LUSADUSU SAMU NA DIBUTA
Mutindu ya kusadisa muana na nge yandi baka bapoin ya mbote na kalasi
Yamemonana ti muana na nge kena kukipe ve mambu ya kalasi; yandi kena kusala ve badevuare na yandi mpe yandi kena kutanga ve na yinzo. Yinki yamebimisa? Yandi mebanda kubaka bapoin ya yimbi mpe bikadulu na yandi mebeba. Yinki mutindu nge lenda sadisa muana na nge yandi baka bapoin ya mbote na kalasi?
Mambu yina nge fueti zaba
Kutula mbamba kebuelaka mambu. Kutula muana na nge mbamba lenda tinda yandi yandi kukitungisa na kalasi mpe na yinzo! Samu na kukitisa mitungisi na yandi, yandi lenda vuna, kusueka bapoin ya fioti, kulandela siniatire na nge na bulletin, to kutina kalasi. Mambu kebeba diaka mingi.
Kupesa bakado lenda bimisa diambu yankaka. Tata mosi na nkumbu ya Andrew metuba: “Beto vuandaka pesa muana na beto bakado kana yandi mebaka bapoin mingi samu na kukindisa yandi, kasi yasalaka ti yandi banda kutula makanisi kaka na bakado. Kana yandi mebaka bapoin fioti, yandi vuandaka lemba nzutu samu yandi kebaka ve kado na kisika ya kulemba nzutu samu na bapoin fioti yina yandi mebaka.”
Kupesa nlongisi foti kesadisa ve muana na nge. Muana na nge lenda mona ti kubaka bapoin ya mbote kelombaka ve bangolo. Yandi lenda banda diaka kupesa bantu yankaka foti samu na banzimbala na yandi mpe kusosa ti bantu yankaka manisa mambu yina kena kutungisa yandi. Na nkufi, muana na nge lenda kondua dikoki mosi ya mfunu yina lenda sadisa yandi ntangu yandi kekuma mbuta—kundima kiyekua ya mambu yina yandi kesalaka.
Mambu yina nge lenda sala
Yala banguilu na nge. Kana nge kele na nganzi, pona ntangu yankaka samu na kusolola na muana na nge mambu metadila bapoin na yandi ya kalasi. Tata mosi na nkumbu ya Brett metuba: “Munu mpe nketo na munu beto kebakaka mambote kana beto memanga kufuema mpe beto mekukitula na kisika ya muana na beto.”
Nsikudukusu ya Biblia: “Kuwaka na nsualu, kuwelaka ve kutuba, kumonaka nganzi na nsualu ve.”—Yakobo 1:19.
Sosa kuzaba mfunu yina yandi kena kubakila ve. Mbala mingi bana kebakaka bapoin ya fioti samu na misokosi na kalasi, kusoba baekole, kubanga na ekzamen, mikakatano na dibuta, kuzanga pongi, kuzanga programe ya mbote, kuzanga kutula makanisi kisika mosi. Kutuba ve mbala mosi ti muana na nge kele molo.
Nsikudukusu ya Biblia: “Muntu yina kemonisaka mayele ya kubakusa mambu kenunga.”—Masese 16:20.
Bongisa mambu yina kepesa muana na nge nzila ya kulonguka. Sala programe samu na badevuare mpe kulonguka na yinzo. Bongisa kisika yina muana na nge lenda sala badevuare kondua ti yandi tula dikebi na mambu yankaka (yavuanda televizion mpe telefone). Kabula ntangu ya kusala badevuare samu na kusadisa muana na nge yandi tula makanisi na diambu yina yandi kena kusala. Hector, tata mosi yina kevuandaka na Allemagne metuba: “Kana bakesala baekzamen, beto kevutukilaka fiotifioti mambu yina batangisaka bau konso kilumbu na kisika ya kuvingila ekzamen kuma pene.”
Nsikudukusu ya Biblia: ‘Konso diambu kele na ntangu na yau.’—Mosakoli 3:1.
Kindisa muana na nge yandi longukaka. Kana muana na nge mezaba mambote yina kalasi kenatinaka yandi banda bubu yayi, yalenda pesa yandi diaka nsatu ya kuzola kulonguka. Na kifuani, matematike lenda sadisa yandi yandi zaba kusadila mbongo na yandi.
Nsikudukusu ya Biblia: “Baka nduenga, baka mayele. . . . Baka yau na mfunu mingi.”—Masese 4:5, 8.
Dibanza ya kusadila: Sadisa muana na nge ntangu yandi kena kusala badevuare, kasi kusadila yandi yau ve. Andrew metuba: “Muana na beto ya nketo vuandaka vingila beto nde sosila yandi bamvutu na badevuare na yandi ya kalasi kasi yandi mosi yandi vuandaka sosa ve.” Monisa muana na nge mutindu ya kusala badevuare na yandi yandi mosi.