1. Yinki mutindu beto mezaba ti Yehova kezolaka beto pusana penepene na yandi?

 YEHOVA kena kulom a beto beto pusana penepene na yandi. (Yak. 4:8) Yandi kele na nsatu ya kuvuanda Nzambi na beto, Tata na beto, mpe Nkundi na beto. Yandi kepesaka bamvutu na bisambu na beto mpe yandi kesadisaka beto na ntangu ya mpasi. Mpe yandi kesadilaka nkubukulu na yandi samu na kulonga mpe kutanina beto. Kasi yinki beto fueti sala samu na kupusana penepene ya Yehova?

2. Yinki mutindu beto lenda pusana penepene na Yehova?

² Beto lenda pusana penepene ya Yehova na kusambilaka yandi mpe na kutangaka mpe kuyindulaka na mpinda na zulu ya Mpova na yandi. Kana beto mesala mutindu yina, beto kezola mpe beto kesepela na yandi diaka mingi. Beto kevuanda na nzengolo ya kuzitisa mpe kupesa yandi lokumu mingi yina yandi mebonga na yau. (Kus. 4:11) Kana beto kena kulonguka kuzaba Yehova mingi, beto ketudila yandi ntima mpe beto ketudila nkubukulu na yandi ntima, yina yandi metulaka samu na kusadisa beto.

3. Yinki mutindu Diabulu kemekaka kukabula beto na Yehova, kasi yinki kesadisa beto beto bika ata fioti ve Nzambi na beto mpe nkubukulu na yandi? (Nkunga 31:13, 14)

³ Kasi, Diabulu kemekaka kukabula beto na Yehova, mingimingi ntangu beto kena kukutana na mambu ya mpasi. Yinki mayele yandi kesadilaka? Yandi kemekaka kulembisa beto beto tudila Yehova mpe nkubukulu na yandi ntima malembemalembe. Kasi beto lenda telemina mayele na yandi. Kana kiminu na beto kele ngolo mpe beto kena kutudila Yehova ntima ya ngolo, beto kebika ve Nzambi na beto mpe nkubukulu na yandi.—Tanga Nkunga 31:13, 14.

4. Yinki beto ketubila na disolo yayi?

⁴ Na disolo yayi, beto ketubila mambu tatu ya mpasi yina bantu  yina kesambilaka Yehova ve lenda bimisina beto; mosimosi kati na yau lenda sala ti beto bika diaka tudila Yehova mpe nkubukulu na yandi ntima. Yinki mutindu mambu yango ya mpasi kekabulaka beto na Yehova? Mpe yinki beto lenda sala samu na kutelemina bangolo ya Satana?

5. Yinki mutindu mambu ya mpasi lenda sala ti beto bika kutudila diaka Yehova mpe nkubukulu na yandi ntima?

⁵ Na bantangu yankaka beto kekutanaka na mambu ya mpasi,—na kifuani kutelemina ya bantu ya dibuta to kuzimbisa kisalu na beto. Yinki mutindu mambu yango ya mpasi lenda sala ti beto bika diaka kutudila nkubukulu ya Yehova ntima mpe kukabula beto na yandi? Ntangu beto kena kukutana na mambu ya mpasi yina kena kuzingila, beto lenda kukimona ti beto mekondua kivuvu mpe beto mekondua mfunu. Satana kesadilaka bantangu yango samu na kutinda beto beto kanisa ti Yehova kezolaka beto ve. Diabulu kezolaka beto kanisa ti Yehova to nkubukulu na Yandi nde kebimisinaka beto bampasi. Diambu ya mutindu yina diaka kuminaka Bayisaele yankaka na Ezipito. Na ebandeli bavuandaka ndima ti Yehova nde ponaka Mose mpe Arona samu na kukula bau na kinanga. (Kub. 4:29-31) Kasi na manima ntangu Farao kumisaka luzingu na bau mpasi babandaka kutemina Mose mpe Arona samu na bampasi na bau, na kutubilaka bau ti: ‘Beno mesala ti Farao mpe bisadi na yandi yina beto mpe beno metula mupanga na maboko na bau samu bau kufua beto.’ (Kub. 5:19-21) Bavuandaka temina bisadi ya kukuikama ya Nzambi. Yavuandaka mpenza diambu ya kiadi! Kana nge kena kukanga ntima na mambu ya mpasi yina mezingila, yinki mutindu nge lenda tatamana kutudila Yehova mpe nkubukulu na yandi ntima ya ngolo?

