KIKAPU YA 10
DikuelaKele Dikabu Yina Mekatuka na Nzambi
‘Nsinga yina bamesala na bansinga tatu lenda zengana ve nsualu.’—LONGI 4:12.
1, 2. (a) Yinki kivuvu bantu yina mekuelana kevuandaka na yau? (b) Yinki biuvu beto ketadila na kikapu yayi?
YINDULA kiese yina bakala na nketo kevuandaka na yau na kilumbu ya dikuela na bau. Bakevuandaka na kiese samu bamebanda luzingu ya yimpa mpe bakekanisaka mambu ya mutindu na mutindu yina bakesala. Bakemonaka ti dikuela na bau kevuanda na kiese mpe yakezingila.
2 Kasi, makuela mingi kebandaka mbote mpe na manima mambu kesobaka. Samu dikuela zingila mpe yavuanda ya kiese, nketo na bakala fueti bika Nzambi tuadisa bau. Na yau beto tadila bamvutu yina Biblia mepesa na biuvu yayi: Yinki mambote kevuandaka na dikuela? Kana nge zola kukuela, yinki mutindu nge lenda pona nkuelani ya mbote? Yinki mutindu nge lenda vuanda bakala to nketo ya mbote? Mpe yinki lenda sadisa samu dikuela zingila?—Tanga Bingana 3:5, 6.
MUNU FUETI KUELA?
3. Nge mebanza ti muntu fueti kuela kaka samu yandi vuanda na kiese? Monisa yau.
3 Bantu yankaka kebanzaka ti muntu lenda vuanda na kiese kaka kana yandi mekuela. Kasi yakele mutindu yina ve. Yesu tubaka ti kukondua kukuela lenda vuanda dikabu. (Matayo 19:11, 12) Mpe ntumua Paulo tubaka ti kukondua kukuela kevuandaka na mambote. (1 Bakorinto 7:32-38) Nge fueti pona nge mosi kana nge kekuela to ve. Kukuela ve kaka samu bankundi to bantu ya dibuta na nge kena kukuika nge nge sala yau, to mpe samu na kulanda kinkulu na beno.
4. Yinki kele mua mambote ya dikuela ya mbote?
4 Biblia ketubaka ti dikuela kele mpe dikabu ya Nzambi, mpe yakele na mua mambote. Yehova tubaka samu na Adamu bakala ya ntete: ‘Yakele mbote ve ti muntu tatamana kuvuanda yandi mosi. Munu kesadila yandi n’sadisi, yina mefuanana na yandi.’ (Kuyantika 2:18) Yehova salaka Eva samu yandi vuanda nketo ya Adamu, mpe bakumaka dibuta ya ntete awa na ntoto. Kana bakala na nketo mebuta bana, dibuta na bau fueti vuanda kisika yina mefuana samu na kuyundula bau. Kasi lukanu ya dikuela kele kaka ve ya kubuta bana.—Nkunga 127:3; Baefezo 6:1-4.
5, 6. Yinki mutindu dikuela lenda vuanda lokola ‘nsinga yina bamesala na bansinga tatu’?
5 Ntinu Salomo sonikaka: ‘Bantu zole meluta muntu mosi samu bakele na matabisi ya mbote samu na kisalu na bau ya ngolo. Samu kana muntu mosi mekubua, muntu yankaka lenda sadisa nkundi na yandi na kutelama. Ebuna yinki kekumina muntu yina mekubua kasi yandi kele ve ti muntu ya kusadisa yandi na kutelama? Mpe nsinga bamesala na bansinga tatu lenda zengana ve nsualu.’—Longi 4:9-12.
