1. Yinki Yehova zola beto sala?

 BIBUTI ke talaka kilengi ntangu ba ke butaka mwana. Kasi, kana mwana yango ke na kulaka ve, ya ke sala ve bawu kilengi. Ba ke sepelaka kutala mwana ya bawu kula. Mutindu mosi mpe, Yehova ke talaka kilengi ntangu beto ke bandaka kukuma bilandi ya Yesu, kasi ya ke sepelisaka ve Yehova kana beto ke ve na kulaka na kimpeve. (1 Ko. 3:1) Ni na yawu, yandi zonzaka na beto na “kuvanda bakristo ya kuyela”.​—1 Ko. 14:20.

2. Yinki beto ke zonzila na disolo yayi?

² Na disolo yayi, beto ke kuzwa bamvutu na byuvu yayi: Kuvanda mukristo ya kuyela na kimpeve yinki ya zola kuzonza? Wa’ faso mukristo ke kulaka na kimpeve? Samu na yinki mukristo ke na nsatu ya madya ya kilo samu na kukula na kimpeve? Mpe samu na yinki mukristo ya kukula na kimpeve ke na nsatu ya kusala kaka bangolo samu na kukulisa kindiku ya yandi na Yehova?

YINKI ZOLA ZONZA KUVANDA MUKRISTO YA KUYELA NA KIMPEVE?

3. Yinki zola zonza kuvanda mukristo ya kuyela?

³ Na ndinga ya greke “kuyela” zola zonza kuvanda ya “kukula” mpe ya “kulunga.” a (1 Ko. 14:20) Kaka mutindu mwana ya fioti ke na nsatu ya kukula, mukristo mpe ke na nsatu ya kukulisa kindiku ya yandi na Yehova samu na kuvanda ya kuyela. Ata ti beto me kula na kimpeve, beto zola zaba ti kukula na kimpeve ke sukaka ve. (1 Tim. 4:15) Ata beto vanda ntwenya to ve, beto nyonso lenda vanda ya kuyela. Kasi yinki ke lakisaka ti muntu ke ya kuyela na kimpeve?

4. Yinki ke lakisaka ti mukristo kele ya kuyela?

 ⁴ Mukristo yina ke ya kuyela ke salaka ve bamambu faso yandi me zola, kasi yandi ke landaka mutindu Nzambi me zola yandi sala. Yandi ke muntu ya masumu mpe ke salaka bafoti. Kasi konso kilumbu yandi ke nwanaka samu na kusala nyonso yina yandi lenda sala samu na kusepelisa Yehova. Ata ti yandi me kuma muntu ya malu-malu, ntangu nyonso yandi ke salaka kaka bangolo samu na kukwelisa makanisi ya yandi na ya Nzambi. (Ef. 4:22-24) Yandi ke ve na nsatu muntu zonzila yandi nyonso yina yandi me fwana kusala, kasi yandi ke sadilaka misiku mpe malongi ya Biblia samu na kubaka mikanu ya mbote. Na manima ya kubaka mukanu ya mbote, yandi ke salaka bangolo samu na kusadila yawu. Yandi ke sukaka ve kaka na kubaka mikanu ya mbote, kasi yandi ke nwanaka mpe samu na kusadila yawu.​—1 Ko. 9:26, 27.

5. Yinki ke salamaka ntangu muntu ke vandaka ve ya kuyela na kimpeve? (Baefeze 4:14, 15)

⁵ Mukristo yina kele ve ya kuyela na kimpeve, ke ndimaka bamambu nyonso yina yandi ke “kuwaka” mpe ya ke ve mpasi na bantu yina ke zonzaka “yimbi ya kimvuka” ya Yehova na kuvuna yandi. b Baefeze 4:14, 15 ke zonzaka: “Na yina, beto ke vwanda dyaka ve bana ya fyoti yina bantu ke na kunataka na mupepe ya konso ndongosolo ya bawu, mpe yina malongi ya bawu ya luvunu ke na kubwisa na mitambu. Kana beto tuba butsyelika na luzolo nyonso, beto ke kula na mambu nyonso tii na kukuma pene-pene na Klisto yina kele yintu ya dibuundu.” Ya ke ve mpasi na yandi na kubwa na bantontolo, yandi ke vandaka ve na kilengi na bamambu ya mbote yina ke kuminaka bampangi, ke nyongilaka mingi bampangi mpe ke dasukaka kidi-kidi​—1 Ko. 3:3.

