Maladi ya COVID-19 yayi kena kutatamana kubuelama mpe kubangisa bantu, yakena kulembisa nge? Kana yakele mutindu yina, zaba ti nge kele nge mosi ve. Yameluta bangonda mingi, na yinza ya mvimba, bantu sobaka bikadulu na bau samu na kununga kubanga maladi yayi ya yimbi. Dr. Hans Kluge yina kele direktere ya OMS na kizunga ya Europe metuba bantu mingi “salaka bangolo mingi samu na kununga COVID-19,” mpe yandi mebuela diaka: “Na mambu ya mutindu yayi, kulemba nzutu mpe kulemba na makanisi fueti buelema.”

 Kana nge kena kukutana na yina bantu yankaka kena kubokidila kulemba samu na maladi yayi ya yimbi, vuanda na kibakala. Samu na kununga mpasi yina maladi ya yimbi kena kubimisa, bantu mingi kena kubaka lusadusu ya mfunu na Biblia. Biblia lenda sadisa diaka nge.

•  Yinki kele kulemba samu na maladi yayi ya yimbi?

•  Samu na yinki kulemba samu na maladi yayi ya yimbi kele kivonza?

•  Yinki bansikudukusu ya Biblia lenda sadisa nge samu nge nunga kulemba samu na maladi yayi ya yimbi?

•  Baverse ya Biblia ya mfunu yina kesadisa samu na kununga kulemba samu na maladi yayi ya yimbi

 Kulemba samu na maladi ya yimbi kele ve na nguizani na kimunganga, kasi yakena kumonisa nde mutindu yina melombama ti muntu kukikuwa samu na diambu mosi yina kele na kivuvu ve to samu na nsobolo mosi yina kena kuzingila samu na maladi mosi ya yimbi yina kena kumanisa ve. Tala ndambu ya bidimbu kemonanaka kana muntu kele na kulemba nzutu samu na maladi ya yimbi:

•   Kukondua nzunzu

•   Nsobolo na diambu metadila kudia mpe pongi

•   Kufuema

•   kutungisama na makanisi samu na kisalu mosi yina nge memesanaka kusala mbote

•   Makanisi kena kuvuanda ve kisika mosi

•   Kukondua kivuvu

 Kulemba samu na maladi ya yimbi kele kivonza samu na mavimpi na beto mpe ya bantu yankaka. Kana beto kena kunuanisa yau ve, malembe malembe beto kekuma na kikadulu ya kumanga kuzitisa bansiku yina metadila kutanina mavimpi ya maladi ya COVID. Na manima ya mua ntangu, beto kebanda kubaka na diseki kivonza ya maladi yango, atako yakena kutatamana kumuangana mpe kufua bantu. Kana beto mekuma na bulembu ya kuzitisa bansiku yina metadila mavimpi, beto lenda kukipesa kimpuanza, yau nde lenda vuanda kivonza samu na beto mpe samu na bantu yankaka.

 Na ntangu yayi ya mpasi, bantu mingi kena kubakusa kedika ya bampova yayi ya Biblia: ‘Kana nge melemba nzutu na kilumbu ya mpasi, ngolo na nge kevuanda fioti.’ (Bingana 24:10) Biblia mepesa bansikudukusu yina lenda sadisa beto na kukanga ntima na mambu yina kelembisaka, mingi mingi na ntangu ya maladi yayi ya yimbi.

•   Manga kuvuanda pembeni na bantu—kasi sololaka na bau

   Yina Biblia metuba: ‘Nkundi ya kedika . . . yandi kele mpangi yina mebutukaka samu na bantangu ya mpasi.’—Bingana 17:17.

   Samu na yinki yakele mfunu: Samu bankundi ya kedika kekindisaka beto, mpe bakepesaka beto ngolo na makanisi. (1 Batesalonika 5:11) Nzokande, kana beto kena kukivambula samu na ntangu ya yinda yalenda nata kivonza na mavimpi.—Bingana 18:1.

   Meka kusala mutindu yayi: Sololaka na bankundi na nge na nzila ya videocoference, na telefone, na e-mail to kusonika bamesaje. Sosa lusadusu na bau kana nge kena kukimona mbote ve mpe sosa kuzaba mbala na mbala bansangu na bau. Beno tubila mambu yina kena kusadisa beno samu beno nunga maladi yayi ya yimbi. Sosa mutindu ya kusala mambu ya mbote na nkundi mosi, mpe nge kebongisa kilumbu na yandi ata mpe ya nge mosi.

•   Sosa kubaka mambote na ntangu yayi nge kena kulutisa

   Yina Biblia metuba: ‘Beno sadila ntangu na beno mbote mpenza.’—Baefezo 5:16.

   Samu na yinki yakele mfunu: Kusadila ntangu na nge na nduenga lenda sadisa nge nge vuanda na makanisi ya mbote mpe nge bika kukitungisa kuluta ndilu.—Luka 12:25.