6. Yinki dilongi beto mebaka na kifuani ya mbikudi Habakuki na diambu metadila mutindu ya kukanga ntima na mambu ya mpasi? (Habakuki 3:17-19)

⁶ Tubila Yehova mambu yina kele na ntima na nge na nzila ya kisambu, mpe tudila yandi ntima samu yandi sadisa nge. Mbikudi Habakuki kutanaka na mambu mingi ya mpasi. Na ntangu mosi, yamonanaka ti yandi kumaka na ntembe kana Yehova vuandaka tudila yandi dikebi. Na yau yandi tubilaka Yehova na nzila ya kisambu banguilu yina yandi vuandaka na yau na ntima. Yandi tubaka : ‘O Yehova, tii yinki ntangu munu fueti dila samu na kulomba lusadusu, kasi nge kena kuwa ve? . . . Samu na yinki nge kena kupesa nzila ti baniokola bantu?’ (Hab. 1:2, 3) Yehova pesaka mvutu na kisambu yina vuandaka katuka na ntima ya kisadi na yandi ya kukuikama. (Hab. 2:2, 3) Na manima ya kukanisa na mpinda na mutindu Yehova vukisaka bisadi na yandi, Habakuki kumaka diaka na kiese. Yandi kukindimisaka ti Yehova ketudilaka yandi dikebi mpe yandi kesadisa yandi samu yandi kanga ntima na konso diambu ya mpasi. (Tanga Habakuki 3:17-19.) Yinki dilongi beto lenda baka? Kana nge kena kukutana na mambu ya mpasi, sambila Yehova mpe tubila yandi mutindu nge kena kukimona. Na manima tadila yandi samu yandi sadisa nge. Kana nge mesala mutindu yina, nge ketudila Yehova ntima ti yandi kepesa nge ngolo yina nge kele na yau nsatu samu na kukanga ntima. Mpe kana nge memona lusadusu na yandi, kiminu na nge kekuma diaka ngolo.

7. Yinki diambu mpangi ya Shirley mekaka kundimisa yandi, mpe yinki taninaka yandi samu yandi bika zimbisa kiminu na yandi na Yehova?

⁷ Tatamana kusala mambu yina kesadisa nge bikana penepene ya Yehova. Beto tadila mutindu kusala plina sadisaka Shirley, mpangi mosi ya nketo na Papuasi Nouvelle Guiné, ntangu yandi kutanaka na mambu ya mpasi. b Dibuta ya  Shirley vuandaka bamputu, mpe na bantangu yankaka, yavuandaka mpasi samu babaka kima ya kudia. Mpangi mosi ya bakala ya dibuta na yandi mekaka kupekisa yandi kutudila Yehova ntima. Yandi tubaka: “Nge ketubaka ti mpeve ya nlongo ya Nzambi kesadisaka nge, kasi wapi lusadusu yango? Dibuta kele kaka na kimputu. Nge kelutisaka ntangu ya mpamba na kusamuna.” Shirley metuba: “Munu kukiyuvusaka: ‘Nzambi ketudilaka beto dikebi to ve?’ Na yau munu sambilaka Yehova mbala mosi mpe munu tubilaka yandi mambu nionso yina vuandaka na makanisi na munu. Munu lembaka ve kutanga Biblia mpe mikanda na beto, mpe munu tatamanaka kusamuna mpe kukuenda na balukutakanu.” Yandi bakusaka na nsualu ti Yehova vuandaka tanina dibuta na bau. Dibuta na yandi konduaka ve bima ya kudia, mpe bavuandaka na kiese. Shirley metuba: “Munu kukimonaka ti Yehova vuandaka pesa mvutu na bisambu na munu.” (1 Tm. 6:6-8) Kana nge kena kutatamana kusala mambu ya kimpeve nge diaka nge kebika ve nzila na bampasi to bantembe yakabula nge na Yehova.

