1. Wa’ faso kimbanda bebisá dikanda ya Joseph?

JACOB zolá bana ya yandi nyonso, kasi yandi vandá na luzolo ya kulutila samu na mwana yandi Joseph, yina vandá na bamvula 17. Wa’ faso bampangi ya Joseph bakilak’ yawu? Ba vanda sala yandi kimbanda, mpe ba banda kuyiin’ yandi. Joseph salá ata kima ya yimbi samu ba yiina yandi. Ata mpila yina, ba tekak’ yandi na buumbu mpe ba vuna tata ya bawu ti, kibulu mosi me kufwa Joseph. Kimbanda ya bawu bebisá kizunu ya dikanda mpe ba lwalisá ntima ya tata ya bawu.—Kub. 37:3, 4, 27-34.

2. Faso me zonzila Bagalate 5:19-21, samu na yinki ya ke yimbi na kuvandá na kifu ya kuzolá bima ya bampangi?

² Na kati ya Biblia, kifu ya kutulá meso na bima ya bampangi * ke mosi ya “bisalu ya kinsuni” yina lenda sala ti muntu kuzwa ve luzingu ya ntangu nyonso. (Tanga Bagalate 5:19-21.) Luzolo na bima ya bampangi ke butá bambuma ya yimbi faso kimbanda, kuswana, mpe nkele ya kulutila.

3. Yinki beto ke zonzila na artikle yayi?

³ Kifwani ya bampangi ya Joseph ke na lakisá ti, kifu ya kuzolá bima ya bampangi lenda bebisa kizunu, mpe kindiku ya dikanda. Ata beto lenda sala ve mambu yina ba salá, kasi beto nyonso ke bantu ya masumu, mpe bantima ya beto ke na luvunu. (Yer. 17:9) Ni yina ke salá ti bantangu ya nkaka, beto lenda banda kutula meso na bima ya bampangi. Beto tala mwa bifwani ya Biblia yina ke sadisa beto na kuzaba yinki ke salá ti, kifu  ya kutulá meso na bima ya bampangi banda kukula na bantima ya beto. Beto ke zonzila yinki beto lenda sala samu na kubika kifu yango, mpe kutunga kizunu.

4. Samu na yinki bafilistin bandá kusala Isaac kimbanda?

⁴ Ntangu muntu ke vandá na bivwama. Isaac vandá na bimvwama mingi, na yawu Bafilistin banda kutula meso na bima ya yandi. (Kub. 26:12-14) Ba kangá dibulu yina Isaac vanda sadila samu na kupesa bibulu ya yandi maza. (Kub. 26:15, 16, 27) Faso Bafilistin, bantu ya nkaka bubu yayi, me kumá na kifu ya kutulá meso na bima ya bantu yina ke na bimvwama ya kulutila bawu. Ba ke suká ve kaka na kuzola bima ya bampangi, kasi, ba ke zolá mpe kukatula bawu bima yango.

5. Samu na yinki bamfumu ya mabundu vanda sala Yesu kimbanda?

⁵ Ntangu bantu mingi ke zolá muntu. Bamfumu ya mabundu ya bajwif vanda sala Yesu kimbanda, samu bantu mingi zolak’ yandi. (Mat. 7:28, 29) Yesu vandá muntu yina Nzambi filisá, mpe yandi vanda longa matsyeleka. Kasi Bamfumu ya mabundu yina, mwangisá luvunu samu na kubebisa nkumbu ya Yesu. (Marke 15:10; Yoa. 11:47, 48; 12:12, 13, 19) Wapi malongi beto lenda benda na mambu yayi? Beto me lunga kusala bangolo samu na kunwanisa makanisi yina ke natá beto na kusala kimbanda na bampangi yina kimvuka ke zolá, samu na bifu ya bawu ya mbote. Mpe beto me lunga kulanda kifwani ya luzolo ya bawu.—1 Ko. 11:1; 3 Yoa. 11.

