KIKAPU YA 2
Kikansasa ya Mbote na Ntuala ya Nzambi
‘Beno vuanda na kikansasa ya mbote.’—1 PIERE 3:16.
1, 2. Samu na yinki nge kele na nsatu ya lutuadusu kana nge kele na kisika yina nge zaba ve? Yinki lutuadusu Yehova pesaka beto?
YINDULA ntete nge kena kutambula na yinsi ya nkatu (dezere) mosi ya nene. Mupepe ya ngolo kena kunanguna mpe kubalula zielo na bisika nionso. Nge lenda zimbana kukondua mpasi. Yinki lenda sadisa nge samu na kuzaba nzila yina nge fueti landa? Nge kevuanda na nsatu ya muntu mosi to kima mosi tuadisa nge. Yalenda vuanda busole, ntangu na bambuetete, karte mosi to apareyi mosi yina bakebokidilaka GPS. Kuvuanda na muntu to kima mosi yina ketuadisa nge kele na mfunu mingi, samu kuzaba kisika nge kena kukuenda, lenda vukisa luzingu na nge.
2 Beto nionso beto kekutanaka na mambu mingi na luzingu, mpe na bantangu yankaka yakelembisaka beto. Kasi samu na kutuadisa beto, Yehova pesaka na konso muntu kikansasa. (Yakobo 1:17) Beto tadila ntangu yayi kana kikansasa kele yinki mpe yinki mutindu yakesalaka. Mpe beto kelonguka yinki mutindu beto lenda longa kikansasa na beto, samu na yinki beto fueti zitisa kikansasa ya bantu yankaka, mpe yinki mutindu kikansasa ya kuvedila lenda bongisa diaka luzingu na beto.
KIKANSASA KELE YINKI MPE YINKI MUTINDU YAKESALAKA?
3. Kikansasa kele yinki?
3 Kikansasa kele dikabu mosi ya kitoko yina mekatukaka na Yehova. Yakele lokola ndinga mosi yina kele na kati na beto yina kezabisaka beto kana diambu yina beto mesala kele ya mbote to ya yimbi. Mpova ya Greki yina Biblia mesadila samu na kutubila “kikansasa” kemonisaka “kukizaba.” Ntangu kikansasa na beto kena kusala mbote, yakesadisaka beto samu beto zaba mutindu ya muntu yina beto kele mpenza. Yalenda sadisa beto, beto zaba kana beto kele mpenza na bangindu mpe bansatu ya mbote. Yalenda sadisa beto, beto sala mambu ya mbote mpe beto manga mambu ya yimbi. Mpe yalenda sala ti beto sepela ntangu beto mebaka nzengolo ya mbote, mpe beto mona mpasi ntangu beto mebaka nzengolo ya yimbi.—Tala Noti ya 5.
4, 5. (a) Yinki kuminaka Adamu na Eva ntangu bamangaka kuwila kikansasa na bau? (b) Tanga ndambu ya bifuani ya Biblia yina kena kumonisa mutindu kikansasa kesalaka.
4 Mosi mosi na beto lenda pona kana yandi kewila kikansasa na yandi to ve. Adamu na Eva ponaka kumanga kuwila kikansasa na bau mpe yau tindaka bau basala disumu. Na manima, bakukipesaka foti kasi kiadi na bau vuandaka diaka na mfunu ve. Baponaka kumanga kuzitisa Nzambi. (Kuyantika 3:7, 8) Atako bavuandaka na kikansasa ya kukoka mpe bazabaka ti yakele yimbi kumanga kuzitisa Nzambi, baponaka kumanga kuwila kikansasa na bau.
5 Na ndambu yankaka, bantu mingi ya kukondua kulunga wilaka kikansasa na bau. Yobi vuandaka kifuani ya mbote. Lokola yandi bakaka banzengolo ya mbote, yandi kokaka kutuba: ‘Ntima na munu kebedisa munu ve ntangu yonso yina munu kele na luzingu.’ (Yobi 27:6) Ntangu Yobi tubilaka “ntima” na yandi, yandi vuandaka tubila kikansasa na yandi, yina vuandaka lokola ndinga na kati na yandi yina vuandaka zabisa yandi kana diambu mosi kele ya mbote to ya yimbi. Na bantangu yankaka, Davidi mangaka kuwila kikansasa na yandi mpe yandi zitisaka Yehova ve. Na manima, yandi kukipesaka foti mpe ntima na yandi ‘bandaka kubula.’ (1 Samuele 24:5) Kikansasa ya Davidi vuandaka kutubila yandi ti mambu yina yandi salaka vuandaka ya yimbi. Kuwila kikansasa na yandi zolaka sadisa yandi samu yandi sala diaka ve nzimbakana yango mbala yankaka.