8. Yinki lenda kumina bampangi yina ketuadisaka nkubukulu ya Yehova?

⁸ Na nzila ya baradio, batelevizion mpe basite ya kusolola na bantu, bambeni na beto kemuangaka luvunu to bansangu ya yimbi samu na bampangi yina ketuadisaka beto na nkubukulu ya Yehova. (Nk. 31:13) Bakangaka bampangi yankaka mpe bafundaka bau ti bakele bakriminele. Baklisto ya siekle ya ntete diaka kutanaka na diambu ya mutindu yina ntangu bavuninaka ntumua Paulo mambu mpe bakangaka yandi. Yinki basalaka ntangu bakangaka bau?

9. Yinki Baklisto yankaka ya siekle ya ntete salaka ntangu ntumua Paulo vuandaka na buloko?

⁹ Baklisto yankaka ya siekle ya ntete lembaka kupesa ntumua Paulo lusadusu ntangu yandi vuandaka na buloko na Roma. (2 Tm. 1:8, 15) Samu na yinki? Bavuandaka na nsoni samu na Paulo mutindu bantu vuandaka tadila yandi lokola kriminele? (2 Tm. 2:8, 9) To bavuandaka banga ti bau diaka bakeniokola bau?[11] Yavuanda samu na yinki mfunu basalaka mutindu yina,  kanisa yinki mutindu Paulo kukimonaka. Yandi kangaka ntima na mambu mingi ya mpasi mpe yandi tulaka ata luzingu na yandi na kivonza samu na bau. (Bis. 20:18-21; 2 Bk. 1:8) Beto fueti vuanda ata fioti ve lokola bantu yina sundolaka Paulo na ntangu yina yandi vuandaka na nsatu ya lusadusu! Yinki beto fueti lunda na makanisi ntangu bampangi yina ketuadisaka beto kena kuniokuama?

10. Yinki beto fueti zimbakana ve ntangu bampangi yina ketuadisaka beto kena kuniokuama, mpe samu na yinki?

¹⁰ Kuzimbakana ve mfunu yina beto keniokuamaka mpe nani kebimisaka yau. 2 Timoteo 3:12 metuba: ‘Bantu nionso yina kezola kuzinga na kukangama na Nzambi na bumosi na Klisto Yesu bakemonisa bau diaka mpasi.’ Na yau beto fueti kamua ve ntangu Satana kena kunuanisa bampangi yina ketuadisaka beto. Makanisi na yandi kele ya kulembisa kukuikama na beto mpe kubangisa beto.—1 Pi. 5:8.

11. Yinki dilongi beto mebaka na kifuani ya Onezifore? (2 Timoteo 1:16-18)

¹¹ Tatamana kusadisa bampangi na nge mpe bikana ya kukuikama ntangu nionso na bau. (Tanga 2 Timoteo 1:16-18.) Muklisto mosi ya siekle ya ntete na nkumbu ya Onezifore salaka mambu na mutindu yankaka ntangu Paulo kotaka na buloko. ‘Yandi kuwaka ve nsoni ya miniololo ya [Paulo] na buloko.’ Kutu, Onezifore sosaka Paulo, mpe ntangu yandi monaka yandi yandi sosaka mitindu ya mbote ya kusadisa yandi. Na kusalaka mutindu yina, Onezifore tulaka luzingu na yandi na kivonza. Yinki dilongi beto mebaka? Beto fueti bika ve kubanga bantu bangisa beto to pekisa beto kupesa bampangi na beto yina kele na mpasi lusadusu. Kasi, beto fueti kotila bau mpe kupesa bau lusadusu yina bakele na yau nsatu. (Bin. 17:17) Bakele na nsatu ya nzola mpe lusadusu na beto.

12. Yinki dilongi beto mebaka na kifuani ya bampangi na beto ya babakala mpe ya banketo na Russie?

¹² Beto tadila mutindu bampangi ya babakala mpe ya banketo na Russie sadisaka bampangi na bau Baklisto yina kotaka buloko. Ntangu ndambu na bau kutanaka na mambu ya mpasi, bampangi mingi ya babakala mpe ya banketo kuizaka na buloko samu na kusadisa bau. Yinki kele dilongi samu na beto? Kana bamevunina bampangi yina ketuadisaka beto mambu, bamekanga bau, to bameniokola bau, beto mona wonga ve. Beto sambila samu na bau, beto tudila bantu ya mabuta na bau dikebi, mpe beto sosa mitindu yina mebonga ya kumonisa ti beto kena kupesa bau lusadusu.—Bis. 12:5; 2 Bk. 1:10, 11.

