Yayi ke mwa bamambu yina beto me tanga na yina me tadila bamfumu ya mabuundu na mvita yina ke na salamá na Ukraine:

•   “Mfumu ya dibuundu ya orthodoxe na Russie, patriarche Kirill, me zonzila ve yimbi na yina Russie me kota na Ukraine. [. . .] Dibuundu ya yandi mwangisá bamambu mingi ya luvunu na yina me tadila Ukraine, mpe Poutine me sadila bamambu yango samu na kuzonza ti ya ke mbote Russie kwenda nwanisa Ukraine.”—EUobserver ya 7 mars 2022.

•   “Patriarche Kirill [. . .] me zonza ti mvita yayi ke na kati ya bamambu yina ke sala ti disumu vanda dyaka ve. Na kuzonzak’ yawu, yandi me lakisa ti, na yandi, mambu yina Russie ke na salaka ke mbote.”—AP News ya 8 mars 2022.

•   “Na kilumbu ya lundi, métropolite Épiphane, mfumu ya dibuundu ya orthodoxe ya mbanza ya Kiev na Ukraine, sakumuná bantu ya Ukraine na yina ba ke ‘na nwanisá bambulu-mbulu ya Russie yina me kota na bwala ya bawu’ [. . .]. [Yandi] zonzá mpe ti ya ke ve disumu na kufwa bambulu-mbulu ya Russie.”—Jerusalem Post ya 16 mars 2022.

•   “Beto [kimvuka ya mabuundu ya Ukraine (UCCRO)], beto ke na manima ya bambulu-mbulu ya Ukraine, mpe bantu nyonso yina ke na nwaniná bwala ya beto. Beto ke na sakumuná bawu na bangolo yina ba ke na salá samu na kunwanina bwala ya beto na bambeni ya beto, mpe beto ke na sambilá samu na bawu.”—Mambu yina UCCRO a zonzá na kilumbu ya 24 février 2022.

 Nge na kanisá yinki? Mabuundu yina ke zonzá ti ba ke landá Yesu Kristo lenda zonza kwandi na bantu ya bawu ti ya ke mbote na kunwana bamvita? Yinki Biblia ke zonzaka?

Mambu ya mabuundu na bamvita me banda ve bubu yayi

 Banda ntama, mabuundu ke zonzá bambala ya nkaka ti ya ke ve yimbi na kunwana bamvita. Bantangu ya nkaka ba ke zonzá ti ya ke mbote na kusala yawu. Ba ke kwendá tii na kuzonza ti kusala yawu ke mfunu samu kizunu vanda. Na kati ya bamvula mingi, Bambangi ya Yehova me basisa na ngaanda mambu yayi. Ba me zonza ti bamambu yina mabuundu ke salaka ke lakisá ti ba ke ve kuna samu na kutula kizunu. Beto tala mwa bifwani yina beto zonzilá na mikanda ya beto.

•   “Les croisades : une ‘ illusion tragique ’” ke lakisá mutindu dibuundu ya katolika vandá na manima ya lufwa ya bantu mingi yina salamá na nkumbu ya Nzambi mpe ya Kristo.

•   “L’Église catholique en Afrique” ke lakisá ntangu mosi yina dibuundu salá ata kima na kukanga nzila samu bantu ya bandinga zole kufwa ve bampangi.

•   Masolo “La religion est-elle responsable ?,” “Le rôle de la religion dans les guerres” mpe “La religion prend parti” ke zonzilá mutindu, na kati ya bamvita mingi, bamfumu ya mabuundu ya katolika, ya orthodoxe, mpe ya misyone pesá diboko na ba yina vandá nwana.

Mabuundu ya bakristo zolá kota kwandi na bamvita?

 Yina Yesu longaka: “Nge fwana kuzola mpangi ya nge mutindu nge mosi.” (Matayi 22:39) “Beno zola bambeni ya beno.”—Matayi 5:44-47.

 Yina Yesu zonzaka: “Kimfumu ya munu kele ve ya yinza yayi. Kana kimfumu ya munu [vandaka] ya yinza yayi, bisadi ya munu zolaka nwanina munu, samu ti bamfumu ya ba-Zwife kanga munu ve.” (Yoane 18:36) “Konso muntu yina ke nwanaka na mbele, ke kufwaka mpe na mbele.”—Matayi 26:47-52.

 Kanisa mwa fioti: Kana bilandi ya Yesu ya ntangu yina zolá sala ata kima samu na kunwanina yandi, ya ke kwandi na mambu yina lenda sala ti bakristo ya bubu yayi baka minduki samu na kunwana bamvita? Tanga “Peut-on concilier guerre et christianisme ?” samu na kutala ti bakristo ya ntete landá mbote-mbote kifwani mpe malongi ya Yesu.

Yinki ke kumina mabuundu yina ke zonzá ti ya ke mbote na kunwana bamvita?

 Biblia ke lakisá ti Nzambi ke mangá mabuundu yina ke zonzá ti ba ke landá Yesu, kasi ba ke sadilá ve malongi ya yandi.—Matayi 7:21-23; Tite 1:16.

•   Buku ya Luzabusu ke lakisá ti, na meso ya Nzambi, ni mabuundu ya mutindu yayi ke na manima ya lufwa ya “bayina nyonso ba kufwaka awa na ntoto.” (Luzabusu 18:21, 24) Na kuzaba samu na yinki, tanga “Babilone ya Nene kele yinki?”

•   Yesu lakisá ti Nzambi ke kufwa mabuundu nyonso yina yandi ke mangá samu na bamambu ya yimbi yina ba ke salá, kaka mutindu “ba ke [zengaka] konso yinti yina ke butaka ve bambuma ya mbote, mpe ba ke [yokaka] yawu na tiya.” (Matayi 7:15-20) Tanga “La fin de la fausse religion est proche !” samu na kuzaba wapi mutindu mambu yayi ke salama.

Bisika beto me kuzwa bafoto, banda diboko ya kento tii ya bakala: Foto ya Sefa Karacan/Anadolu Agency/Getty Images; Maxym Marusenko/NurPhoto via Getty Images