6. Samu na yinki beto lenda tuba ti kikansasa na beto kele dikabu yina mekatuka na Yehova?
6 Mbala mingi, ata bantu yina mezaba Yehova ve, kezabaka kana diambu mosi kele mbote to yimbi. Biblia metuba: ‘Mabanza na bau ke fundaka bau to kutu ke nungisaka bau.’ (Baroma 2:14, 15) Na kifuani, bantu mingi mezaba ti yakele yimbi kufua muntu to kuyiba. Atako bakezabaka yau ve, bau kewilaka kikansasa na bau, ndinga yina kele na kati na bau yina Yehova mepesaka bau samu na kuzaba kana diambu mosi kele mbote to yimbi. Bakelandaka bansikudukusu ya Nzambi, malongi ya kedika ya mfunu yina Yehova pesaka samu na kusadisa beto, beto baka banzengolo ya mbote na luzingu.
7. Samu na yinki na bantangu yankaka kikansasa na beto lenda vuna beto?
7 Kasi na bantangu yankaka, kikansasa na beto lenda vuna beto. Na kifuani, bangindu mpe banguilu na beto ya kukondua kulunga lenda bebisa yau mpe yalenda tinda beto na kubaka banzengolo ya yimbi. Kikansasa kekumaka ve mbote yau mosi. (Kuyantika 39:1, 2, 7-12) Yakelombaka kulonga yau. Samu na kusadisa beto, Yehova kepesaka beto mpeve ya nlongo na yandi mpe bansikudukusu yina kele na Biblia. (Baroma 9:1) Bika beto tadila mutindu beto lenda longa kikansasa na beto.
YINKI MUTINDU BETO LENDA LONGA KIKANSASA NA BETO?
8. (a) Yinki mutindu ntima na beto lenda bebisa kikansasa na beto? (b) Yinki kiuvu beto fueti kukiyuvusa tekila beto baka nzengolo na diambu mosi?
8 Bantu yankaka kebanzaka ti kuwila kikansasa na bau zola monisa kaka kulanda yina ntima na bau mezola. Bakebanzaka ti balenda sala nionso yina bamezola kusala kana ntima na bau memona ti yakele yimbi ve. Kasi ntima na beto kele ya kukondua kulunga mpe yalenda vuna beto. Ntima na beto kele na ngolo ya kubebisa kikansasa na beto. Biblia metuba mutindu yayi: ‘Ntima kele luvunu kuluta konso kima yankaka mpe yau kele yimbi mpenza. Nani lenda zaba yau?’ (Yeremia 17:9) Yau yina, beto lenda banza ti kima mosi kele mbote ata kana yakele yimbi. Na kifuani, tekila Paulo kuma Muklisto, yandi niokula bisadi ya Nzambi mpe yandi vuandaka banza ti yandi vuandaka sala diambu ya mbote. Yandi vuandaka banza ti yandi vuandaka na kikansasa ya mbote. Kasi na manima yandi tubaka: ‘Yehova muntu ke sambisaka munu.’ (1 Bakorinto 4:4; Bisalu 23:1; 2 Timoteo 1:3) Ntangu Paulo bakusaka dibanza ya Nzambi samu na mambu yina yandi vuandaka sala, yandi monaka ti yandi fueti sala nsobolo. Yau memonana puelele ti tekila ya kusala diambu mosi, beto fueti kukiyuvusa, ‘Yinki kele dibanza ya Yehova samu na diambu yayi muzola sala?’