13. Yinki mutindu bampova ya kuvueza yina bantu ketubilaka beto lenda tinda beto beto bika kutudila Yehova mpe nkubukulu na yandi ntima?

¹³ Bampangi ya dibuta yina kele Bambangi ya Yehova ve, bankundi ya kisalu, to bankundi ya kalasi lenda vueza beto samu na kisalu na beto ya kusamuna to samu beto kezitisaka bansikudukusu ya Yehova yina metadila bikadulu ya mbote. (1 Pi. 4:4) Balenda tuba: “Munu kezolaka nge, kasi dibundu na beno kele na mambu ya ngolo mpe bakelutisaka ndilu.” Bantu yankaka lenda vueza beto samu na mutindu beto ketadilaka bantu yina mebimisama na kimvuka, na kutubaka: “Na yinki mutindu beno kekukibokidilaka bantu ya nzola?” Bampova ya mutindu yina lenda kuna misisa ya bantembe na makanisi na beto. Beto lenda banda kukiyuvusa: ‘Yehova kelombaka munu mambu ya ngolo? Nkubukulu na yandi kele na mambu ya ngolo?’ Kana nge kena kukutana na mambu ya mutindu yina, yinki mutindu nge lenda tatamana kuvuanda pene ya Yehova mpe nkubukulu na yandi?

14. Yinki beto fueti sala kana bantu yankaka kena kuvueza beto samu beto kezitisaka bansikudukusu ya Yehova? (Nkunga 119:50-52)

¹⁴ Vuanda na nzengolo ya kutatamana kukotila bansikudukusu ya Yehova. Yobi vuandaka muntu yina vuandaka kotila bansikudukusu ya Yehova ata ntangu bantu vuandaka vueza yandi  na kusalaka mutindu yina. Mosi ya bantu yina vuandaka monana lokola nkundi ya Yobi mekaka ata kundimisa yandi ti yavuanda Yobi kena kusala mambu ya mbote Nzambi kekipeke yau ve. (Yobi 4:17, 18; 22:3) Kasi Yobi mangaka kundimina luvunu ya mutindu yina. Yandi zabaka ti bansikudukusu ya Yehova yina metadila mambu ya mbote mpe ya yimbi kele ya kukoka, mpe yandi vuandaka na nzengolo ya kukotila yau. Yandi bikaka ve nzila na bantu yankaka lembisa kukuikama na yandi. (Yobi 27:5, 6) Yinki dilongi beto mebaka? Kubika ve nzila na bampova ya kuvueza yina bantu ketubaka samu na beto yatula bantembe na ntima na nge samu na bansikudukusu ya Yehova. Kanisa na mambu yina kuminaka nge na luzingu. Kondua ntembe nge mekutanaka na mambu mingi ya mbote na luzingu na nge ntangu nge salaka mambu yina kele mbote na meso ya Yehova. Vuanda na nzengolo ya kupesa nkubukulu na beto maboko samu yakekotilaka bansikudukusu yango. Na manima, yavuanda yinki mutindu bantu kena kuvueza beto, beto kebika ata fioti ve kusadila Yehova.—Tanga Nkunga 119:50-52.