6 Dikuela ya mbote lenda vuanda na kinkundi ya ngolo na kati ya bantu zole yina kesalasanaka, kekindasanaka, mpe kekukitaninaka. Nzola lenda kumisa dikuela ngolo, kasi dikuela lenda kuma ngolo kuluta kana nketo mpe bakala kesambilaka Yehova. Na mutindu yina nde dikuela na bau lenda kuma lokola ‘nsinga yina bamesala na bansinga tatu,’ bansinga tatu yina bamekangisa ngolo kisika mosi. Nsinga ya mutindu yina kevuandaka ngolo kuluta nsinga yina bamekangisa kaka na bansinga zole. Dikuela kevuanda ngolo kana nketo na bakala mebika Yehova baka kisika na dikuela na bau.
7, 8. Yinki malongi Paulo pesaka samu na dikuela?
7 Na manima ya dikuela, bakala mpe nketo lenda sepela na kukokisa nsatu na bau ya kusangisa nzutu. (Bingana 5:18) Kasi, kana muntu zola kuela kaka samu na kukokisa nsatu ya kusangisa nzutu, yandi kezaba ve kupona nkuelani na yandi na mayele. Yau yina Biblia ketubaka ti muntu fueti kuela kana yandi melutisa “nsungi ya kileke,” ntangu yina nsatu ya kusangisa nzutu kevuandaka ngolo. (1 Bakorinto 7:36) Yau meluta mbote kuvingila tii nsatu yango kekita. Na manima muntu kekuma na mabanza ya mbote mpe yandi kezaba kupona nkuelani ya mbote.—1 Bakorinto 7:9; Yakobo 1:15.
8 Kana nge kele na mabanza ya kukuela, yakevuanda mbote nge bika zimbakana ti konso dikuela kevuandaka na banzomono. Paulo tubaka ti bantu yina kekuela “ta kutana ti bampasi na nitu na bo.” (1 Bakorinto 7:28) Ata kana dikuela kele ya mbote, banzomono kekonduaka ve. Yau yina kana nge mebaka nzengolo ya kukuela, pona nkuelani na nge na mayele nionso.
NANI MUNU FUETI KUELA?
9, 10. Yinki lenda kumina beto kana beto mekuela muntu yina kesambilaka Yehova ve?
9 Ntangu nge kena kusosa nkuelani, kuzimbakana ve nsikudukusu yayi ya Biblia: ‘Beno sangana ve na bantu yina kekuikilaka ve.’ (2 Bakorinto 6:14) Bampova yango mekatuka na diambu yina bisadi ya bilanga vuandaka sala. Kana bibulu zole kele ya kusuasana na nene to na kilo, kisadi na bilanga vuandaka sangisa yau ve yasala kisika mosi. Kusala yau vuandaka mpasi mpe yavuandaka kuniokola bibulu yango zole. Mutindu mosi mpe, dikuela yina mesangisa muntu yina kesambilaka Yehova na muntu yina kesambilaka Yehova ve, lenda bimisa bankuamusu mingi. Yau yina, Biblia mepesa dilongi ti beto kuela “kaka na Mfumu.”—1 Bakorinto 7:39.
10 Na bantangu yankaka, Baklisto yankaka lenda mona mbote na kukuela muntu yina kesambilaka Yehova ve na kisika ya kuvuanda bau mosi. Kasi, kana beto memanga malongi ya Biblia, mbala mingi beto kekutana na mpasi mpe beto kevuanda na kiese ve. Samu na beto bisadi ya Yehova, kusadila yandi kele diambu yina meluta mfunu na luzingu na beto. Yinki mutindu nge lenda kukimona kana nge kelenda ve kusala diambu yina meluta mfunu kintuadi na nkuelani na nge? Baklisto mingi mebakaka nzengolo ya kuvuanda baselibatere na kisika ya kukuela muntu yina kezolaka ve mpe kesambilaka Yehova ve.—Tanga Nkunga 32:8.
11. Yinki mutindu nge lenda pona nkuelani ya mbote?
11 Yau zola monisa ve ti muntu nionso yina kesadilaka Yehova kevuanda nketo to bakala yina mefuana samu na nge. Kana nge kena kubanza kukuela, sosa muntu yina nge kezolaka mpenza mpe yina beno kewizanaka mbote. Vingila tii nge kebaka muntu yina kele na mikanu ya mutindu mosi na nge mpe yina ketulaka kisalu ya Nzambi na kisika ya ntete. Baka ntangu ya kutanga mpe kuyindula malongi ya mbote yina kele na mikanda ya nanga ya kukuikama yina metubila dikuela.— Tanga Nkunga 119:105.