9. Kumona Nzambi wonga zola monisa yinki?
9 Kana nge kezolaka muntu mosi, nge kezola ve kusala diambu yina kesala yandi mpasi. Lokola beto kezolaka Yehova, beto kesepela ve kusala diambu yina kesala yandi mpasi. Beto fueti vuanda na wonga ya kusala diambu nionso yina Yehova keyinaka. Nehemia kele kifuani ya mbote na diambu yango. Yandi mangaka kusadila kiyekua na yandi ya kiguvernere samu na kukuma mvuama. Samu na yinki? Yandi tubaka ti yandi salaka yau ‘sambu na wonga ya Nzambi.’ (Nehemia 5:15) Nehemia zolaka ve kusala diambu mosi yina kesala Yehova mpasi. Lokola Nehemia, beto diaka beto fueti vuanda na wonga ya kusala diambu yina kepesa Yehova mpasi. Beto lenda longuka mambu yina kesepedisaka Yehova ntangu beto kena kutanga Biblia.—Tala Noti ya 6.
10, 11. Yinki bansikudukusu ya Biblia yina lenda sadisa beto samu na kubaka banzengolo ya mbote na diambu metadila kunua malavu?
10 Na kifuani, Muklisto mosi lenda baka nzengolo ya kunua malavu to ve. Yinki bansikudukusu kesadisa yandi samu na kubaka nzengolo ya mbote? Beto tadila mua ndambu: Biblia mepekisa ve kunua malavu. Kasi, yamezabisa beto ti malavu kele dikabu yina mekatuka na Nzambi. (Nkunga 104:14, 15) Atako mutindu yina, Yesu zabisaka banlonguki na yandi na ‘kulutisa ve ndilu na kunwa.’ (Luka 21:34) Paulo diaka tubilaka Baklisto na ‘kusala ve bankinzi yina bantu ke salaka mambu ya lokoso mpe ya kukolua malafu.’ (Baroma 13:13) Yandi tubaka ti bantu yina kekoluaka malavu ‘kebaka ve Kimfumu ya Nzambi.’—1 Bakorinto 6:9, 10.
11 Muklisto mosi lenda kukiyuvusa: ‘Yinki mutindu munu ketadilaka malavu? Munu kekunuaka yau samu na kukatula basusi? Munu kekunuaka samu yapesa munu ngolo? Munu lenda zaba kitezo ya malavu yina munu kekunuaka mpe mbala yikua munu kekunuaka yau? * Munu lenda sepela kulutisa ntangu kintuadi na bankundi ata kana malavu kele ve?’ Beto lenda lomba Yehova yandi sadisa beto samu na kubaka banzengolo ya mbote. (Tanga Nkunga 139:23, 24.) Na mutindu yina nde beto kelonga kikansasa na beto samu yavuanda pene na kulanda bansikudukusu ya Biblia. Kasi mutindu beto kemona yau, yamesukila vana ve.
SAMU NA YINKI BETO FUETI ZITISA KIKANSASA YA BANTU YANKAKA?
12, 13. Samu na yinki kikansasa na beto lenda suasana na kikansasa ya bantu yankaka? Yinki nge lenda sala samu na diambu yango?
12 Kikansasa ya bantu nionso kesalaka mutindu mosi ve. Kikansasa na nge lenda pesa nge nzila na kusala diambu mosi yina muntu yankaka kemanga kusala yau. Na kifuani, nge lenda pona kunua malavu, nzokande muntu yankaka lenda manga kunua malavu. Samu na yinki bantu zole kele na mabanza ya kusuasana na diambu yango?
Kikansasa yina melongua lenda sadisa nge baka nzengolo kana nge kekunua malavu to ve
13 Mbala mingi kikansasa ya muntu samu na diambu mosi lenda sala na kulanda kisika yina yandi yundukilaka, mutindu dibuta na yandi vuandaka tadila diambu yango, mambu yina yandi mekutanaka na yau na luzingu, mpe mambu yankaka. Samu na yina metadila kunua malavu, muntu yina vuandaka kunua malavu mingi mpe vuandaka zaba ve kitezo na yandi lenda baka nzengolo ya kubika kunua malavu ata fioti. (1 Bantotila 8:38, 39) Yau yina, kana nge mepesa muntu mosi malavu mpe yandi memanga kunua yau, yinki yakesala nge? Yau kesala nge mpasi? Nge kekuika yandi, yandi kunua kaka? Nge keyuvusa yandi samu na yinki yandi memanga? Nge kesala yau ve samu na kuzitisa kikansasa na yandi.