6. Pesa kifwani yina ke lakisa mutindu mukristo ke kulaka na kimpeve. (Tala mpe kizizi.)

⁶ Biblia ke lakisaka ti kaka mutindu mwana ke kulaka, mukristo mpe ke kulaka na kimpeve. Samu bana zaba ve bamambu mingi, ba ke na nsatu bakuluntu twadisa bawu. Na kifwani, mwana ke na nsatu mama simba yandi samu na kuluta na nzila ya ba camions. Kasi ntangu yandi ke na kulaka, mama lenda bika yandi kwenda yandi mosi na bala-bala, kasi bantangu ya nkaka, yandi lenda zonza na yandi na kusala keba. Na ntangu yandi me kuma ya kukula, yandi me zaba yandi mosi mutindu ya kudyatila na nzila ya ba camions. Faso mosi mpe, bakristo yina ke na kulaka na kimpeve ke na nsatu ya ba yina me yela, samu na kusadisa bawu na kubwa ve mpe  na kubaka mikanu ya mbote. Kasi tekila ba baka mikanu, bakristo ya kuyela ke sosaka dikanisi ya Yehova na Biblia, ke yindulaka na yawu mpe ke sadilaka yawu samu na kubaka mikanu.

7. Bakristo ya kuyela ke kwandi na nsatu ba sadisa bawu?

⁷ Ya zola zonza kwandi ti mukristo ya kuyela na kimpeve ke ve na nsatu ya lubakusu ya bampangi? Ve. Yandi ke mpe na nsatu ya lubakusu ya bampangi. Ntangu yandi ke lombaka lubakusu ya bampangi, yandi ke kuwaka makanisi ya bawu mbote-mbote, kasi yandi zaba ti kubaka mukanu ke “kilo ya yandi mosi.” (Gal. 6:5) Kasi ntangu mpangi yina ke ntete mwana na kimpeve ke sosaka lubakusu, yandi ke sosaka ti ba zonza na yandi yinki ya kusala to ba baka mukanu samu na yandi.

8. Bakristo nyonso ya kuyela ke bakaka kwandi mikanu faso mosi?

⁸ Ntangu muntu ke kulaka, nzutu ya yandi ke lakisaka ti yandi me kula. Mutindu mosi mpe mukristo ke lakisaka ti yandi me yela, ntangu yandi ke lakisaka bifu mutindu ndwenga, bukindi, kifu ya kukabulaka mpe ntima ya kyadi. Na mantwala ya mambu, bakristo zole ya kuyela lenda kwiza tadila ve mambu faso mosi. Kasi faso ya bawu zole ya kuyidika mambu lenda kwelana na malongi ya Biblia. Ya ke salamaka mingi-mingi na bamambu yina ata musiku mosi ya Biblia ke zonzilaka yawu pwelele. Na yawu, mukristo ya kuyela ke talaka ve ti mikanu ya bampangi ke yimbi samu ya ke ve faso mosi na ya yandi, kasi samu na yandi mambu ya kulutila mfunu ni kubumba bumosi.​—Rom. 14:10; 1 Ko. 1:10.

WA’ FASO MUKRISTO KE KULAKA NA KIMPEVE?