6. Wa’ faso Diotrephes lakisá kimbanda?

⁶ Ntangu muntu ke vandá na Ba-responsabilite na kimvuka. Na siekle ya ntete, Diotrephes vanda sala kimbanda na ba yina vanda twadisa kimvuka. Yandi vanda zola “kubaka kisika ya ntete” na kati ya bampangi ya kimvuka. Na yina, yandi zonzá mambu mingi ya yimbi na nkumbu ya apotre Yoane, mpe bampangi ya nkaka yina vandá na ba-responsabilite, samu kimvuka bika dyaka kupesa bawu buzitu. (3 Yoa. 9, 10) Ata beto lenda sala ve mambu yina Diotrephes salá, beto mpe lenda banda kusala kimbanda na bakristo yina me kuzwa ba-responsabilite yina beto vanda vingila, mingi-mingi si beto ke na kanisá ti, ni beto muntu me zaba faso ya mbote ya kusadila responsabilite yango.

7. Yinki kimbanda ke nataka?

⁷ Kimbanda ke faso matiti ya yimbi. Ntangu ya ke bandá kukula na bantima ya beto, ya lenda vanda mpasi na kufwa yawu. Kimbanda ke buta bifu ya nkaka ya yimbi faso: lulendo mpe munimi. Ya ke sala ti, bifu ya nkaka ya mbote neti luzolo, mawa samu na bampangi, ntima ya mbote, bika kumena na bantima ya beto. Ntangu kimbanda ke banda kumena na bantima ya beto, beto me lunga na kutimuna yawu na mbangu. Wa’ faso beto lenda nwanisa kifu yayi?

8. Wapi bifu ya mbote lenda sadisa beto na kunwanisa kifu ya kutulá meso na bima ya bampangi?

⁸ Beto lenda nwanisa kifu ya kutulá meso na bima ya bampangi, na kuvandá ya kukuluka mpe na ntima ya kusepelá na bima yina ke na beto. Si beto ke na bifu ya mbote yayi, beto lenda tula ve meso na bima ya bampangi. Ntima ya kukuluka ke sadisa beto na kanisa ve ti beto lutila bampangi, mpe beto me lunga kuzwa bima ya kulutila mbote kasi bantu ya nkaka ve. (Gal. 6:3, 4) Muntu yina ke na kifu ya kusepelá na fioti yina ke na yandi, ke kompareke ve bima ya yandi na ya bampangi. (1 Tim. 6:7, 8) Ntangu muntu ke vandá na bifu zole yayi ya mbote, yandi ke vandá na kilengi ntangu bantu ya nkaka ke kuzwá bima ya mbote.

9. Faso ke na zonzá Bagalate 5:16 mpe Bafilipi 2:3, 4, yinki mpeve ya santu ke sadisa beto na kusala?

 ⁹ Beto ke na nsatu mpeve ya santu sadisa beto na kubika kutula meso na bima ya bampangi, kasi ya sadisa beto na kuvanda ya kukuluka mpe na ntima ya kusepelá na bima yina ke na beto. (Tanga Bagalate 5:16; Bafilipi 2:3, 4.) Mpeve ya santu lenda sadisa beto na kuzaba makanisi ya ntima ya beto mpe barezon yina ke natá beto na kusala bamambu. Nzambi ke sadisa beto na kukatula makanisi ya yimbi, mpe na kutula makanisi yina ke tungaka. (Nku. 26:2; 51:10) Beto tala bifwani ya Moyize na Paul, babakala yina nungá kifu ya kutulá meso na bima ya bampangi.

10. Wapi bamambu zola meka Moyize? (tala foto ya kuverture.)

¹⁰ Moyize vandá na ba-responsabilite ya nene na kati ya kimvuka ya Yehova, kasi yandi vanda sosa ve kukanga bampangi nzila ya kuzwa ba-responsabilite faso ya yandi. Na kifwani, mbala mosi Yehova katulá ndambu ya mpeve ya santu na Moyize mpe pesak’ yawu na kimvuka ya bakuluntu ya Izraele yina vandá pene-pene na yinzo ya lukutakanu. Mwa ntangu fioti na manima, Moyize kuwá ti bakuluntu zole yina vandá ve na yinzo ya lukutakanu kuzwá mpe mpeve ya santu, mpe ba bandá kusala bamambu neti baprofete. Yinki yandi salá ntangu Josue lombak’ yandi na kukanga bakuluntu zole yina nzila? Moyize salá ve kimbanda na bweso yina babakala zole yayi kuzwá na Yehova. Kasi na kukuluka nyonso yandi vandá na kilengi samu ti bawu mpe kumá baprofete. (Kut. 11:24-29) Wapi kileso beto lenda benda na kifwani ya Moyize?

