya mpasi yina bakekutana na yau na bilumbu kena kuiza. (Yoane 14:1; 16:33) Yandi vuandaka na kivuvu ti kiminu ya ngolo lendaka sadisa kimvuka ya nene ya bantu na kuvuka ntangu mpasi ya nene kekuiza. (Kus. 7:9, 14) Nge kevuanda na kati ya bantu yango? Na nzila ya nlemvo ya nene ya Yehova, nge kevuanda na kati ya bantu yango kana banda bubu yayi nge kena kusosa konso diluaku samu na kukudisa mpe kukumisa kiminu na nge ngolo!—Ebr 10:39.