14, 15. Yinki diambu salamaka na ntangu ya Paulo? Yinki dilongi ya mbote Paulo pesaka?
14 Na ntangu ya ntumua Paulo, diambu mosi salamaka yina monisaka mutindu kikansasa ya muntu mosi lenda suasana na kikansasa ya muntu yankaka. Misuni yankaka yina bavuandaka tekisa na zandu vuandaka pesama ntete nkayilu na nsambudulu ya luvunu mpe na banzambi ya biteke. (1 Bakorinto 10:25) Samu na Paulo, yavuandaka kuandi yimbi ve kusumba mpe kudia misuni yango. Samu na yandi, Yehova nde muntu salaka madia nionso. Kasi bampangi yankaka yina vuandaka sambila biteke tekila bakuma Baklisto, bavuandaka tadila diambu yango mutindu yankaka. Bavuandaka mona ti yakele yimbi kudia misuni yango. Paulo tubaka nde ti: ‘Yakena kukuamisa ve kikansasa na munu. Munu kele na yinsua ya kudia madia yina munu mezola’?
15 Paulo tubaka ve mutindu yina. Banguilu ya bampangi na yandi vuandaka na mfunu mingi samu na yandi yau yina yandi ndimaka kubika kusala diambu yina yandi vuandaka na yinsua ya kusala. Paulo tubaka ti beto fueti “kudisepedisa ve beto mosi.” Yandi buelaka: “Ata Kristu kudisepedisaka ve.” (Baroma 15:1, 3) Lokola Yesu, Paulo vuandaka tudila bantu yankaka dikebi kuluta yandi mosi.—Tanga 1 Bakorinto 8:13; 10:23, 24, 31-33.
16. Samu na yinki beto kesambisa ve mpangi na beto kana kikansasa na yandi mepesa yandi nzila ya kusala diambu yina beto memona ti yakele yimbi samu na beto?
16 Kasi yinki beto kesala kana kikansasa ya mpangi mosi kena kupesa yandi nzila ya kusala diambu mosi yina beto memona ti yakele yimbi samu na beto? Beto fueti keba na kutuba yimbi samu na yandi mpe kumonisa yandi ti mabanza na beto kele mbote kasi ya yandi kele yimbi. (Tanga Baroma 14:10.) Yehova pesaka beto kikansasa samu yasambisa beto mosi, kasi samu yasambisa bantu yankaka ve. (Matayo 7:1) Beto kezola ve ti banzengolo na beto yakabula kimvuka. Kasi, beto kesala nionso na kupesa maboko samu nzola mpe bumosi vuanda.—Baroma 14:19.
MAMBOTE YA KUVUANDA NA KIKANSASA YA MBOTE
17. Yinki kekuminaka kikansasa ya bantu yankaka?
17 Ntumua Petelo sonikaka: ‘Beno vuanda na kikansasa ya mbote.’ (1 Piere 3:16) Diambu ya kiadi, kana bantu kena tatamana kumanga kuzitisa bansikidukusu ya Yehova, nsuka nsuka kikansasa na bau kebanda kebisa bau diaka ata fioti ve. Paulo tubaka ti kikansasa ya mutindu yina ‘kele bonso nde bau me zikisaka yau na kisengo ya tiya.’ (1 Timoteo 4:2) Yamekuminaka nge, nge yokana ngolo na tiya? Kana nge meyokana, nkanda kekumaka ngolo na kisika yango mpe na manima yakesalaka diaka mpasi ve. Kana muntu kena kutatamana kusala mambu ya yimbi, kikansasa na yandi lenda kuma “ngolo” mpe, na manima, yakelemba kusala.
Kikansasa ya mbote lenda tuadisa beto na luzingu mpe yalenda pesa beto kiese mpe kiyenge ya ntima
18, 19. (a) Kukitungisa mpe nsoni lenda longa beto yinki? (b) Yinki nge lenda sala kana nge kekukitungisaka kaka na masumu na nge ya ntama atako nge mebalulaka ntima?