11. Wa’ faso bakuluntu lenda landa kifwana ya Moyize?

¹¹ Si nge ke kuluntu, ba me lombá na nge deja na kupesa formasion na mpangi na kati ya kimvuka samu yandi kuzwa ba-responsabilite yina nge ke zolá mingi? Na kifwani, nge lenda zola responsabilite ya kutwadisa Yinzo ya Kengidi balumingu nyonso. Kasi si nge ke ya kukuluka faso Moyize, nge ke kanisa ve ti nge ke dyaka ve mfunu, si ba lomba na nge, na kupesa formasion na mpangi yina ke banda kusala kisalu yango. Nge ke vanda na kilengi ya kusadisa mpangi ya nge.

12. Wa’ faso bakristo mingi bubu yayi ke lakisá ti ba ke ya kukuluka mpe ke sepelá na fioti yina ke na bawu?

¹² Beto tala mambu ya nkaka yina mingi ya bakuluntu ke na bwabanaka. Bamvula mingi, ba vandá bantwadisi (Coordinateur) ya kimvuka ya bakuluntu (Collège des anciens). Kasi ntangu ba kumá na bamvula 80, ba biká ba-responsabilite ya bawu na ntima mosi. Bantwadisi ya sirkonskripsion yina ke kumá na bamvula 70, na ntima ya kukuluka, ke biká bweso yayi mpe ke ndimá ba filisa bawu na bisalu ya nkaka ya kimpeve. Ntama mingi ve, ba filisá ba-betelite mingi na kisalu ya predikasion. Bampangi ya kento na ya bakala ya kukwikama yayi, dasukilá ve ba yina kuzwá ba-responsabilite yina vandá na bawu.

13. Yinki zola nata Paul na kusala kimbanda na ba-apotre 12?

¹³ Apotre Paul ke kifwani ya nkaka ya mbote samu na muntu yina ke na kulisá ntima ya kukuluka, mpe kifu ya kusepelá na fioto yina yandi ke na yawu. Paul biká ve nzila na kifu ya kutulá meso na bima ya bampangi. Yandi salá mingi na kisalu ya predikasion, kasi yandi zonzá na kukuluka nyonso: “Mu me lutila fioti na kati ya ba-apotre, mpe mu me lunga ve ba bokila munu apotre.” (1 Ko. 15:9, 10, nwt-MK) Ba-apotre 12 vandá na Yesu ntangu yandi vandá awa na ntoto, kasi Paul kumá mukristo kaka na manima ya kuvumbuka ya Yesu na lufwa. Ata ba solak’ yandi na kuvanda “apotre ya makanda,” Paul kumá ve mosi ya ba-apotre 12. (Rom. 11:13; Bis. 1:21-26) Na kisika ya kusala kimbanda na ba-apotre 12 samu na kindiku ya ngolo yina ba vandá na yawu na Yesu, yandi vanda sepela na yina yandi vandá na yawu.

14. Yinki beto ke sala si beto ke ya kukuluka mpe ke sepelá na fioti yina beto ke na yawu?

 ¹⁴ Si beto ke ya kukuluka mpe ke sepelá na yina beto ke na yawu, beto ke landa kifwani ya Paul. Mpe beto ke lakisa buzitu na bweso yina Yehova me pesa bampangi. (Bis. 21:20-26) Yehova me sala nyonso na kutula bakuluntu na yintu ya kimvuka. Ata ba ke bantu ya masumu, Yehova ke talá bawu neti “makabu.” (Ef. 4:8, 11) Ntangu beto ke zitisá bakuluntu, mpe na kukuluka nyonso beto ke landá nzila yina ba ke lakisá beto, beto ke vanda na kindiku ya mbote na Yehova mpe na kizunu na bampangi.

