“Beto nionso beto kele na nsatu luzingu na beto vutuka mbote.”—Angela Merkel, Chancelière allemande.

 Lokola maladi ya yimbi ya COVID-19 kena kutatamana kutungisa bantu na yinza ya mvimba, kondua ntembe, nge lenda ndima bampova ya mfumu yango. Kasi yinki zola monisa kuvuanda na luzingu ya “mbote”? Yinki bantu kele na kivuvu ya kusala?

•   Kuvutukila mutindu ya luzingu yina bavuandaka na yau tekila maladi ya COVID-19. Bantu yankaka kele na nsatu ya ngolo ya kulutisa ntangu kintuadi na bantu yankaka, bakele na nsatu ya kuyambanaka, ya kupesanaka mbote na maboko, mpe ya kusala bavuayaje. Dr. Anthony Fauci a metuba, Bantu kena kanisa ti “kuvutukila luzingu mutindu yavuandaka” zola monisa kukuenda na “barestoran, na bateyatre, [mpe] na bisika yankaka ya mutindu yina.”

•   Kukumisa luzingu na bau mbote diaka kuluta. Bantu yankaka kena kukanisa ti yakele diluaku ya mbote kukumisa luzingu na bau mbote diaka kuluta yina bavuandaka na yau. Bakena kumona ti, na yinza yayi, mambu fueti soba na yina metadila bisalu yina kena kudia bantu ntangu mpe ngolo, kuniokola bantu samu bakele bamputu to samu bakele bantu ya nkanda yankaka, mpe mutindu bantu mingi kena kuniokuama na makanisi. Klaus Schwab, muntu yina salaka nkubukulu mosi ya mambu ya nkikita (Forum économique mondial), metuba, “Maladi yayi ya yimbi mepesa beto diluaku ya kukanisa samu na luzingu na beto mpe mutindu yina beto zola ti yinza vuanda, mpe na manima ya kusoba mambu ya yinza. Kasi diluaku yango kezingila ve mvimbamvimba.”

 Samu na bantu yankaka, bakena kumona ti maladi yayi ya yimbi menatina bantu mambu mingi ya mpasi mpe bakena kukanisa ti luzingu kevutuka diaka ve mutindu yavuandaka. Na kifuani, bantu mingi mezimbisa bisalu na bau, bayinzo na bau, mavimpi na bau mebeba, mpe yina meluta mpasi, bantu yina bavuandaka zola memanisa kufua.

 Ya kedika, muntu mosi ve kele na dikoki ya kutuba mutindu luzingu kevuanda na yinza ya mvimba ntangu maladi ya yimbi kemanisa. (Longi 9:11) Kasi, Biblia lenda sadisa beto beto bongisa mutindu na beto ya kutadila mambu mpe yina beto lenda sala samu na mambu yina lenda kuiza. Diaka, Biblia kena kutubila luzingu ya mbote yina beto lenda vuanda na yau, yina nge kanisa ntete ve.

 Banda ntama, Biblia samunaka ti ‘bamaladi ya yimbi’ kevuanda na ‘nsuka ya mambu ya ntangu yayi.’ (Luka 21:11; Matayo 24:3) Kana beto kena kutadila maladi ya yimbi ya COVID-19 na mutindu yina, beto kemona ti yakele mosi na kati ya mambu mingi ya kukamua—na kati na yau, bamvita, kuningana ya nene ya ntoto, mpe nsatu—yina Biblia samunaka ti yakesalama.

 Mutindu kuzaba mambu yango kesadisa beto: Atako mambu ya yimbi yayi maladi ya yimbi mebimisa lenda bonga, kasi Biblia kena kuluengisa beto ti beto kena kuzinga na “bantangu ya mpasi.” (2 Timoteo 3:1) Kuzaba yau lenda sadisa beto beto bongisa mutindu na beto ya kutadila mambu na bantangu yayi ya mpasi.

 Biblia mepesa beto makanisi ya mbote: Na yinza na beto yayi mefuluka mambu ya mpasi, mambu kesoba mpenza na mutindu ya kusekana ve. Yinki mambu kesoba?

 Biblia samunaka kaka ve mambu ya mpasi yina beto kena kukutana na yau bubu yayi, kasi yasamunaka diaka mambu ya mbote yina kesalama ntama mingi ve. Yakena kumonisa ti luzingu kevuanda mbote kuluta kutu yina baguvernema ya bantu lendaka sala, Nzambi kaka nde lenda pesa mambote yango. ‘Yandi kepangusa mansanga nionso na meso [ya bantu], lufua kevuanda diaka ve, kiadi, bidilu mpe mpasi kevuanda diaka ve.’—Kusonga 21:4.

 Yehova b Nzambi mepesa nsilulu ti: ‘Tala! Munu kena kusala bima nionso ya yimpa.’ (Kusonga 21:5) Yandi kekatula bampasi nionso ya yinza yayi, buela diaka mambu ya mpasi yina maladi yayi ya yimbi mebimisa. Yandi kekokisila bantu mambu yayi melanda:

•   Mavimpi ya kukoka ya nzutu mpe ya makanisi, maladi mpe lufua kevuanda diaka ve.—Yezaya 25:8; 33:24.

•   Kisalu ya mbote yina kepesaka kiese, bisalu yina kekudiaka bantu ntangu, yina keniokolaka bantu to yina kemanisaka bantu ngolo kevuanda diaka ve.—Yezaya 65:22, 23.

•   Muntu mosi ve kevuanda diaka mputu, mpe nsatu kemanisa.—Nkunga 72:12, 13; 145:16.

•   Kutungisama na makanisi kemanisa, beto kevuanda na dikoki ya kumona diaka mutindu bankundi na beto yina mekufuaka kevutuka na luzingu.—Yezaya 65:17; Bisalu 24:15.