12. Yinki Biblia lenda longa na bibuti samu na yina metadila kuponina muana na bau nkuelani?
12 Na babuala yankaka, bibuti nde keponinaka bana na bau bantu yina bakekuela. Na babuala yango, bakekanisaka ti bibuti mezaba nani yina kevuanda nkuelani ya mbote samu na muana na bau. Biblia mpe metubila kifu yango. Yau yina, kana beno mezola kulanda kifu yango na dibuta na beno, Biblia lenda sadisa bibuti samu bazaba bikadulu yina bafueti sosa na muntu yina kekuelana na muana na bau. Na kifuani, ntangu Abrahami tindaka bantu bakuenda sosa nketo samu na muana na yandi Yizaka, kima ya mfunu vuandaka mbongo to kisalu ya nketo yango ve; kasi nzola ya nketo yango samu na Yehova.—Kuyantika 24:3, 67; tala Noti ya 25.
YINKI MUTINDU MUNU LENDA KUBAMA SAMU NA DIKUELA?
13-15. (a) Yinki mutindu bakala lenda kubama samu na kuvuanda bakala ya mbote? (b) Yinki mutindu nketo lenda kubama samu na kuvuanda nketo ya mbote?
13 Kana nge kena kubanza ti nge zola kuela, nge fueti kukindimisa ti nge kele ya kukubama. Nge lenda kanisa ti nge kele ya kukubama, kasi beto tadila yinki zola monisa kukubama samu na dikuela. Mbala yankaka yakekamuisa nge.
Baka ntangu ya kutanga mpe kuyindula malongi yina metadila dikuela na Mpova ya Nzambi
14 Biblia kena kumonisa ti babakala mpe banketo kele na biyekua ya kusuasana na dibuta. Yau yina, kuvuanda ya kukubama samu na dikuela kele mutindu mosi ve samu na nketo mpe bakala. Kana bakala kena kubanza kukuela yandi fueti kukiyuvusa kana yandi mebonga samu na kuvuanda mfumu ya dibuta. Yehova melomba na bakala yandi kokisa bansatu ya kinsuni ya nketo mpe ya bana na yandi mpe yandi tudila bau dikebi. Yina meluta mfunu, bakala fueti tuadisa dibuta na yandi na mambu ya nsambudulu na dibuta. Biblia metuba ti bakala yina kekokisaka bansatu ya dibuta na yandi ve, kele ‘yimbi kuluta muntu yina kele ve na lukuikilu.’ (1 Timoteo 5:8) Na yau, kana nge kele bakala mpe nge kele na nsatu ya kukuela, yindula mutindu nge kesadila nsikudukusu yayi ya Biblia: ‘Kubika kisalu na nge na nganda, mpe kubika bima nionso na kilanga; na manima tunga yinzo na nge.’ Bampova yango zola monisa, tekila nge kuela, nge fueti kukiyuvusa kana nge kelenda kuvuanda bakala ya mbote yina Yehova zola nge vuanda.—Bingana 24:27.
15 Nketo yina kena kukanisa kukuela, yandi fueti kukiyuvusa kana yandi mekubama na kukokisa biyekua ya kuvuanda nketo mpe mbala yankaka mama ya dibuta. Biblia metubila mua mambu yina nketo ya mbote fueti sala samu na bakala mpe bana na yandi. (Bingana 31:10-31) Bubu yayi, babakala mpe banketo mingi kekanisaka kaka yina nkuelani na bau kesala samu na bau. Kasi Yehova zola nde beto yindula yina beto lenda sala samu na nkuelani na beto.
16, 17. Kana nge kena kukanisa kukuela, yinki mambu nge fueti yindula?