15. Yinki beto me lunga kusala?

¹⁵ Kizunu lenda vanda ve na kati ya beto si, beto ke na kifu ya kutulá meso na bima ya bampangi. Beto me bonga kukatula kifu yayi na bantima ya beto mpe kumanga kunata bampangi na kuvanda na yawu. Beto zola sala bamambu yayi ya mfunu, samu beto lenda na kuzitisa musiku ya Yehova ya “kulanda mambu yina ke [tungá] kizunu, mpe mambu yina ke sadisá beto na kukulisa kimpeve.” (Rom. 14:19) Yinki beto lenda sala samu na kusadisa bampangi na kunwanisa kifu ya kutulá meso na bima ya bampangi, mpe wa’ faso beto lenda tunga kizunu?

16. Wa’ faso beto lenda sadisa bampangi na kunwanisa kifu ya kutulá meso na bima ya bampangi?

¹⁶ Ndyatulu ya beto lenda nata bampangi na kusala mambu ya mbote to ya yimbi. Yinza zola ti beto vanda na “lulendo” samu na bimvwama yina beto ke na yawu. (1 Yoa. 2:16) Kasi ndyatulu yayi, ke natá kifu ya kutulá meso na bima ya bampangi. Beto lenda manga kukulisa kifu yayi na bantima ya bampangi si beto bika  kuzonzila ntangu nyonso bimvwama ya beto, to bima yina beto ke na sosá kusumba. Faso ya nkaka yina beto lenda manga kukulisa kifu yayi, ni na kuvandá ya kukuluka ntangu beto ke zwá ba-responsabilite na kimvuka. Si beto ke zonzilá mingi ba-responsabilite ya beto, beto ke puse bampangi na kusala beto kimbanda. Kasi, ntangu beto ke lakisá luzolo ya tsyeleka na bampangi, mpe ke vutulá bawu matondo na yina ba ke salá ya mbote, beto ke sadisá bawu na kusepela na yina ke na bawu, mpe na kutunga kizunu mpe bumosi na kati ya kimvuka.

17. Yinki bampangi ya Joseph lendá na kusala, mpe samu na yinki?

¹⁷ Beto lenda nunga kifu yayi! Beto vutukila kifwani ya bampangi ya Joseph. Bamvula lutá na manima ya kunyokola Joseph, ba kutaná na yandi na Egypte. Avant Joseph zonza na bawu nani yandi kele, yandi meká bawu na kuzaba si ba sobá ndyatulu. Yandi bokilá bawu na kudya mpe pesá na mwana nsuka ya bawu, Benjamin, madya ya kulutila. (Kub. 43:33, 34) Kasi, ata kima ke na lakisá ti, bampangi ya Joseph salá Benjamin kimbanda. Ba lakisá luzolo ya tsyeleka samu na mpangi ya bawu ya fioti mpe samu na tata ya bawu, Jacob. (Kub. 44:30-34) Samu bampangi ya Joseph biká kimbanda, ba kwiza kotisa kizunu na kati ya dikanda ya bawu. (Kub. 45:4, 5) Faso mosi mpe, si beto timuna na bantima ya beto kifu ya kutulá meso na bima ya bampangi, beto ke kotisa kizunu na dikanda ya beto, mpe na kimvuka.

18. Faso me zonza Zaki 3:17, 18, Yinki ke salama ntangu beto ke sosa kukotisa kizunu?

¹⁸ Yehova zola ti beto nwana na kubika kimbanda, mpe beto landa kizunu. Faso beto me zonzila yawu na artikle yayi, beto bantu, beto ke na kifu ya kutulá meso na bima ya bampangi. (Zk. 4:5) Mpe na yinza yayi, beto ke vandá na bantu yina ke na kifu yayi. Kasi, si beto sosa kuvanda ya kukuluka, na kifu ya kusepelá na bima yina ke na beto, mpe ya kuvutula matondo, beto ke bika kusala bampangi kimbanda. Beto ke tula diboko samu na kutunga kizunu kisika yina beto kele, mpe beto ke kuma na bifu ya mbote.—Tanga Zaki 3:17, 18.