15. Samu na yinki bavuandaka vueza Brizit?

¹⁵ Beto tadila kifuani ya Brizit, mpangi mosi ya nketo na Inde. Bantu ya dibuta na yandi vuandaka vueza yandi samu na kiminu na yandi. Ntangu fioti na manima ya kubaka mbotama na 1997, bakala na yandi yina kele Muklisto ve zimbisaka kisalu na yandi. Na yau yandi bakaka nzengolo ti yandi, Brizit, mpe bana na bau ya banketo bakuenda zinga kintuadi na bibuti na yandi, yina kezingaka na mbanza yankaka. Kasi Brizit kutanaka na bampasi ya ngolo. Lokola bakala na yandi vuandaka diaka ve na kisalu, yalombaka yandi lutisa bawola mingi na kisalu samu na kusadisa dibuta na yandi. Diambu yankaka, kimvuka yina vuandaka pene na bau vuandaka na bakilometre 350. Diambu ya kiadi, dibuta ya bakala na yandi vuandaka telemina yandi samu na kiminu na yandi. Yakumaka mpasi mingi kuluta mpe yalombaka diaka na dibuta ya Brizit katuka diaka na mbanza yango. Mpe na kintulumukina, bakala na yandi kufuaka. Na manima, mosi ya bana na yandi ya nketo yina vuandaka na bamvula 12 kufuaka na maladi ya kansere. Samu na kusala diaka Brizit mpasi, ata bampangi ya dibuta na yandi pesaka yandi foti samu na mambu yango. Bavuandaka  tuba ti kana yandi kumaka ve Mbangi ya Yehova, mambu nionso yina ya mpasi zolaka kumina yandi ve. Kasi, yandi tatamanaka kutudila Yehova ntima mpe yandi bikanaka pene ya nkubukulu na yandi.

16. Yinki balusakumunu Brizit bakaka na kubikanaka penepene ya Yehova mpe nkubukulu na yandi?

¹⁶ Lokola Brizit vuandaka vuanda ntama na kimvuka, nkengi ya kizungidila na bau kindisaka yandi na kusamunaka kaka na mbanza yina yandi kele mpe yandi tuadisaka balukutakanu na yinzo na yandi. Na ebandeli, yandi monaka ti yavuandaka mpasi mingi. Kasi yandi sadilaka dilongi yina mpangi pesaka yandi. Yandi vuandaka samunina bantu yankaka nsangu ya mbote, yandi vuandaka sala balukutakanu na yinzo na yandi, mpe yandi vuandaka bongisa ntangu samu na nsambudulu ya dibuta na bana na yandi ya banketo. Yinki mambote yabimisaka? Brizit bandaka kulonguka na bantu mingi Biblia, mpe banlonguki na yandi mingi bakaka mbotama. Na 2005 yandi bandaka kisalu ya mpasudi nzila ya ngonda na ngonda. Lokola yandi tudilaka Yehova ntima mpe yandi bikanaka ya kukuikama na nkubukulu na yandi, yandi bakaka balusakumunu. Bana na yandi ya banketo kena kusadila Yehova na kukuikama nionso, mpe bubu yayi yakele na bimvuka zole na mbanza yango! Brizit kendimisamaka ti Yehova pesaka yandi ngolo ya kununga mambu ya mpasi mpe na kukanga ntima na mutindu bantu ya dibuta na yandi vuandaka vueza yandi.

17. Yinki nzengolo beto fueti vuanda na yau?

¹⁷ Satana kezolaka beto ndima ti Yehova kesundolaka beto ntangu beto kele na mpasi mpe kupesa nkubukulu ya Yehova maboko kesala ti luzingu na beto kuma diaka na mpasi mingi. Satana kezolaka beto banga ntangu bamevunina bampangi yina ketuadisaka beto mambu, ntangu bakena kuniokola bau, to bamekotisa bau buloko. Mpe na nzila ya bampova ya kuvueza yina bantu ketubilaka beto, yandi kezolaka beto bika tudila bansikudukusu ya Yehova mpe nkubukulu na Yandi ntima. Kasi, beto mezaba mbote mayele na yandi ya yimbi mpe yandi kenunga ve kubaka beto. (2 Bk. 2:11) Vuanda na nzengolo ya kumanga kundimina luvunu ya Satana mpe kubikana ya kukuikama na Yehova mpe nkubukulu na Yandi. Kuzimbakana ve ti, Yehova kesala sundola nge ata fioti ve. (Nk. 28:7) Na yau, kubika ata kima mosi ve kabula nge na Yehova!—Bar. 8:35-39.

18. Yinki beto ketubila na disolo yina melanda?

¹⁸ Na disolo yayi, beto metubila mambu ya mpasi yina beto lenda kutana na yau na bantu yina kesambilaka ve Yehova. Kasi kikadulu na beto ya kutudila Yehova mpe nkubukulu na yandi ntima lenda kutana diaka na kumekama na bantu yina kele na kati ya kimvuka. Yinki mutindu beto lenda nunga kumekama yango? Beto ketubila yau na disolo yina melanda.