   Meka kusala mutindu yayi: Na kisika ya kutula makanisi na nge na mambu yina nge kele na dikoki ve ya kusala, sosa mutindu ya kubaka mambote na ntangu yayi nge kena kulutisa. Na kifuani, yakele na mambu yina nge lenda sala to bandutusulu ya ntangu yina nge lenda kukipesa na yau? Nge lenda lutisa ntangu mingi kintuadi na dibuta na nge?

•   Tatamana kumonisa bifu ya mbote

   Yina Biblia metuba: ‘Bika mambu nionso salama . . . na mulongo.’—1 Bakorinto 14:40.

   Samu na yinki yakele mfunu: Samu bantu mingi kekukimonaka mbote mpe bakevuandaka na kiese kana bakele na programe ya mambu yina bakesalaka konso kilumbu.

   Meka kusala mutindu yayi: Sala programe yina kele na nguizani na ntangu yayi nge kena kulutisa. Bongisa ntangu ya kufuana samu na badevuare na nge ya kalasi, samu na mambu metadila kisalu mpe bisalu ya yinzo ata mpe mambu ya kimpeve. Yamesangisa diaka mambu yina kele mbote samu na mavimpi na nge, lokola kulutisa ntangu na dibuta, kukuenda baka mupepe, mpe kusala bangalasisi. Tadilaka mbala na mbala programe yango, mpe salaka yau bansobolo kana yakele na mfunu.

•   Mesana na bansobolo ya nsungi

   Yina Biblia metuba: ‘Muntu ya mayele kemonaka kivonza mpe yandi kesuamaka.’—Bingana 22:3.

   Samu na yinki yakele mfunu: Samu na kutadila kisika yina beno kezingaka, bansobolo ya nsungi lenda sala ti beno kondua ntangu ya kukuenda baka mupepe, to muini, yau nde kele mbote samu na mavimpi na nge ya kinsuni mpe ya makanisi.

   Meka kusala mutindu yayi: Kana nsungi ya madidi ya ngolo zola banda, meka kusala bansobolo na kati ya yinzo to kisika yina nge kesadilaka bisalu samu na kubakila kukia ya kilumbu mambote. Sala programe ya mambu yina nge lenda sala na kisika yina bantu mingi kele atako madidi kele. Kana dikoki kele, vuata bilele yina kepesaka tiya, yina kesadisa nge nge lutisa ntangu mingi na nganda.

   Kana nsungi ya tiya zola banda, bantu kelutisaka ntangu mingi na nganda. Na yau ntangu beno mebima, beno kenga mpenza. Beno pona bisika yina beno kekuenda mpe na bantangu yina bantu kevuandaka mingi ve.

•   Beno tatamana kusadila mambu yina ketanina bano na maladi ya COVID

   Yina Biblia metuba: ‘Zoba kele mafu-mafu mpe yandi kekuditudilaka ntima kuluta ndilu.’—Bingana 14:16.

   Samu na yinki yakele mfunu: Samu COVID-19 kele maladi yina kekufuaka, mpe yalenda baka muntu yina melemba kukenga.

   Meka kusala mutindu yayi: Sosa kuzaba ntangu nionso mambu yina kena kulombama samu na kukitanina na kisika yina beno kevuandaka samu na kukindimisa ti nge kena kukikenga ntangu nionso. Kuzimbakana ve mambu yina lenda kumina nge mutindu yakesala na nge mosi, kasi mpe na bantu yankaka mingi mingi bantu ya dibuta na nge.

•   Kumisa nguizani na nge na Yehova ngolo

   Yina Biblia metuba: ‘Beno pusana penepene na Nzambi, mpe yandi kepusana penepene na beno.’—Yakobo 4:8.

   Samu na yinki yakele mfunu: Samu Nzambi lenda sadisa nge samu nge nunga konso diambu ya mpasi.—Yezaya 41:13.

   Meka kusala mutindu yayi: Tanga kitini ya Mpova ya Nzambi, Biblia, konso kilumbu. Kuvuanda na kifu yango lenda sadisa nge nge pusana penepene na Nzambi.

 Samu na yinki ve kusolola na Bambangi ya Yehova samu na kuzaba mutindu ya kubaka mambote na bankubukulu yina babakaka samu na kutatamana kusala balukutakanu na bau na ntangu yayi ya maladi ya COVID-19? Na kifuani, na yinza ya mvimba bakesadilaka videoconference samu na kusala balukutakanu na bau ya konso sabala, balukutakanu ya nene, mpe mbambukulu ya lufua ya Yesu konso mvula.

 Yezaya 33:24: “Mpe ata muntu mosi ve yina kezinga na ntoto ketuba ti: ‘Munu kena kubela.’”

 Nsasulu: Nzambi mepesa nsilulu ti yandi kemanisa maladi ya mutindu nionso.