9. Ni bamvula ke salaka ti muntu kula na kimpeve? Zonzila yawu.

⁹ Bamvula ke salaka ti mwana ya bebe kuma kuluntu. Kasi samu na kuyela na kimpeve ya ke lombaka ve kaka bamvula, kasi mpe bangolo mingi. Na kifwani, bampangi ya Korinto ndimaka matsyeleka, ba kuzwaka mbotokolo na mpeve ya santu mpe ntumwa Polo yandi mosi longaka bawu. (Bis. 18:8-11) Ata mpila yina, na manima ya bamvula, mingi na kati ya bawu vandaka ntete bana ya fioti na kimpeve (1 Ko. 3:2) Yinki beto lenda sala samu ya kumina ve beto?

10. Yinki beto me fwana kusala samu na kukula na kimpeve? (Yude 20)

¹⁰ Mambu ya ntete samu na kuyela ke ni kuvanda na nsatu ya kukula. Bantu yina ke zolaka “kukondwa mayela,” ke vanda kaka bana ya fioti mpe ke kula ve na kimpeve. (Bin. 1:22) Beto zola ve kuvanda mutindu bantu ya nkaka yina ata ba me kuma bakuluntu, ba zola kaka ti bibuti ya bawu baka mikanu samu na bawu. Kasi na kimpeve ni beto mosi me bonga kusala bangolo samu na kukulisa kindiku ya beto na Yehova. Yude 20 ke zonzaka: “Kasi beno, bampangi ya munu ya ntima, beno tatamana na kukula na kiminu ya beno ya santu. Beno sambila na mpeve ya santu.” Kana nge ke na sosaka kukula na kimpeve, sambila Yehova samu yandi pesa nge “nsatu mpe ngolo ya kusala yawu.”​—Flp. 2:13.

11. Samu na kusadisa beto na kukula na kimpeve, yinki Yehova me pesa beto? (Baefeze 4:11-13)

¹¹ Yehova ke bikaka ve beto kula beto mosi na kimpeve. Yandi ke sadilaka bampangi yina ke mivungi mpe milongisi na kimvuka samu na kusadisa beto na “kukula” na kimpeve mpe ‘beto ke vanda bantu ya kukula, mpe luzingu ya beto ke fuluka na Kristo.’ Baefeze 4:11-13 ke zonzaka: ‘Ni yandi pesaka makabu ya konso mutindu na bantu. Yandi salaka ba ya nkaka bantumwa, ba ya nkaka mimbikudi, mpe ba ya nkaka dyaka: milongi, mivungi, mpe milongisi. Na mutindu yina, yandi kubikaka bantu ya santu na kusala kisalu ya Nzambi samu na kukulisa nzutu ya Kristo, tii ntangu beto nyonso ke vanda ya kukangama na kiminu, mpe ke zaba Mwana ya Nzambi. Beto ke vanda bantu ya kukula, mpe luzingu ya beto ke fuluka na Kristo.’ Samu beto kuma na “dikanisi ya Kristo,” Yehova me pesa beto mpeve ya yandi ya santu. (1 Ko. 2:14-16) Bima ya nkaka yina  Yehova salaka samu na kusadisa beto, ni kunata bantu na kusonika na kati ya Biblia, faso ya Yesu ya kukanisa, ya kuzonza mpe ya kusala bamambu ntangu yandi vandaka awa na ntoto. Na yawu, samu na kukula na kimpeve, beto lenda landa kifwani ya Yesu.

MFUNU YA MADYA YA KILO

12. Wapi yina kele “bandongosolo ya ntete na yina me tadila Kristo”?

¹² Samu na kukula na kimpeve, beto me fwana kukangama ve kaka na “bandongosolo ya ntete na yina me tadila Kristo,” mutindu: kubalula ntima, mbotokolo, kukwikila na Nzambi mpe kuvumbuka ya bantu na lufwa. (Ebr. 6:1, 2) Bandongosolo ya ntete yayi ke mfunu mingi samu na bakristo. Ni na yawu, kilumbu ya Pantekote, ntumwa Piere zonzaka bamambu yayi ntangu yandi vanda longa. (Bis 2:32-35, 38) Beto lenda kuma ve mukristo kana beto ndima ve malongi yayi. Na kifwani, ntumwa Polo lakisaka ti kana beto ndima ve kuvumbuka ya bantu na lufwa, beto lenda vanda ve bakristo ya tsyeleka. (1 Ko. 15:12-14) Kasi samu na kuyela na kimpeve, beto me lunga ve kusuka kaka na bandongosolo ya ntete.