 Mutindu kuzaba mambu yango kesadisa beto: Biblia metuba: ‘Beto kele na kivuvu yayi lokola longo samu na luzingu na beto.’ (Baebreo 6:19, noti na yinsi ya paje) Kivuvu ya playi ya mambu ya mbote yina kena kuiza lenda pesa beto kiyenge. Yalenda sadisa beto beto nunga mambu ya mpasi yina beto kena kukutana na yau bubu yayi, beto kukitungisa mingi ve, mpe beto vuanda na kiese.

 Kasi nge lenda ndima mpenza bansilulu ya Biblia? Tala disolo “Biblia—Buku oyo ebongi kotyela motema.”

•   Baka luzingu na valere

   Verse: ‘Nduenga ketaninaka luzingu ya muntu yina kele na yau.’—Longi 7:12.

   Yina yazola monisa samu na nge: Baka banzengolo ya nduenga yina kesadisa nge nge bika baka maladi. Sosa kuzaba mutindu mambu kena kutambula na kisika nge kevuandaka. Sosa kuzaba malako yina metadila mavimpi mpe lutanunu, ntalu ya bantu yina kena kubaka maladi, mpe ntalu ya bantu nionso yina mebaka vaksen.

•   Tatamana kukenga

   Verse: ‘Muntu ya nduenga kekengaka mpe yandi ketinaka mambu ya yimbi, kasi zoba kevuandaka mafumafu mpe yandi kekukitudilaka ntima.’—Bingana 14:16.

   Yina yazola monisa samu na nge: Tatamana kusala mambu yina kele mfunu samu na kutanina mavimpi na nge. Bantu ya mayele metuba ti maladi ya coronavirus kezingila samu na mua ntangu.

•   Sadila bansangu yina bantu lenda tudila ntima

   Verse: ‘Muntu yina mekondua mayele kendimaka mambu nionso, kasi muntu ya kukenga ketadilaka konso kitambi na yandi.’—Bingana 14:15.

   Yina yazola monisa samu na nge: Pona na kukenga mpenza malongi yina nge kelanda. Mambu yina nge kepona kele na mfunu mingi. Mbala yankaka nge lenda bebisa mavimpi na nge samu nge mekuwa bansangu ya luvunu mpe nge mebaka nzengolo ya yimbi.

•   Vuanda na makanisi ya mbote

   Verse: “Kutuba ve ti, ‘Samu na yinki bilumbu ya ntama vuandaka mbote kuluta bilumbu yayi?’ samu mayele ve kena kutinda nge nge yuvula kiuvu yango.”—Longi 7:10.

   Yina yazola monisa samu na nge: Vuanda na nzengolo ya kusepela na luzingu yina nge kele na yau bubu yayi. Bika kukanisa luzingu yina nge vuandaka na yau tekila maladi yayi ya yimbi, mpe bika kukanisa mambu yina nge salaka ve samu na mambu yina pekisamaka samu na maladi yango ya yimbi.

•   Zitisa bantu yankaka

   Verse: ‘Pesa bantu ya mitindu nionso lokumu.’—1 Piere 2:17.

   Yina yazola monisa samu na nge: Konso bantu kesalaka mambu na mutindu na bau samu na maladi yayi ya yimbi mpe bampasi na yau. Bika bau na makanisi na bau, kasi zitisa banzengolo ya mbote yina nge mebaka. Keba na bantu yina baka ve vaksen, biboba, mpe bantu yina kele na maladi ya ngolo.

•   Vuanda na ntima yinda

   Verse: ‘Nzola kele na ntima yinda mpe kimpombo.’—1 Bakorinto 13:4.

   Yina yazola monisa samu na nge: Vuanda na kimpombo ntangu bantu kena kukitungisa samu na kuzaba kana bakekoka kuvutukila mambu yina bavuandaka sala. Kana mambu kena kubonga malembemalembe mpe nge mekuma na dikoki ya kusala mambu mingi, vuanda na ntima yinda.

 Bambangi ya Yehova kebakaka lukindusu na bansilulu ya Biblia yina memonisa ti luzingu kevuanda mbote na bilumbu kena kuiza, mpe yakesadisaka bau samu babika tula makanisi kaka na maladi yango ya yimbi. Bakepesanaka diaka lusadusu mutindu bakezitisaka ntumu ya Biblia ya kukutakanaka kintuadi mbala na mbala samu na kusambila. (Baebreo 10:24, 25) Konso muntu lenda kota na balukutakanu ya Bambangi ya Yehova, yina kena kusalama na nzila ya Internet na ntangu yayi ya maladi ya yimbi.

 Bantu yankaka metuba ti kukutakana kintuadi na Bambangi ya Yehova na ntangu ya maladi yayi ya yimbi mesadisa bau mingi. Na kifuani, mama mosi yina belaka maladi ya COVID-19 ndimaka mbokodoso ya kukutakana kintuadi na Bambangi ya Yehova na nzila ya Internet. Balukutakanu yango sadisaka yandi samu yandi kukimona mbote na makanisi atako maladi na yandi tatamanaka kusala yandi mpasi. Na manima yandi tubaka: “Munu kena kukimona ti munu kele mosi na kati ya bantu ya dibuta yayi. Kutanga Biblia kepesaka munu kiyenge ya makanisi mpe na ntima. Yakena kusadisa munu samu munu tula makanisi na kivuvu ya luzingu na bilumbu kena kuiza kasi na bampasi na munu ve. Matondo mingi mutindu beno mesadisa munu samu munu kuma na nguizani na Nzambi yina munu vuandaka sosa luzingu na munu ya mvimba.”