16 Tekila ya kukuela, yindula yina Yehova metuba samu na babakala mpe banketo. Bakala fueti zaba ti kuvuanda mfumu ya dibuta zola monisa ve ti yandi lenda finga to kubula nketo na yandi. Bakala ya mbote fueti landa kifuani ya Yesu, yina kezolaka mpe kevuandaka ntangu nionso na kimpombo na bayina yandi kena kutuadisa. (Baefezo 5:23) Mutindu mosi mpe, nketo fueti zaba mbote-mbote kiyekua na yandi ya kubuela maboko na banzengolo ya bakala na yandi mpe kusala na bumosi. (Baroma 7:2) Yandi fueti kukiyuvusa kana yandi kevuanda na kiese ya kuzitisa bakala ya kukondua kulunga na ntima ya mvimba. Kana yandi mebanza ti yandi kenunga ve kusala yau, yakevuanda mbote yandi bikana ntete selibatere.
17 Babakala mpe banketo fueti sala nionso samu na kukibanza samu na mambote ya bankuelani na bau kasi ya bau mosi ve. (Tanga Bafilipi 2:4.) Paulo sonikaka: “Konso muntu na kati na beno fwete zola nketo na yandi mutindu yandi ke kudizolaka; na ndambu yankaka nketo fwete vanda na luzitu ya mudindu samu na bakala na yandi.” (Baefezo 5:21-33) Babakala mpe banketo kevuandaka na nsatu ya nzola mpe luzitu. Kasi samu dikuela tambula mbote, bakala kezolaka ti nketo na yandi zitisa yandi mpenza, mpe nketo kezolaka ti bakala na yandi zola yandi mpenza.
18. Samu na yinki nketo na bakala yina mezolana fueti vuanda mayele ntangu bakele bafianse?
18 Kana nketo na bakala kele bafianse, kukutana na bau fueti vuanda ntangu mosi ya kiese yina kesadisa bau bazabana mbote-mbote. Yakele diaka ntangu yakutadila mambu mutindu yakele mpenza mpe kusolula na kukuikama samu na kuzaba kana bamezola mpenza kuvuanda kintuadi luzingu na bau ya mvimba. Na ntangu yango, nketo mpe bakala fueti longuka kusolola mbote mpe kusosa kuzaba mambu yina kele mpenza na ntima ya mosi mosi na bau. Lokola nguizani na bau kena kuyunduka malembe malembe, mosi mosi na bau kekuma na nsatu ya ngolo ya muninga, Nzambi salaka yau mutindu yina. Kasi lokola bamekuelana ntete ve, bafueti keba ti basala diambu mosi yina kenata bau na kusala pite. Nzola ya kedika kesadisa bau bavuanda na kukiyala mpe basala ve diambu yina kebebisa nguizani na bau zole mpe nguizani na bau na Yehova.—1 Batesalonika 4:6.
Nketo na bakala yina kele bafianse, fueti longuka kusolola mbote
YINKI MULENDA SALA SAMU DIKUELA NA MUNU ZINGILA?
19, 20. Yinki mutindu Baklisto ketadilaka dikuela?
19 Na mikanda mpe bafilme mingi, disolo ya nzola kesukaka na feti mosi ya nene ya dikuela mpe ya kiese. Nzokande na luzingu ya kedika, makuela kevuandaka kaka ebandeli. Yehova kezolaka ti dikuela zingila mingi.—Kuyantika 2:24.
20 Bubu yayi, bantu mingi kebakaka dikuela lokola nguizani mosi ya mua ntangu. Yakevuandaka mpasi ve na kukuela mpe mpasi ve na kufua dikuela. Bantu yankaka kebanzaka ti ntangu mantata mebima, yakele ntangu ya kuvambana mpe kufua dikuela. Kasi kuzimbakana ve kifuani yina Biblia mesadila samu na kutubila nsinga yina mesalama na bansinga tatu. Nsinga ya mutindu yina lenda zengana ve ata na mupepe ya ngolo. Kana beto melomba lusadusu ya Yehova, dikuela na beto lenda zingila. Yesu tubaka: ‘Bika nde muntu kukabula ve yina Nzambi mesangisa.’—Matayo 19:6.