13. Yinki beto me fwana kusala samu na kuzwa bambote ya madya ya kilo yina ke zonzilaka Baebre 5:14? (Tala mpe kizizi.)

¹³ Madya ya dema to ya kilo ke sukaka ve kaka na bandongosolo ya ntete to na misiku ya Yehova. Ya ke tadilaka mpe malongi nyonso yina ke sadisaka beto na kuzaba makanisi ya Yehova na bamambu nyonso. Samu na kutala bambote ya madya yayi, beto me fwana kulongoka Biblia, kuyindula na yawu mpe kusadila yawu na luzingu ya beto. Kifu ya kusala mutindu yayi ke sadisa beto na kubaka mikanu yina ke sepelisa Yehova. c​—Baebre 5:14 ke zonzaka: “Kasi madya ya dema kele samu na bantu ya kukula. Na nsalulu ya bawu, bawu zaba kusala luswaswanu na kati ya mambu ya mbote mpe ya yimbi.”

14. Wa’ faso Polo sadisaka bakristo ya Korinto na kuyela na kimpeve?

¹⁴ Na mantwala ya mambu yina Biblia ke zonzilaka ve pwelele, mukristo yina ke ntete mwana na kimpeve, ke lenda ve kubaka mukanu ya mbote. Kana ya ke ve na musiku ya Biblia, ba lenda tala ti ba lenda sala yina ba me zola. Samu ba me zaba ve yinki ya kusala, ba ya nkaka lenda  lomba musiku na mambu yina Biblia ke na zonzilaka ve pwelele. Na kifwani, ya lenda vanda ti bakristo ya Korinto yufulaka na Polo kana ba lenda kudya madya yina ba pesaka na biteki to ve. Polo zonzaka ve na bawu yinki ya kusala, kasi yandi bambulaka bawu mfunu ya kusadila ndinga yina ke zonzaka na kati ya bantima ya bawu mpe ti mosi na mosi ke na “luve ya kusola” yinki ya kusala. Yandi nataka bawu na kutanga malongi ya Biblia yina ke lakisaka ti ya ke mfunu na mosi na mosi na kuvanda na kizunu na kati ya ntima ya yandi mpe kubwisa ve kiminu ya bampangi. (1 Ko. 8:4, 7-9) Samu na kusadisa bawu na kukula na kimpeve, Polo lakisaka bakristo ya Korinto ti ba me lunga kusala bawu mosi luswaswanu na kati ya mambu ya mbote mpe ya yimbi. Mpe ba me lunga ve kuvingila muntu ya nkaka zonzila bawu yinki ya kusala.

15. Yinki Polo salaka samu na kusadisa bakristo ya baebre na kukula na kimpeve?

¹⁵ Beto lenda benda kileso ya mfunu na bamambu yina ntumwa Polo sonikaka na bakristo ya Ebre. Mingi ya bawu, vanda kula dyaka ve na kimpeve. Ba kumaka na nsatu ya “kunwa mabene, kasi ya kudya ve madya ya dema.” (Ebr. 5:12) Ba vanda zola dyaka ve kulongoka mpe kundima malongi ya malu-malu yina Yehova vanda pesa bawu na nzila ya kimvuka. (Bin. 4:18) Na kifwani, mingi na kati ya bawu vanda kwikila ntete na misiku ya Moyize ata ti bamvula 30 na manima, Yesu kwiza sukisa yawu na nzila ya munkayulu ya yandi. (Rom. 10:4; Tite 1:10) Samu ti bamvula 30 lutaka, ya zola sadisa Bazwife na kubakula ti ba vandaka dyaka ve na nsatu ya kusadila misiku ya Moyize. Ba yina nyonso ke tangaka buku yina ntumwa Polo sonikaka na baebre, zaba ti ya ke madya ya kilo. Ni yawu ba vandaka na yawu nsatu. Mukanda yayi sadisaka bawu na kukulisa kiminu ya bawu mpe na kutala ti faso ya malu-malu ya kusambila Yehova yina Yesu tulaka vandaka mbote mingi. Ya pesaka dyaka bawu ngolo mingi ya kusamuna ata ti Bazwife vanda zola ve ti ba sala yawu.​—Ebr. 10:19-23.