18 Ntangu beto kena kukitungisa, kikansasa na beto lenda tubila beto ti beto salaka diambu mosi ya yimbi. Yalenda sadisa beto na kuzaba diambu yina beto salaka mpe kulemba kusala yau. Beto fueti baka dilongi na banzimbala na beto, samu beto vutukila yau diaka ve. Na kifuani, atako Ntinu Davidi salaka disumu, kasi kikansasa na yandi tindaka yandi balula ntima. Yandi yinaka diambu yina yandi salaka mpe yandi bakaka nzengolo ti mbala kelanda yandi kezitisa Yehova. Mambu yina Davidi kutanaka na yau na luzingu na yandi tindaka yandi, yandi tuba ti Yehova ‘kele mbote mpe pene na kulemvukila.’—Nkunga 51:1-19; 86:5; tala Noti ya 7.
19 Kasi muntu lenda tatamana kukitungisa samu na disumu yina yandi mesalaka, atako yandi mebalulaka ntima. Kukitungisa lenda sala mpasi ya ngolo mpe kutinda muntu yandi banza ti yandi kele na mfunu ve. Kana mbala yankaka nge kekukimonaka mutindu yina, kuzimbakana ve ti nge lenda soba ve mambu yina mesalamaka ntama. Ata kana na ntangu yina nge zabaka ti nge kena kusala yimbi to nge zabaka ve, Yehova melemvukilaka nge, mpe yandi mezimbakanaka masumu yango. Nge kele ya kuvedila na ntuala ya Yehova mpe ntangu yayi nge mezaba ti nge kena kusala yina kele mbote. Ntima na nge lenda tatamana kupesa nge foti, kasi Biblia metuba: “Nzambi kele nene kuluta bantima na beto.” (Tanga 1 Yoane 3:19, 20.) Yazola monisa ti nzola na yandi mpe nlemvo na yandi kele ngolo kuluta mitungisi to nsoni nionso yina nge lenda vuanda na yau. Ndima ti Yehova melemvukilaka nge. Ntangu nge mendima ti Yehova melemvukilaka nge, kikansasa na nge kevuanda na kiyenge mpe nge lenda sadila Nzambi na kiese.—1 Bakorinto 6:11; Baebreo 10:22.
20, 21. (a) Mukanda yayi mesalama samu yasadisa nge, nge sala yinki? (b) Yinki kimpuanza Yehova mepesaka beto mpe yinki mutindu beto fueti sadila yau?
20 Mukanda yayi mesalama samu na kusadisa nge, nge longa kikansasa na nge samu yakebisa nge, mpe yatanina nge na bilumbu yayi ya nsuka ya mpasi. Yakesadisa nge diaka samu nge zaba kusadila bansikudukusu ya Biblia na mambu ya mutindu na mutindu ya luzingu na nge. Ya kedika, mukanda yayi pesa beto ve liste ya minsiku yina beto lenda sadila na konso diambu beto kekutana na yau. Beto kezitisaka “nsiku ya Kristu,” yina mesimbama na bansikudukusu ya Nzambi. (Bagalatia 6:2) Ata kana nsiku ya puelele kele ve samu na diambu mosi, beto bika mona ti yamepesa beto nzila samu na kusala yina kele yimbi. (2 Bakorinto 4:1, 2; Baebreo 4:13; 1 Piere 2:16) Kasi, beto kesadila kimpuanza na beto samu na kumonisa ti beto kezolaka Yehova.
21 Ntangu beto kena kuyindula na bansikudukusu ya Biblia mpe beto kena kusadila yau, beto kena kulonguka kusadila ‘mayele na beto ya kusuasikisa mambu’ mpe beto kekuma kuyindula mutindu Yehova keyindulaka. (Baebreo 5:14) Yakesala ti beto kuma na kikansasa yina melongua yina ketuadisa beto na luzingu mpe yakesadisa beto bikana na nzola ya Nzambi.
^ par. 11 Minganga mingi ketubaka ti yakevuandaka mpasi samu na bantu yina mekumaka bananga ya malavu bazaba kitezo yina balenda kunua. Minganga metuba ti yameluta mbote babika kunua ata fioti.