21. Yinki kesadisa bakala na nketo samu bazolana?
21 Konso muntu kevuandaka na mambu na yandi ya mbote mpe ya yimbi. Yakevuandaka mpenza pete kutula dikebi na mambu ya yimbi ya bantu yankaka, mingi mingi ya nkuelani na beto. Kasi kana beto mesala mutindu yina, beto kevuanda ve na kiese. Na ndambu yankaka, kana beto kena kutula dikebi na bikadulu ya mbote ya nkuelani na beto, beto lenda vuanda na dikuela ya mbote. Yalenda salema? Ee! Yehova mezaba ti beto kele bantu ya kukondua kulunga, kasi yandi ketulaka dikebi na bikadulu na beto ya mbote. Yindula ntete kana yandi kesalaka ve mutindu yina! Nsoniki ya nkunga tubaka: ‘Kana nge ketalaka kaka banzimbakana, O Yah, O Yehova, nani lenda kutelama?’ (Nkunga 130:3) Babakala mpe banketo lenda landa kifuani ya Yehova kana bakesosaka mambu ya mbote na nkuelani na bau mpe bakele na kifu ya kulemvukila malumalu.—Tanga Bakolosai 3:13.
22, 23. Yinki kifuani ya mbote Abrahami na Sara bikilaka bankuelani?
22 Ntangu bamvula kena kuluta, nguizani ya nketo na bakala lenda kuma diaka ngolo. Abrahami na Sara vuandaka na dikuela ya kiese yina zingilaka. Ntangu Yehova zabisaka Abrahami yandi katuka na mbanza ya Ure kisika bavuandaka zingila, Sara vuandaka na bamvula kuluta 60. Yindula mpasi yina Sara monaka ntangu yandi katukaka na kisika ya kitoko yina yandi vuandaka zingila samu na kukuenda zingila na bayinzo ya kapo. Kasi Sara vuandaka nkundi ya mbote samu na bakala na yandi, mpe yandi vuandaka kaka kuzitisa bakala na yandi. Yau yina, yandi buelaka maboko na banzengolo ya Abrahami mpe yandi sadisaka yandi na kunungisa yau.—Kuyantika 18:12; 1 Piere 3:6.
23 Ya kedika, kuvuanda na dikuela ya mbote zola monisa ve ti nketo na bakala kevuanda ntangu nionso na nguizani ya mbote na konso diambu. Kilumbu yankaka, ntangu Abrahami sepelaka ve na ngindu mosi Sara pesaka, Yehova tubilaka yandi: “Wila yandi.” Abrahami salaka mutindu yina, mpe yanatinaka bau mambote. (Kuyantika 21:9-13) Kana nge na nkuelani na nge, beno kena kuwizana ve, kulemba ve. Diambu ya mfunu kele ti ata kana beno kena kuwizana ve, beno fueti sadilanaka mambu na nzola mpe na luzitu nionso.
Banda na ntonono beno sala ti Mpova ya Nzambi baka kisika na dikuela na beno
24. Yinki mutindu dikuela lenda pesa Yehova lukumu?
24 Na kimvuka ya Buklisto, yakele na mafunda ya bankuelani yina kele na kiese. Kana nge zola kuela, kuzimbakana ve ti kupona nkuelani kele mosi ya banzengolo meluta mfunu nge fueti baka. Yakesoba luzingu na nge, yau yina, sosa lutuadusu ya Yehova. Na manima nge kevuanda na diluaku ya kupona nkuelani na nge na nduenga nionso, nge kekubama mbote mbote samu na makuela, mpe nge kesala kinkundi ya ngolo mpe ya nzola na nkuelani na nge yina kepesa Yehova lukumu.