SAMU NA YINKI BETO KE NA NSATU YA KUKULA NA KIMPEVE?

16. Ata ti beto me yela na kimpeve, yinki beto me fwana kusala dyaka?

¹⁶ Beto me fwana kusala bangolo na kukula mpe ya kubikana ya kuyela na kimpeve. Beto me fwana kukanisa ve ti, kana beto me yela na kimpeve, beto ke dyaka ve na nsatu ya kukulisa kindiku ya beto na Yehova. (1 Ko. 10:12) “Ntangu nyonso” beto tadila mbote-mbote kana beto ke na kulaka kaka na kimpeve.​—2 Ko. 13:5.

17. Wa’ faso mukanda ya Polo na Bakolose ke lakisaka ti kubikana ya kuyela ke lombaka bangolo?

 ¹⁷ Ata ti bakristo ya kolose vandaka ya kuyela na kimpeve, Polo lakisaka bawu mfunu ya kubikana ya kuyela. Mpe kebisaka bawu na kusala keba na makanisi ya bantu ya yinza. (Kol. 2:6-10) Epafrasi mpe vanda sambilaka samu na bampangi ya yandi ya Kolose samu ba “vanda ya kukula na kimpeve.” Yandi vanda salaka yawu samu yandi zabaka bawu mbote-mbote. (Kol. 4:12) Bamambu nyonso yayi, ke lakisaka beto ti Polo na Epafrasi zabaka ti samu na kubikana ya kuyela na kimpeve, ya ke lombaka ti Nzambi sadisa beto mpe beto sala bangolo samu na kubika ve kukulisa kindiku ya beto na Yehova. Nsatu ya bawu vandaka ti bakristo ya Kolose vanda kaka ya kuyela to ya kukula na kimpeve ata na mantwala ya bampasi.

18. Yinki lenda kumina na mukristo yina ke ya kuyela na kimpeve? (Tala mpe kizizi.)

¹⁸ Polo zonzaka na Baebre kana mukristo ya kuyela sala ve keba, yandi lenda sala bamambu yina ke nata Yehova na kundima dyaka ve yandi. Kana yandi tumama dyaka ve na Yehova, ya lenda bebisa kindiku ya yandi na Nzambi. Na yawu, yandi ke lenda ve kubalula ntima mpe kuzwa mulemvo ya Nzambi. Mambu ya mbote ke ti bakristo ya Ebre landaka ve nzila yina. (Ebr. 6:4-9) Yinki beto lenda zonza samu na bampangi yina kotaka madidi to yina ba basisaka na kimvuka, kasi na manima me balula ntima? Samu ba me ndima kubalula ntima, ya ke na lakisaka ti ba ke ve faso mosi na ba yina Polo vanda zonzila. Kasi na manima ya kuvutuka na Yehova ba ke vanda na nsatu yandi sadisa bawu. (Ezk. 34:15, 16) Bakuluntu lenda lomba na mpangi mosi ya kuyela, na kusadisa bawu na kukulisa dyaka kindiku ya bawu na Yehova.

19. Na yina me tadila kuyela na kimpeve, yinki beto me bonga kusala?

¹⁹ Kubika ve kusala bangolo samu na kuvanda kaka mukristo ya kuyela na kimpeve. Ntangu nyonso kubika ve kudya madya ya kilo mpe kukwelisa faso ya nge ya kutala bamambu na makanisi ya Yehova. Mpe kana nge me kula na kimpeve, sala nyonso yina nge lenda sala samu na kubikana mukristo ya kuyela.